Cà Kê Dê Ngỗng
Trung Quốc, cường quốc không bạn bè
Nhà nghiên cứu địa chính trị Brahma Chellaney trong bài viết « Một cường quốc mới nổi không hề có đồng minh » trên Japan Times ngày 06/03/2017 đã nhận định, càng tăng cường thêm sức mạnh, thì Trung Quốc lại càng khó có được những
Nhà nghiên cứu địa chính trị Brahma Chellaney trong bài viết « Một cường
quốc mới nổi không hề có đồng minh » trên Japan Times ngày 06/03/2017
đã nhận định, càng tăng cường thêm sức mạnh, thì Trung Quốc lại càng khó
có được những đồng minh thực sự. Điều này chứng tỏ vai trò lãnh đạo đòi
hỏi nhiều nỗ lực hơn là chỉ bằng vũ lực thô bạo.
 |
| Làm thế nào cạnh tranh ngang ngửa với Mỹ, khi Trung Quốc không hề có đồng minh ?REUTERS/Tyrone Siu |
Tác giả nêu ra sự tương phản với mạng lưới đồng minh và đối tác rộng rãi
mà Hoa Kỳ duy trì tại châu Á-Thái Bình Dương và những khu vực khác. Sự
xuống cấp trong mối quan hệ đặc biệt với Bắc Triều Tiên, nước chư hầu
trước đây, đã minh họa cho tình thế khó khăn của Bắc Kinh.
Năm ngoái, đô đốc Harry Harris, tư lệnh Mỹ tại Thái Bình Dương đã nói : «
Chúng tôi có các đồng minh, bạn bè và đối tác mà Trung Quốc không có
được ». Còn bộ trưởng Quốc phòng Ashton Caster nhấn mạnh, Bắc Kinh «
đang dựng lên một bức tường lớn để tự cô lập ».
Cô đơn khi hục hặc với « nước anh em » Bắc Triều Tiên
Quan hệ nhanh chóng xấu đi giữa Bắc Kinh và Bình Nhưỡng – vốn sở hữu trữ
lượng lớn quặng sắt, than đá, magnesit, than chì, đồng, kẽm và các
khoáng vật khác – chắc chắn càng làm tăng lên cảm giác cô độc của Trung
Quốc.
Mới đây khi tố cáo Trung Quốc có « thái độ nghiệt ngã » và « múa may
theo Mỹ », Bình Nhưỡng đã làm rõ không chỉ sự rạn nứt trầm trọng trong
quan hệ với người láng giềng khổng lồ, mà cả thực tế hiện nay Bắc Kinh
chỉ còn duy nhất một đồng minh thực sự là Pakistan. Theo tác giả, cho dù
đang là công cụ hữu ích cho Trung Quốc để kìm hãm Ấn Độ, Pakistan vẫn
là một đồng minh đáng ngờ - trong bối cảnh rộng hơn.
Sự rạn nứt giữa Trung Quốc – Bắc Triều Tiên diễn ra sau khi ảnh hưởng
của Bắc Kinh lên Miến Điện đã yếu hẳn đi. Miến Điện cũng là một quốc gia
giàu tài nguyên thiên nhiên, từ dầu khí cho đến ngọc bích, gỗ. Ngày
nay, quan hệ Bắc Kinh và Bình Nhưỡng đang ở mức thấp nhất từ khi quốc
gia Bắc Triều Tiên được thành lập năm 1948.
Cái chết của Kim Jong Nam : Đòn nặng cho Trung Quốc
Vụ hạ độc làm chết người anh cùng cha khác mẹ của Kim Jong Un là ông Kim
Jong Nam tại sân bay quốc tế Kuala Lumpur, là một đòn nặng cho Trung
Quốc. Bắc Kinh coi Kim Jong Nam – một tay chơi có dinh cơ ở Macao và Bắc
Kinh – là một quân cờ chủ chốt để đối phó với nhà độc tài Bắc Triều
Tiên.
