Kinh Khổ
Song Chi - Nhân tai bắt nguồn từ sự coi thường sinh mạng con người
Những ngày này đọc báo trong nước toàn chuyện tai họa liên tiếp xảy ra, nào bom nổ ở khu đô thị Văn Phú (Hà Đông, Hà Nội) ngày 19.3, sập cầu Ghềnh (
Trừ
vụ bom nổ ở khu đô thị Văn Phú tổng cộng có 5 người chết, 10 người bị
thương, các vụ còn lại tuy may mắn không có thiệt hại về người nhưng mức
độ thiệt hại về vật chất, tài sản là rất lớn. Vụ sâp cầu Ghềnh chẳng
hạn, cần khoảng 300 tỷ VNĐ để khôi phục, vụ cháy chợ ở Quảng Trị thiệt
hại hàng tỷ đồng, báo chí đưa tin nhiều tiểu thương thấy hàng hóa của
mình bị cháy rụi đã ngất xỉu tại chỗ (“Cháy chợ ở Quảng Trị: Nhiều tiểu
thương ngất xỉu”, Dân Việt), vụ bom nổ tổng cộng 94 căn nhà bị hư hỏng,
hiện vẫn chưa có con số cụ thể về mức độ thiệt hại (“94 căn nhà bị hư
hỏng sau vụ nổ tại Khu đô thị Văn Phú”, (Dân Trí) v.v…
Những ngày này đọc báo trong nước toàn chuyện tai họa liên tiếp xảy ra,
nào bom nổ ở khu đô thị Văn Phú (Hà Đông, Hà Nội) ngày 19.3, sập cầu
Ghềnh (bắc qua sông Đồng Nai) ngày 20.3; cháy chợ Hóa An (Biên Hòa, Đồng
Nai) ngày 20.3, cháy nhà máy gạch men Viglacera Thăng Long (thị xã Phúc
Yên, Vĩnh Phúc) ngày 20.3, cháy ở khu vực phía sau tòa nhà CT Plaza,
đối diện cổng nội địa sân bay Tân Sơn Nhất ngày 22.3, cháy chợ Ngã Tư
Sòng (xã Cam Thanh, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị) ngày 22.3 …

Điều đáng nói là nhà cầm quyền đang phát động hưởng ứng Tuần lễ quốc gia
về an toàn vệ sinh lao động-phòng chống cháy nổ lần thứ 18 (diễn ra từ
ngày 21 đến ngày 25 tháng 3 năm 2016), nhưng các vụ cháy nổ nghiêm trọng
vẫn xảy ra.
Mà nếu nhìn lại thì các vụ tai họa trên đều do con người chứ chẳng phải do ông Trời nào gây ra cả.
VÔ TƯ CƯA BOM, MUA BÁN, TÀNG TRỮ CHẤT NỔ TRONG NHÀ, GIỮA KHU DÂN CƯ
Như vụ bom nổ ở khu đô thị Văn Phú là do anh Phạm Văn Cường, cũng là nạn
nhân của vụ nổ, dùng đèn khò phá quả bom với mục đích lấy sắt vụn bán,
trong quá trình cắt phá nhiệt lượng đã kích nổ gây ra vụ nổ lớn. Theo
báo chí, anh Phạm Văn Cường thuê một căn nhà ở khu đô thị này đề hành
nghề thu mua phế liệu. Sau khi thu mua phế liệu các loại, anh mang về
nơi ở trọ cất giữ và hàng ngày mang phế liệu ra vỉa hè trước cửa nhà đề
dùng đèn khò cắt, phá bán sắt vụn.
Ở nước ta, thu mua phế liệu trong đó có cả những vật liệu gây cháy nổ là
một công việc để mưu sinh của một số người, và đây không phải là lần
đầu tiên xảy ra những vụ cưa bom, đạn để lấy sắt và thuốc nổ đem bán
nhưng bom phát nổ làm bị thương hoặc chết người. Nhưng tại sao cái
“nghề” nguy hiểm này lại vẫn tồn tại, dù đã có những cái chết, dù báo
chí dư luận đã lên tiếng? (“Kinh hoàng những vụ…cưa bom lấy sắt vụn”,
Tiền Phong, “Cưa bom là hành động chỉ có ở VN!”, Pháp Luật Số…)
Có nơi còn hình thành cả “chợ bom”, “làng cưa bom” như “chợ bom” xã Diễn
Hồng, huyện Diễn Châu tỉnh Nghệ An mà sau vụ nổ ở Văn Phú, người ta mới
biết sợ (“Chợ bom” đã bớt cưa bom”, Tuổi Trẻ, “Làng cưa bom” ở Quảng
Trị”, Zing.vn , “Lái buôn 'bom đạn' ở đất lửa Quảng Trị”, VNExpress,
“Kinh hãi 'bom nổ chậm' phế liệu giữa Thủ đô”, VietnamNet…). Càng đọc
càng thấy sợ. Ngay giữa những ngôi làng cho tới một số khu dân cư đông
đúc giữa Thủ đô, vẫn có những khu buôn bán phế liệu chất đầy những vật
dễ gây cháy nổ, nếu lỡ xảy ra cháy, nổ thì hậu quả sẽ như thế nào?
