Người dân Hà Nội biểu tình chống Trung quốc ngày 11/5/2014. Hiện đang có lời kêu gọi biểu tình khắp nơi vào Chủ Nhật 18/5/2014. (Hình: AP Photo/Chris Brummitt)

Cho đến ngày Thứ Sáu 16/5/2014, nhà cầm quyền CSVN đã bắt giữ hơn 1,400 người ở 4 địa phương Sài Gòn, Bình Dương, Đồng Nai và Hà Tĩnh liên quan đến các cuộc biểu tình chống Trung Quốc dẫn tới bạo động. Các cuộc biểu tình chống Trung Quốc mang giàn khoan tới khu vực đặc quyền kinh tế của Việt Nam diễn ra tại 22 tỉnh thị cả nước hồi tuần qua nhưng chỉ xảy ra bạo động ở bốn địa phương vừa kể.

Công an bắt giữ lối 950 người ở Bình Dương, tỉnh Đồng Nai bắt 223 người và ít nhất có 76 người bị bắt ở Hà Tĩnh, nơi vụ bạo động nhắm vào cơ sở đang xây dựng nhà máy luyện thép của tập đoàn công ty Đài Loan Formosa, làm chết người. Các công ty ngoại quốc đã phải dán cờ nước họ ở ngoài cổng để xác định họ không phải công ty Trung Quốc để đừng đập phá. Thậm chí có công ty Đài Loan cũng dán cờ Đài Loan và viết giấy nói họ không phải Trung Quốc, ủng hộ lập trường Việt Nam.

Khoảng 15 cơ sở sản xuất ngoại quốc bị đốt cháy rụi trong số 400 cơ sở bị đám đông bạo động đập phá. Ở phía Nam, người Đài Loan hay Trung Quốc chỉ bị đánh trong các vụ biểu tình bạo động. Nhưng tại nơi xây dựng lò thép Formosa ở khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh, tướng công an Hoàng Kông Tư họp báo cùng với nhiều ngành khác ở Bộ Ngoại Giao Hà Nội, nói có hai người chết và gần 140 người bị thương. Tuy nhiên, tờ Thanh Niên hôm Thứ Sáu tường thuật cuộc họp giữa viên chức tỉnh Hà Tĩnh với đoàn công tác của tòa đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam thì nói số người bị thương là 149 người và “toàn bộ chi phí điều trị của 149 bệnh nhân sẽ được tỉnh chi trả.”

Những ngày gần đây, 20 tổ chức xã hội dân sự đưa ra lời kêu gọi tiếp tục biểu tình ôn hòa vào ngày Chủ Nhật 18/5/2014 để tỏ lòng yêu nước và chống Trung Quốc bá quyền bành trướng. Các báo ở Việt Nam nhất loạt loan báo ông thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng gửi ra một chỉ thị cho tất cả các tỉnh thị “triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp, kiên quyết không để xảy ra biểu tình trái pháp luật và xử lý nghiêm khắc những người có hành vi tuyên truyền kích động.”

Trên các mạng xã hội, giới bloggers ở Việt Nam loan báo rất nhiều những người được mọi người biết tiếng đều bị Công An gửi giấy mời đi “làm việc” từ 7 giờ sáng Chủ Nhật, một hành động bất thường vào ngày nghỉ ai cũng hiểu là chỉ để cầm chân người ta không cho đi biểu tình. Quanh nhà những người đó còn có cả chục Công an, dân phòng canh giữ để biết chắc người ta không ra đường.

Các thông tin sơ khởi lúc sáng Chủ Nhật, 18 tháng Năm (giờ Việt Nam), cho biết tình hình Sài Gòn “căng thẳng.” Theo nghĩa, “công an chìm, nổi có mặt ở khắp nơi, xe phá sóng, dân phòng đủ loại…”

Thông tin trên Facebook viết rằng, có một chiếc xe cảnh sát chạy lòng vòng từ dinh Thống Nhất ra vườn hoa Nhà Thờ Đức Bà, vòng sang Phạm Ngọc Thạch, liên tục phát loa cấm người đi đường đậu xe, ngồi tụ tập ... 

