Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Donald Trump, người đang mắc covid-19, đã từ chối tham gia cuộc tranh luận trực tuyến với Joe Biden. Ủy ban lưỡng đảng điều hành các cuộc tranh luận thông báo điều chỉnh định dạng của cuộc tranh luận thứ hai, dự kiến ​​vào ngày 15 tháng 10, “để bảo vệ sức khỏe và sự an toàn của tất cả những người có liên quan”. Ông Trump nói điều này thật “lố bịch”, làm dấy lên một màn đáp trả qua lại giữa hai chiến dịch về việc khi nào và liệu hai cuộc tranh luận tiếp theo có nên diễn ra hay không.

FBI buộc tội sáu người đàn ông về một âm mưu được cho là nhằm bắt cóc Gretchen Whitmer, thống đốc Dân chủ của Michigan, trước cuộc bầu cử tổng thống. Trong một đơn khiếu nại hình sự liên bang, FBI cho biết các nghi phạm đã lên kế hoạch lật đổ chính quyền một số bang mà họ cho là “vi phạm hiến pháp Hoa Kỳ”. Bà Whitmer đã phải hứng chịu tấn công dữ dội từ các nhóm cực hữu vì  áp đặt các hạn chế chống covid-19.

Đức ghi nhận hơn 4.000 ca nhiễm covid-19 mới chỉ trong 24 giờ, con số cao nhất kể từ tháng 4. Cơ quan y tế công của Đức cảnh báo nước này có thể chứng kiến “hơn 10.000 ca bệnh mới mỗi ngày”. Trong khi đó, một tòa án Tây Ban Nha đã lật lại lệnh phong tỏa một phần do chính phủ áp đặt đối với Madrid và các khu vực lân cận, cụm dịch covid-19 lớn thứ hai ở châu Âu sau Andorra. Các quán rượu và nhà hàng trên khắp miền bắc nước Anh cũng đã chuẩn bị tinh thần cho các biện pháp phong tỏa mới sẽ được áp dụng ​​để đối phó với số ca nhiễm tăng.

Giá cổ phiếu của IBM tăng vọt sau tiết lộ họ sẽ tách hoạt động kinh doanh dịch vụ cơ sở hạ tầng của mình để tập trung vào điện toán đám mây. Động thái này xảy ra một năm sau vụ mua lại Red Hat, một công ty kinh doanh phần mềm mã nguồn mở, với giá 34 tỷ đô la. Các giám đốc điều hành của IBM kỳ vọng giành được một phần thị trường béo bở của các giải pháp phần mềm “hỗn hợp” – kết hợp tại chỗ lẫn đám mây – với trị giá ước tính 1 nghìn tỷ đô la mỗi năm.

Morgan Stanley thông báo mua công ty đầu tư Eaton Vance trong một thỏa thuận trị giá 7 tỷ USD. Động thái này sẽ biến ngân hàng này trở thành một trong những nhà quản lý tài sản lớn nhất thế giới và giúp họ có vị thế tốt hơn để cạnh tranh với sự trỗi dậy của BlackRock và Vanguard, hai quỹ thụ động lớn, cũng như bộ phận quản lý tài sản của các ngân hàng đối thủ.

Công ty Sản xuất Chất bán dẫn Đài Loan (TSMC) báo cáo doanh thu 977,7 tỷ Đài tệ (34,1 tỷ USD) trong chín tháng đầu năm 2020, tăng 29,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Lệnh cấm xuất khẩu của Mỹ đã chặn các giao dịch giữa TSMC  với Huawei. Đáp lại, Huawei tích trữ các thiết bị trước khi lệnh cấm có hiệu lực, giúp đẩy doanh thu của TSMC. Về lâu dài, những hạn chế như vậy có thể gây khó khăn cho họ.