Người dân vì thiếu hiểu biết, vì túng quá nên cứ làm liều đã đành, chính
quyền địa phương chắc chắn phải biết tới những chợ bom, làng cưa bom,
khu mua phế liệu này, cũng như chính quyền địa phương, cư dân lối xóm
chắc chắn phải biết đến công việc thu mua phế liệu của anh Phạm Văn
Cường nhưng vẫn không ai có biện pháp ngăn chặn triệt để. Cho đến khi
xảy ra chuyện chết người thì Giám đốc Công an Hà Nội mới “yêu cầu các
đơn vị nghiệp vụ và công an cơ sở thực hiện rà soát, thu hồi cũng như
vận động người dân giao nộp vũ khí, vật liệu nổ nhằm bảo vệ tính mạng,
tài sản của bản thân và cộng đồng.” (“Vụ nổ ở Hà Đông: Yêu cầu không thu
mua vật liệu có nguy cơ nổ”, 24 giờ).
Mặc dù vậy, chuyện mua bán, cưa cắt bom, đạn cũ lấy sắt vụn chắc chắn vẫn sẽ còn tiếp diễn, không chỗ này thì chỗ khác.
Tại sao vậy? Tại dân ta nghèo, thiếu hiểu biết, coi thường sinh mạng của
mình và của người khác? Tại nhà cầm quyền không giám sát chặt chẽ,
không có những biện pháp ngăn cấm triệt để cũng như xử lý thật nặng
những hiện tượng vi phạm để làm gương?
Còn nhớ ngày 25.2.2013 một vụ nổ lớn kéo sập 3 căn nhà liền kề trong một
con hẻm ở đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, quận Phú Nhuận, TP.HCM, 10 người
thiệt mạng, trong đó có cả một gia đình gồm toàn bộ 6 người của ông Lê
Minh Phương, chuyên viên khói lửa của ngành điện ảnh, chưa kể hàng xóm
người dưng cũng bị thiệt mạng theo. Nguyên nhân là do ông Phương trong
khi pha chế thuốc nổ bị phát nổ.
Từ đó, dư luận mới bàng hoàng khi báo chí nêu ra những chi tiết về sự
“vô tư” của nạn nhân khi chứa cả kho thuốc nổ tại nhà, cho tới những
người hàng xóm không rõ có biết là ông Phương làm nghề khói lửa và chứa
thuốc nổ tại nhà không và nếu biết thì có trình báo với chính quyền địa
phương và đấu tranh đến cùng không hay là cứ chấp nhận sống chung với
mối nguy hiểm, và chính quyền địa phương có hay biết, có làm bất cứ hành
động gì để khuyến cáo hay không v.v…Nạn nhân đã quá mạo hiểm khi “đánh
cược” mạng sống của mình và của cả gia đình đã đành, nhưng việc quản lý
của chính quyền địa phương đối với việc lưu trữ, sử dụng chất nổ là quá
lỏng lẻo, họ cũng phải có trách nhiệm trong việc để xảy ra tai nạn
thương tâm này.
Ở các quốc gia mà mạng sống con người là điều quý giá nhất, trước hết,
những người làm nghề tạo khói lửa, cháy nổ cho phim ảnh phải có bằng
cấp, chứng chỉ chứng tỏ có kiến thức chuyên môn trong lĩnh vực này chứ
không phải như ở VN hầu hết là cứ làm rồi nghề dạy nghề, và sẽ không bao
giờ lại có chuyện cho phép người làm nghề được cất giữ, pha chế thuốc
nổ tại nhà trong một con hẻm chật chội, nhà này sát nhà kia như vậy.
Chính quyền địa phương sẽ bắt buộc họ phải có một cơ sở chứa vật liệu,
tàng trữ các chất cháy nổ ở một khu vực cách xa nhà dân.
Đó là chưa nói đến thực tế ở nhiều nước, trong lĩnh vực phim ảnh, các
chuyên gia đã tạo ra một loại thuốc nổ không gây sát thương, còn Việt
Nam mình chưa có công nghệ này mà vẫn dùng chất nổ thật nên rất nguy
hiểm.
Đối với cái “nghề” thu mua phế liệu đặc biệt phế liệu chiến tranh, các
vựa phế liệu chiến tranh, chính quyền địa phương phải tuyệt đối cấm nếu ở
ngay giữa làng giữa phố, phải có biện pháp di dời ra khỏi khu vực dân
cư.
