Đăng ngày: 03/07/2025 - 14:48

5 phút Thời gian đọc

Tại thượng đỉnh NATO tại La Haye, Hà Lan, tổ chức trong hai ngày 24 và 25/06, các lãnh đạo Liên Minh Bắc Đại Tây Dương - NATO, trong đó có ông Trump, nhấn mạnh tiếp tục ủng hộ Ukraina trước mối đe dọa « lâu dài » do Nga gây ra ; tổng thống Mỹ cũng đã tiếp đồng nhiệm Ukraina Volodymyr Zelensky, và phát biểu hàm ý ông sẵn sàng cung cấp thêm Patriot, hệ thống chống tên lửa, cho Kiev. Thế nhưng, ngày 02/07/2025, chính quyền Donald Trump bất ngờ thông báo đình chỉ cung cấp một số loại vũ khí cho Kiev, với lý do vũ khí dự trữ trong kho còn ít, không thể cung cấp cho nước ngoài.

Bất chấp các trừng phạt của phương Tây nhắm vào Nga, hôm 27/06, bộ Tài Chính Mỹ cho phép một số giao dịch với các ngân hàng Nga về năng lượng hạt nhân dân sự : chính quyền Trump đã lách một số quy định cấm có dưới thời tổng thống Joe Biden, mở ra triển vọng cho các công ty hạt nhân của Nga, trong đó dĩ nhiên có tập đoàn hạt nhân khổng lồ Rosatom. Theo trang mạng của đài France 24 ngày 02/07, đây là lần đầu tiên chính quyền Donald Trump lách lệnh trừng phạt Nga liên quan đến chiến tranh Ukraina, trong khi các biện pháp trừng phạt của Mỹ liên tục được thắt chặt kể từ khi Nga sáp nhập bán đảo Crimée của Ukraina vào năm 2014.

Như vậy là chỉ trong ít ngày, chính quyền Trump một mặt tuyên bố giảm bớt vũ khí của Hoa Kỳ dành cho Ukraina, tạo thuận lợi hơn cho quân Nga trên chiến trường Ukraina, mặt khác lại cho phép Matxcơva « rộng đường » hơn về kinh tế. Vẫn theo France 24, đây là những quyết định minh họa rõ nét hậu quả của việc Donald Trump trở lại Nhà Trắng đối với cuộc chiến ở Ukraina và các lệnh trừng phạt Nga.

Mark Harrison, giáo sư kinh tế hợp tác với đại học Warwick của Anh, cũng là một chuyên gia về Nga, khái quát : « Đây là hai tín hiệu phát đi từ Hoa Kỳ, xác nhận điều mà mọi người đã nghi ngờ : Đó là Washington không còn quyết tâm đồng hành với Ukraina nữa và theo Donald Trump thì thành công trong cuộc chiến chống Nga không phải là điều thiết yếu đối với lợi ích của Hoa Kỳ ».  

Riêng về quyết định đình chỉ giao một số vũ khí cho Kiev, trên đài RFI ngày 03/07, John Bolton, từng là cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống Mỹ Donald Trump trong nhiệm kỳ 1, nhận định : « Tôi nghĩ rằng đó chắn chắn không phải là vì lợi ích của Mỹ (…) Tôi thấy khó tin rằng vũ khí dự trữ trong kho của chúng tôi lại ít đến như vậy. Tôi nghĩ rằng đó là một cách để giảm sự tham gia của Hoa Kỳ ».

Cho dù không gây tác động ngay lập tức đến khả năng phòng thủ của Ukraina, vì vẫn đang có những chuyến giao vũ khí của Mỹ và châu Âu cho Kiev, nhưng theo giáo sư Mark Harrison, được France 24 trích dẫn, quyết định này của chính quyền Trump sẽ gây tác động về lâu dài, đặc biệt là nếu châu Âu không thể bù đắp cho việc cắt giảm của Mỹ. Về tinh thần, quyết định này còn có tác dụng động viên binh sĩ Nga bởi sẽ không dễ dàng khi đối mặt với đối thủ mà họ biết đang được Hoa Kỳ quyết tâm làm mọi điều để yểm trợ.

