Blogger Mẹ Nấm - Nguyễn Ngọc Như Quỳnh từng nhiều lần công khai phản đối công ty Formosa gây ra thảm họa môi trường tại miềnTrung Việt Nam.

File photo

Blogger Mẹ Nấm bị bắt

Hai ngày sau tin cô bị bắt được đưa lên một tờ báo lớn nhất nước Mỹ, xướng danh cô là blogger hàng đầu Việt Nam.  Các cơ quan ngoại giao phương Tây cũng ra thông báo về vụ bắt bớ nhà hoạt động xã hội này.

Nhưng nhiều nhất là những lời mà bạn bè, thân cũng như sơ viết về Mẹ Nấm - Nguyễn Ngọc Như Quỳnh.

Một người bạn vong niên của Như Quỳnh là nhà văn Trần Trung Đạo Từ Boston nhớ lại những ngày đầu tiên Như Quỳnh bắt đầu dấn thân vào hoạt động xã hội và trả lời truyền thông phương Tây:

“Trong buổi phỏng vấn của CNN, Như Quỳnh thừa nhận với phái viên Andrew Stevens em rất sợ. Sợ khủng bố, sợ đe dọa, sợ theo dõi, sợ hành hung, sợ đánh đập, sợ tù đày và sợ bị giết chết.
Những nỗi sợ đó ám ảnh ngày đêm ngay cả những người dân vô tội đừng nói chi là người lúc nào cũng bị rình rập, đe dọa như Như Quỳnh.”

Huỳnh Anh Tú, một cựu tù chính trị nhớ lại ngày đầu tiên gặp Như Quỳnh:

“Thời gian mới ra tù, tôi chỉ biết cái tên Mẹ Nấm qua lời kể của nhiều người. Dĩ nhiên lời khen – chê không thể tránh khỏi
Nguyễn Ngọc Như Quỳnh là một phụ nữ có cá tính mạnh mẽ, bộc trực và sống tình nghĩa. Quỳnh cũng là một con người rất sòng phẳng. Sòng phẳng trong đấu tranh, sòng phẳng trong các sự giao tiếp và giữa đời thường.
Quỳnh phải chịu rất nhiều áp lực trong cuộc sống, từ việc sinh nhai đến công việc hàng ngày nhưng Quỳnh chưa bao giờ nghĩ đến chuyện thoái lui”.

Một người bạn khác của Như Quỳnh là blogger Kinh Thư viết đôi điều về Mẹ Nấm, và phỏng đoán của ông về thái độ của nhà cầm quyền trong vụ bắt bớ mới nhất này:

"Đôi điều về mẹ Nấm.
Quỳnh tính thẳng thắn, trong tranh luận chính kiến rõ ràng dứt khoát nên có thể làm mất lòng không ít người.Tham gia vào nhiều vấn đề xã hội, năng động. Thích phản biện và hay xen vào giúp đở các nạn nhân bị oan khuất.Thành người có tiếng tăm, nên từ lâu là cái gai trong mắt của chính quyền. Sớm hay muộn họ cũng sẽ quy tội chống phá cách mạng mà bỏ tù.
Chính quyền Hà Nội cũng như bao lần sẽ phớt lờ những "quan ngại" của giới ngoại giao phương Tây, của LHQ. Nói như ai đó nói: Đồng chí Tàu mà quan ngại thì may ra.Với họ, áp lực cụ thể còn chưa nhằm gì, hà huống chỉ quan ngại bằng lời. Trong suy nghĩ của họ, phương Tây luôn là kẻ thù địch và lúc nào cũng thủ thế đề phòng nên khó mà hy vọng mẹ Nấm được thả ra từ những quan ngại bằng lời đó."

Chống bạo lực và đấu tranh vì môi sinh

Và bạn bè hỏi nhau lý do vì sao Nguyễn Ngọc Như Quỳnh bị bắt? Và những lý do được nhà cầm quyền đưa ra có thỏa đáng hay không. Một người bạn thân của Như Quỳnh là cô Trịnh Kim Tiến viết trên Facebook:

“Tất cả những hoạt động dân sinh của Quỳnh đều khiến Quỳnh có thể bị chính quyền này áp đặt án tội. Tôi mong mọi người đừng hỏi tôi thêm câu nào về việc tự nhiên Quỳnh bị bắt.
Trong một xã hội mà luật lệ đặt ra chà đạp lên Hiến pháp thì bất cứ người dân nào cũng có thể là tội nhân.Nhất là trong giai đoạn sự bức xúc của người dân đang lên cao vì môi trường bị tàn phá, thì những người đấu tranh bền bỉ vì môi trường biển như Quỳnh sẽ là mục tiêu bắt bớ đầu tiên của chính quyền.”