***
CHÁY NHÀ, CHÁY CHỢ, CHÁY CƠ QUAN DO BẤT CẨN
Ở VN khi xây nhà dường như chúng ta chưa chú ý đúng mức đến yếu tố an
toàn nếu lỡ xảy ra sự cố gì. Nhất là nhà ở các thành phố lớn, đông dân
cư như Sài Gòn, Hà Nội...thường chỉ có một cửa ra vào, các cửa sổ thì
thường có song sắt. Nếu xảy ra hỏa hoạn ngay gần cửa ra vào là hết đường
thoát. Đã từng có những vụ cháy rất thương tâm, nhà lầu, cháy ở tầng
dưới, ngay gần cửa ra vào thế là cả nhà đành la hét chờ chết, hàng xóm
nghe tiếng la nhưng cũng bất lực không thể làm gì vì cửa ra vào đã khóa
bên trong.
Nên chăng nhà ở thành phố đông dân cư nên có cửa hậu, cửa hông, cửa
thoát hiểm, cùng lắm phải có ít nhất vài cửa số có cửa kính để nếu cần
là đập bể kính thoát ra, phải có cầu thang thoát hiểm, hoặc chứa sẵn dây
thừng, khi cần ở trên lầu cũng có thể mở cửa sở, tuột xuống ra bên
ngoài. Mọi căn nhà khi xây phải đảm bào yếu tố an toàn, đường thoát hiểm
và chính quyền địa phương, các cơ quan ban ngành liên quan phải có
trách nhiệm giám sát điều này.
Những thành phố lớn như Sài Gòn, Hà Nội…thường có vô số những con hẻm,
nhiều con hẻm cụt, chỉ có một lối ra duy nhất, hoặc quá chật hẹp, ngoằn
ngoèo, khi xảy ra sự cố thường rất khó khăn để cứu người. Đã từng có
những trường hợp nhà cháy trong hẻm mà xe cứu hỏa không vào được, hoặc
kéo dây không tới…
Cháy nhà do bất cẩn đã đành, cháy chợ, cháy cơ quan cũng thế. Trong
những vụ cháy chợ Hóa An (Biên Hòa, Đồng Nai), cháy nhà máy gạch men
Viglacera Thăng Long (thị xã Phúc Yên, Vĩnh Phúc), cháy chợ Ngã Tư Sòng
(xã Cam Thanh, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị)…kể trên đều là do sự bất
cẩn, cầu thả của một ai đó.
Như vụ cháy ở khu vực phía sau tòa nhà CT Plaza, đối diện cổng nội địa
sân bay Tân Sơn Nhất ngày 22.3 may mà đám cháy được dập tắt kịp thời,
nhưng “Theo P.V VietNamNet tại hiện trường, đây chỉ là vụ đốt rác dọn vệ
sinh của công nhân xây dựng tòa nhà sát bên trung tâm thương mại. Vật
liệu đốt có lốp xe cũ gây ra khói đen bốc cao, khiến nhiều người lầm
tưởng là vụ cháy lớn.” (“Khói đen kịt gần sân bay Tân Sơn Nhất”,
VietnamNet). Làm sao mà lại đốt rác, có cả lốp xe cũ ngay sát trung tâm
thương mại, sân bay đông người như vậy, nếu lỡ cháy lớn thì sao?
Hình như năm nào ở VN cũng có những vụ cháy trường, cháy chợ, siêu thị,
trung tâm thương mại, quán bar, nhà hàng… với mức độ thiệt hại nhiều hay
ít. Và khi xảy ra một vụ thật sự nghiêm trọng, báo chí lại vào cuộc,
lại lôi ra bao nhiêu sự “hồn nhiên” sống giữa mối nguy hiểm của người
Việt cũng như sự quản lý lỏng lẻo, vô trách nhiệm của giới có thầm
quyền. Nhìn đâu cũng thấy có vấn đề về việc thực hiện và áp dụng các
tiêu chuẩn an toàn trong xây dựng, phòng cháy chữa cháy.
Ở nhiều ngôi chợ hàng hóa được các tiểu thương bày bán tràn lan, che
chắn hầu hết các lối đi, nếu chẳng may xảy ra sự cố cháy thì sẽ rất dễ
dẫn đến cháy lan sang các dãy quầy hàng khác; đồng thời việc lấn chiếm
các lối đi sẽ gây khó khăn trong việc dập lửa, cứu người bị nạn và tài
sản khi có cháy xảy ra; hê thống điện, dây điên còn chằng chịt, chưa có
biện pháp đảm bảo an toàn, cửa thoát hiểm đôi khi cũng bị bít kín bởi
hàng hóa…
Tại một số quán bar, vũ trường còn nguy hiểm hơn, như một số bài báo đã
chỉ ra: “Với thiết kế kín mít đặc trưng, các vũ trường, quán bar khi xảy
ra cháy sẽ khiến nhiều người có thể bị chết ngạt, lực lượng chữa cháy
rất khó tiếp cận dập lửa” (“6 vụ cháy vũ trường, quán bar kinh hoàng
nhất Việt Nam”, báo Giao Thông); “Những lối vào nhỏ hẹp, những phòng hát
được tận dụng tối đa diện tích khiến người vào phải có nhân viên dẫn
lối nếu không muốn đi lạc, nơi nào cũng ngồn ngộn thiết bị âm thanh, ánh
sáng, vật liệu dễ cháy… Đó là nguyên nhân khiến các quán bar, karaoke,
vũ trường luôn trong tình trạng báo động về nguy cơ cháy.” ("Liên tiếp
cháy ở quán bar, vũ trường gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng”, CAND). Mà
nguyên nhân đều là do bất cẩn của con người, ví dụ như trong lúc hàn xì
lửa bắn vào các vật liệu dễ cháy xung quanh chẳng hạn.
