Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát (UPR) về nhân quyền trước Hội Đồng Nhân Quyền LHQ ở chu kỳ II năm 2014, Việt Nam kiểm điểm vào ngày 5/2 trong phiên họp thứ 18, Bắc Triều Tiên kiểm điểm vào ngày 1/5 trong phiên họp thứ 19.

Trong phiên kiểm điểm, Việt Nam nhận được 257 khuyến nghị, vì sự trùng lắp được phái đoàn Việt Nam vận động “nhóm troika” rút xuống còn 227 khuyến nghị, cao nhất trong 14 nước kiểm điểm định kỳ tại phiên họp 18. Bắc Triều Tiên nhận được 268 khuyến nghị, cũng cao nhất trong 14 nước kiểm điểm định kỳ trong phiên họp thứ 19.

Mở đầu phiên họp, Đại sứ Bắc Triều Tiên tại Liên hợp Quốc So Se-pyong phát biểu rằng “Bắc Triều Tiên luôn tôn trọng các công ước về nhân quyền của Liên hợp quốc”.  Thứ trưởng Bộ Ngoại Việt Nam Hà Kim Ngọc phát biểu rằng: “Chính sách nhất quán của Việt Nam là tôn trọng, bảo vệ và thúc đẩy tất cả các quyền con người và tự do căn bản.”

Được khen

Tại hai phiên kiểm điểm này, điểm thú vị là các quốc gia khen Việt Nam ở kỳ họp thứ 18, thì tiếp tục khen Bắc Triều Tiên ở kỳ họp thứ 19.

- Cộng hòa Hồi giáo Iran: “Chúng tôi hoan nghênh việc thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền từ kỳ UPR đầu tiên của Việt Nam, bao gồm các chính sách về giáo dục và quyền của trẻ em và người khuyết tật”. Sau đó thì: “Chúng tôi xin hoan nghênh sự tham gia rất có tính xây dựng của Bắc Triều Tiên vào tiến trình UPR”.

- Syria bày tỏ với Việt Nam: “Hoan nghênh quá trình tham vấn rộng rãi đã được tổ chức trong quá trình chuẩn bị báo cáo quốc gia thông qua đối thoại thẳng thắn giữa các bên liên quan.” Rồi sau đó biểu dương Bắc Triều Tiên: “Chúng tôi chúc mừng Bắc Triều Tiên vì đã thực hiện quyền giáo dục và quyền y tế”.

- Lào đánh giá Việt Nam: “Có những thành tựu đạt được trong thực thi các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ và giảm nghèo”. Và đối với Bắc Triều Tiên là: “Bày tỏ sự vui mừng được biết Bắc Triều Tiên đã phê chuẩn một số công ước nhân quyền”.

- Trung Quốc hoan nghênh Việt Nam: “Chúng tôi hoan nghênh việc thực hiện các khuyến nghị trước, thúc đẩy luật về người khuyết tật, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và bình đẳng giới, và bảo vệ quyền của phụ nữ và trẻ em”. Sau đó cũng hoan nghênh Bắc Triều Tiên: “Chúng tôi hoan nghênh Bắc Triều Tiên đã thực hiện các biện pháp / thủ tục lập pháp và hành chính”.

- Venezuela: “Chúng tôi khen ngợi những tiến bộ Việt Nam đạt được, đặc biệt trong việc đạt được hầu hết các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ”. Và sau đó khen ngợi Bắc Triều Tiên: “Bất chấp lệnh cấm vận áp đặt lên đất nước mình, Bắc Triều Tiên vẫn có một nền y tế tự do và phổ cập, và đã hiện đại hóa một số trung tâm y tế và sản xuất nhất định”.

Lên án

Hai quốc gia Việt Nam và Bắc Triều Tiên dù kiểm điểm ở hai phiên họp khác nhau, nhưng bản Báo cáo của Nhóm làm việc UPR của Hội đồng nhân quyền đã cho thấy có một sự giống nhau đến ngạc nhiên về các quan ngại và các khuyến nghị đưa ra từ các quốc gia thành viên tham dự.

- Yêu cầu Bắc Triều Tiên đóng cửa các trại tù chính trị, thả tất cả tù nhân chính trị dừng ngay việc hành quyết công khai tử tù. Đối với Việt Nam thì thả các tù nhân chính trị, xem xét việc hủy bỏ áp dụng án tử hình.

- Đề nghị Bắc Triều Tiên mở cửa đón đặc phái viên của LHQ để điều tra về tình hình nhân quyền Bắc Triều Tiên. Đối với Việt Nam thì đưa ra lời mời ngỏ đến với tất cả các thủ tục đặc biệt của Hội đồng Nhân quyền, báo cáo viên/ chuyên gia độc lập của LHQ về những lĩnh tự do ngôn luận, mất tích cưỡng bức, tự do báo chí vào Việt Nam theo cơ chế “thăm viếng quốc gia” (Country Visit).