Trong các thông cáo chính thức của nhà cầm quyền, người ta đọc thấy hai nhóm tài liệu chính được cơ quan an ninh đưa ra để khởi tố Nguyễn Ngọc Như Quỳnh theo tội danh tuyên truyền chống phá nhà nước. Điều 88 của bộ luật hình sự.

Nhóm thứ nhất là tập ghi chép những trường hợp công an lạm dụng quyền lực đánh chết dân.

Nhóm thứ hai là những khẩu hiệu đòi truy tố công ty Đài Loan Formosa kẻ đã gây ra thảm họa môi trường ở Vũng Áng, Hà Tĩnh.

Người ta nói rằng tập ghi chép những trường hợp chết oan vì tay công an, sẽ gây hiểu sai bản chất tốt đẹp của lực lượng công an.

Luật sư Lê Công Định bình luận rằng ông không thể hiểu nổi một cách lý luận như thế có thể được đưa ra làm lý lẽ cho tội trạng chống phá nhà nước.

Nhà báo Huy Đức cũng cho rằng: “Tôi không thấy hành vì nào của mẹ Nấm mà báo chí Nhà nước công bố là "có dấu hiệu của tội phạm", đừng nói tới chuyện "gây nguy hiểm cho xã hội". Vụ bắt giữ Mẹ Nấm - Nguyễn Ngọc Như Quỳnh - cho thấy, không ai sống ở Việt Nam có thể tuyên bố cứ sống và làm theo pháp luật là an toàn”.

Cùng ý nghĩ với Huy Đức, Blogger Ngô Thanh Tú viết rằng:

“Trong cái xã hội này, tất cả chúng ta sẽ bị xộ khám bất cứ lúc nào. Nó tùy thuộc vào sự vui buồn hay cần lên chức của cán bộ an ninh. Từ tử hình vì tội giúp đỡ lãnh tụ Cộng sản, cho đến việc cho độc giả comment.
Mỗi chúng ta là những người tù dự khuyết, vậy nên hãy chuẩn bị hành trang cho mình.”

Một người bạn thân của Như Quỳnh kể lại rằng cô đã biết trước rằng mình sẽ bị bắt.

Cơ quan an ninh không nói rõ tại sao những khẩu hiểu chống Formosa, đấu tranh cho môi trường lại là những chứng cớ để buộc tội Như Quỳnh theo điều 88.

Blogger Nguyễn Anh Tuấn, một nhà hoạt động dân sinh như blogger Mẹ Nấm đặt ra những câu hỏi và tự trả lời:

“Vậy là, thay vì tìm cách khôi phục sinh kế cho người dân và khắc phục hậu quả môi trường của thảm hoạ Formosa, chính quyền lại, một mặt tung quân trấn áp biểu tình tại miền Trung, mặt khác bắt bớ nhà hoạt động là ngòi nổ ở những địa phương khác.
Tất cả những động thái này không nằm ngoài mục đích gieo rắc nỗi sợ hãi cho bất kỳ ai có ý định phản kháng, ngay cả khi sự phản kháng đó là nhằm bảo vệ không gian sinh tồn cho nhiều thế hệ người Việt.Nhưng chắc chắn chính quyền sẽ thất bại.Hãy hỏi những ngư dân miền Trung xem họ có sợ không?
– Không. Mất biển, bỏ ghe rồi thì còn gì mà sợ nữa. Tương lai chỉ mở ra khi cánh cửa Formosa đóng lại, nên cứ phải tiếp tục đấu tranh cho đến khi nào chúng rút khỏi Việt Nam mới thôi.Hãy hỏi những người hoạt động khác xem họ có sợ mà rút khỏi con đường họ đã chọn không?
– Không. Bắt một người có thêm cả trăm người mới tham gia, cả ngàn người cảm tình viên với các hoạt động đòi quyền làm người. Bắt bớ cả vài chục năm rồi có dập tắt được ao ước của con người ta muốn sống với đúng phẩm giá của mình đâu.
Và cuối cùng, hãy nhìn thẳng vào mắt chị Nấm và hỏi xem chị ấy có sợ không?
– Dĩ nhiên là không.”

Còn những câu hỏi của Phan Quang là dành cho nhà cầm quyền:

“Nguyễn Ngọc Như Quỳnh là người đã phụng sự đúng trách nhiệm công dân. Chính quyền lẽ nào không muốn thế?