Còn những loại tai họa khác, cũng do con người gây ra như không bảo đảm
điều kiện an toàn trong lao động, trong xây dựng gây chết người, từ sập
công trình đang thi công do chất lượng công trình kém, có những trường
hợp người đi đường bị sập những cái hố do thi công sửa chữa đường nhưng
lại chỉ đậy điệm qua loa, không có rào chắn, bảng cảnh báo rõ ràng gây
tai nạn, hoặc chất lượng đường sá xuống cấp, hư hỏng nặng nề gây ra tai
nạn giao thông…
Trong vụ tàu kéo sà lan đâm sập cầu Ghềnh ngày 20.3 vừa qua, bài “Sập
cầu Ghềnh: Những cảnh báo bị bỏ qua…” trên báo Tuổi Trẻ viết: “Và khi sự
cố xảy ra, người ta mới giật mình khi thấy quá nhiều lỗ hổng từ công
tác quản lý nhà nước đến ý thức của người lái tàu, lái sà lan.”
Những lỗ hổng đó là, lái tàu thì không có bằng lái, còn chiếc tàu kéo sà
lan đâm sập cầu Ghềnh đã… hết hạn kiểm định gần 3 tháng!
Bài báo viết:
“Thêm nữa, lẽ ra đối với những cây cầu “trăm tuổi” như thế này thì cơ
quan quản lý phải xây dựng các trụ chống va đập, vành đai bảo vệ cầu…
Lãnh đạo tỉnh Đồng Nai thì nói tỉnh đã lưu ý Bộ GTVT nhưng không hiểu vì
sao chưa được giải quyết? Lãnh đạo Bộ GTVT thì bảo thời gian tới bộ sẽ
cho khảo sát lại để tiến hành xây dựng các trụ chống va đập.
Đã có quá nhiều sự cố xảy ra với các cây cầu, nhất là những cây cầu có
đường sắt đi qua. Riêng cầu Bình Lợi mấy năm qua đã xảy ra hàng chục vụ
va đập làm gián đoạn tàu lửa, cũng may nó chưa sập như cầu Ghềnh.
Không cần nghĩ đâu xa, chỉ riêng hiện tượng và nguy cơ từ cầu Bình Lợi
đã là những cảnh báo cấp thiết cho cầu Ghềnh và các cây cầu khác, nhưng
đáng tiếc nó đã không được người ta để ý tới.”
TÂM LÝ COI THƯỜNG SINH MẠNG CON NGƯỜI
Đối với các loại thiên tai như lụt lội, mưa bão, hạn hán…vẫn thường xảy
ra trên đất nước VN, chúng ta đành phải chịu, chỉ cố gắng hạn chế mức độ
thiệt hại chừng nào hay chừng đó, nhưng với tất cả những tai họa do con
người, lẽ ra sẽ không xảy ra hoặc mức độ sẽ không lặp đi lặp lại như
chúng ta thấy lâu nay.
Trong tất cả những trường hợp tai họa mà bài viết này đã nêu ra cũng
vậy, đều không chỉ xảy ra một lần. Báo chí truyền thông cũng đã lên
tiếng rất nhiều. Lâu lâu có một vụ nghiêm trọng xảy ra báo chí lại xới
lên, dư luận lại bức xúc, rồi đâu lại vào đó.
Vấn đề ở đây nằm trong ý thức từ người dân cho tới nhà cầm quyền. Với
người dân, là ý thức rất kém về giữ gìn an toàn cho môi trường sống
chung, về việc tôn trọng pháp luật, còn với chính quyền các cấp, các cơ
quan ban ngành có liên quan, là lơi là trong ngăn chặn, giám sát và xử
lý, trừng phạt những trường hợp vi phạm, cũng như có những biện pháp
thay thế. Sâu xa bên trong, tất cả đều bắt nguồn từ một nguyên nhân mà
cả người dân lẫn nhà cầm quyền đều không thực sự nhận ra: sự coi thường
con người.
Trong một xã hội, một chế độ mà con người được coi trọng, và mạng sống
con người là quý giá nhất, thiêng liêng nhất, mọi việc làm dù nhỏ nhất
của từ người dân cho tới chính quyền, sẽ luôn luôn đặt yếu tố vì con
người, bảo vệ con người lên trên hết và bất cứ hành vi, việc làm nào có
khả năng gây hại, gây nguy hiểm cho con người phải được ngăn chặn, xử lý
ngay lập tức. Đó mới thực sự là một nhà nước “vì dân, do dân và của
dân”.
