SCMP

Tác giả: Keith Zai

Người dịch: Huỳnh Phan

Chủ tịch muốn cuộc vận động chống tham nhũng sẽ củng cố di sản và hồi sinh Đảng Cộng sản, các thái tử đảng nói.

Ước muốn để lại một di sản ngang bằng với Đặng Tiểu Bình và cảm nhận về cơn khủng hoảng đối với sự sống còn của Đảng Cộng sản đang thúc đẩy chủ tịch Tập Cận Bình (TCB) lao vào cuộc đấu tranh chống tham nhũng không ngơi nghỉ, những người có liên hệ với tập đoàn nội bộ đảng nói.

Họ nói TCB sẽ sử dụng cuộc thập tự chinh chống tham nhũng để dẹp tan sự chống đối chương trình cải cách đầy tham vọng của ông, khi các nhóm lợi ích cố kết đã trở nên quá mạnh mẽ và miễn cưỡng với thay đổi.

TCB vốn rất ngưỡng mộ Đặng Tiểu Bình, muốn trở thành một nhà lãnh đạo theo cùng một kiểu cách, có thể lãnh đạo Trung Quốc bước vào một kỷ nguyên cải cách và tăng trưởng mới, nhiều nguồn tin bao gồm cả các quan chức cấp cao và “các thái tử đảng” cho biết.

Họ nói TCB mạnh mẽ tự xác định mình là thành viên của nhóm thái tử đảng và thấy đó như là nhiệm vụ và sứ mệnh hồi sinh đảng mà nền tảng cho việc nắm quyền của họ đã bị xói mòn bởi tham nhũng và tệ quan liêu tràn lan.

Một thái tử đảng từng quen biết TCB trong nhiều thập kỷ cho biết “TCB hứng khởi khẳng định vị trí của mình trong lịch sử như một trong những tên tuổi lớn của đảng. Để đạt được điều này, ông ta cần phải củng cố quyền lực và làm suy yếu sự chống đối cải cách”.

“Ông ta [TCB] có thể cứ việc bình thản hoàn tất thời gian tại vị của mình mà không cần thực hiện bất kỳ thay đổi lớn nào, giống như người tiền nhiệm của ông [chủ tịch Hồ Cẩm Đào] đã làm.

“Nhưng ông đã chọn con đường khó khăn hơn vì ý thức trách nhiệm mạnh mẽ với tư cách là con em của những nhà cách mạng”.

Cha của chủ tịch, Tập Trọng Huân, mất vào năm 2002, là một lãnh đạo đảng lão thành từng góp công thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào năm 1949 và sau đó lãnh đạo đội cải cách kinh tế tiên phong của Đặng Tiểu Bình trong những năm cuối thập niên 1970.

Trong khi cả hai tiền nhiệm của ông đều phát động chiến dịch chống tham nhũng trong những ngày đầu của nhiệm kỳ chủ tịch nước, cuộc vận động của TCB là chưa từng có.

Hôm thứ Ba, Trung Quốc đã phá vỡ điều cấm kỵ chính trị có từ nhiều thập niên về việc không truy tố tham nhũng đối với các quan chức cấp cao nhất qua việc công bố công khai điều tra trùm an ninh Chu Vĩnh Khang. Chỉ một tháng trước đây, ban lãnh đạo dưới quyền TCB đã khai trừ đảng cựu phó chủ tịch Quân Ủy Trung ương, Từ Tài Hậu, vì tham nhũng.

Trong 20 tháng đầu của nhiệm kỳ, cuộc vận động chống tham nhũng của TCB đã loại đi ít nhất 36 quan chức cấp thứ trưởng hoặc cao hơn – nhiều hơn 7 người so với tiền nhiệm Hồ Cẩm Đào xử lý trong ba năm đầu tiên của mình.

Kerry Brown, giáo sư chính trị Trung Quốc tại Đại học Sydney nói: “Đây là một cuộc thanh trừng trong đảng, nhằm vào những người và bè phái được xem như là làm suy yếu tính chính đáng của đảng và làm tổn hại đến hình ảnh và sự ổn định của nó”.

