Ông bà ta có câu: “Khách đến nhà không trà thì rượu”. Điều đó chứng tỏ uống rượu là nghi lễ quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của người Việt Nam. Từ loại thức uống trong nghi lễ và xã giao long trọng, rượu dần được sử dụng rộng rãi, đáp ứng hầu hết nhu cầu giao tiếp của con người như tiếp khách, kết bạn, thổ lộ tình cảm… dần dần có những biến tướng không đáng có, xa rời văn hóa đơn thuần trong các nghi lễ.

Theo nghiên cứu đánh giá do Viện Chiến lược và Chính sách y tế tiến hành về tình hình sử dụng, lạm dụng bia rượu tại Việt Nam hiện nay chỉ ra rằng: Người Việt Nam tiêu thụ 1,3 tỷ lít bia, hơn 300 triệu lít rượu mỗi năm, tiêu tốn hàng trăm nghìn tỷ đồng. 63% người uống rượu bia là cánh mày râu, trong đó nhóm trí thức có tỷ lệ sử dụng cao nhất.

Điều đó lý giải vì sao giờ đây nhậu không còn là hình ảnh xa lạ mà có thể nhìn thấy mọi lúc, mọi nơi. Xưa ăn là chính, uống chỉ là phụ. Nay thì ngược lại, uống là chính, ăn lại là phụ. Hình ảnh này thường bắt gặp nhiều nhất là ở cánh mày râu. Nhậu từ lai rai đến nhậu “tới bến”, say xỉn, mất tự chủ, gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Giờ đây, đàn ông Việt Nam có thói quen nhậu bất kể lý do: vui nhậu,  buồn cũng nhậu, lấy vợ cũng nhậu, bỏ vợ cũng nhậu, mua đồ mới cũng nhậu, thời gian rảnh rỗi cũng nghĩ ra lý do để nhậu. Thậm chí, khi gặp khủng hoảng trong cuộc sống, người ta sẵn sàng nhậu nhẹt cho đến chết, quên đi mọi thứ xung quanh. Những cuộc khảo sát trên thế giới đã chỉ ra rằng: “Việt Nam là một trong những nước tiêu thụ bia rượu nhiều nhất thế giới”. Đó là sự tự hào hay điều đáng xấu hổ?

Người Việt Nam thường có bệnh sĩ diện, sợ mất mặt, mất lòng. Đó chính là lý do khiến văn hóa nhậu trở lên “vô văn hóa”. Có điện thoại gọi đi nhậu là đi ngay. Nếu từ chối sẽ bị cho là không nhiệt tình, ki bo hay “khinh” người. Người ta thường có suy nghĩ nhậu là giỏi, là sành điệu. Nhậu càng nhiều thì bản lĩnh càng cao, càng được nể phục. Cánh mày râu khi đã ngồi vào bàn nhậu là phải uống, uống phải cạn chén. Cạn chén dường như trở thành “luật bất thành văn” trong xã hội Việt Nam hiện tại. Nhìn vào cách uống để phán đoán xem anh có nhiệt tình, hết mình, có tình cảm hay không? Không uống hay uống không hết ly là coi thường bạn nhậu… Trong khi uống không được bỏ về, vợ gọi mà về là không đáng mặt đán ông, bị dè bỉu là “bám váy vợ”… Nhiều cánh mày râu lý giải: Nhậu chỉ để ngoại giao, để giao tiếp, để làm ăn, ký hợp đồng… bắt buộc phải nhậu. Tuy nhiên, lạm dụng rượu bia, uống quá nhiều sẽ biến lời lý giải đó trở thành ngụy biện.

Nhậu nhẹt kéo dài dẫn đến vô vàn tác hại. Uống quá nhiều rượu bia sẽ gây ra nhiều hệ lụy khôn lường cho sức khỏe như tim mạch, huyết áp, thậm chí chứng vô sinh ở nam giới. Đó là chưa kể đến việc gây ra những hành động mất kiểm soát không mong muốn. Không chỉ “rượu vào lời ra”, nói lời thiếu tôn trọng người khác mà còn tăng sự liều mạng trong mọi hành động. Nhậu nhẹt, say xỉn là con đường ngắn nhất dẫn đến tội ác.

Lướt trên những trang báo ra hàng ngày, chúng ta không khó bắt gặp những tin tức liên quan đến nhậu, say xỉn gây ra tội ác. Đó là trường hợp nhậu say xách dao chém cả gia đình vợ tại Vĩnh Long hay một sĩ quan cảnh sát ở Hậu Giang say xỉn gây gổ với tài xế xe taxi. Vụ việc cháu bé 10 tháng tuổi bị tổn thương não ở Cà Mau do bị chính người cha đang say rượu ném xuống nền nhà. Một người đàn ông ở Tây Ninh dùng đũa đâm bạn nhậu tử vong do xích mích trên bàn nhậu. Hàng chục thanh niên đánh nhau vì từ chối lời mời uống trong đám cưới tại Bình Dương. Vụ con trai giết cha thường xuyên say xỉn tại TPHCM. Những trường hợp say rượu tham gia giao thông gây tai nạn thương tâm đã trở thành câu chuyện thường ngày… Những vụ thảm án liên tục xảy ra trong xã hội, con người cư xử ngày càng tàn bạo hơn, một phần nguyên nhân là uống nhiều rượu bia, say xỉn.