Các quán nhậu vỉa hè dọc kênh Nhiêu Lộc dạo này nhiều người hát rong, cũng ampli, loa, micro không dây, nhạc đệm,…Họ chỉ hát toàn nhạc xưa, nhạc sến, với điệu rumba, bolero nghe tưởng như đồng hồ đếm ngược. Lần trước về Sàigòn, tôi đã ngồi quán vỉa hè, nghe những bài ca vỉa hè như thế…Lặng cả người, “…Buồn vào hồn không tên, thức giấc nửa đêm nhớ chuyện xưa vào đời. Đường phố vắng đêm nao quen một người, mà yêu thương trót trao nhau trọn lời..."

Tôi chợt nhớ những ngày sau tháng tư 75, đám bạn bỗng nhiên làm đám cưới chớp nhoáng, lấy vợ lấy chồng để “đối phó” với thời cuộc, rồi vội vã tìm đường vượt biên. Có đứa vượt qua biên giới, nhưng cũng có đứa về bên kia thế giới. Những người ở lại tưởng họ đã đến bến bờ thiên đường.

Bước lên tàu là ngàn khơi sóng vỗ, không phải là chuyến xe Sàigòn- Đà Lạt. Có khi Hà bá mời xuống chơi, có khi tủi nhục trên đường vượt biển, phần còn lại là may mắn. Mà có may mắn lọt vào xứ người cũng chưa hết. Cô bạn tôi cao chưa quá thước rưỡi, với tay đưa khay bánh vào ngăn, trượt chân, u đầu sứt trán. Quên cả đau, vội vội vàng vàng lượm bánh xếp lại vào khay. Bà xếp Tây mắng, “Xứ này không ăn dơ như thế”.

Cũng có người đi làm nail, tiền tươi thóc thật, dồn hết cho con ăn học. Hy sinh đời bố, củng cố đời con, hiểu sát nghĩa đen là đây, là mồ hôi trộn nước mắt. Tiền gửi về nhà, người thân trong nước tưởng đâu bên đó kiếm tiền dễ như ăn cơm sườn, xin thêm thứ này thứ nọ. Có biết đâu đó là tiền chắt chiu, có khi là tiền thí mạng, không mua bảo hiểm y tế.

Nhưng cũng có người kiên nhẫn vừa làm vừa học, thành danh nơi xứ người. Nhưng cho dù thế nào nơi xứ người, vẫn còn ít nhiều cơ hội, có chịu nắm hay không mà thôi. Trong nước thì coi như bế tắc. Hồi đó, tôi dạy kèm thêm luyện thi đại học, dạy nhóm 5-7 học sinh. Có em học xuất sắc, bài thi làm không chê vào đâu được. Vậy mà rớt. Em là con “ngụy”, thứ “ngụy” còn trong trại cải tạo, làm sao vào đại học nổi, em rớt ngay từ bãi gửi xe. Em đến báo tin, thầy trò ngồi uống cà phê vỉa hè, buồn ứa nước mắt. Đất nước này không dung những tiềm năng như em… Số phận đời người chứ đâu phải trò chơi chính trị. Sao lại có thể xây dựng đất nước bởi những con người bằng thiệt học giả?

Những năm sau 75, đói khổ và ê chề thấy rõ. Giáo sư, bác sĩ, ông này bà nọ xuống đường ra chợ trời hết, người đạp xích lô, người bơm mực bút bi, bán bún riêu, buôn hàng lạc xon,… Lanh hơn thì buôn hột xoàn đổi đô la,…

Năm 78, tôi gặp một phụ nữ ăn mặc lam lũ, nhưng đẹp, qúy phái, không quá 30, trên chuyến tàu chợ. Chị kéo lê 2 bao than ra gần cửa tàu, ngước mắt nhìn tôi, nói như năn nỉ: “Lát nữa gần đến ga Bình Triệu, anh làm ơn đạp dùm tôi 2 bao than này xuống”. Chị buôn lậu than, đến ga sẽ bị tịch thu. Đôi mắt chị buồn và nhẫn nhục quá, làm tôi nhớ đến đôi mắt của bà mẹ trong một tác phẩm của C.V.Gheorghiu. Cảnh sát bắt bà mẹ vào bót để tra hỏi nơi ẩn nấp của con bà. Gheorghiu đã mô tả đôi mắt của bà cũng buồn và nhẫn nhục như thế.

