Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nghị viện châu Âu đã bỏ phiếu với tỉ lệ áp đảo 429-225 để tuyên bố “tình trạng khẩn cấp về khí hậu”. Quyết định này dù chỉ mang tính biểu tượng nhưng quan trọng (Liên minh châu Âu là nền kinh tế lớn nhất thế giới) trước thềm hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên Hợp Quốc tổ chức tại Madrid vào tuần tới. Người đứng đầu Ủy ban châu Âu, Ursula von der Leyen, cam kết sẽ đưa ra một gói các biện pháp xanh đầy tham vọng vào ngày 11 tháng 12.

Tổng thống Donald Trump cho biết ông đã mở lại các cuộc đàm phán với Taliban. Ông Trump phát biểu trong chuyến thăm bất ngờ nhân Lễ Tạ ơn tới các binh sĩ Mỹ đóng tại Afghanistan. Các cuộc đàm phán hòa bình với nhóm thánh chiến đã sụp đổ gần ba tháng trước sau một cuộc tấn công khiến 12 người trong đó có một lính Mỹ thiệt mạng. “Taliban muốn đạt được một thỏa thuận,” Tổng thống nói.

Luis Lacalle Pou của Đảng Quốc gia trung hữu đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Uruguay. Daniel Martínez, lãnh đạo của Mặt trận Lớn tả khuynh, người nắm quyền trong 15 năm qua, đã thừa nhận thất bại trên Twitter. Trước đó cuộc bầu cử đã phải kiểm phiếu lại. Ông Lacalle Pou cam kết chống lại cả tội phạm và thâm hụt ngân sách đang gia tăng.

Một cuộc thăm dò lớn của YouGov dự đoán Đảng Bảo thủ cầm quyền có thể chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử Anh với khoảng cách lớn là 68 ghế. Để cố gắng thu hẹp cách biệt này, Công đảng đối lập sẽ cần phải thu hút cử tri ở các khu vực ủng hộ Brexit, nhằm ngăn những người ủng hộ truyền thống của họ không chuyển sang bầu cho đảng Bảo thủ vì thông điệp ủng hộ Brexit rõ ràng hơn của ông Boris Johnson.

Người biểu tình ở Iraq đã thiêu rụi lãnh sự quán Iran ở Najaf, một thành phố ở miền nam Iraq. Bạo lực xảy ra trong bối cảnh biểu tình chống chính phủ lan rộng. Trong vòng hai tháng, người biểu tình đã xuống đường chống lại tỉ lệ thất nghiệp cao và nạn tham nhũng, với niềm tin rằng Iran, nước ủng hộ chính phủ, đang can thiệp vào chính trị của đất nước họ. Đây cũng là cuộc tấn công thứ hai vào một lãnh sự quán Iran ở Iraq trong tháng này.

Đại diện của Mỹ tại Tổ chức Cấm Vũ khí Hóa học đã cáo buộc Nga giúp Syria che đậy bằng chứng về các cuộc tấn công vũ khí hóa học của chính phủ Syria trong thời gian nội chiến ở nước này. Ngược lại, Nga và Syria cáo buộc các nước phương Tây sử dụng tổ chức liên chính phủ này – bên đang điều tra vụ tấn công bằng chlorine năm 2018 – như một cái cớ để tấn công Syria.

Hơn 40 công ty châu Âu cho biết Google vẫn không tuân thủ các điều khoản của phán quyết năm 2017 của Ủy ban châu Âu, theo đó yêu cầu công ty ngừng hỗ trợ các dịch vụ so sánh giá của chính họ nhằm tránh việc chèn ép các đối thủ khác. Nhóm này gửi khiếu nại của mình đến Margarethe Vestager, ủy viên về cạnh tranh của Liên minh châu Âu.

TIÊU ĐIỂM

Thị trường lao động Nhật Bản

Hôm nay, chính phủ sẽ công bố số liệu thất nghiệp hàng tháng. Nhật Bản bị thiếu hụt lao động kinh niên, với khoảng 1,5 cơ hội việc làm cho mỗi ứng viên. Trong những tháng gần đây, thất nghiệp đang ở mức thấp nhất trong 26 năm. Phụ nữ và người già đã được huy động để giúp thu hẹp tình trạng thiếu lao động. Số người đang làm việc ở mức cao nhất mọi thời đại, trên 67 triệu người, trong đó khoảng 30 triệu là phụ nữ. Hàng triệu người đã hoãn kế hoạch nghỉ hưu: 12% toàn bộ lực lượng lao động từ 65 tuổi trở lên.

Việc làm đầy đủ là một lý do giúp cho Shinzo Abe tại vị thủ tướng với thời gian lâu nhất trong lịch sử nước Nhật. Nhưng may mắn của ông có thể sắp hết. Nhiệm kì của ông Abe trùng hợp với một thời kỳ tăng trưởng kinh tế toàn cầu, song giờ đây dường như đã đến đỉnh điểm. Tỷ lệ thất nghiệp tăng trong tháng Chín, lần đầu tiên sau 6 tháng. Song dù gì đi nữa, nhiều nhà lãnh đạo thế giới khác đều rất thèm muốn tình trạng thiếu lao động của nước ông.

Nền kinh tế ảm đạm của Thái Lan và dữ liệu bán lẻ

Hôm nay nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á sẽ công bố dữ liệu bán lẻ. Bất cứ điểm sáng nào cũng sẽ là bất ngờ lớn. Nền kinh tế này đã ngừng tăng trưởng hàng quý, xuất khẩu và sản lượng công nghiệp giảm nhanh và người tiêu dùng, do mắc nợ cao, chi tiêu ít đi hẳn. Khoảng 1.400 nhà máy đã đóng cửa trong năm nay trong khi thu nhập của các nông trường đang giảm. Các trung tâm thương mại lớn ở Bangkok và các cửa hàng ở vùng quê đều đang cảm nhận được sức ép. Chính quyền đã đưa ra một số gói kích thích với tiền mặt cho người nghèo, trợ cấp nông nghiệp cao và lãi suất cho vay thế chấp thấp hơn. Còn chương trình Thử-Xem-Mua (Tase-Shop-Spend) của họ hoàn tiền một phần cho 13 triệu khách du lịch nội địa.

