Một tuần sau khi được ban hành và có hiệu lực tức thời, sau đơn kiện của hai bang Washington và Minnesota, sắc lệnh đã bị thẩm phán liên bang, James Robart, ra lệnh tạm đình hôm 3/2.Sắc lệnh này đã khơi mào những cuộc biểu tình trong và ngoài nước, tạo ra tình trạng hỗn loạn tại các phi trường quốc tế của Mỹ, và thổi bùng cuộc chiến pháp lý với hàng loạt các đơn kiện, đưa sắc lệnh của Tổng thống ra tòa. Từ cá nhân những người bị ảnh hưởng, các thành phố, tiểu bang, các cựu quan chức cao cấp đến các tổng chưởng lý của các tiểu bang, cho đến cả trăm tập đoàn doanh nghiệp đều đã lên tiếng phản đối sắc lệnh di dân đưa nước Mỹ vào tầm ngắm của công luận quốc tế.

Tổng thống nói sắc lệnh này nhằm bảo vệ an ninh, an toàn cho nước Mỹ, hạn chế các phần tử Hồi giáo quá khích vào Hoa Kỳ. Ông Trump tuyên bố thẩm phán Robart sẽ phải chịu trách nhiệm nếu xảy ra tấn công khủng bố và đồng thời lên án phán quyết của thẩm phán Robart “đẩy đất nước vào tình trạng nguy hiểm.”

Ngược lại, phe phản đối cho rằng sắc lệnh này vi hiến, phân biệt đối xử dựa trên tôn giáo, và có thể khiến Hoa Kỳ hay dân Mỹ dễ bị tấn công hơn.

Luật sư Ted Laguatan ở San Francisco, một trong số 29 luật sư được Đoàn Luật sư California chính thức xác nhận là Chuyên gia về Luật Di trú liên tiếp trong hơn 25 năm qua, nới với VOA Việt ngữ:

“Từ góc độ một luật sư, tôi tin rằng sắc lệnh của ông Trump là phi pháp, vi phạm một số điều khoản trong Hiến pháp, điều khoản nói về bảo vệ công bằng, được xét xử đúng trình tự, và điều khoản về bảo vệ quyền tự do tôn giáo. Tôi tin rằng lập luận của các tổng chưởng lý các bang đưa ra chống lại sắc lệnh di trú là chính đáng.”

“Mỹ là nước của di dân, do di dân xây dựng và làm cho vĩ đại. Tất cả những người ở đây đều là con cháu của các thế hệ di dân. Nếu ông Trump thắng kiện, nước Mỹ sẽ tiếp tục chia rẽ sâu sắc. Lệnh cấm này ảnh hưởng đến nhiều người, nhiều khía cạnh cuộc sống, công ăn việc làm lẫn nền kinh tế. Lệnh cấm của ông Trump rõ ràng đi ngược lại con người,” luật sư Laguatan nhấn mạnh.

Tòa Phúc thẩm Khu vực Tư pháp số 9 của Hoa Kỳ ở San Francisco chiều ngày 7/2 nghe lập luận từ các luật sư trong Bộ Tư pháp và các luật sư phản đối đại diện cho hai bang Washington-Minnesota để quyết định xem có nên giữ hay hủy lệnh cấm di trú của Tổng thống.

Tòa cho biết phán quyết có thể sẽ không có ngay trong ngày, nhưng sẽ có nội trong tuần này.

Luật sư Laguatan nói nếu Tòa cho giữ nguyên sắc lệnh của Tổng thống Trump, nước Mỹ sẽ rơi vào cuộc khủng hoảng biểu tình, căng thẳng hơn những gì từng thấy từ cuộc bầu cử Tổng thống hôm 8/11 tới nay.

Vẫn theo Chuyên gia về Luật Di trú Mỹ, dằng co pháp lý sẽ không dừng lại ở Tòa Phúc thẩm Khu vực Tư pháp số 9 tại San Francisco, nơi ông hành nghề, mà sẽ tiếp tục đi thẳng lên Tòa Thượng thẩm, và ông dự kiến là Tòa Tối cao sẽ giữ nguyên phán quyết của Tòa Phúc thẩm.

“Ở Tòa Thượng thẩm sẽ là bước cuối cùng, luật cuối cùng, trừ phi Quốc hội ra luật mới. Tuy nhiên, dưới thời Tổng thống Trump hiện nay với cả Thượng lẫn Hạ viện đều do phe Cộng hòa của ông Trump kiểm soát, tôi không cho rằng Quốc hội sẽ ra luật mới ảnh hưởng tới quyết định của Tòa Tối cao, trừ phi ông Trump phải rời chức hay phe Dân chủ, chứ không phải là phe Cộng hòa, kiểm soát Quốc hội,” vị luật sư kỳ cựu về di trú tiếp lời.

Luật sư Laguatan cho biết trong trường hợp chính quyền thua kiện tại Tòa Thượng thẩm, Tổng thống Trump không thể làm gì hơn để đảo ngược phán quyết của Tòa, cũng không thể ban hành một sắc lệnh nào tương tự như thế. Cách duy nhất, có chăng, phải là một đạo luật do Quốc hội ban hành.

Từ đầu tuần, người phát ngôn của Tòa Bạch Ốc, Sean Spicer, đã tuyên bố chính phủ tự tin sẽ chiến thắng trong cuộc chiến pháp lý gay go hiện nay và nhấn mạnh rằng: “Tổng thống có quyền hạn lớn để bảo vệ sự an toàn của nhân dân và các định chế quốc gia, liên hệ tới những ai được quyền nhập cảnh.”

Ai thắng ai thua, chưa thể đoán trước. Nhưng những gì đang diễn ra là biểu hiện rõ ràng của một hệ thống kiểm soát và cân bằng của thể chế dân chủ Mỹ, nơi Quốc hội nắm quyền lập pháp, Tổng thống nắm quyền hành pháp, Tòa án nắm quyền tư pháp: Tam quyền phân lập, kiểm tra chéo và hạn chế quyền lực của nhau để tránh sự độc tài hay lộng quyền.

( VOA )