Jair Bolsonaro, tổng thống Brazil, cho biết ông sẽ kết thúc “Lava Jato”, một cuộc điều tra tham nhũng kéo dài nhiều năm đã dẫn đến việc bắt giữ nhiều chính trị gia và doanh nhân hàng đầu của Brazil, vì “không còn tham nhũng trong chính phủ nữa”. Mặc dù ban đầu ủng hộ chiến dịch sau khi nhậm chức vào năm 2018, sự nhiệt tình của ông Bolsonaro đã suy yếu khi những người phản đối cáo buộc nó đi quá xa và bản thân con trai của ông cũng đã bị điều tra.

TIÊU ĐIỂM

Các chương trình nghỉ việc tạm thời: con dao hai lưỡi

Hầu hết các nước OECD đã triển khai các chương trình nghỉ việc tạm thời trong thời gian xảy ra đại dịch. Vào tháng 4, 23% lao động ở Anh, Pháp, Đức và Tây Ban Nha đã tham gia các chương trình này. Con số giờ đã giảm xuống còn 9%. Nhưng dù các chương trình này giúp bảo vệ người lao động trong lúc khó khăn tạm thời, chúng cũng ngăn họ chuyển viêc từ các ngành đang suy giảm sang các ngành phát triển mạnh.

1/5 số lao động nghỉ việc tạm thời ở Anh vào tháng 7 làm việc trong ngành dịch vụ khách sạn; nhiều công việc trong số đó có thể bị loại bỏ vĩnh viễn. Vì vậy, khi kế hoạch của Anh hết hạn vào cuối tháng này, kết quả có thể là tỷ lệ thất nghiệp gia tăng đáng kể trong ngắn hạn, nhưng sẽ có một nền kinh tế được điều chỉnh tốt hơn trong dài hạn. Ngược lại, các nước khác đang tìm cách trì hoãn cơn đau. Tây Ban Nha gia hạn chương trình của mình đến cuối tháng 1. Và chương trình của Pháp sẽ kéo dài hai năm.

Ca nhiễm covid-19 tăng mạnh ở Cộng hòa Séc

Hồi tháng 7, người Séc còn tiệc tùng trên Cầu Charles nổi tiếng của Praha để tạm biệt đại dịch. Ba tháng sau, đất nước của họ có số ca nhiễm mới trên 100.000 dân cao nhất EU, cũng như tỷ lệ lây nhiễm tăng nhanh nhất. Kể từ hôm nay, tất cả các phòng tập thể dục trong nhà và bể bơi phải đóng cửa ít nhất hai tuần. Các quán rượu phải tuân thủ lệnh giới nghiêm 8 giờ tối. Chuyện gì đã xảy ra?

Chính phủ bỏ hạn chế quá sớm. Khẩu trang không còn là bắt buộc trong mùa hè. Cựu bộ trưởng y tế đã cố gắng áp đặt việc đeo khẩu trang vào tháng 9, nhưng thủ tướng Andrej Babis phản đối vì e ngại cử tri mệt mỏi do phong tỏa. Đã có một loạt các ý kiến chuyên gia trái ngược nhau. Tuần này chứng kiến nhiều cuộc cãi vã công khai hơn giữa các bác sĩ nổi tiếng có xu hướng xem nhẹ virus và những người đang điều trị ngày càng nhiều bệnh nhân covid-19 trong phòng chăm sóc đặc biệt. Các nỗ lực truy dấu tiếp xúc của họ cũng là một mớ hỗn độn. Người Séc không còn cơ hội ăn mừng.

Tajikistan bầu tổng thống

Một cuộc bầu cử tổng thống vào Chủ nhật sẽ mang  cho Emomali Rahmon, một trong những nhà lãnh đạo chuyên chế cầm quyền lâu nhất thế giới, một nhiệm kỳ thứ năm ở Tajikistan. Lá phiếu đề ra cho cử tri một sự lựa chọn tréo ngoe, giữa nhà độc tài đã nắm quyền 28 năm, và bốn ứng viên ít tên tuổi. Người sáng lập đảng Hòa bình và Thống nhất Quốc gia, Lãnh đạo Quốc gia Tajikistan (các chức danh chính thức của ông Rahmon) không gặp phải đối thủ nặng ký nào vì ông đã đánh bật mọi tiếng nói bất đồng ra khỏi quốc gia Trung Á này.

