EU tuyên bố rằng các bảo đảm an ninh mà Brussels sẽ cung cấp cho Ukraine sau chiến tranh bao gồm viện trợ tài chính, huấn luyện quân đội và hỗ trợ cho ngành công nghiệp quốc phòng của Ukraine.

Theo EU, những nỗ lực hòa bình do Mỹ dẫn đầu phải tập trung vào những nhượng bộ thực tế từ Nga để ngăn chặn hành vi xâm lược trong tương lai.

Đại diện cấp cao của EU về đối ngoại và an ninh là bà Kaja Kallas nhấn mạnh : “Trọng tâm nên là những gì Nga phải làm, thay vì những gì Ukraine phải hy sinh”. Nói như thế, hẳn bà Kallas có ý chê trách cái kế hoạch hòa bình 28 điểm của Mỹ, vốn ban đầu có lợi cho Nga và bất lợi cho Ukraine.

Trước áp lực của Kyiv và Âu Châu, kế hoạch 28 điểm của Washington đã phải giảm xuống còn 19 điểm sau các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Ukraine ở Geneva. Trước diễn biến này, Moscow tuyên bố họ không có kế hoạch đưa ra bất kỳ nhượng bộ nào liên quan đến giải pháp hòa bình cho xung đột Nga – Ukraine. Có thể hiểu là Moscow không muốn kế hoạch 28 điểm (mà nhiều người mỉa mai là do chính Nga soạn thảo) bị sửa đổi theo ý Kyiv và Âu Châu.

Song về phần mình, Tổng Thống Mỹ Donald Trump lại cho rằng Nga đang có “nhượng bộ”. Theo ông, đó chính là Nga “hứa ngừng chiến đấu và họ không lấy thêm đất nữa”. Hẳn là khi cho rằng Nga đang có “nhượng bộ” như vậy, ông Trump có ý muốn Ukraine cũng nên có nhượng bộ đối với Nga nếu muốn chiến tranh sớm chấm dứt. Nói thẳng ra, ông vẫn muốn Ukraine nhượng lãnh thổ cho Nga, điều mà Nga kiên quyết đòi hỏi trong khi Ukraine kiên quyết từ chối. Đơn giản là vì nếu phải trả đất đai đã chiếm được cho Ukraine thì xem như Nga đã thua trong cuộc chiến này, điều được tin sẽ dẫn tới những hậu quả tai hại cho tương lai chính trị của ông Putin cũng như vận mạng của cả nước Nga.

Với Moscow, việc Kyiv giảm qui mô quân đội ở mức 800.000 người thay vì 600.000 người không phải là vấn đề lớn. Cũng vậy, việc Ukraine gia nhập NATO hay được hưởng cơ chế NATO cũng không phải là khác biệt lớn đối với Nga. Với Nga, vấn đề thực sự chính là Ukraine phải công nhận chủ quyền của Nga đối với bán đảo Crimea và vùng Donbas.

Trong bài đăng trên Truth Social ngày 25 Tháng Mười Một, TT Trump nói “chỉ còn vài điểm bất đồng giữa Mỹ và Ukraine”, đồng thời thông báo đã chỉ đạo Đặc phái viên Steve Witkoff đến Nga gặp TT Putin. Có lẽ chẳng mấy người tin rằng ông Witkoff có thể thuyết phục được ông Putin chịu chấp nhận bản kế hoạch 19 điểm vốn chứa những điều khoản có lợi cho Ukraine hơn là cho Nga. Chắc chắn trong cuộc gặp với ông Witkoff, ông Putin sẽ nói mình không chấp nhận bản kế hoạch 19 điểm.

Nhiều khả năng ông Witkoff sẽ vác đít đi về mà chẳng gặt hái được gì, nhất là khi ông này bị nhiều người xem là đặc phái viên của Nga hơn là của Mỹ. Có nhiều ý kiến cho rằng bản kế hoạch 28 điểm của Mỹ về hòa bình Ukraine chỉ đáng gọi là Hàng ước, chứ không phải Hòa ước. Vì nó đòi hỏi Ukraine phải nhượng bộ Nga quá nhiều. Và rằng Mỹ đơn phương đưa ra đề xuất 28 điểm đó thì Mỹ phải thuyết phục được Ukraine và Âu Châu đồng ý về những điểm then chốt, nếu không sẽ chẳng giải quyết được gì.

Vào thời điểm này, người ta có thể nói chắc mà không sợ sai rằng kế hoạch của Mỹ về hòa bình Ukraine sẽ đi vào ngõ cụt. Hẳn Washington đang lo sợ điều này. Cho nên Ngoại Trưởng Mỹ Marco Rubio trong một cuộc điện đàm với các quan chức cao cấp của Âu Châu, đã nói rằng TT Trump muốn đạt được một thỏa thuận hòa bình trước khi đồng ý bất kỳ bảo đảm an ninh nào cho Ukraine. Nghĩa là TT Trump vẫn muốn Kyiv phải nhượng bộ Nga, ít nhất là về vấn đề lãnh thổ, điều mà Kyiv luôn khăng khăng từ chối.

Nhiều ý kiến cho rằng Washington nên thay Đặc phái viên Steve Witkoff bằng một người khác phù hợp hơn vì cho rằng ông này chỉ giỏi nghề buôn bán bất động sản. Không loại trừ Moscow đã hứa hẹn sẽ tặng cho ông Witkoff nhiều dinh cơ, đất đai ở Nga để ông này nói những điều có lợi cho Nga. Điều quan trọng hơn cả chính là TT Trump cũng nên thay đổi cái lập trưởng bị cho là thân Nga của ông khi cứ đòi Ukraine phải nhượng đất cho Nga trong khi người Ukraine tuyên bố sẵn sàng hy sinh xương máu của mình để bảo vệ từng tấc đất của tổ quốc.

Thay vì gia tăng sức ép buộc Kyiv phải ký vào “Hàng ước” bằng cách lải nhải rằng giới lãnh đạo Ukraine “không hề biết ơn”, TT Trump nên ra sức hỗ trợ cuộc chiến đấu của người Ukraine chống lại Nga. Dân biểu đảng Cộng Hòa là Don Bacon cho rằng với những gì Washington đang làm với cuộc xung đột, thì nước đầu tiên đầu hàng là Mỹ.

Rốt cuộc, TT Trump nên lắng nghe những lời chí lý của bà Kaja Kallas : ‘Trọng tâm nên là những gì Nga phải làm, thay vì những gì Ukraine phải hy sinh”!

TRẦN THẾ KỶ