Cụ thể hơn, quan hệ được Trung Quốc khoe là « máu mủ » với Bắc Triều
Tiên đã xấu hẳn đi từ lúc Kim Jong Un lên nắm quyền sau khi Kim Jong Il
qua đời tháng 12/2011. Nhà lãnh đạo trẻ tuổi ở Bình Nhưỡng cố chứng tỏ
không phải là chư hầu của Trung Quốc, kể cả việc nhen nhóm lại chủ
thuyết Juche (tức thuyết Chủ Thể : tự cung tự cấp, tự chủ về chính trị
và quân sự, xã hội không giai cấp). Kim Jong Un thách thức Trung Quốc
qua nhiều vụ thử nguyên tử và hỏa tiễn, cho thấy ý hướng muốn thoát khỏi
móng vuốt của Bắc Kinh thông qua mối quan hệ tốt đẹp hơn với Hoa Kỳ -
một lời mời gọi không được Washington lắng nghe.
Cái chết của Kim Jong Nam, chắc chắn là một đòn không chỉ đối với Trung
Quốc mà cả với Hàn Quốc và Hoa Kỳ, vốn khai thác những tin tức mà ông
này cung cấp được về nội tình của chế độ độc tài Bình Nhưỡng. Ba quốc
gia này, ý thức được tầm quan trọng của dòng họ nhà Kim ở Bắc Triều
Tiên, đã chăm chút Kim Jong Nam như một nhân vật có tiềm năng thay thế
người em cùng cha khác mẹ đang nắm quyền. Theo tác giả Brahma Chellaney,
thế nên nhà độc tài Bình Nhưỡng có lý do để trừ khử Kim Jong Nam.
Trước đó vào năm 2013, Bình Nhưỡng đã hành quyết người bạn quý giá nhất
của Trung Quốc trong hàng ngũ lãnh đạo Bắc Triều Tiên là ông Jang Song
Thaek, tướng bốn sao vốn là chú dượng của Kim Jong Un. Ông Jang, người
cố vấn của Kim Jong Nam và là đầu mối chính trong quan hệ Bắc Kinh –
Bình Nhưỡng, bị chế độ cáo buộc đã lạm dụng quyền lực để ưu đãi Trung
Quốc, nhất là bán rẻ tài nguyên như than đá, đất đai và kim loại quý.
« Thoát Trung » và yêu sách lãnh thổ của Bắc Kinh
Nhưng Kim Jong Un, 33 tuổi, nhà lãnh đạo trẻ nhất thế giới và Tập Cận
Bình, lớn tuổi gấp đôi, đang là trung tâm của cuộc khủng hoảng Trung
Quốc – Bắc Triều Tiên. Khi Tập Cận Bình viếng thăm chính thức Hàn Quốc
giữa năm 2014, ông ta đã lật đổ truyền thống từ nhiều thập kỷ qua, theo
đó các lãnh đạo Trung Quốc luôn công du Bắc Triều Tiên đầu tiên. Ông Tập
vẫn chưa đi thăm Bình Nhưỡng, cũng như Kim Jong Un từ chối đến Bắc
Kinh. Trong khi đó ông nội và cha của Kim Jong Un vốn luôn tỏ ra ngoan
ngoãn trước thiên triều : Kim Il Sung, nhà lập quốc đã thăm Trung Quốc
đến 37 lần, còn người con kế nhiệm Kim Jong Il viếng thăm Bắc Kinh 9
lần.
Nỗ lực của nhà lãnh đạo trẻ nhằm vạch ra một hướng đi độc lập đã khiến
báo chí nhà nước Trung Quốc tung ra cả một chiến dịch tuyên truyền chống
lại Kim Jong Un, tố cáo ông này tiếp tục chính sách « thoát Trung » và
tìm cách tháo gỡ những bế tắc trong quan hệ với Hoa Kỳ và Nhật Bản.
Dù rất bực tức, nhưng Trung Quốc không có nhiều chọn lựa để đối phó với
chế độ Kim Jong Un. Bắc Kinh không hề muốn Nhà nước Bắc Triều Tiên bị
tan rã – một kịch bản sẽ dẫn đến việc Triều Tiên thống nhất, trở thành
đồng minh của Hoa Kỳ. Triển vọng quân đội Hoa Kỳ hiện diện ở gần biên
giới là cơn ác mộng của Trung Quốc. Đó là lý do khiến Bắc Kinh can thiệp
vào cuộc chiến tranh Triều Tiên, khi quân đội Mỹ vượt qua vĩ tuyến 38
và có thể tiến về biên giới Trung Quốc.
