Cuói năm 2024, sau khi lật đổ nhà độc tài al-Assad, chính quyền mới ở Damascus được cho là luôn cố gằng thiết lập mối quan hệ tốt đẹp với Israel.

“Vấn đề của chúng tôi không phải là Israel”, Thống Đốc Damascus là Maher Marwan nói. Ông ta nhấn mạnh : “Syria không muốn can thiệp vào bất cứ điều gì đe dọa đối với an ninh của Israel”.

Có thể tin rằng quan điểm của ông Maher Marwan cũng là quan điểm của toàn bộ nhà cầm quyền Syria hiện nay. Và rằng với họ, thắt chặt quan hệ với một cường quốc khu vực như Israel chỉ có lợi cho Syria.

Uzi Rabi, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Moshe Dayan, cho rằng những phát ngôn của ông Marwan là “tin tốt, rất đáng chú ý”. Bản thân Tổng Thống lâm thời của Syria là Ahmad al-Sharaa cũng nói mình không muốn xung đột với Israel. Nhà nghiên cứu Rabi nói thêm về quan hệ Syria – Israel : “Thời gian sẽ trả lời, nhưng mọi thứ đang thay đổi theo hướng tốt đẹp ở Trung Đông”.

Giới quan sát cho rằng chính sách của chính quyền Tổng Thống Trump đối với Syria có thể sẽ giúp thúc đẩy bình thường hóa quan hệ Israel – Syria. Trong chuyến công du của mình tới Ả Rập Saudi vào Tháng Năm vừa qua, TT Trump đã tuyên bố dỡ bỏ những lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Syria vốn được áp đặt từ thời ông al-Assad.

Nhiều người tin rằng sự thay đổi 180 độ của chính quyền Trump trong chính sách với Syria sẽ đưa Syria vào quý đạo bình thường hóa quan hệ với Israel, dù Syria vẫn tồn tại tranh chấp lãnh thổ chưa được giải quyết với Israel, cụ thể là cao nguyên Golan.

Mới đây Tổng Thống lâm thời al-Sharaa đã bất ngờ bãi bỏ lễ kỷ niệm Chiến Tranh Yom Kippur, khiến dư luận một số nước Ả Rập chỉ trích. Người Ả Rập, đặc biệt là Ai Cập, hàng năm tổ chức “Ngày Chiến thắng 6 Tháng Mười” để kỷ niệm chiến thắng của liên minh Ả Rập trước Israel trong cuộc chiến Yom Kippur năm 1973.

Có thể hiểu việc TT al-Sharaa đưa ra quyết định bãi bỏ lễ kỷ niệm Yom Kippur là nhằm tránh làm Israel bực bội. Ngược dòng lịch sử, người ta thấy rằng cuộc chiến Yom Kippur năm 1973 với người Israel là một thất bại, ngược hẳn với Cuộc Chiến Sáu Ngày năm 1967 vốn được người Israel xem là một thắng lợi lớn.

Vào ngày 6 Tháng Mười năm 1973, các lực lượng Ai Cập và Syria đã bất ngờ phối hợp tấn công Israel vào đúng ngày Yom Kippur, một trong những ngày lễ thiêng liêng nhất trong năm của người Do Thái. Quân Ai Cập đã lấn sâu vào bán đảo Sinai trong khi quân Syria cố đánh bật quân Israel khỏi cao nguyên Golan mà Israel đã chiếm giữ trong Cuộc Chiến Sáu Ngày.

Sau những ngày đầu đầy khó khăn, Israel bắt đầu phản công và gây tổn thất nặng nề cho đối phương, buộc Ai Cập phải ngừng bắn. Sự ngừng bắn bất ngờ của Ai Cập khiến quân Syria bị Israel đẩy lùi và thậm chí còn giành thêm nhiều phần lãnh thổ trên cao nguyên Golan.

Ngày nay, từ “Cuộc Chiến Yom Kippur” luôn làm dấy lên nỗi hằn học giữa người Israel với những nước Ả Rập. Chính vì vậy, việc TT al-Sharaa bãi bỏ lễ kỷ niệm Yom Kippur khiến người ta hiểu rằng Damascus thực lòng muốn xóa mọi vết nhơ trong quá khứ giữa Syria và Israel, nhằm tăng cường quan hệ hai nước.

Và như thế có thể nói TT al-Sharaa đã có một bước đi khôn ngoan. Bước đi này chắc chắn sẽ khiến nhiều nước đánh giá cao chính quyền Syria dưới sự lãnh đạo của ông, trên con dường đưa đất nước thoát khỏi bóng tối của quá khứ đau buồn để hướng tới một tương lai tốt đẹp.

TRẦN THẾ KỶ