Có lần đi chơi khuya, tôi gặp Bùi Giáng ở ngã ba Trần Quang Diệu-Trương Minh Giảng, ăn mặc chắp vá màu mè như phường tuồng, cầm cây chổi cùn múa may, chặn đầu xe tôi lại, “Cho trẫm điếu thuốc”. Hoàng thượng đã chiếu cố xin thuốc dân đen, dân nào dám cãi. Tôi rút điếu thuốc và cung kính châm lửa cho hoàng thượng. Ngài rít một hơi rồi phẩy tay, “Cho lui…”. Lui rồi, ngoái cổ lại, thấy hoàng thượng tiếp tục múa chổi đi quyền.

Bùi Giáng đã có mầm mống bất thường từ trước rồi, sau 75 nặng hơn, lang thang khắp chốn. Cái điên của Bùi Giáng thật hay giả, cũng khó biết. Mất trí như ông vậy mà hay, ý thức buồn vui làm chi cho khổ?

Mà Sài Gòn lúc đó sao lắm người điên thế! Cũng không phải điên, họ có phá phách gì ai đâu. Tôi thường gặp vài ông ăn mặc lịch sự lắm, áo sơ mi trong quần, có ông còn đeo cà vạt, đi đi lại lại ở khu Lê Công Kiều, nơi bán sách cũ. Vừa đi vừa khua tay, lảm nhảm rồi lại gật gù, nào là Marx, Hegel, Mounier, Sartre,…

Người bạn tôi qua được tới bến bờ, vừa làm vừa học, gửi về cho tôi thùng quà chừng 1,5 kg kèm bức thư ngắn: “Gửi mày mấy hộp thuốc tây, bán đi mà lai rai. Còn lọ nhỏ để uống, đừng bán. Thuốc an thần đó”. Tâm thần phải chăng là lối thoát của con người với thực tại quá phũ phàng?

Sau 75, tôi học được một điều, mà đến nay vẫn thấy chí lý. Đó là, người chiến thắng tuyệt đối đúng. Lịch sử thuộc về người chiến thắng. Chân lý cũng thuộc về người chiến thắng luôn. Đánh thắng cả 3 tên đế quốc đầu sỏ, sao lại không đúng? Cái gì không có nội dung, mới cần tới hình thức là thế. Người chiến thắng tự hào là đúng rồi, nhưng tự hào cả những cái sai. Sai mà cứ tưởng mình đúng. Chuyện “tủ lạnh chạy đầy đường” chỉ là chuyện khôi hài, chuyện nhỏ. Cái “sai mà tưởng đúng” mới làm đất nước ra nông nỗi thế này, di lụy chẳng biết bao giờ mới hết.

Ngẫm lại, một nhà chính trị tài giỏi là người có thể đưa đất nước tới mục tiêu mà ít đổ máu nhất, chứ đâu cần phải đốt cả dãy Trường Sơn, đánh tới người cuối cùng. Mạng người quá bèo. Bèo thì cũng đành, nhưng hệ lụy cho người còn sống, cha mẹ vợ con họ mới là nỗi đau gặm nhấm cả đời.

Cả đất nước sống bằng khẩu hiệu, đất nước ta dân chủ gấp vạn lần,… Nghe riết rồi quen, nghe tai này lọt tai kia cũng quen luôn. Không quen lỡ có ngày phát điên thì sao?

Người lẽ ra phải điên mà không chịu điên, đó là mấy bà. Cầm có tí tẹo tiền, xách giỏ đi chợ, loanh quanh đầu chợ cuối chợ cả tiếng đồng hồ,có khi chẳng mua được thứ gì. Mà có tiền đi chợ là còn may, có người chỉ khoai sắn, rau lang, bí đỏ,…quanh năm. Ăn để sống sót thì thứ gì chẳng nhét vô bụng được. Bột ngọt khi đó là thần thánh.