Bao giờ thì chúng ta sẽ bớt đi những tai họa phi lý, những cái chết oan uổng?
Song Chi
(Blog RFA)
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- "Vài Chuyện Buồn 30 Tháng 4" - by Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Sinh Nhật Buồn" - by Khuất Đẩu / Trần Văn Giang (ghi lại).
- Sự thật về “Nước mắm Việt Hương” của Tàu (?) - by Kỳ Đỗ / Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Người Mỹ và người Việt khác nhau ở chỗ này !" - by Nguyễn Đắc Phúc / Trần Văn Giang (ghi lại)
- Lịch sử và hoài nghi _ Trần Thế Kỷ
Song Chi - Nhân tai bắt nguồn từ sự coi thường sinh mạng con người
Những ngày này đọc báo trong nước toàn chuyện tai họa liên tiếp xảy ra, nào bom nổ ở khu đô thị Văn Phú (Hà Đông, Hà Nội) ngày 19.3, sập cầu Ghềnh (
Những ngày này đọc báo trong nước toàn chuyện tai họa liên tiếp xảy ra,
nào bom nổ ở khu đô thị Văn Phú (Hà Đông, Hà Nội) ngày 19.3, sập cầu
Ghềnh (bắc qua sông Đồng Nai) ngày 20.3; cháy chợ Hóa An (Biên Hòa, Đồng
Nai) ngày 20.3, cháy nhà máy gạch men Viglacera Thăng Long (thị xã Phúc
Yên, Vĩnh Phúc) ngày 20.3, cháy ở khu vực phía sau tòa nhà CT Plaza,
đối diện cổng nội địa sân bay Tân Sơn Nhất ngày 22.3, cháy chợ Ngã Tư
Sòng (xã Cam Thanh, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị) ngày 22.3 …

Điều đáng nói là nhà cầm quyền đang phát động hưởng ứng Tuần lễ quốc gia
về an toàn vệ sinh lao động-phòng chống cháy nổ lần thứ 18 (diễn ra từ
ngày 21 đến ngày 25 tháng 3 năm 2016), nhưng các vụ cháy nổ nghiêm trọng
vẫn xảy ra.
Mà nếu nhìn lại thì các vụ tai họa trên đều do con người chứ chẳng phải do ông Trời nào gây ra cả.
VÔ TƯ CƯA BOM, MUA BÁN, TÀNG TRỮ CHẤT NỔ TRONG NHÀ, GIỮA KHU DÂN CƯ
Như vụ bom nổ ở khu đô thị Văn Phú là do anh Phạm Văn Cường, cũng là nạn
nhân của vụ nổ, dùng đèn khò phá quả bom với mục đích lấy sắt vụn bán,
trong quá trình cắt phá nhiệt lượng đã kích nổ gây ra vụ nổ lớn. Theo
báo chí, anh Phạm Văn Cường thuê một căn nhà ở khu đô thị này đề hành
nghề thu mua phế liệu. Sau khi thu mua phế liệu các loại, anh mang về
nơi ở trọ cất giữ và hàng ngày mang phế liệu ra vỉa hè trước cửa nhà đề
dùng đèn khò cắt, phá bán sắt vụn.
Ở nước ta, thu mua phế liệu trong đó có cả những vật liệu gây cháy nổ là
một công việc để mưu sinh của một số người, và đây không phải là lần
đầu tiên xảy ra những vụ cưa bom, đạn để lấy sắt và thuốc nổ đem bán
nhưng bom phát nổ làm bị thương hoặc chết người. Nhưng tại sao cái
“nghề” nguy hiểm này lại vẫn tồn tại, dù đã có những cái chết, dù báo
chí dư luận đã lên tiếng? (“Kinh hoàng những vụ…cưa bom lấy sắt vụn”,
Tiền Phong, “Cưa bom là hành động chỉ có ở VN!”, Pháp Luật Số…)
Có nơi còn hình thành cả “chợ bom”, “làng cưa bom” như “chợ bom” xã Diễn
Hồng, huyện Diễn Châu tỉnh Nghệ An mà sau vụ nổ ở Văn Phú, người ta mới
biết sợ (“Chợ bom” đã bớt cưa bom”, Tuổi Trẻ, “Làng cưa bom” ở Quảng
Trị”, Zing.vn , “Lái buôn 'bom đạn' ở đất lửa Quảng Trị”, VNExpress,
“Kinh hãi 'bom nổ chậm' phế liệu giữa Thủ đô”, VietnamNet…). Càng đọc
càng thấy sợ. Ngay giữa những ngôi làng cho tới một số khu dân cư đông
đúc giữa Thủ đô, vẫn có những khu buôn bán phế liệu chất đầy những vật
dễ gây cháy nổ, nếu lỡ xảy ra cháy, nổ thì hậu quả sẽ như thế nào?