Các nhà lãnh đạo đối lập đang ở trong tù, sống lưu vong hoặc nằm dưới mồ sau những cái chết bí ẩn. Các lực lượng đối lập lưu vong, và một đảng đối lập nhỏ bên trong Tajikistan, đã kêu gọi tẩy chay. Tổng thống 68 tuổi có vẻ sẽ cầm quyền thêm bảy năm nữa. Câu hỏi duy nhất là cách biệt chiến thắng của ông sẽ lớn đến đâu. Rahmon chắc chắn muốn cải thiện con số 84% ông giành được hồi năm 2013.

Tranh cãi trong cuộc bầu cử tổng thống của Bắc Síp

Các cử tri ở Bắc Síp do Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát sẽ bầu tổng thống vào Chủ nhật. Mustafa Akinci, người đương nhiệm, đang tái tranh cử trong bối cảnh ồn ào xoay quanh một thị trấn nghỉ mát bên bờ biển bị bỏ hoang kể từ khi Thổ Nhĩ Kỳ xâm lược hòn đảo vào năm 1974 và thành lập Bắc Síp. Khi đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ hôm thứ Ba, thủ tướng của nước cộng hòa ly khai này và là ứng viên tổng thống, Ersin Tatar, cho biết ông sẽ mở cửa lại Varosha, một thị trấn ma bị quân đội Thổ Nhĩ Kỳ phong tỏa trong 46 năm qua.

Varosha từ lâu đã là con bài thương lượng trong các cuộc đàm phán giữa người Síp Thổ Nhĩ Kỳ và chính phủ Síp được quốc tế công nhận và do Hy Lạp hậu thuẫn ở phía nam. Ông Tatar, một người ủng hộ phân chia vĩnh viễn miền bắc của người Thổ Nhĩ Kỳ và miền nam của Hy Lạp, đã bị cáo buộc lợi dụng Varosha để làm xấu đi mối quan hệ giữa hai miền. Ông Akinci, người ủng hộ việc thống nhất hòn đảo, cáo buộc Thổ Nhĩ Kỳ can thiệp vào cuộc bầu cử để ủng hộ ông Tatar. Các đảng phái chính trị khác ở miền bắc có chung quan điểm. Ngay sau thông báo của ông Tatar về Varosha, đối tác trong liên minh của ông đã tuyên bố rút khỏi chính phủ.

Giải Nobel Văn học có chủ

Sau ba năm scandal, vào ngày 8 tháng 10, Viện Hàn lâm Thụy Điển đã công bố một động thái gây ngạc nhiên và không tạo tranh cãi (ít nhất là lần này). Họ trao giải Nobel văn học năm nay cho nhà thơ 77 tuổi người Mỹ Louise Glück. Họ trích dẫn “giọng thơ không thể nhầm lẫn của bà với vẻ đẹp mộc mạc khiến cho sự tồn tại cá nhân mang giá trị phổ quát”.

Glück đã xuất bản 14 tuyển tập thơ. “The Wild Iris” đoạt giải Pulitzer năm 1993; “Faithful and Virtuous Night” thắng giải Sách quốc gia năm 2014. Bà cũng đã đóng góp cho nhiều tuyển tập và là người đoạt giải nhà thơ của Mỹ năm 2003. Nhà thơ Craig Morgan Teicher đã mô tả bà là người mà “ngôn từ luôn khan hiếm, ít, và không thể bị lãng phí.” Bà viết rất rõ ràng về tuổi trẻ, ký ức và tiềm thức, và những huyền thoại cổ điển mà cha mẹ đã kể cho bà. Như bà từng viết, “Chúng ta chỉ nhìn thấy thế giới một lần,  thời còn thơ ấu. Còn lại  chỉ là ký ức”.