Trong nhiều thế kỷ, Trung Quốc vẫn coi bán đảo Triều Tiên là gót chân
Achille của mình về mặt chiến lược. Triều Tiên có thể là con đường thuận
tiện cho các cường quốc nước ngoài xâm lăng, hay đóng vai trò đầu cầu
cho việc tấn công Trung Quốc.
Hiện nay Trung Quốc đang có những tranh chấp về lãnh thổ và tài nguyên
với Bắc Triều Tiên, mà một nước Triều Tiên thống nhất sẽ kế thừa và đấu
tranh. Trung tâm của tranh chấp lãnh thổ là Chonji, miệng núi lửa trên
đỉnh Paektu (nơi mà 33 kilomet chiều dài dọc theo biên giới Trung-Triều
vẫn chưa được giải quyết xong), và một số hòn đảo nằm giữa hai dòng sông
biên giới Áp Lục (Yalu) và Đồ Môn (Tumen).
Để chứng tỏ vấn đề biên giới với Bắc Triều Tiên vẫn chưa ngã ngũ, Trung
Quốc đưa ra yêu sách lịch sử đã sửa đổi, rằng vương quốc Koguryo – được
thành lập trên lưu vực sông Tongge ở miền bắc bán đảo Triều Tiên – là
thuộc về Trung Quốc chứ không phải Triều Tiên như các nhà sử học quốc tế
vẫn khẳng định. Năm 2012, một báo cáo của Thượng viện Hoa Kỳ cảnh báo
Trung Quốc « có thể đang tìm cách đặt nền móng cho yêu sách lãnh thổ tại
bán đảo Triều Tiên trong tương lai ».
Lá bài Bình Nhưỡng mất giá
Trong bối cảnh đó, Trung Quốc coi việc giữ nguyên trạng trên bán đảo
Triều Tiên là có lợi nhất cho mình. Bắc Kinh có thể chấp nhận Triều Tiên
thống nhất chỉ với điều kiện Trung Quốc có thể chi phối mạnh mẽ bán đảo
này, có được những nhượng bộ thường xuyên về chiến lược.
Cho đến nay, hành động mạnh mẽ nhất của Trung Quốc chống lại Bắc Triều
Tiên là việc ngưng nhập khẩu than đá gần đây, có thể cho là từ « hiệu
ứng Trump ». Chính sách khó đoán định của tổng thống Mỹ Donald Trump,
được phản ánh qua sự dao động về chủ trương « Một nước Trung Hoa », và
thái độ cứng rắn hơn trước sự bành trướng của Bắc Kinh trên Biển Đông,
đã khiến Trung Quốc phải có hành động để làm dịu bớt những chỉ trích của
Hoa Kỳ, là đã không làm đúng mức để giúp áp dụng các biện pháp trừng
phạt của Liên Hiệp Quốc.
Nhưng căng thẳng đang tăng cao giữa Bắc Kinh và Bình Nhưỡng cũng mang ý
nghĩa là giá trị của lá bài Bắc Triều Tiên khi mặc cả với Hoa Kỳ có vẻ
đã bị hao mòn. Trong nhiều năm, Washington đã giao phó vấn đề Bắc Triều
Tiên cho Trung Quốc, đổi lại Mỹ nhiều lần nhượng bộ Bắc Kinh. Ngày nay,
thay vì đóng vai trung gian tin cậy giữa Washington và Bình Nhưỡng,
Trung Quốc lại bị Bắc Triều Tiên tỏ ra khinh khỉnh.
Tác giả bài viết nhận định, Bắc Kinh vẫn phải đánh vật với câu hỏi mang ý
nghĩa bao trùm hơn, là liệu Trung Quốc có thể trở thành đối thủ ngang
hàng với Hoa Kỳ, trong khi không có được bất kỳ một đồng minh nào ?
