Cựu tổng thống Mỹ Bill Clinton thăm trẻ mồ côi bị nhiễm HIV ở một khu vực ngoại thành Hà Nội hôm Thứ Sáu 18/7/2014. (Hình: HOANG DINH NAM/AFP/Getty Images)

“Chủ tịch nước đề nghị Hoa Kỳ sớm dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương và nhấn mạnh coi đây là công việc quan trọng, cần thiết để khẳng định mức độ tin cậy lẫn nhau, bình thường hóa hoàn toàn quan hệ hai nước.” Hãng thông tấn chính thức của Việt Nam  viết như vậy.

Đồng thời Thông Tấn Xã Việt Nam (TTXVN) còn cho hay: “Khẳng định Việt Nam cam kết thực hiện hết sức đầy đủ những nội dung cam kết trong các cuộc gặp cấp cao giữa hai nước, Chủ tịch nước bày tỏ mong muốn được đón tiếp Tổng thống Obama sớm sang thăm Việt Nam, đặc biệt trong dịp hai nước kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.”

Việt Nam chính thức thiết lập bang giao với Mỹ ngày 12/7/1995 dưới thời ông Bill Clinton làm tổng thống. Cựu tổng thống Clinton đến Việt Nam trong khuôn khổ thăm viếng 5 nước kéo dài từ ngày 16 đến 23/7/2014 để thúc đẩy các hoạt động của Quỹ Clinton,  một tổ chức từ thiện do vợ chồng ông thiết lập. Ông bà Clinton quan tâm đến vấn đề sức khỏe con người trên thế giới, tăng cường khả năng chữa bệnh và đặc biệt là đối phó với bệnh HIV/AIDS.

Tại Hà Nội, ông Clinton đã đến thăm một cơ sở nuôi dưỡng và điều trẻ trẻ em mồ côi bị lây nhiễm HIV  ở một khu vực ngoại thành. Ông đã yểm trợ và vận động yểm trợ cho Việt Nam hơn $40 triệu những năm vừa qua cho chương trình đối phó với bệnh HIV/AIDS.

Nhân dịp đến Việt Nam lần này, ông đã gặp cả thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và chủ tịch nước Trương Tấn Sang. Những năm gần đây, bất cứ lãnh tụ chóp bu nào của Hà Nội khi gặp các giới chức chính trị hàng đầu của Mỹ, dù ở hành pháp hay lập pháp, cũng đều kêu gọi Hoa Kỳ bãi bỏ cấm vận bán võ khí sát thương, nhưng tới giờ này vẫn chưa thấy có gì nhúc nhích.

Ted Osius, đại sứ đề cử làm tân đại sứ Mỹ tại Việt Nam, khi trả lời chất vấn trong phiên điều trần ở Thượng Viện Hoa Kỳ ngày 17/6/2014 đã nêu ý kiến rằng có thể đã đến lúc Washington xem xét dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam. Tuy nhiên, dịp này, ông Ted Osius nói Hoa Kỳ đã nói rõ với chính quyền đảng trị ở Việt Nam nhiều lần rằng lệnh cấm này sẽ không được dỡ bỏ nếu Việt Nam không có những tiến triển đáng kể về nhân quyền.

Bản phúc trình thường niên của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ đều nêu rất nhiều trường hợp người ở Việt Nam bị tù tội với những bản án nặng nề chỉ vì họ sử dụng quyền tự do tôn giáo, tự do thông tin, tự do phát biểu.

Cựu tổng thống Mỹ Bill Clinton gặp chủ tịch nước CSVN Trương Tấn Sang hôm 18/7/2014 ở Hà Nội. Ông Sang yêu cầu Mỹ bỏ cấm vận vũ khí và đồng thời mời TT Obama tới Việt Nam. (Hình: HOANG DINH NAM/AFP/Getty Images)

Trên báo tài chính Wall Street Journal hôm Thứ Ba 15/7/2014, hai tác giả Richard Fontaine và Patrick M. Cronin viết một bài phân tích cho rằng Việt Nam và Hoa Kỳ đã có những hợp tác nhỏ bé về phương diện an ninh quốc phòng mấy năm qua, nay tới lúc “Hoa Kỳ nên có những bước kế tiếp để giúp Việt Nam gia tăng khả năng tự vệ” hầu chống lại sự áp bức của Trung Quốc.

Theo hai ông “Điều quan trọng nhất là Hoa Kỳ nên gỡ bỏ bệnh cấm vận bán võ khí sát thương cho Việt Nam.”

Theo hai ông Fontaine và Cronin, việc Trung quốc đem giàn khoan HD981 tới vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam ngang nhiên thách đố khả năng tự vệ của Việt Nam sẽ không phải là vụ duy nhất hay cuối cùng.

“Trung Quốc sẽ còn đưa thêm nhiều giàn khoan khác, hàng đoàn tàu đánh cá cở lớn khác, cả tàu chiến và chiến đấu cơ tới vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Họ sẽ tiếp tục khai thác các loại tài nguyên,  áp đặt luật lệ của mình, xây dựng đảo nhân tạo, và họ biến lời tuyên bố chủ quyền gần hết Biển Đông thành thực tế.”

Các tác giả vừa nói trên kêu gọi Hoa Kỳ cần chính sách ngoại giao cứng cỏi hơn để “các hành vi xấu phải trả giá. Một trong những cách tiếp cận vấn đề (tranh chấp Biển Đông) là hợp tác chặt chẽ với Việt Nam, một trong những nước cương quyết bảo vệ chủ quyền và lợi ích của đất nước mình....Bây giờ là lúc Washington giúp Việt Nam để họ tự vệ.”

Ông Fontaine là chủ tịch Trung Tâm Nghiên Cứu An Ninh Mới cho Hoa Kỳ (Center for a New American Security) còn ông Cronin là cố vấn và giám đốc cấp cao của Chương trình An Ninh Á châu-Thái Bình Dương (Asia-Pacific Security Program).

Tổng thống Barack Obama đã từng được ông Trương Tấn Sang mời tới thăm Việt Nam khi ông Sang tới Hoa Thịnh Đốn ký thỏa hiệp “đối tác toàn diện” với ông Obama hồi cuối Tháng Bảy năm ngoái  nhưng không thấy có tin gì là ông sẽ “vui vẻ nhận lời”. Nếu ông bằng lòng tới Hà Nội, đó có thể là một tín hiệu để CSVN bắn tín hiệu cho Bắc Kinh biết mà liệu cách cư xử. (TN)