Người dân vì thiếu hiểu biết, vì túng quá nên cứ làm liều đã đành, chính
quyền địa phương chắc chắn phải biết tới những chợ bom, làng cưa bom,
khu mua phế liệu này, cũng như chính quyền địa phương, cư dân lối xóm
chắc chắn phải biết đến công việc thu mua phế liệu của anh Phạm Văn
Cường nhưng vẫn không ai có biện pháp ngăn chặn triệt để. Cho đến khi
xảy ra chuyện chết người thì Giám đốc Công an Hà Nội mới “yêu cầu các
đơn vị nghiệp vụ và công an cơ sở thực hiện rà soát, thu hồi cũng như
vận động người dân giao nộp vũ khí, vật liệu nổ nhằm bảo vệ tính mạng,
tài sản của bản thân và cộng đồng.” (“Vụ nổ ở Hà Đông: Yêu cầu không thu
mua vật liệu có nguy cơ nổ”, 24 giờ).
Mặc dù vậy, chuyện mua bán, cưa cắt bom, đạn cũ lấy sắt vụn chắc chắn vẫn sẽ còn tiếp diễn, không chỗ này thì chỗ khác.
Tại sao vậy? Tại dân ta nghèo, thiếu hiểu biết, coi thường sinh mạng của
mình và của người khác? Tại nhà cầm quyền không giám sát chặt chẽ,
không có những biện pháp ngăn cấm triệt để cũng như xử lý thật nặng
những hiện tượng vi phạm để làm gương?
Còn nhớ ngày 25.2.2013 một vụ nổ lớn kéo sập 3 căn nhà liền kề trong một
con hẻm ở đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, quận Phú Nhuận, TP.HCM, 10 người
thiệt mạng, trong đó có cả một gia đình gồm toàn bộ 6 người của ông Lê
Minh Phương, chuyên viên khói lửa của ngành điện ảnh, chưa kể hàng xóm
người dưng cũng bị thiệt mạng theo. Nguyên nhân là do ông Phương trong
khi pha chế thuốc nổ bị phát nổ.
Từ đó, dư luận mới bàng hoàng khi báo chí nêu ra những chi tiết về sự
“vô tư” của nạn nhân khi chứa cả kho thuốc nổ tại nhà, cho tới những
người hàng xóm không rõ có biết là ông Phương làm nghề khói lửa và chứa
thuốc nổ tại nhà không và nếu biết thì có trình báo với chính quyền địa
phương và đấu tranh đến cùng không hay là cứ chấp nhận sống chung với
mối nguy hiểm, và chính quyền địa phương có hay biết, có làm bất cứ hành
động gì để khuyến cáo hay không v.v…Nạn nhân đã quá mạo hiểm khi “đánh
cược” mạng sống của mình và của cả gia đình đã đành, nhưng việc quản lý
của chính quyền địa phương đối với việc lưu trữ, sử dụng chất nổ là quá
lỏng lẻo, họ cũng phải có trách nhiệm trong việc để xảy ra tai nạn
thương tâm này.
Ở các quốc gia mà mạng sống con người là điều quý giá nhất, trước hết,
những người làm nghề tạo khói lửa, cháy nổ cho phim ảnh phải có bằng
cấp, chứng chỉ chứng tỏ có kiến thức chuyên môn trong lĩnh vực này chứ
không phải như ở VN hầu hết là cứ làm rồi nghề dạy nghề, và sẽ không bao
giờ lại có chuyện cho phép người làm nghề được cất giữ, pha chế thuốc
nổ tại nhà trong một con hẻm chật chội, nhà này sát nhà kia như vậy.
Chính quyền địa phương sẽ bắt buộc họ phải có một cơ sở chứa vật liệu,
tàng trữ các chất cháy nổ ở một khu vực cách xa nhà dân.
Đó là chưa nói đến thực tế ở nhiều nước, trong lĩnh vực phim ảnh, các
chuyên gia đã tạo ra một loại thuốc nổ không gây sát thương, còn Việt
Nam mình chưa có công nghệ này mà vẫn dùng chất nổ thật nên rất nguy
hiểm.
Đối với cái “nghề” thu mua phế liệu đặc biệt phế liệu chiến tranh, các
vựa phế liệu chiến tranh, chính quyền địa phương phải tuyệt đối cấm nếu ở
ngay giữa làng giữa phố, phải có biện pháp di dời ra khỏi khu vực dân
cư.
***
CHÁY NHÀ, CHÁY CHỢ, CHÁY CƠ QUAN DO BẤT CẨN
Ở VN khi xây nhà dường như chúng ta chưa chú ý đúng mức đến yếu tố an
toàn nếu lỡ xảy ra sự cố gì. Nhất là nhà ở các thành phố lớn, đông dân
cư như Sài Gòn, Hà Nội...thường chỉ có một cửa ra vào, các cửa sổ thì
thường có song sắt. Nếu xảy ra hỏa hoạn ngay gần cửa ra vào là hết đường
thoát. Đã từng có những vụ cháy rất thương tâm, nhà lầu, cháy ở tầng
dưới, ngay gần cửa ra vào thế là cả nhà đành la hét chờ chết, hàng xóm
nghe tiếng la nhưng cũng bất lực không thể làm gì vì cửa ra vào đã khóa
bên trong.