Thụy My
(RFI)
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- "Cái Miệng" - by Tiểu Tử.Trần Văn Giang ghi lại
- "Một Ngõ Cụt Dối Trá" - by FB Phan Kim Ngọc / Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Là Ai Không Quan Trọng." - by Khuyết danh / Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Cao Hổ Cốt" - by Khuyết Danh / Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Nghệ Thuật Nấu Bếp và người Việt ăn uống thế nào" - by GS Trần Văn Khê / Trần Văn Giang (ghi lại).
Trung Quốc, cường quốc không bạn bè
Nhà nghiên cứu địa chính trị Brahma Chellaney trong bài viết « Một cường quốc mới nổi không hề có đồng minh » trên Japan Times ngày 06/03/2017 đã nhận định, càng tăng cường thêm sức mạnh, thì Trung Quốc lại càng khó có được những
Nhà nghiên cứu địa chính trị Brahma Chellaney trong bài viết « Một cường
quốc mới nổi không hề có đồng minh » trên Japan Times ngày 06/03/2017
đã nhận định, càng tăng cường thêm sức mạnh, thì Trung Quốc lại càng khó
có được những đồng minh thực sự. Điều này chứng tỏ vai trò lãnh đạo đòi
hỏi nhiều nỗ lực hơn là chỉ bằng vũ lực thô bạo.
|
| Làm thế nào cạnh tranh ngang ngửa với Mỹ, khi Trung Quốc không hề có đồng minh ?REUTERS/Tyrone Siu |
Tác giả nêu ra sự tương phản với mạng lưới đồng minh và đối tác rộng rãi
mà Hoa Kỳ duy trì tại châu Á-Thái Bình Dương và những khu vực khác. Sự
xuống cấp trong mối quan hệ đặc biệt với Bắc Triều Tiên, nước chư hầu
trước đây, đã minh họa cho tình thế khó khăn của Bắc Kinh.
Năm ngoái, đô đốc Harry Harris, tư lệnh Mỹ tại Thái Bình Dương đã nói : «
Chúng tôi có các đồng minh, bạn bè và đối tác mà Trung Quốc không có
được ». Còn bộ trưởng Quốc phòng Ashton Caster nhấn mạnh, Bắc Kinh «
đang dựng lên một bức tường lớn để tự cô lập ».
Cô đơn khi hục hặc với « nước anh em » Bắc Triều Tiên
Quan hệ nhanh chóng xấu đi giữa Bắc Kinh và Bình Nhưỡng – vốn sở hữu trữ
lượng lớn quặng sắt, than đá, magnesit, than chì, đồng, kẽm và các
khoáng vật khác – chắc chắn càng làm tăng lên cảm giác cô độc của Trung
Quốc.
Mới đây khi tố cáo Trung Quốc có « thái độ nghiệt ngã » và « múa may
theo Mỹ », Bình Nhưỡng đã làm rõ không chỉ sự rạn nứt trầm trọng trong
quan hệ với người láng giềng khổng lồ, mà cả thực tế hiện nay Bắc Kinh
chỉ còn duy nhất một đồng minh thực sự là Pakistan. Theo tác giả, cho dù
đang là công cụ hữu ích cho Trung Quốc để kìm hãm Ấn Độ, Pakistan vẫn
là một đồng minh đáng ngờ - trong bối cảnh rộng hơn.
Sự rạn nứt giữa Trung Quốc – Bắc Triều Tiên diễn ra sau khi ảnh hưởng
của Bắc Kinh lên Miến Điện đã yếu hẳn đi. Miến Điện cũng là một quốc gia
giàu tài nguyên thiên nhiên, từ dầu khí cho đến ngọc bích, gỗ. Ngày
nay, quan hệ Bắc Kinh và Bình Nhưỡng đang ở mức thấp nhất từ khi quốc
gia Bắc Triều Tiên được thành lập năm 1948.
Cái chết của Kim Jong Nam : Đòn nặng cho Trung Quốc
Vụ hạ độc làm chết người anh cùng cha khác mẹ của Kim Jong Un là ông Kim
Jong Nam tại sân bay quốc tế Kuala Lumpur, là một đòn nặng cho Trung
Quốc. Bắc Kinh coi Kim Jong Nam – một tay chơi có dinh cơ ở Macao và Bắc
Kinh – là một quân cờ chủ chốt để đối phó với nhà độc tài Bắc Triều
Tiên.