Mấy ông “tù cải tạo” coi vậy chứ chỉ khổ cái thân, chứ cái đầu chưa đến nỗi. Có biết bên ngoài thế nào đâu mà khổ, mà lo. Vợ một bác sĩ quân y đi thăm nuôi, dúi vào tay chồng ít tiền. Thăm nuôi lần sau, thấy tiền vẫn còn nguyên, ông chồng không dám xài. Bà than, “Tội nghiệp cho cả gia đình tôi ! Ở ngoài vợ con nhịn đói để nuôi tù, ở trong nhịn đói vì không nỡ nuốt cái đói khát của vợ con”. Não lòng đến thế là cùng!Nước mắt nuốt ngược thế này, chỉ bị nghẹn mà không phát điên,bà này chắc có căn phần phúc đức.

Nghe nói mấy ông “ngụy cải tạo” định lập ra ngày vinh danh mấy bà vợ. Không đủ đâu mấy ông. Mấy bà này chắc phải phong thánh.

Tháng tư năm nay, Sàigòn nóng khủng khiếp. Sàigòn không mưa nhưng Đà Lạt mưa. Những ngày cuối tháng tư năm nào Đà Lạt cũng mưa, mưa mù mịt che khuất cả đồi thông ở Couvent des Oiseaux đối diện nhà, nhưng mưa chỉ vào lúc trưa chiều, tối tạnh.

Đà Lạt 8 giờ tối đã như 12 giờ khuya ở Sài Gòn. Tôi vẫn thích đi bộ mỗi khi có chút hơi men thế này. Con đường dốc về nhà như kéo theo mệt mỏi của đời người. Tựa lưng vào cửa nhà, hoa lá trong vườn yên tĩnh như đêm. Dưới ánh đèn đường rọi qua hàng rào, bóng của lá cây ngọc lan chập chờn trên mặt sân. Cuối tháng tư rồi. Người ta sẽ đốt pháo hoa ở Sàigòn để ăn mừng. Ai vui xin cứ vui. Nhưng còn chút tâm tình này của kẻ buồn, không nói cho thế hệ sau biết những buồn bã sau 75 là như thế đó, lòng dạ nào yên?

Đời trăm nghìn nhánh khổ, nhánh nào cho người, nhánh nào cho mình? Năm 75 là ngã rẽ của đời người. Bạn bè, người thành danh, đứa bầm dập, và cho dù có ở phương trời nào, tây hay ta, nỗi khổ vẫn theo số mệnh mà đến. Giờ đây, đứa nào cũng chạm tay vào buổi hoàng hôn cuộc đời rồi. Tháng tư, tôi thắp ngọn nến trong lòng. Thoảng trong mùi hương ngọc lan, tôi hát theo, hát thầm bài hát nghe được ở quán rượu “…Cuộc đời là hư vô, bôn ba chi xứ người, khi mình còn đôi tay…”

 

Vũ Thế Thành

 

 

 Truyen ngan: Bọt không cần vớt!

 

Quán phở sáng thứ bảy đông nghẹt khách xếp hàng ngoài cửa. Mới có 11 giờ 30 mà cô hầu bàn đã chạy mỏi cả chân.
Bực mình nhất là khi đến bàn số 13, chỉ có hai người đàn bà thôi nhưng cô lại phải trả lời đến mấy chục câu hỏi. lần trở lại thứ tư, đứng chờ lâu quá mà vẫn chưa thấy họ chọn xong món gì, cô bèn đề nghị:

- Hai bác từ từ chọn nghe, chút nữa cháu quay lại.

- Không quay “nại”, quay đi gì cả! gớm! chờ gì mà “nâu nà nâu”! mang ngay cho bọn “lày” hai tô đặc biệt, “nớn” nhất và ngon nhất của nhà các cô đi “lào”! nhiều thịt, nhiều “lước”, không “nấy” giá nhưng bù cho ba đĩa “giau” thơm!

- Dạ, bù ba dĩa… dâu thơm gì? bác muốn món tráng miệng thì chỉ có chè ba màu thôi

- Không ba, bốn màu gì tất! “giau” thơm để ăn phở mà cô không biết à? giá tanh “nắm”, bọn tôi chỉ thích “giau” quế và ngò gai thôi! ba đĩa mới đủ! mang “lước” béo, hành “chần” ngắn ngắn, ớt hiểm thái mỏng đủ cả vào cho bọn tôi!