- Lên án chính quyền Bắc Triều Tiên thường xuyên hành quyết công khai, và yêu cầu chấm dứt việc tra tấn tù nhân, và khuyến nghị ký kết Công ước Chống tra tấn. Đối với Việt Nam thì bày tỏ quan ngại về việc công an tăng cường vũ lực, sách nhiễu và bắt giam đối với những người chỉ thực thi quyền tự do ngôn luận và lạm dụng các điều luật mơ hồ để trấn áp, đề nghị nhanh chóng phê chuẩn và thực thi Công ước Chống tra tấn.

- Khuyến nghị người dân Bắc Triều Tiên có được quyền tự do tiếp cận mạng internet. Đối với Việt Nam thì bày tỏ lo ngại về sự hạn chế các quyền về tự do Internet ở Việt Nam.

- Đề nghị Bắc Triều Tiên tuân thủ Công ước về các quyền Dân sự và Chính trị đã tham gia ký kết. Còn Việt Nam thì đề nghị gỡ bỏ các điều khoản hạn chế quyền tự do lập hội và tự do ngôn luận tự do thông tin, tự do ngôn luận phù hợp với Công ước về các quyền Dân sự và Chính trị.

- Đề nghị Bắc Triều Tiên chấm dứt cưỡng ép lao động khổ sai, không cưỡng bức trẻ em lao động, khuyến nghị Bắc Triều Tiên gia nhập Tổ chức lao động quốc tế (ILO). Còn đối với Việt Nam thì bày tỏ lo ngại về hạn chế công đoàn độc lập, và quyền của người lao động, khuyến nghị Việt Nam phê chuẩn các công ước ILO như Công ước ILO số 189 về lao động gia đình, hài hòa pháp luật, quy định và chính sách với Công ước LIO số 29 về lao động cưỡng bức, và công ước số 138 về lao động trẻ em.

Phản bác

Tuy nhiên, Bắc Triều Tiên đã phủ nhận toàn bộ các cáo buộc vi phạm nhân quyền ở UPR, còn chính quyền Việt Nam thì cố gắng giải thích rằng Việt Nam luôn tôn trọng nhân quyền.

Đối đáp lại những chỉ trích về việc giam giữ tù nhân chính trị, phái đoàn Bắc Triều Tiên cho hay “ở Bắc Triều Tiên không có tù nhân chính trị trong vốn từ vựng của chúng tôi”. Trong khi đó, phái đoàn Việt Nam (đại diện Bộ Công an) thì cho biết: “Việt Nam không có tù nhân chính trị, chỉ bắt giữ những người vi phạm luật pháp, xâm phạm tới an ninh quốc gia.”

Đại sứ Bắc Triều Tiên tại Liên Hợp Quốc So Se-pyong phát biểu rằng “một số nội dung của báo cáo đã hiểu sai về Bắc Triều Tiên”, và nước này sẽ “không chấp nhận những ý kiến phiến diện”. Còn Người phát ngôn Bộ ngoại giao Việt Nam Lương Thanh Nghị thì nói rằng: “có một số ít nước đưa ra những nhận xét bình luận dựa trên những thông tin thiếu chính xác, không phản ánh thực tế khách quan về tình hình quyền con người tại Việt Nam”.

Được biết, Bắc Triều Tiên sẽ phải đưa ra câu trả lời các khuyến nghị này trước kỳ họp 27 của Hội đồng Nhân Quyền LHQ vào tháng 9 tới. Bắc Triều Tiên cho hay, họ chỉ trả lời đối với 185 khuyến nghị nhưng dứt khoát từ chối 83 khuyến nghị. Đại sứ Liên Hợp Quốc của Bắc Triều Tiên, Se-Pyong nói thêm, các khuyến nghị này bị dứt khoát từ chối vì đó là “những thành kiến chống lại chế độ Bắc Triều Tiên”, bao gồm các khuyến nghị như: đóng cửa các trại tù chính trị, trả tự do cho tất cả tù nhân chính trị, xóa bỏ phân biệt đối xử về nền tảng “lý lịch chính trị gia đình”, và hợp tác với Tòa án Hình sự Quốc tế…

Trong khi đó, Việt nam sẽ phải trả lời đối với các khuyến nghị vào ngày 20/6/2014 trong kỳ họp 26 của Hội đồng Nhân Quyền LHQ đang diễn ra. Nhưng trước đó, ông Hoàng Chí Trung, vụ trưởng Vụ Các Tổ Chức Quốc Tế, Bộ Ngoại Giao cho biết: Sơ bộ nhận thấy khoảng 75-80% khuyến nghị có nội dung tích cực và ta có thể xem xét chấp nhận được. Khoảng 40 khuyến nghị ta cần cân nhắc thận trọng hoặc không thể chấp nhận. Các khuyến nghị này tập trung vào một số lĩnh vực cụ thể như yêu cầu ta huỷ bỏ việc áp dụng án tử hình; thả các đối tượng “bất đồng chính kiến” và ”người bảo vệ nhân quyền”; phê chuẩn Quy chế Rome về Toà án Hình sự quốc tế…

Thật là một sự tương đồng đến lạ kỳ!

@VietnamUP

Nguồn: vietnamupr.com