Các chuyên gia được France 24 phỏng vấn đưa ra hai giải thích cho « món quà » của Mỹ dành cho năng lượng hạt nhân dân sự của Nga. Bên hưởng lợi không chỉ có tập đoàn hạt nhân khổng lồ Rosatom của Nga, mà còn có cả chính quyền Hungary của Viktor Orban. Chính quyền Hungary tuần trước đã tuyên bố là biện pháp mới của bộ Tài Chính Mỹ sẽ cho phép họ khởi động lại siêu dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Paks-2, chủ yếu do Rosatom tài trợ. Paks-2 vốn được Budapest xem là dự án kinh tế quan trọng nhất của Hungary. Đối với kinh tế gia Kirill Shakhno, thuộc đại học Surrey của Anh, « Donald Trump có thể đã đưa ra quyết định này để làm hài lòng thủ tướng Hungary, một trong những người ủng hộ chính của ông tại Liên Âu ».

Đằng sau quyết định của bộ Tài Chính Mỹ có thể sẽ là những dàn xếp kiểu bạn hữu giữa Hungary, Mỹ và Nga, khiến các lệnh trừng phạt có thể bớt hiệu quả. Thêm vào đó, chẳng hạn ngân hàng Gasprombank của Nga sẽ có khả năng tài trợ trở lại các dự án năng lượng hạt nhân dân sự tại châu Âu. Việc một công ty Nga nắm giữ một phần dù nhỏ trong thị trường chung về điện của Liên Âu, là một vấn đề, bởi vì theo giải thích của Chloé Le Coq, chuyên gia năng lượng, đại học Panthéon-Assas của Pháp, nghiên cứu về các lệnh trừng phạt nhắm vào xuất khẩu chất đốt của Nga, « không giống như dầu và khí đốt, rất khó để tìm ra nguồn năng lượng thay thế khi nhà máy điện hạt nhân được kết nối với lưới điện ». Như vậy là quyết định này của chính quyền Donald Trump không chỉ có lợi cho Nga và Hungary, mà còn gây tổn hại đến lợi ích của châu Âu.

Siêu luật Siêu luật Lớn và Hoàn mỹ được thông qua

Theo Hãng tin Reuters, khoảng 1h30 sáng 4-7 (giờ Việt Nam), Hạ viện Mỹ đã thông qua siêu dự luật Vĩ đại hoàn mỹ (One Big Beautiful Bill Act - 3B) quy định những chính sách trụ cột trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Dự luật được thông qua sát nút với 218 phiếu thuận và 214 phiếu chống. Các phiếu chống thuộc về toàn bộ thành viên Đảng Dân chủ và 2 đảng viên Đảng Cộng hòa.

Dự luật 3B "về đích" ngay trước thềm hạn chót ngày 4-7 mà ông Trump đã giao cho các nghị sĩ Đảng Cộng hòa. 

Ngay sau khi 3B được thông qua, ông Trump đã thông báo Nhà Trắng sẽ tổ chức lễ ký thành luật dự luật vào 16h chiều 4-7, đúng ngày kỷ niệm 249 năm Quốc khánh Mỹ.

Dự luật 3B dài đến 869 trang, bao gồm những quy định chi tiêu và cắt giảm thuế được xem là nền móng chương trình nghị sĩ của ông Trump. 

Những nội dung được chú ý nhiều nhất gồm việc cấp vốn cho các hoạt động siết chặt nhập cư, gia hạn lâu dài chính sách cắt giảm thuế được ông Trump đưa ra hồi năm 2017 và bổ sung các ưu đãi thuế mới.

Dự luật cũng cắt giảm ngân sách cho các chương trình an sinh xã hội về y tế và an toàn thực phẩm. Hàng chục ưu đãi năng lượng xanh, tiêu biểu như chính sách ưu đãi thuế cho người mua xe điện, bị bãi bỏ.

Không khí đối nghịch tại Quốc hội Mỹ

Việc dự luật 3B được thông qua đã mang đến bầu không khí đối nghịch tại Quốc hội Mỹ. Với Đảng Cộng hòa, đó là sự hân hoan khó tả.

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson tuyên bố: "Dự luật này sẽ như nhiên liệu máy bay dành cho nền kinh tế. Mọi con thuyền (trong nền kinh tế Mỹ - PV) đều sẽ đi lên".

Trong khi đó Đảng Dân chủ vẫn duy trì sức ép chỉ trích các chính sách mới. Lãnh đạo Đảng Dân chủ tại Hạ viện, ông Hakeem Jeffries, khẳng định: "Trọng tâm của dự luật này, cái cớ của toàn bộ sự cắt giảm ngân sách sẽ làm tổn thương những người Mỹ bình dân, là mang đến chính sách cắt giảm thiếu khổng lồ cho các tỉ phú".