- Aa! cháu… hiểu rồi!

Cô hầu bàn mừng rỡ quay ngay sang bàn khác nhưng bị gọi giật ngược lại:

- “lày”! thêm hai cốc cà phê sữa đá thật đậm “lửa” đấy!

- Dạ!

Miệng dạ, tay ghi ghi, chép chép. không biết cô chưa rành tiếng việt hay tại cái màn “bù dâu thơm” rể thối không có trong mã số quen thuộc của nhà hàng nên cô nguệch ngoạc hơi lâu. thế mà vừa dợm chân chạy là cô đã bị mụ ú hét vang:

- “lày”! thêm một cà phê sữa đá “lửa” cho thằng con “giai” nhà tôi. nhớ cho nhiều sữa vào, không thì “ló” “nại” chê đấy.

- Dạ!

Cô gái lúc này có vẻ hơi quạu với thái độ xấc xược của người đàn bà diêm dúa đeo vàng chói cả mắt kia rồi, nhưng cô thấy có mấy cái bàn khách vừa dùng xong, đang cần vệ sinh gấp để rước khách mới vào nên cô chỉ kịp ghim tờ giấy cho đầu bếp và nói vọng vào:

- Số 13: hành trần cắt ngắn, ớt xắt lát.

Trong khi lau bàn của khách cũ, dọn dẹp sạch để tiếp khách mới, cô nghe mụ ú, áo đỏ choét đang thao thao kể với mụ có cặp lông mày dữ tợn ngồi cùng:

- Thằng con tôi du học, tôi chuyển cho đám sinh viên hà lội vay “lặng nãi” mấy trăm nghìn đô nhưng chúng không trả đúng hạn kỳ nên tôi phải đích thân sang canada đòi và cho đám “đầu gấu" đến hỏi tội bọn chúng, nhân tiện đi chơi một chuyến “nuôn” và mua sắm ít thứ hàng hiệu đem về bán “nại” cho mấy bà bên ngành công an thành phố.

Bà mắt xếch cũng bàn thêm kinh nghiệm cách nào để qua mặt sự khám xét ở phi trường canada về những món mà đám cán bộ cao cấp ở hà nội đang thèm:

- Chứ còn về tới phi trường việt nam thì đã có “công an” em út lo cả “giồi”!

thế là lắm thứ “lậu”, lắm tên… “công” rất… “an” toàn được hai bà oang oang mồm liệt kê ra…

Bên cạnh, thực khách ngồi ở dãy bàn dài: 11, 12 và 14 ghép lại thì toàn là những người lính vnch bị vc bỏ tù hơn 15 năm, được người bạn đồng đội chủ quán đãi bữa trưa, đang bàn tán những kế hoạch cho phiên họp chiều nay, nhằm chống lại kế hoạch “văn hóa vận” và nhuộm đỏ cộng đồng của việt cộng như: đưa văn công của chúng sang trình diễn và đem gia đình, con cháu của chúng ồ ạt xuất ngoại sang canada để rửa tiền và tẩu tán tài sản. thấy cháu gái sinh viên, con người bạn cùng khóa, tình nguyện ra chạy bàn cuối tuần, để lấy tiền gây quỹ, giúp cho một tổ chức hậu duệ, đã bị hai mụ kiêu căng kia bắt nạt từ nãy giờ là họ đã gai mắt, chướng tai lắm với sự trịch thượng ấy từ đầu nên càng chăm chú lắng nghe hai mụ “tự khoe lý lịch” bằng những ánh mắt bực bội. trừ một người mặc áo trắng ngồi ở đầu bàn cứ bận rộn, lăng xăng rời chỗ ngồi mấy lần ra, tất cả còn lại, chưa thấy ai phản ứng gì cả.

♦

Rồi cũng đến lúc phở, hành, “giau”, ớt, cà phê được cô gái lúc nãy đem đến. hai tô phở vừa đặt xuống bàn bên cạnh hai chén nước béo là có chuyện ngay:

- “lày”! sao “nại” thái hành “gia” “lát” bấy thế “lày”? thịt gì mà cứ đỏ tươi trông kinh quá! cô mang vào xối thêm nhiều nhiều “lước” dùng “nên” cho chín thịt!