Tôi càng không hiểu Quỳnh chống lại chủ trương đường lối gì của Đảng và Nhà nước? Câu khẩu hiệu “Cá cần nước sạch, Nước cần minh bạch” mà Nguyễn Ngọc Như Quỳnh sử dụng, người dân sử dụng trong các cuộc biểu tình gần đây lẽ nào lại trái chủ trương đường lối của Đảng, của nhà nước?
Lẽ nào, tôi chỉ dám nói lẽ nào Đảng không cần biển sạch và đảng và Nhà nước đang bất minh điều gì đó? Và khi đòi hỏi điều đương nhiên như vậy là chống phá chủ trương?
Nếu thế tôi ước tính có hàng triệu con người muốn nói, muốn sự công bình, minh bạch đang là những tù nhân dự khuyết. Đất nước này thật ghê rợn lắm thay!”

Nỗi sợ…

Blogger Viết Từ Sài Gòn cho rằng những vụ bắt bớ người bất đồng chính kiến trong tuần lễ vừa qua thể hiện sự sợ hãi và cuồng loạn của giới cầm quyền, một sự sợ hãi vượt sức chịu đựng của hệ thống.

Cánh Cò thì viết rằng đối với chế độ thì sự chống đối với bất cứ hình thức nào cũng là một mối lo cho sự cai trị, và vì thế các điều luật 258, 88, 79 lúc nào cũng được xóc đi xóc lại như một canh bạc của những con bạc khát nước và hết vốn.

Blogger Nguyễn Tường Thụy lại viết một cách trào lộng rằng cứ lâu lâu nhà cầm quyền lại phải bắt bớ một ai đó:

“Hình như nhà cầm quyền chợt nhớ ra, đã lâu họ không bắt blogger nào kể từ đợt bắt 3 cây bút: Nguyễn Quang Lập, Nguyễn Đình Ngọc và Hồng Lê Thọ vào cuối năm 2014.
Giới blogger là giới nhạy bén với thời cuộc và "lắm chuyện", đóng góp khá tích cực vào danh sách tù nhân lương tâm đang kéo dài. Ngoài 3 vị vừa nêu, có thể kể ra đây: Trương Duy Nhất, Phạm Viết Đào, Vi Đức Hồi, Nguyễn Văn Hải (Điếu Cày), Tạ Phong Tần, Trần Khải Thanh Thủy…
Và hôm nay, trong trí nhớ của nhà cầm quyền họ nghĩ đến Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, một blogger cứng cỏi, chính kiến rõ ràng và không bao giờ nao núng.”

Hy vọng

Sau khi Như Quỳnh bị bắt, nhà báo Đoan Trang trả lời truyền thông Mỹ rằng nhà cầm quyền bắt Quỳnh để trấn áp những cây bút chống đối trẻ tuổi, nhưng Đoan Trang bảo rằng biện pháp đó sẽ thất bại và nhiều blogger trẻ tuổi khác sẽ tiếp nối theo Như Quỳnh.

Sự lạc quan đó của Đoan Trang cũng được cô viết trên Facebook:

“Vào những lúc như thế này (thêm một nhà hoạt động dân chủ-nhân quyền bị chính quyền công an trị bắt), ta thường thấy có nhiều ý kiến trên mạng và ngoài đời than rằng "những người đấu tranh quá cô đơn", "tất cả phong trào dân chủ chỉ là một thiểu số", "đa số vẫn quá sợ hãi hoặc vô cảm", v.v.
Mình hiểu phần nào tâm lý đó, nhưng cá nhân mình chẳng bao giờ buồn vì thực trạng đó. Bởi vì mình tin chắc rằng, mọi thay đổi lớn trong xã hội đều bắt đầu từ một thiểu số, và luôn là như vậy.
Những người có ý thức về dân chủ, nhân quyền, nhà nước pháp quyền..., quan tâm đến cộng đồng và sẵn sàng đấu tranh để thay đổi xã hội theo hướng tốt đẹp hơn, mà chiếm đa số thì Việt Nam dân chủ từ lâu rồi, còn cần gì tới một thiểu số các nhà hoạt động.
Cũng với niềm hy vọng đó, blogger Kinh Thư tán thán trong đoạn viết của ông về Mẹ Nấm rằng Biết làm gì hơn! chuyện đấu tranh cho một nền dân chủ ở VN ắt phải trả giá như thế, không còn cách nào khác.”