Nên chăng nhà ở thành phố đông dân cư nên có cửa hậu, cửa hông, cửa
thoát hiểm, cùng lắm phải có ít nhất vài cửa số có cửa kính để nếu cần
là đập bể kính thoát ra, phải có cầu thang thoát hiểm, hoặc chứa sẵn dây
thừng, khi cần ở trên lầu cũng có thể mở cửa sở, tuột xuống ra bên
ngoài. Mọi căn nhà khi xây phải đảm bào yếu tố an toàn, đường thoát hiểm
và chính quyền địa phương, các cơ quan ban ngành liên quan phải có
trách nhiệm giám sát điều này.
Những thành phố lớn như Sài Gòn, Hà Nội…thường có vô số những con hẻm,
nhiều con hẻm cụt, chỉ có một lối ra duy nhất, hoặc quá chật hẹp, ngoằn
ngoèo, khi xảy ra sự cố thường rất khó khăn để cứu người. Đã từng có
những trường hợp nhà cháy trong hẻm mà xe cứu hỏa không vào được, hoặc
kéo dây không tới…
Cháy nhà do bất cẩn đã đành, cháy chợ, cháy cơ quan cũng thế. Trong
những vụ cháy chợ Hóa An (Biên Hòa, Đồng Nai), cháy nhà máy gạch men
Viglacera Thăng Long (thị xã Phúc Yên, Vĩnh Phúc), cháy chợ Ngã Tư Sòng
(xã Cam Thanh, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị)…kể trên đều là do sự bất
cẩn, cầu thả của một ai đó.
Như vụ cháy ở khu vực phía sau tòa nhà CT Plaza, đối diện cổng nội địa
sân bay Tân Sơn Nhất ngày 22.3 may mà đám cháy được dập tắt kịp thời,
nhưng “Theo P.V VietNamNet tại hiện trường, đây chỉ là vụ đốt rác dọn vệ
sinh của công nhân xây dựng tòa nhà sát bên trung tâm thương mại. Vật
liệu đốt có lốp xe cũ gây ra khói đen bốc cao, khiến nhiều người lầm
tưởng là vụ cháy lớn.” (“Khói đen kịt gần sân bay Tân Sơn Nhất”,
VietnamNet). Làm sao mà lại đốt rác, có cả lốp xe cũ ngay sát trung tâm
thương mại, sân bay đông người như vậy, nếu lỡ cháy lớn thì sao?
Hình như năm nào ở VN cũng có những vụ cháy trường, cháy chợ, siêu thị,
trung tâm thương mại, quán bar, nhà hàng… với mức độ thiệt hại nhiều hay
ít. Và khi xảy ra một vụ thật sự nghiêm trọng, báo chí lại vào cuộc,
lại lôi ra bao nhiêu sự “hồn nhiên” sống giữa mối nguy hiểm của người
Việt cũng như sự quản lý lỏng lẻo, vô trách nhiệm của giới có thầm
quyền. Nhìn đâu cũng thấy có vấn đề về việc thực hiện và áp dụng các
tiêu chuẩn an toàn trong xây dựng, phòng cháy chữa cháy.
Ở nhiều ngôi chợ hàng hóa được các tiểu thương bày bán tràn lan, che
chắn hầu hết các lối đi, nếu chẳng may xảy ra sự cố cháy thì sẽ rất dễ
dẫn đến cháy lan sang các dãy quầy hàng khác; đồng thời việc lấn chiếm
các lối đi sẽ gây khó khăn trong việc dập lửa, cứu người bị nạn và tài
sản khi có cháy xảy ra; hê thống điện, dây điên còn chằng chịt, chưa có
biện pháp đảm bảo an toàn, cửa thoát hiểm đôi khi cũng bị bít kín bởi
hàng hóa…
Tại một số quán bar, vũ trường còn nguy hiểm hơn, như một số bài báo đã
chỉ ra: “Với thiết kế kín mít đặc trưng, các vũ trường, quán bar khi xảy
ra cháy sẽ khiến nhiều người có thể bị chết ngạt, lực lượng chữa cháy
rất khó tiếp cận dập lửa” (“6 vụ cháy vũ trường, quán bar kinh hoàng
nhất Việt Nam”, báo Giao Thông); “Những lối vào nhỏ hẹp, những phòng hát
được tận dụng tối đa diện tích khiến người vào phải có nhân viên dẫn
lối nếu không muốn đi lạc, nơi nào cũng ngồn ngộn thiết bị âm thanh, ánh
sáng, vật liệu dễ cháy… Đó là nguyên nhân khiến các quán bar, karaoke,
vũ trường luôn trong tình trạng báo động về nguy cơ cháy.” ("Liên tiếp
cháy ở quán bar, vũ trường gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng”, CAND). Mà
nguyên nhân đều là do bất cẩn của con người, ví dụ như trong lúc hàn xì
lửa bắn vào các vật liệu dễ cháy xung quanh chẳng hạn.
