Làng báo hải ngoại vừa mất đi một cây bút uy tín, tài năng và chuyên
nghiệp. Cộng đồng người Việt hải ngoại mất đi một tiếng nói thân thương,
một đồng hương thân kính, luôn gắn bó với sinh hoạt đời thường của
những người con xa quê hương.
Từ nay, khó có một khuôn mặt thay
thế không phải chỉ có kiến thức đa dạng uyên bác như ông, mà về mặt
truyền thông phát thanh, báo chí khó có ai viết được như ông, nói được
như ông, không hẳn chỉ bằng thể lọại, tùy bút ký mục mà thương hiệu văn
bút Thư gửi Bạn ta đã đưa ông trở thành Ký mục gia được bạn đọc chấp
nhận, yêu mến như cây viết hiếm hoi trong làng báo hải ngoại từ nhiều
thập niên qua.
Các bài báo không hẳn phong phú về nội dung, độc
đáo về tường thuật, mà nét dí dỏm, hóm hỉnh, pha chất trào phúng khi nhẹ
khi nặng, khi sâu cay khi cảnh báo, chưa kể lúc quyết liệt, lúc báng
bổ, huỵch toẹt theo ngôn ngữ giang hồ, khiến đối tượng, sự việc được
phơi bầy, lên án mang hệ lụy từ chết đến bị thương. Văn phong ông viết,
chữ nghĩa ông dùng, đều có tính toán cho từng vụ việc, mà hiệu quả của
nó khó lường nhất là về mặt chính luận nếu ai đó cố tình đụng chạm đến
lá cờ, phá rối cộng đồng và coi thường đồng hương.
Tuy bản chất
là người được ăn học, du học, xuất thân gia đình trí thức, dân Hà nội
chính gốc, có diện mạo lịch sự, có giọng nói nhẹ, ấm nhưng đụng chuyện
ông sẵn sàng đối mặt, không hề tránh né, chẳng hề khoan nhượng, và nếu
với tư cách nhà báo người ta có thể đánh giá và cho ông credit cao bởi
tố chất này. Tất nhiên là người của đám đông, người viết cho quần chúng,
người trong lòng đồng hương, dù tế nhị cách mấy cũng không khỏi không có
người thương kẻ ghét, nhất là những bài viết của ông phải trực diện với
thực tế hàng ngày của một cộng đồng phức tạp, một xã hội đổi thay mà sự
đồng thuận trong nhiều vấn đề, trong nhiều lãnh vực chưa tìm được mẫu
số chung.
Tôi cũng là một người thích viết tạp ghi ký mục, không
che dấu sự mến mộ cá nhân về vài người trong làng báo Quận Cam, mà Huy
Phương và Bùi Bảo Trúc cùng nữ ca sĩ Quỳnh Giao là ba cây bút tôi đánh
giá cao. Có người bảo HP là số 1, BBT số 2, nhưng cả hai ông đều có sự
tương kính nhau khi chẳng ai nhận mình là số một. Tôi nhớ có lần tham dự
ra mắt sách Tạp Ghi Huy Phương, anh Trúc được mời phát biểu. Chàng MC
tên Khoa khi giới thiệu đã ví von hai cây viết này như hai ca sĩ có khi
nào lại chịu thua nhau. Tác giả Thư Gửì Bạn Ta đã nhã nhặn chỉnh lại,
chúng tôi không phải là ca sĩ, mà chỉ là đồng nghiệp, cùng viết một thể
loại, có điều Huy Phương hay tập hợp lại để in thành sách, còn tôi viết
xong để gió bay đi.
Bùi Bảo Trúc nếu có dịp tiếp xúc, anh là
người dáng dấp như nhà giáo, (mà thực sự anh là nhà sư phạm bậc thầy về
ngữ học, tiếng Anh cũng như tiếng Việt), lối ăn vận luôn chỉnh chu, luôn
có cái áo vest hay jacket phủ ngoài, nhưng trong giao tiếp lại rất xuề
xòa, thoải mái, trong ăn uống rất giản dị, ít nề hà. Có lần thấy anh đơn
chiếc, dù có rất nhiều đàn bà quí và mến anh, tôi gợi ý sao không kiếm
người nâng khăn sửa túi, mà cứ nhiều buổi chiều về chuyên đề mì gói. Con
người có số đào hoa nhưng hạnh phúc lại ít mỉm cười, dù quanh anh ít
khi tôi thấy anh đi một mình, hay ngồi một mình. Cái logo cho căn cước
tác giả của các bài viết, anh không dùng dung nhan của mình mà lại là
một con khỉ già nhe răng cười như trêu tức độc giả nhưng về lâu về dài
lại là hình ảnh các bạn ta rất ư quí mến. Tôi ngờ rằng anh vốn tuổi
Thân, cầm tinh con Khỉ nên sự chọn lựa không phải là không có chủ ý.