“Đó không phải là quá nhiều về của cải vật chất, nhưng nhiều hơn về việc áp đặt hình ảnh đạo đức mới và tính chính đáng mới lên đảng. Đó mới là điều quan trọng hơn”.

Những người trong Đảng nói rằng TCB quyết tâm sử dụng chiến dịch này để phá vỡ các hang ổ chống đối các kế hoạch cải cách toàn diện của ông.

Tuy nhiên, nhiều nhà phê bình cũng cáo buộc TCB dùng nó để ngăn trở các đối thủ trong đảng và cài người của ông vào các vị trí quyền lực.

Dali Yang, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Chicago nói: “TCB rõ ràng đã thấy tham nhũng là một mối đe dọa nghiêm trọng cho đảng và đất nước, nhưng ông cũng coi chống tham nhũng như một cách tốt để tạo danh tiếng cho mình. Điều đó chắc chắn đã giúp ông có thể cài đặt thêm nhiều người theo ý thích của mình”.

Nhiều nguồn tin cho biết TCB đã âm thầm cài nhiều thái tử đảng và đồng minh thân cận vào các vị trí quan trọng từ khi nắm quyền. Ví dụ, Chen Zhiya (Trần Tri Nhai), con trai của tướng Chen Geng (Trần Canh), đã được giao chức Cục phó Cục tình báo Quân đội Giải phóng Nhân dân năm ngoái theo lệnh của TCB.

“TCB tin cậy các thái tử đảng vì ông tin rằng chúng tôi có chung những ý tưởng cơ bản – tất cả chúng tôi đều trân quý Đảng và đất nước do cha ông chúng tôi lập ra và căm ghét các quan chức vô kỷ luật hoặc không biết giới hạn trong việc tom góp tài sản”, một nguồn tin trong giới thái tử đảng cho biết.

Nguồn tin trên cũng cho biết rằng, để trả lời những người phê bình, chủ tịch đã yêu cầu đoàn kiểm tra kỷ luật phải được phái đến những nơi ông từng nắm quyền. Cả Thượng Hải lẫn Chiết Giang – nơi TCB từng lãnh đạo – đều nằm trong vòng kiểm tra mới nhất. Điều này muốn chứng tỏ rằng TCB đã sẵn sàng để xử lý bất cứ ai, dù là bạn hay không, nếu vi phạm các quy tắc của đảng.

Một nguồn tin cho biết chủ tịch đã đưa ra một phát biểu với lời lẽ mạnh bạo vào cuối tháng 6 cảnh báo các tầng lớp chủ chốt của đảng rằng không có giới hạn nào trong cuộc vận động chống tham nhũng của ông.

Steve Tsang, Giám đốc Viện Chính sách Trung Quốc tại Đại học Nottingham Anh nói rằng TCB muốn cải cách đảng cũng như tăng quyền lực của mình.

“Rõ ràng TCB muốn cả hai, dùng chiến dịch chống tham nhũng để cài đặt người của ông và tăng cường năng lực của đảng như một công cụ kiểm soát kiểu Lenin. Chúng hỗ trợ nhau theo quan điểm của TCB”.

Tuy nhiên, kết quả của cuộc vận động chống tham nhũng của ông là không chắc chắn.

Jonathan Holslag, nhà nghiên cứu tại Viện nghiên cứu Trung Quốc đương đại Brussels nói có nhiều nguy cơ.

“Nếu tình hình kinh tế tiếp tục xấu đi, ông ta sẽ là người thu hút sự giận dữ của công chúng. Nó cũng tạo ra nhiều phản kháng từ bên trong hệ thống, nhất là khi ông truy tìm ô dù của các đảng viên cao cấp khác”.

Brown cho biết sự thành công của cuộc vận động chống tham nhũng sẽ diễn ra ngay trên chính đảng CS. “Họ [ban lãnh đạo] muốn đảng trở thành một lực lượng tiên phong khi Trung Quốc tiếp tục trở thành một cường quốc toàn cầu. Nếu đảng lúc nào cũng yếu kém, vô tổ chức và theo đuổi lợi lộc vật chất thì nhiệm vụ này sẽ bị huỷ hoại”.