Ngay trước khi Hạ viện bỏ phiếu thông qua dự luật, ông Jeffries đã phá kỷ lục về độ dài một bài phát biểu tại cơ quan này. 

Ông diễn thuyết liên tục trong 8 tiếng 46 phút, chỉ trích và cảnh báo những tác hại cho nền kinh tế và đời sống người dân mà dự luật có thể đem lại.

Theo Văn phòng Ngân sách quốc hội (CBO), sau khi có hiệu lực, 3B sẽ giảm doanh thu thuế 4.500 tỉ USD và cắt giảm chi tiêu liên bang 1.100 tỉ USD trong 10 năm, tương đương mức tăng bội chi ngân sách liên bang Mỹ 3.400 tỉ USD.

Ông Trump và ông Putin lại điện đàm về Ukraine

Ngày 3-7 (giờ địa phương), cố vấn Tổng thống Nga Vladimir Putin, ông Yuri Ushakov, thông báo nhà lãnh đạo Nga vừa có cuộc điện đàm "sâu rộng" với ông Trump.

Ông Ushakov cho biết các chủ đề được hai nhà lãnh đạo đề cập bao gồm cả việc kết thúc chiến tranh tại Ukraine lẫn tình hình Iran và Trung Đông.

Giống những lần điện đàm trước, tổng thống Mỹ "một lần nữa nêu vấn đề chấm dứt sớm hành động quân sự" ở Ukraine.

"Về phần mình, ông Vladimir Putin nhấn mạnh rằng chúng tôi vẫn đang tìm kiếm một giải pháp chính trị cho cuộc xung đột thông qua việc đàm phán", ông Ushakov chia sẻ.

Ông Ushakov cũng cho biết tổng thống Nga đã tóm tắt cho ông Trump kết quả thực hiện các thỏa thuận trao đổi tù binh và thi thể tử sĩ mà Matxcơva và Kiev đạt hồi tháng 6.

Ít giờ sau cuộc điện đàm, ông Trump tuyên bố: "Tôi đã không đạt bất kỳ tiến triển nào với ông ấy" liên quan đến việc kết thúc chiến tranh tại Ukraine.

Đây đã là cuộc điện đàm công khai thứ sáu giữa tổng thống Nga và Mỹ kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng hồi cuối tháng 1, cho thấy quyết tâm chính trị của hai nhà lãnh đạo đến với việc bình thường hóa quan hệ song phương và kết thúc cuộc chiến tại Ukraine.

Nga là nước đầu tiên công nhận chính phủ Afghanistan

Ngày 3-7, Bộ Ngoại giao Nga tuyên bố chấp nhận thư ủy nhiệm của tân đại sứ Afghanistan. Matxcơva trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới chính thức công nhận chính phủ Taliban của nước này.

Trong thông cáo chính thức, Bộ Ngoại giao Nga khẳng định Matxcơva nhìn thấy nhiều triển vọng tốt đẹp để phát triển quan hệ song phương, cam kết hỗ trợ Kabul trong các lĩnh vực an ninh, chống khủng bố và trấn áp tội phạm ma túy. 

Bộ này cũng nhấn mạnh các cơ hội thương mại và kinh tế đáng kể, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng, vận tải, nông nghiệp và cơ sở hạ tầng.

"Chúng tôi tin rằng hành động công nhận chính thức chính phủ Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan sẽ tạo động lực cho sự phát triển hợp tác song phương hiệu quả giữa các quốc gia chúng ta trong nhiều lĩnh vực", Bộ Ngoại giao Nga nhấn mạnh.

Ngoại trưởng Afghanistan Amir Khan Muttaqi cũng đưa ra tuyên bố: "Chúng tôi đánh giá cao bước đi dũng cảm này của Nga. Theo ý Chúa, nó sẽ là ví dụ cho những quốc gia khác (noi theo)".

Kể từ khi Taliban giành lại quyền kiểm soát Afghanistan hồi tháng 8-2021, Trung Quốc, Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE), Uzbekistan và Pakistan đã cử đại sứ đến Kabul. Tuy nhiên ngoài Nga, chưa có quốc gia nào khác chính thức công nhận chính phủ này.