Các thông tin khác, cũng trên mạng xã hội Facebook, nói rằng nhiều bloggers nổi tiếng trong nước đã bị an ninh đến canh gác trước nhà từ tối hôm trước.

Bản tin của Dân Luận cho biết, buổi sáng, “dù các nơi chưa nổ ra biểu tình, nhưng đã có rất nhiều thông tin bị bắt bớ, đàn áp, ngăn cản các blogger.”

Vẫn theo Dân Luận, “các blogger Nguyễn Văn Thạnh, Lan Le, Aqua Pham, Phuong Dang Bich, Paulo Thành Nguyễn, Đinh Nhật Uy... đã bị công an, an ninh dùng mọi cách ngăn chặn tại nhà không cho đi ra ngoài.”

Hôm Thứ Bảy, người ta còn thấy các “nhà mạng,” các hãng điện thoại di động gửi đi “tin nhắn” của ông thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cảnh cáo người dân không tham gia “biểu tình trái pháp luật,” và đe dọa trừng trị nghiêm khắc. Trong khi đó, ông chủ tịch nước Trương Tấn Sang khi tiếp xúc với “cử tri” của ông ở Sài Gòn thì lại tuyên bố về việc người dân “tuần hành, phản đối” Trung Quốc là “quyền thiêng liêng bất khả xâm phạm” của người dân.

Trong cuộc họp báo quốc tế tại Bộ Ngoại Giao ở Hà Nội hôm Thứ Bảy, ông Đặng Minh Khôi, trợ lý Ngoại trưởng, Vụ trưởng Vụ Đông Bắc Á của Bộ Ngoại Giao CSVN đổ tội bạo động đập phá ở một số nơi là do “một số kẻ xấu, quá khích” gây ra. Khi được hãng thông tấn Đài Loan hỏi để khôi phục niềm tin cho giới đầu tư, các sự thiệt hại của các công ty Đài Loan có được bồi thường hay không. Người ta không thấy có câu trả lời rõ rệt mà chỉ thấy ông Đỗ Nhất Hoàng, Cục trưởng Cục đầu tư nước ngoài của Bộ Kế Hoạch – Đầu Tư nói chung chung rằng “Các địa phương và các cơ quan chức năng đang phối hợp để có những hỗ trợ cần thiết cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư nói chung để nhanh chóng ổn định sản xuất, trong đó có nhà đầu tư Đài Loan.”

Hôm Thứ Bảy, TTXVN đưa tin, Bộ trưởng Công An CSVN có cuộc điện đàm với người đồng cấp Trung Quốc cam kết “tăng cường lực lượng, áp dụng các biện pháp cần thiết, kiên quyết không để xảy ra các vụ việc tương tự” nhưng cũng đổ cho nguyên nhân của bạo động là “Trung Quốc đưa giàn khoan HD981 hoạt động trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.”

Nhà cầm quyền CSVN ở cái thế khó xử trước sự phẫn nộ của quần chúng. Nếu để dân tự do biểu tình mà bạo động xảy ra, sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới nền kinh tế cả nước vốn tùy thuộc rất lớn vào các công ty ngoại quốc đầu tư sản xuất tại Việt Nam. Nhưng nếu ngăn cấm thì sẽ bị người dân chĩa sự tấn công vào nhà cầm quyền.

Trong cái nền kinh tế 170 tỉ đô la của Việt Nam, Trung Quốc là đối tác thương mại quan trọng nhất. Việt Nam xuất cảng sang Trung Quốc năm ngoái 13 tỉ đô la trong khi nhập cảng từ Trung Quốc tới 37 tỉ đô la, phần lớn là nguyên vật liệu và phụ tùng sản xuất công nghệ. Nếu Trung Quốc siết xuất cảng, các hãng xưởng tại Việt Nam sản xuất để xuất cảng sẽ khốn đốn.

Nhiều chuyên viên kinh tế tại Việt Nam từng cảnh báo rất nhiều lần là nền kinh tế của Việt Nam phụ thuộc quá lớn vào Trung Quốc sẽ có ngày chịu hậu quả thê thảm. Hiện tình đối đầu giữa hai nước trên biển sẽ đưa tới đâu, không ai biết. Nhưng áp lực của Trung Quốc với Việt Nam không loại trừ cả về kinh tế. (TN)