Các khoản trợ cấp có thể giúp tăng thu nhập của 68 triệu người lên một chút. Nhưng chúng không phải chiến lược tăng trưởng. Bất bình đẳng và sự tập trung của cải đang tăng lên; số người nghèo đã tăng thêm 1,4 triệu người trong năm 2018. Trong khi đó, các lực lượng dân chủ bên lề của vương quốc hy vọng rằng, theo thời gian, tình trạng bất ổn kinh tế sẽ trợ lực cho những người có một kế hoạch thay thế để phục hồi tăng trưởng.

Đảng Dân chủ Xã hội Đức bầu lãnh đạo

Chương mới nhất trong câu chuyện không vui của Đảng Dân chủ Xã hội Đức (SPD), đối tác liên minh nhỏ hơn của Đảng Dân chủ Thiên chúa giáo của Angela Merkel, sẽ kết thúc vào ngày mai khi đảng này công bố kết quả bỏ phiếu bầu lãnh đạo mới. Hàng chục ứng viên đã bước vào cuộc đua sau khi cựu lãnh đạo Andrea Nahles từ chức vào tháng 6. Nhưng bởi vì hầu hết những người này không thật sự nổi bật, Olaf Scholz, bộ trưởng tài chính và phó thủ tướng đã vươn lên trước ngay vào phút chót.

Ông Scholz và đối tác tranh cử của ông, Klara Geywitz, muốn SPD tiếp tục ở trong liên minh cho đến hết nhiệm kỳ, tức năm 2021. Nhưng đảng này đang bị mất tinh thần và không được lòng dân. Và nhiều thành viên thì muốn rời khỏi đảng. Nếu một trong những ứng viên khác, Norbert Walter-Borjans và Saskia Esken, giành chiến thắng bất ngờ, thì liên minh chính phủ của Đức sẽ yếu ớt hơn bao giờ hết. Quyết định về việc có nên ở lại trong chính phủ hay không sẽ được thảo luận ở một đại hội đảng tại Berlin vào cuối tuần tới.

Công cuộc phòng chống HIV-AIDS đang đạt nhiều thành công

Ngày Thế giới phòng chống AIDS là lời nhắc nhở hàng năm của Liên Hợp Quốc với mọi người rằng vẫn còn một dịch bệnh đang giết chết khoảng 800.000 người mỗi năm. Tuy nhiên, con số đó đã giảm xuống từ mức cao nhất là 1,7 triệu vào năm 2004. Và nó vẫn đang giảm nhờ sự xuất hiện của các loại thuốc kháng vi-rút. Số liệu mới nhất ước tính 25 triệu người đang sử dụng các loại thuốc này, trong đó khoảng 62% số người mắc bệnh. Mục tiêu của Liên Hợp Quốc là đạt 81% vào năm 2020.

Theo xu hướng hiện tại, mục tiêu này sẽ bị trễ hạn 1-2 năm. Các cơ quan liên quan của Liên Hợp Quốc, Tổ chức Y tế Thế giới và UNAIDS, đều kỳ vọng năm 2020 sẽ xác định được 90% những người mắc bệnh và phác đồ điều trị của 90% những người sử dụng thuốc sẽ có hiệu quả hoàn toàn trong việc ngăn chặn HIV, virus gây ra AIDS. Mục tiêu cuối cùng là xác định và điều trị cho hầu hết mọi người nhiễm HIV. Điều đó sẽ phá vỡ chuỗi lây nhiễm và chấm dứt dịch bệnh.

Thứ Sáu Đen và những thay đổi mới

Thứ Sáu Đen không còn chỉ là một hoạt động mua sắm hoành tráng của người Mỹ vào ngày sau Lễ Tạ ơn nữa. Các nhà bán lẻ hiện ra mắt các khoản khuyến mãi sớm hơn vào tháng 11 và vượt xa đợt khuyến mã kỹ thuật số, Thứ Hai Điện Tử (Cyber Monday, vào tháng 12 năm nay). Xu hướng hiện nay cũng là toàn cầu hóa. Tuy nhiên, với việc khách hàng dần dần có điều kiện để mong đợi giảm giá nhiều hơn và với việc so sánh giá được thực hiện dễ dàng hơn nhờ internet, một số nhà bán lẻ nhận ra đây sẽ là cuộc đua đắt đỏ xuống đáy.

Các nhà phân tích chỉ ra một sự thay đổi trong chiến lược của họ nhằm thu hút khách hàng bằng các hướng đi mới. Để nổi bật, một số cửa hàng sẽ tập trung vào việc phát triển các dịch vụ đi kèm (experiental shopping), nhấn mạnh sự tỉnh táo của họ và công khai không tham gia vào cuộc chơi giảm giá. Số khác sẽ lấy điểm bằng giao hàng nhanh chóng. Những người chậm trễ sẽ nói rằng kỳ nghỉ lễ này, thời gian giữa Lễ Tạ ơn và Giáng sinh là quá ngắn. Các nhà đầu tư thông thái sẽ phản bác rằng, “Tháng Mười Một Đen” chính là ngày Thứ Sáu Đen “mới” và, cũng giống như ngày đó, những lời bào chữa như vậy đang ngày càng lỗi thời.