"Với tư cách nhà văn xa xứ, tôi chỉ còn biết cứu mình bằng văn chương nghệ thuật. Nói thế không có nghĩa chỉ làm văn chương thuần túy, cắt đứt với xã hội. Tôi coi sáng tạo văn chương là một thách thức cá nhân đối với xã hội.

Cao Hành Kiện: 'Chỉ biết cứu mình bằng văn chương'

"Với tư cách nhà văn xa xứ, tôi chỉ còn biết cứu mình bằng văn chương nghệ thuật. Nói thế không có nghĩa chỉ làm văn chương thuần túy, cắt đứt với xã hội. Tôi coi sáng tạo văn chương là một thách thức cá nhân đối với xã hội. Dù cho sự thách thức đó nhỏ bé, nó vẫn để lại một vị thế", nhà văn Cao Hành Kiện tâm sự.

- Vở kịch "Tuyết tháng Tám" của ông nội dung kể chuyện Lục tổ Thiền Huệ Năng, về nghệ thuật diễn viên Đài Loan hát tiếng Trung, diễn viên Marseille hát tiếng Pháp nhưng kết hợp với nhau rất chuẩn xác. Ông có bí quyết gì vậy?

- Khi viết Tuyết tháng Tám tôi theo nguyên tắc "tứ bất": không hoàn toàn là một vở opera Trung Quốc, không hoàn toàn là một vở opera theo nghĩa phương Tây, một vở kịch sân khấu, hay một vở ballet. Nó là sự trộn lẫn và hợp tác của tất cả các hình thức thể hiện khác nhau đó.

- Vì sao ông lại chọn tích Lục tổ Huệ Năng cho vở opera "Tuyết tháng Tám"?

- Lục tổ Huệ Năng (638-713) là một thiền sư có vai trò quan trọng đối với lịch sử Thiền tông cũng như lịch sử Trung Quốc. Ông được Ngũ tổ Hoằng Nhẫn trao y bát nhưng là người sống ngoài mọi cương tỏa tôn giáo. Ông dạy mọi người rằng ai cũng có thể được giác ngộ nếu biết vứt bỏ mọi chấp nê và gắn mình với thế giới đang sống.

Huệ Năng không gán cho mình một sứ mệnh, một nhiệm vụ lớn lao nào. Ông sống như mọi người bình thường. Cái lớn của ông là ở đấy. Và tôi coi trọng tư tưởng ấy của Huệ Năng.

- Theo ông, văn học có sứ mệnh gì?

- Văn học chỉ phơi bày thực trạng đời sống con người, nêu lên những vấn đề nhân bản của nó. Đừng hoang tưởng có thể giải quyết được hết mọi vấn đề của con người, của cuộc sống. Tôi viết về thực tế cuộc sống như nó đang diễn ra, không chỉ ở Trung Quốc, mà còn ở nhiều nơi khác.

Con người với những vấn đề tồn tại cơ bản của nó, bất kỳ ở đâu, là điều quan tâm chính của tôi. Điều này lớn hơn số phận của một quốc gia, đất nước. Tôi cũng tin như nhiều người hiện nay rằng các hệ thống đại tự sự đã thuộc về quá khứ.

- Ở VN gần đây có dịch khá nhiều tác phẩm của các nhà văn Trung Quốc, trong đó có một tác giả nổi bật là Mạc Ngôn. Ông nghĩ sao về những nhà văn này?

- Tôi hầu như không đọc. Mạc Ngôn tôi có đọc qua nhưng thấy không có gì đáng chú ý. Nói chung tôi không để ý lắm về văn học Trung Quốc hiện nay.

- Còn với các tác giả Trung Quốc ở hải ngoại thì sao, như Đới Tử Kiệt cũng đang ở Pháp chẳng hạn?

- Tôi không biết. Khi sang Pháp, tôi không tham gia vào một hội đoàn nào của người Trung Quốc cả. Văn học là vấn đề cá nhân, tôi không muốn dính vào phe nhóm, trường phái nào.

- Khi ở Trung Quốc, cũng như hiện nay ở Pháp, ông biết gì về văn học VN?

- Thú thực, tôi không biết gì về văn học VN. Có một bộ phim VN tôi có xem, đó là phim Mùa hè chiều thẳng đứng. Bây giờ tôi đang làm một bộ phim chân dung, trong đó có một cậu bé VN đóng tôi hồi nhỏ.

- VN là một nước dịch nhiều sách. Hiện nay chúng tôi đã gia nhập công ước Berne nên phải tính tới chuyện bản quyền. Ông nghĩ sao nếu chúng tôi dịch các tác phẩm của ông sang tiếng Việt?

- Với tôi, nếu dịch các tác phẩm từ tiếng Trung sang thì được, không có vấn đề gì. Cả những sách đã in, cả những sách sẽ dịch và in, thì mỗi cuốn gửi cho tôi 6 bản để tôi gửi cho những người lưu giữ. Vâng, cứ gửi về địa chỉ của tôi ở Paris: Gao Xingjian, 11, rue Sainte Anne, 75001, Paris.(Theo Thể Thao Văn Hóa)

Song Phương chuyển