Cụ thể hơn, quan hệ được Trung Quốc khoe là « máu mủ » với Bắc Triều
Tiên đã xấu hẳn đi từ lúc Kim Jong Un lên nắm quyền sau khi Kim Jong Il
qua đời tháng 12/2011. Nhà lãnh đạo trẻ tuổi ở Bình Nhưỡng cố chứng tỏ
không phải là chư hầu của Trung Quốc, kể cả việc nhen nhóm lại chủ
thuyết Juche (tức thuyết Chủ Thể : tự cung tự cấp, tự chủ về chính trị
và quân sự, xã hội không giai cấp). Kim Jong Un thách thức Trung Quốc
qua nhiều vụ thử nguyên tử và hỏa tiễn, cho thấy ý hướng muốn thoát khỏi
móng vuốt của Bắc Kinh thông qua mối quan hệ tốt đẹp hơn với Hoa Kỳ -
một lời mời gọi không được Washington lắng nghe.
Cái chết của Kim Jong Nam, chắc chắn là một đòn không chỉ đối với Trung
Quốc mà cả với Hàn Quốc và Hoa Kỳ, vốn khai thác những tin tức mà ông
này cung cấp được về nội tình của chế độ độc tài Bình Nhưỡng. Ba quốc
gia này, ý thức được tầm quan trọng của dòng họ nhà Kim ở Bắc Triều
Tiên, đã chăm chút Kim Jong Nam như một nhân vật có tiềm năng thay thế
người em cùng cha khác mẹ đang nắm quyền. Theo tác giả Brahma Chellaney,
thế nên nhà độc tài Bình Nhưỡng có lý do để trừ khử Kim Jong Nam.
Trước đó vào năm 2013, Bình Nhưỡng đã hành quyết người bạn quý giá nhất
của Trung Quốc trong hàng ngũ lãnh đạo Bắc Triều Tiên là ông Jang Song
Thaek, tướng bốn sao vốn là chú dượng của Kim Jong Un. Ông Jang, người
cố vấn của Kim Jong Nam và là đầu mối chính trong quan hệ Bắc Kinh –
Bình Nhưỡng, bị chế độ cáo buộc đã lạm dụng quyền lực để ưu đãi Trung
Quốc, nhất là bán rẻ tài nguyên như than đá, đất đai và kim loại quý.
« Thoát Trung » và yêu sách lãnh thổ của Bắc Kinh
Nhưng Kim Jong Un, 33 tuổi, nhà lãnh đạo trẻ nhất thế giới và Tập Cận
Bình, lớn tuổi gấp đôi, đang là trung tâm của cuộc khủng hoảng Trung
Quốc – Bắc Triều Tiên. Khi Tập Cận Bình viếng thăm chính thức Hàn Quốc
giữa năm 2014, ông ta đã lật đổ truyền thống từ nhiều thập kỷ qua, theo
đó các lãnh đạo Trung Quốc luôn công du Bắc Triều Tiên đầu tiên. Ông Tập
vẫn chưa đi thăm Bình Nhưỡng, cũng như Kim Jong Un từ chối đến Bắc
Kinh. Trong khi đó ông nội và cha của Kim Jong Un vốn luôn tỏ ra ngoan
ngoãn trước thiên triều : Kim Il Sung, nhà lập quốc đã thăm Trung Quốc
đến 37 lần, còn người con kế nhiệm Kim Jong Il viếng thăm Bắc Kinh 9
lần.
Nỗ lực của nhà lãnh đạo trẻ nhằm vạch ra một hướng đi độc lập đã khiến
báo chí nhà nước Trung Quốc tung ra cả một chiến dịch tuyên truyền chống
lại Kim Jong Un, tố cáo ông này tiếp tục chính sách « thoát Trung » và
tìm cách tháo gỡ những bế tắc trong quan hệ với Hoa Kỳ và Nhật Bản.
Dù rất bực tức, nhưng Trung Quốc không có nhiều chọn lựa để đối phó với
chế độ Kim Jong Un. Bắc Kinh không hề muốn Nhà nước Bắc Triều Tiên bị
tan rã – một kịch bản sẽ dẫn đến việc Triều Tiên thống nhất, trở thành
đồng minh của Hoa Kỳ. Triển vọng quân đội Hoa Kỳ hiện diện ở gần biên
giới là cơn ác mộng của Trung Quốc. Đó là lý do khiến Bắc Kinh can thiệp
vào cuộc chiến tranh Triều Tiên, khi quân đội Mỹ vượt qua vĩ tuyến 38
và có thể tiến về biên giới Trung Quốc.