- Dạ phở đặc biệt thì lúc nào cũng có thịt tái chung nữa, còn hành trần bà dặn xắt ngắn ngắn hồi nãy mà.

- Ơ hay nhà cô “lày”, tôi bảo thế bao giờ? mang vào! đổi cái khác cho tôi!

- Dạ đổi cái gì?

- Tôi không muốn hành thái văm “gia” cả thế “lày”!

- Dạ chứ bà muốn hành làm sao?

- Thì hành “chần” bình thường vẫn thái như thế… “lày… lày”.

Bà ủn ỉn đưa ngón tay út ra dí dí vào mặt cô gái, thấy điều như muốn đâm thủng mắt cô.

cô né thụt lùi một bước, nhưng vẫn lễ phép hỏi:

- Dạ sao bà biểu ngắn ngắn?

- Thì tôi nói cho cô hiểu “nà” hành “chần” thêm vào trong cái chén “lước” béo chứ không phải trong tô phở

- Dạ! thôi để cháu đổi hai chén hành trần bình thường và làm chín thịt tái cho bà

nói xong cô lấy lại hai tô phở và hai chén nước béo, rồi đặt ba dĩa rau xuống bàn và định quay vô bếp, nhưng bà chằng lửa đã chì chiết:

- Khiếp! bưng “giau” mà để cả hai bàn tay vào trong ấy thì ai mà ăn?

cô nghe câu móc méo phi lý nhưng không trả lời chi cả, nếu cô để cả 2 bàn tay vào đó thì lấy cái gì bưng dĩa rau hầu bàn được?

bà còn quay qua dạy bà ú ù:

- Đám con nhà chúng tôi “ló” bảo bên canada “lày” mà thế “nà” họ chê mất vệ sinh, họ chả đụng đến đâu bà ạ!

rồi bà hét vào mặt cô gái:

- Cô đổi “nuôn” mấy đĩa “giau” thơm khác. mà “nấy” đĩa “lào” nhiều nhiều tí! gớm! vài cọng “noe” ngoe thế ăn chã bỏ.

- Dạ 3 dĩa rau cho hai tô phở thôi mà.

- gớm! ba mà cứ như một thế kia thì “nàm” sao đủ?

Cô gái tức anh ách, ăn phở chứ bơi trong phở hay ăn bánh tráng cuốn sao mà đòi nhiều rau, lắm nước vậy? cô yên lặng quay đi. vào bếp, cô yêu cầu y như ý hai khách muốn, nhưng nhớ lại những lời đối thoại lúc nãy cô càng tức hơn, thì ra bọn cán bộ việt cộng ra đây rửa tiền mà các chú, bác hay nói chuyện với ông nội và ba mình đây. tức mình, cô lượm lại hết mấy chục nhánh ngò gai, rau quế của thực khách ăn thừa, chưa bỏ vào thùng rác, hãy còn nằm trong mấy cái dĩa ngổn ngang chờ rửa, ném chúng lên trên ba cái dĩa “giau mất vệ sinh” cô vừa bị mắng lúc nãy. khi hai tô phở thêm nước dùng vừa được đầu bếp chuyền qua tay, nhớ lại những chữ “gớm’ kéo dài của mụ phì lũ , cô liền… “gớm” vào mỗi tô vài ngụm nước miếng cho bỏ ghét rồi mới bưng ra.

♦

Hai mụ khó tính cầm đũa vọc tưng bừng mấy lát thịt rồi cười hí hửng:

-“giau” nhiều vậy thì mới đủ chứ! nhớ thêm cái túi đựng cốc cà phê cho thằng con giai và bỏ nhiều giấy vào cho “ló” “nau mồm”. mà cà phê có đúng như tôi dặn không đấy?

- Dạ đúng!

Cô lại lễ phép trả lời ngay, dù rằng cô chẳng dặn dò thêm sữa hay thêm cà phê chi cả. bà mắt xếch lúc này mới lôi trong cái túi nylon ra hai ổ bánh mì to, xé một miếng “vĩ đại”, nhúng vào tô phở xe lửa rồi hích bà xe… tăng:

- Gớm! có vờ thế thì bát phở của tôi mới được nhiều “lước”. bà thử xem, chúng “ló” về “lói” đúng thật bà nhỉ. “lước” phở ngoài “lày” họ nấu ngọt ơi “nà” ngọt! chỉ mỗi tội, hình như họ vớt bọt không khéo như ô-sin nhà mình “lên” “lước” dùng không trong.