Động thái của Matxcơva được kỳ vọng sẽ giúp giảm sự cô lập quốc tế mà Kabul phải đối diện trong tương lai.

Ông Trump lại có chiến thắng pháp lý

Ngày 3-7, Tòa án tối cao Mỹ một lần nữa đứng về phía chính quyền ông Trump trong cuộc chiến pháp lý liên quan đến việc trục xuất người nhập cư không giấy tờ đến các quốc gia thứ ba

Phán quyết này dỡ bỏ các giới hạn được một tòa cấp dưới áp đặt để bảo vệ 8 người nhập cư Nhà Trắng muốn gửi đến Nam Sudan - một quốc gia đang có tình hình chính trị bất ổn.

Trước đó hôm 23-6, Tòa án tối cao đã đình chỉ phán quyết của thẩm phán liên bang Brian Murphy rằng người nhập cư đối diện quyết định trục xuất đến "quốc gia thứ ba", tức nơi họ không có bất kỳ mối liên hệ nào, phải có cơ hội trình bày với các quan chức rằng họ có nguy cơ bị tổn thương tại đó.

Trong phán quyết ngày 3-7, Tòa án tối cao chấp thuận yêu cầu của Bộ Tư pháp rằng quyết định đình chỉ ngày 23-6 cũng áp dụng với phán quyết được ông Murphy đưa ra hôm 21-5 rằng Nhà Trắng đã vi phạm lệnh cấm của ông khi cố gắng gửi một nhóm người di cư đến Nam Sudan.

Mỹ sắp công bố mức thuế mới cho các nước chưa đạt thỏa thuận

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa thông báo rằng chính quyền của ông sẽ sớm gửi thư cho các quốc gia để nêu rõ mức thuế quan mà họ sẽ phải chịu nếu không đạt thỏa thuận thương mại với Washington trước ngày 9-7.

Ông Trump khẳng định những bức thư này có thể bắt đầu được gửi ngay ngày 9-7. Ông cũng cho biết lạc quan rằng từ nay đến 9-7, Nhà Trắng sẽ có thể công bố nhiều thỏa thuận với các quốc gia khác.

Bên cạnh đó, ông Trump cũng khẳng định Iran muốn đàm phán với Mỹ và ông sẽ gặp gỡ đại diện của quốc gia Trung Đông "nếu cần thiết". 

Ông Trump nói: "Iran thực sự muốn nói chuyện. Đã đến lúc họ làm điều đó. Chúng tôi không tìm cách làm hại họ. Chúng tôi muốn họ trở lại là một quốc gia".

Theo báo Guardian, phát ngôn viên Lầu Năm Góc Sean Parnell ngày 2/7 đã lên tiếng giải thích về việc Chính phủ Mỹ tạm dừng viện trợ một số loại vũ khí cho Ukraine.

"Bộ Quốc phòng đang rà soát lại chương trình chuyển giao vũ khí cho các đồng minh trên toàn thế giới, trong bối cảnh có nhiều lo ngại về việc sụt giảm nguồn dự trữ tên lửa phòng không. Cuộc rà soát này sẽ ảnh hưởng đến Ukraine và nhiều quốc gia khác, nhưng đây là một bước đi thiết thực nhằm đánh giá kỹ lưỡng các loại vũ khí được gửi đi và điểm đến của chúng", ông Parnell cho biết.

Tuy nhiên, phát ngôn viên Lầu Năm Góc nhấn mạnh, Tổng thống Trump vẫn còn nhiều sự lựa chọn "mạnh mẽ" để tiếp tục trợ giúp quân sự cho Ukraine. "Chúng tôi vẫn đang cung cấp cho Tổng thống các phương án viện trợ quân sự dành cho Ukraine, phù hợp với mục tiêu chấm dứt cuộc xung đột này", ông Parnell nói.

Cùng ngày, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Tammy Bruce tuyên bố, Washington chưa ngừng hỗ trợ cho Kiev. "Đây không phải là việc chấm dứt viện trợ hay cung cấp vũ khí cho Ukraine. Đây chỉ là một sự kiện, một tình huống cụ thể và chúng tôi sẽ tiếp tục xem xét những diễn biến tiếp theo trong tương lai", bà Bruce giải thích.

Các nguồn thạo tin Mỹ tiết lộ, các loại vũ khí bị tạm dừng vận chuyển tới Ukraine bao gồm tên lửa tầm xa HIMARS, đạn pháo 155mm cũng như tên lửa phòng không Patriot, loại khí tài đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ các thành phố và hạ tầng năng lượng của Ukraine trước các đợt không kích của tên lửa Nga.