Trong nhiều thế kỷ, Trung Quốc vẫn coi bán đảo Triều Tiên là gót chân
Achille của mình về mặt chiến lược. Triều Tiên có thể là con đường thuận
tiện cho các cường quốc nước ngoài xâm lăng, hay đóng vai trò đầu cầu
cho việc tấn công Trung Quốc.
Hiện nay Trung Quốc đang có những tranh chấp về lãnh thổ và tài nguyên
với Bắc Triều Tiên, mà một nước Triều Tiên thống nhất sẽ kế thừa và đấu
tranh. Trung tâm của tranh chấp lãnh thổ là Chonji, miệng núi lửa trên
đỉnh Paektu (nơi mà 33 kilomet chiều dài dọc theo biên giới Trung-Triều
vẫn chưa được giải quyết xong), và một số hòn đảo nằm giữa hai dòng sông
biên giới Áp Lục (Yalu) và Đồ Môn (Tumen).
Để chứng tỏ vấn đề biên giới với Bắc Triều Tiên vẫn chưa ngã ngũ, Trung
Quốc đưa ra yêu sách lịch sử đã sửa đổi, rằng vương quốc Koguryo – được
thành lập trên lưu vực sông Tongge ở miền bắc bán đảo Triều Tiên – là
thuộc về Trung Quốc chứ không phải Triều Tiên như các nhà sử học quốc tế
vẫn khẳng định. Năm 2012, một báo cáo của Thượng viện Hoa Kỳ cảnh báo
Trung Quốc « có thể đang tìm cách đặt nền móng cho yêu sách lãnh thổ tại
bán đảo Triều Tiên trong tương lai ».
Lá bài Bình Nhưỡng mất giá
Trong bối cảnh đó, Trung Quốc coi việc giữ nguyên trạng trên bán đảo
Triều Tiên là có lợi nhất cho mình. Bắc Kinh có thể chấp nhận Triều Tiên
thống nhất chỉ với điều kiện Trung Quốc có thể chi phối mạnh mẽ bán đảo
này, có được những nhượng bộ thường xuyên về chiến lược.
Cho đến nay, hành động mạnh mẽ nhất của Trung Quốc chống lại Bắc Triều
Tiên là việc ngưng nhập khẩu than đá gần đây, có thể cho là từ « hiệu
ứng Trump ». Chính sách khó đoán định của tổng thống Mỹ Donald Trump,
được phản ánh qua sự dao động về chủ trương « Một nước Trung Hoa », và
thái độ cứng rắn hơn trước sự bành trướng của Bắc Kinh trên Biển Đông,
đã khiến Trung Quốc phải có hành động để làm dịu bớt những chỉ trích của
Hoa Kỳ, là đã không làm đúng mức để giúp áp dụng các biện pháp trừng
phạt của Liên Hiệp Quốc.
Nhưng căng thẳng đang tăng cao giữa Bắc Kinh và Bình Nhưỡng cũng mang ý
nghĩa là giá trị của lá bài Bắc Triều Tiên khi mặc cả với Hoa Kỳ có vẻ
đã bị hao mòn. Trong nhiều năm, Washington đã giao phó vấn đề Bắc Triều
Tiên cho Trung Quốc, đổi lại Mỹ nhiều lần nhượng bộ Bắc Kinh. Ngày nay,
thay vì đóng vai trung gian tin cậy giữa Washington và Bình Nhưỡng,
Trung Quốc lại bị Bắc Triều Tiên tỏ ra khinh khỉnh.
Tác giả bài viết nhận định, Bắc Kinh vẫn phải đánh vật với câu hỏi mang ý
nghĩa bao trùm hơn, là liệu Trung Quốc có thể trở thành đối thủ ngang
hàng với Hoa Kỳ, trong khi không có được bất kỳ một đồng minh nào ?
Thụy My
(RFI)