Cô gái nán lại, nhìn cho được cảnh hai bà chấm bánh mì vào “nước bọt”, lặt “giau thừa” bỏ vào tô và múc nước… miếng của cô húp sùm sụp rồi mới quay đi. nhìn thật là… mãn nhãn! lòng cô vui phơi phới!

vui!

Tai bà cũng đang toe toét, nhồm nhoàm bên hai tô nước… bọt.

Thằng con ông cháu cha nào đó rồi cũng sẽ vui với ly cà phê “nhiều” sữa của cô.

♦

Độ chừng gần 2 tiếng sau, cô gái lễ phép đến bên bàn số 12, đưa miếng giấy và nói thì thầm vào tai vị ngồi đầu bàn mặc áo trắng có vẻ bận rộn suốt buổi kia. ông nghe xong thì cười cười, đứng dậy, và với giọng nói của một vị sĩ quan ngoài chiến trường năm nào, ông chỉ tay về hướng hai mụ “đẫy đà nợ máu nhân dân”, rồi nói sang sảng cùng mọi người trong quán mà không cần bất cứ một thứ khuếch đại âm thanh nào cả:

- Chúng tôi xin phép thưa cùng tất cả quý vị: để giúp cảnh sát kiểm soát tình hình an ninh chung của thành phố với bọn côn đồ, chúng tôi có đặt hệ thống quay phim khắp cả quán. hai bà ngồi ở bàn này vừa tự khoe là gia đình cán bộ cộng sản vn, luồn tiền chúng ăn cướp của đồng bào trong nước qua đây cho sinh viên việt bên canada vay nặng lãi. họ còn khoe là có liên hệ với bọn du đảng ở địa phương này và là dân chuyên buôn hàng lậu, từ hà nội qua.

Cô cháu nội của tôi cho biết bọn cho vay cắt cổ này đã gọi: 4 tô phở đặc biệt, 3 ly cà phê sữa đặc biệt, 4 chén hành trần đặc biệt, 3 dĩa rau đặc biệt nhưng không chịu trả tiền đúng như thế. chúng tôi có các nhân chứng ngồi ở bàn này chứng kiến mọi chuyện, vậy xin báo cùng mọi người: chúng tôi sẽ nộp cuộn phim quay hôm nay cho chính quyền địa phương cùng với lời “tự khai” và tự… khoe của những thành phần bất hảo đó. nếu hai tên việt cộng này không trả đủ số tiền trong hóa đơn hôm nay thì quý vị giúp chúng tôi bằng cách: đừng cho chúng rời khỏi quán vì chúng tôi sẽ đóng cửa hôm nay để cùng bà con tỵ nạn ở thành phố chúng ta đưa bọn buôn lậu này tới sở cảnh sát.

Khách đông đang xếp hàng chờ được vô ngồi mà tự nhiên nghe “đóng cửa”, rồi thực khánh đang ăn ngon lành mà nghe có việt cộng nên mọi ánh mắt cùng đổ về một hướng. yên lặng vài giây, rồi chợt tiếng vỗ tay vang lên rào rào nghe thật đã tai cô sinh viên. bây giờ cô mới hiểu trước đây ông nội cô nói gì:

- Không phải lúc nào cũng “dĩ hòa vi quý” cả đâu nhé con! ta lùi thì địch tiến, ta phải tiến mới dẹp được giặc!

cô mỉm cười với ý nghĩ: bọt nào cũng là bọt, bọt bèo mà!

rau đã nhiều và chắc chắn… thơm!

chỉ có hai mụ việt cộng này là… thối quá!

♦

Và từ đó cái quán phở ấy ngày càng đông người quốc gia xếp hàng, nhờ công quảng cáo của hai mụ vi xi chấm bánh mì với nước bọt.

bọt này không cần vớt vẫn… trong veo!

 

Ý Nga - Phu Lai chuyen