Kể từ khi nhậm chức nhiệm kỳ 2 vào đầu năm nay, Tổng thống Trump không phê duyệt bất kỳ khoản viện trợ bổ sung nào cho Ukraine, trong khi các nguồn lực hiện có dự kiến ​​chỉ đủ dùng "trong vài tháng nữa".

Hôm nay (3/7), Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) tuyên bố đã "ngăn chặn hoạt động của một công dân Nga sinh năm 2002 liên quan đến việc chuẩn bị cho một hành động khủng bố thay mặt cho các cơ quan đặc biệt của Ukraine".

"Đối tượng đã bị các sĩ quan FSB bắt giữ đúng lúc đặt một thiết bị nổ tự chế dưới gầm xe của mục tiêu", RT đưa tin FSB công bố kèm theo đoạn video về vụ bắt giữ. 

Video: RT

Đoạn video cho thấy, người phụ nữ đang đi bộ với một chiếc điện thoại trên tay, và sau đó để một gói hàng không xác định xuống gầm chiếc SUV Mercedes.

Sau khi bị bắt, ban đầu nghi phạm chỉ khai được giao nhiệm vụ theo dõi chiếc xe, nhưng sau đó thừa nhận "cố gắng cài một thiết bị" dưới xe của mục tiêu.

Theo FSB, vào tháng 6/2024, người phụ nữ đã liên hệ với các cơ quan đặc biệt của Ukraine, và nói "sẵn sàng tham gia vào hoạt động phá hoại và khủng bố nhằm đổi lấy sự giúp đỡ để rời khỏi lãnh thổ Nga, và xin quốc tịch tại một quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU)".

Cũng theo FSB, trong quá trình hành động theo chỉ đạo của người giám sát, đối tượng còn vẽ các khẩu hiệu ủng hộ Ukraine ở những nơi công cộng tại khu vực Moscow, và cố tình phóng hỏa một cơ sở đường sắt. Vào tháng 4 năm nay, người này đã đến St. Petersburg để theo dõi một nhân viên ngành công nghiệp quốc phòng Nga, và lên kế hoạch cho nổ tung chiếc xe của mục tiêu bằng thiết bị nổ tự chế.

Không quân Ukraine bắn hạ mục tiêu trên không nhiều kỷ lục

Các lực lượng phòng vệ Ukraine đã phá hủy tổng cộng 4.750 mục tiêu trên không trong tháng 6 bao gồm 159 tên lửa hành trình, tên lửa đạn đạo, và tên lửa dẫn đường của Nga.

Theo tờ Kyiv Post, trong đó, Không quân Ukraine đã bắn hạ 646 mục tiêu trên không của Nga, so với 365 mục tiêu vào tháng 5, và 326 mục tiêu vào tháng 4. Con số này cũng phản ánh cường độ không kích gia tăng của Nga trong tháng 6.

Theo báo cáo, Không quân Ukraine đã thực hiện tổng cộng 895 phi vụ đánh chặn vào tháng 6, sử dụng tiêm kích F-16 của Mỹ, Mirage 2000 của Pháp, chiến đấu cơ MiG 29 (Fulcrum) có từ thời Liên Xô cũ, cùng trực thăng để tiêu diệt các tên lửa hành trình và máy bay không người lái (UAV) Shahed của Nga.

Ngoài ra, các máy bay của Không quân Ukraine còn thực hiện hơn 220 nhiệm vụ tấn công mặt đất, và hỗ trợ trên không khi nhằm vào các sở chỉ huy, cơ sở hậu cần, cùng các khu vực tập trung nhân sự và thiết bị của đối phương.

Tuy nhiên, Ukraine cũng đã ghi nhận tổn thất. Theo đó, trong quá trình làm nhiệm vụ ngăn chặn hơn 500 vũ khí bao gồm tên lửa và UAV được Nga phóng đi hôm 29/6, Trung tá Maksym Ustymenko đã trở thành phi công lái F-16 thứ 3 của Ukraine thiệt mạng. Chiếc F-16 mà phi công Ustymenko điều khiển cũng trở thành máy bay thứ 4 bị thiệt hại trong số khoảng 85 chiếc F-16 mà các đồng minh cung cấp cho Kiev.