Còn những loại tai họa khác, cũng do con người gây ra như không bảo đảm
điều kiện an toàn trong lao động, trong xây dựng gây chết người, từ sập
công trình đang thi công do chất lượng công trình kém, có những trường
hợp người đi đường bị sập những cái hố do thi công sửa chữa đường nhưng
lại chỉ đậy điệm qua loa, không có rào chắn, bảng cảnh báo rõ ràng gây
tai nạn, hoặc chất lượng đường sá xuống cấp, hư hỏng nặng nề gây ra tai
nạn giao thông…
Trong vụ tàu kéo sà lan đâm sập cầu Ghềnh ngày 20.3 vừa qua, bài “Sập
cầu Ghềnh: Những cảnh báo bị bỏ qua…” trên báo Tuổi Trẻ viết: “Và khi sự
cố xảy ra, người ta mới giật mình khi thấy quá nhiều lỗ hổng từ công
tác quản lý nhà nước đến ý thức của người lái tàu, lái sà lan.”
Những lỗ hổng đó là, lái tàu thì không có bằng lái, còn chiếc tàu kéo sà
lan đâm sập cầu Ghềnh đã… hết hạn kiểm định gần 3 tháng!
Bài báo viết:
“Thêm nữa, lẽ ra đối với những cây cầu “trăm tuổi” như thế này thì cơ
quan quản lý phải xây dựng các trụ chống va đập, vành đai bảo vệ cầu…
Lãnh đạo tỉnh Đồng Nai thì nói tỉnh đã lưu ý Bộ GTVT nhưng không hiểu vì
sao chưa được giải quyết? Lãnh đạo Bộ GTVT thì bảo thời gian tới bộ sẽ
cho khảo sát lại để tiến hành xây dựng các trụ chống va đập.
Đã có quá nhiều sự cố xảy ra với các cây cầu, nhất là những cây cầu có
đường sắt đi qua. Riêng cầu Bình Lợi mấy năm qua đã xảy ra hàng chục vụ
va đập làm gián đoạn tàu lửa, cũng may nó chưa sập như cầu Ghềnh.
Không cần nghĩ đâu xa, chỉ riêng hiện tượng và nguy cơ từ cầu Bình Lợi
đã là những cảnh báo cấp thiết cho cầu Ghềnh và các cây cầu khác, nhưng
đáng tiếc nó đã không được người ta để ý tới.”
TÂM LÝ COI THƯỜNG SINH MẠNG CON NGƯỜI
Đối với các loại thiên tai như lụt lội, mưa bão, hạn hán…vẫn thường xảy
ra trên đất nước VN, chúng ta đành phải chịu, chỉ cố gắng hạn chế mức độ
thiệt hại chừng nào hay chừng đó, nhưng với tất cả những tai họa do con
người, lẽ ra sẽ không xảy ra hoặc mức độ sẽ không lặp đi lặp lại như
chúng ta thấy lâu nay.
Trong tất cả những trường hợp tai họa mà bài viết này đã nêu ra cũng
vậy, đều không chỉ xảy ra một lần. Báo chí truyền thông cũng đã lên
tiếng rất nhiều. Lâu lâu có một vụ nghiêm trọng xảy ra báo chí lại xới
lên, dư luận lại bức xúc, rồi đâu lại vào đó.
Vấn đề ở đây nằm trong ý thức từ người dân cho tới nhà cầm quyền. Với
người dân, là ý thức rất kém về giữ gìn an toàn cho môi trường sống
chung, về việc tôn trọng pháp luật, còn với chính quyền các cấp, các cơ
quan ban ngành có liên quan, là lơi là trong ngăn chặn, giám sát và xử
lý, trừng phạt những trường hợp vi phạm, cũng như có những biện pháp
thay thế. Sâu xa bên trong, tất cả đều bắt nguồn từ một nguyên nhân mà
cả người dân lẫn nhà cầm quyền đều không thực sự nhận ra: sự coi thường
con người.
Trong một xã hội, một chế độ mà con người được coi trọng, và mạng sống
con người là quý giá nhất, thiêng liêng nhất, mọi việc làm dù nhỏ nhất
của từ người dân cho tới chính quyền, sẽ luôn luôn đặt yếu tố vì con
người, bảo vệ con người lên trên hết và bất cứ hành vi, việc làm nào có
khả năng gây hại, gây nguy hiểm cho con người phải được ngăn chặn, xử lý
ngay lập tức. Đó mới thực sự là một nhà nước “vì dân, do dân và của
dân”.
Bao giờ thì chúng ta sẽ bớt đi những tai họa phi lý, những cái chết oan uổng?
Song Chi
(Blog RFA)