Nghị viện của xứ Catalonia hôm thứ Sáu tuyên bố độc lập khỏi Tây Ban Nha thách thức chính phủ Madrid, trong khi chính phủ Madrid đồng thời chuẩn bị áp đặt nền cai trị trực tiếp lên khu vực này.

Mặc dù tuyên bố độc lập thực tế chỉ là một cử chỉ mang tính biểu tượng vì nó không được Tây Ban Nha hoặc cộng đồng quốc tế chấp nhận, song những hành động của cả hai bên đã đưa cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng nhất ở Tây Ban Nha trong bốn thập kỷ lên tới cấp độ mới.

Thủ tướng Tây Ban Nha Mariano Rajoy ngay lập tức kêu gọi bình tĩnh và nói rằng nền pháp trị sẽ được khôi phục.

Đề xuất được thông qua tại nghị viện khu vực ở Barcelona – vốn bị các đảng đối lập tẩy chay – nói rằng Catalonia cấu thành một nhà nước độc lập, có chủ quyền và dân chủ xã hội. Đề xuất kêu gọi các nước và các tổ chức khác công nhận Catalonia.

Đề xuất cũng cho biết Catalonia muốn mở các cuộc đàm phán với Madrid để hợp tác thiết lập nước cộng hòa mới.

Trong khi đó ở Madrid, thượng viện của nghị viện Tây Ban Nha theo lịch trình sẽ thông qua Điều 155, là luật cho phép chính quyền trung ương tiếp quản khu tự trị này.

"Các biện pháp bất thường chỉ nên được thông qua khi không còn biện pháp khắc phục nào khác," Thủ tướng Tây Ban Nha Mariano Rajoy nói trong một bài phát biểu trước Thượng viện. "Theo ý tôi, giờ không còn biện pháp nào khác. Điều duy nhất có thể làm và phải làm là chấp nhận và tuân thủ pháp luật."

Lãnh đạo Catalonia đang phớt lờ luật pháp và chế nhạo nền dân chủ, ông nói.

"Chúng ta đang đối mặt với một thách thức chưa từng có trong lịch sử cận đại của chúng ta," ông Rajoy nói. Thủ tướng đã xác quyết lập trường không nhân nhượng chống lại chiến dịch của Catalonia tách khỏi Tây Ban Nha.

Sau khi Thượng viện bỏ phiếu, ông Rajoy dự kiến sẽ triệu tập nội các của ông để thông qua các biện pháp đầu tiên cai trị trực tiếp Catalonia. Điều này có thể bao gồm sa thải chính phủ Barcelona và tiếp quản quyền giám sát trực tiếp lực lượng Cảnh sát Catalonia.

Nhưng chưa chắc chắn nền cai trị trực tiếp sẽ hoạt động như thế nào trên thực địa - bao gồm phản ứng của giới công chức và cảnh sát.

Một số người ủng hộ độc lập đã hứa sẽ phát động một chiến dịch bất tuân dân sự, có thể dẫn đến đối đầu trực tiếp với lực lượng an ninh.

Cuộc khủng hoảng bùng ra sau khi một cuộc trưng cầu dân ý độc lập vào ngày 1 tháng 10 bị Madrid tuyên bố là bất hợp pháp. Chỉ có 43 phần trăm cử tri đi bỏ phiếu vì những người Catalonia chống độc lập phần lớn tẩy chay.

Catalonia là một trong những khu vực thịnh vượng nhất của Tây Ban Nha và được hưởng mức độ tự trị cao. Nhưng xứ sở này có hàng loạt những nỗi bất bình lịch sử, vốn bị làm trầm trọng hơn dưới chế độ độc tài Franco trong những năm 1939-1975, khi nền văn hoá và chính trị của xứ sở này bị áp bức.