Phải gọi trận hải chiến Hoàng sa và Trường sa của Hải Quân Việt Nam Cộng Hoà và của VNCS là một tử chiến của một số quân nhân để toàn dân Việt sống mãi với Hoàng sa, Trường sa. Không thể, không bao giờ, không ai có thể tách rời vùng đất, vùng biển, vùng trời, là xương, máu của người Việt ra khỏi quốc gia dân tộc Việt được.
Lúc TC xâm chiến Hoàng sa là thời điểm sanh tử của Việt Nam Cộng Hoà ở Miền Nam. Đồng minh Mỹ bắt tay với TC phản bội VNCH. Hạm đội 7 của Mỹ gần một bên chỉ báo tin TC xuất quân từ đảo Hải Nam tiến chiếm hai đảo Hoàng sa và Trường sa. VNCH có yêu cầu mà Mỹ không giúp. Vô nhân đạo và trái luật quốc tế nhứt là, Hạm dội 7 của Mỹ không cứu vớt người Việt trôi dạt xin cứu cấp trên biển – một việc làm bó buộc của Luật Biển.
Theo hồi ký «Can Trường Trong Chiến Bại» của Phó Đô Đốc Hồ Văn Kỳ Thoại, tư lệnh vùng I duyên hải, thì đích thân Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu ra lịnh bằng giấy trắng mực đen, «bằng mọi cách không để một tấc đất của tổ tiên mất vào tay giặc.”
Theo tuyên cáo của bộ ngoại giao Việt Nam Cộng Hòa ngày 19/01/1974, Hải quân Việt Nam Cộng Hòa đưa 4 tàu quân sự. Trong khi TC điều 11 chiến hạm có phi cơ chiến đấu và không yểm. Lực lượng TC gấp ba lần của VNCH.
Đại tá Hà Văn Ngạc, chỉ huy hành quân kêu gọi TC rời khỏi hải phận Việt Nam. TC khiêu khích tối đa, quay mũi tàu đâm vào chiến đỉnh Việt Nam, đổ quân lên các đảo Cam Tuyền, Quang Hòa và Duy Mộng, áp sát vào đội hình của phía Việt Nam. Vị chỉ huy Việt Nam quyết định tiên hạ thủ vi cường, bắn vào đài chỉ huy của soái hạm TC. Trong trận chiến bất cân xứng về tương quan lực lượng, coi như tử chiến của Hải Quân VNCH này, hai bên đều tổn thất nặng. Hộ tống hạm Nhật Tảo của VNCH bị chìm, hạm trưởng là Hải quân Thiếu tá Ngụy Văn Thà tử trận, chết theo tàu. Tổng cộng theo Hạm Trưởng Vũ Hữu San chỉ huy Khu Trục Hạm Trần Khánh Giư HQ4 trực tiếp tham chiến trong trận đánh, có 74 quân nhân VNCH, gồm thủy thủ và lực lượng Biệt hải hy sinh; xương máu hoà vào lòng đất, lòng biển của mẹ ở vùng đảo và biển Hoàng sa, Trường sa. Một số được lịnh rời tàu, trôi dạt nhiều ngày trên biển. Đệ Thất Hạm Mỹ không cứu vớt. Nhưng tàu nước khác cứu. Như trường họp Hải quân Vương văn Hà được tàu Hoà Lan cứu.
Phải công tâm mà nói không phải chỉ có Hải Quân VNCH tử chiến với TC để bảo vệ Hoàng sa, Trường sa. Ngày 14/03/1988, Hải quân của VNCS cũng đánh với Hải quân Trung Cộng khi TC chiếm Trường Sa. Theo tin của báo Nhân dân ngày 28/03/1988 của CS Hà nội, được RFI trích dẫn, có 74 quân nhân của VNCS chết, không nói con số bị thương.
Nhưng vì Đảng CSVN sợ TC nên cấm báo chí trong nước khai thác trận chiến này, thậm chí sinh viên, trí thức hay người Việt yêu nước nào nói đụng đến Hoàng sa, Trường sa mà gần đây TC lấy lập thành Huyện Tam sa của TC, là CS Hànội trấn áp không nương tay, như Điếu Cày bị bắt và bỏ tù.
Máu, nước mắt Hoàng sa, Trường sa đã đổ nơi người quân nhân VN ở của hai miền hai chế độ khác nhau, trong sứ mạng chung có tính thiêng liêng của quân đội là phục vụ quốc gia dân tộc, bảo quốc an dân vào năm 1974 và 1988. Hải Quân VNCH ở Miền Nam với 74 người tử trận, rồi Hải Quân VNCS cũng với 74 người tử trận.
Máu, nước mắt và thêm mồ hôi Hoàng sa, Trường Sa còn đổ nơi người dân Việt sống bằng nghề biển ngay trên biển đảo, ngư trường của đất nước ông bà VN để lại. TC đã liên tục bắn giết, bắt bớ, đánh đập, cướp lấy tàu, đòi tiền chuộc đới với ngư dân VN.
Đau lòng xót dạ lắm khi hồn thiêng sông núi và anh linh tử sĩ của quân dân tử trận bên kia thế giới nhìn lại Hoàng sa, Trường sa nay đã bị TC lấy lập thành huyện Tam sa trực thuộc tỉnh Hải Nam của TC.
Văng vẳng, phảng phất đâu đây hồn Việt, tâm Việt, tinh thần bất khuất của người Việt, và niềm tin của dân tộc Việt nhắc nhở đất nước có lúc thịnh suy nhưng anh hùng hào kiệt đời nào cũng có. Niềm tin đó đã tạo nên lòng kiên nhẫn nằm gai nếm mật vô bờ bến, biến đau thương thành hành động cứu quốc để từng đánh thắng đoàn quân xâm lược khét tiếng Nguyên Mông, đánh đuổi quân Tàu sau ba lần Bắc Thuộc.
Hàng trăm quân nhân ở Miền Nam và Miền Bắc Việt Nam đã đền xong nợ nước. “Kẻ chết đã yên rồi một kiếp” trong lòng đất mẹ ở biển và Đảo Hoàng sa, Trường sa. Xin phép mượn lời của Đức Huỳnh Giáo Chủ Phật Giáo Hoà Hảo, một người Việt khai sáng một nền đạo ngay trong đất Việt để hỏi người Việt ở Bắc, ở Nam, ở Trung và ở hải ngoại, trong đó có những người đang cầm quyền ở nước nhà VN, rằng “Người sống còn tái tiếp noi gương”- có hay không?./.