Anh
có lối viết và ăn nói có duyên, ai cũng phải công nhận điều này mà
chính vậy anh than công cả hai lãnh vực phát thanh và báo chí. Anh có
chất giọng trời cho và lối kể chuyện chuyên dùng điển tích, chưa kể có
phụ họa của vài giọng nữ đưa đẩy góp ý, làm cho các giờ phát thanh của
anh luôn hấp dẫn và là tiết mục khó quên với các thính giả nghe đài. Sự
ra đi đột ngột của anh theo tôì là một sự mất mát khó bù đắp, khi tìm
được một khuôn mặt am hiểu những điều quanh ta và có một chất giọng
chuyển tải lôi cuốn những gì cần chia sẻ.
Anh là người của đám
đông, dù chẳng có một chức danh cho kêu cho nổ trong hàng chức sắc quận
Cam, nhưng vừa nghe tin anh mất, người ta đã truyền tai nhau trong nỗi
bàng hoàng, cụ thể trong giới H.O., các vị cao niên, các cháu sinh viên
kể cả giới bán buôn hay đọc báo Việt, hay nghe đài mình. Anh xa trần
gian trong tư thế của người bị bệnh tim, và hành trình về miền viên miễn
coi như giấc ngủ dài. Tuổi 70 anh thường cho là đủ, cái chết như được
dự báo, nhưng anh vẫn làm việc và chỉ ngưng vìệc khi tim ngừng thở.
Dông
dài đôi điều về con người và tính cách của Bùi Bảo Trúc, tới đây tôi
mới chia sẻ ít giai thoại về anh, của một thời vang bóng ít người nhắc
đến. Cái thời Bùi Bảo Trúc được cử làm Phát Ngôn Viên Chánh Phủ trong
chế độ ta trước ngày mất nước.
Trở lại những ngày của nhiệm kỳ 2,
sau ngày độc diễn của Tổng Thống Thiệu, ông muốn thay máu cho hệ thống
phụ tá quanh ông, thường là tướng lãnh, các thầy tu-bíp, các ông đốc phủ
sứ cựu quan lại bằng những khuôn mặt mới, trẻ, từ ngoại quốc về, đặc
biệt tăng cường cho hai khâu truyền thông báo chí và kinh tế tài chánh.
Trong số những người này tôi nhớ có Nguyễn Tiến Hưng, Hoàng Đức Nhã (từ
Mỹ), Nguyễn Xuân Nghĩa (từ Pháp), Bùi Bảo Trúc (từ Tân Tây Lan) v.v…mà
HĐN là họ hàng thân tín được giao chức Bộ trưởng Thông tin Dân Vận, chưa
kể là người thông dịch riêng cho ông Thiệu trong các cuộc họp Mỹ-Việt
cấp cao. Không hiểu quan hệ thân thiết thế nào mà ông Hoàng chọn Bùi Bảo
Trúc làm Phát Ngôn Viên Chánh Phủ, thay mặt cơ quan nhà nước chuyển tải
và xác minh các nguồn tin liên quan đến chính sách và quan điểm của
Hành pháp.
Chức vụ này trước đây bị lu mờ và thường giao cho mấy
ông già thâm niên trong Bộ Thông tin đảm nhiệm. Bản thân các ông chẳng
làm được gì mà chỉ là cái loa đọc lại những bản tin viết sẵn, nên chi
giới ký giả trong nước và ngoại quốc thường tiếp cận và khai thác các
tin tức chiến sự qua Người phát ngôn của quân đội lúc ấy là Trung tá Lê
Trung Hiền.
Nhưng gió đã đổi chiều từ ngày BBT đảm nhận chức vụ.
Ông canh tân và tái cấu trúc Văn phòng Phát ngôn, trực tiếp chủ tọa và
trả lời các câu hỏi của báo chí bằng cả tiếng Anh, tiếng Việt, trong các
buổi họp báo hàng ngày tại Trung tâm quốc gia báo chí đường Lê Lợi
Sàigòn. Các lời phát ngôn của ông có sức nặng vì có người chống lưng và
nguồn cung cấp là ông Hoàng, lại đủ sức đối đáp, đương đầu với các ký
giả quốc tế nhất là các ký giả thường trú của Mỹ. Lúc này tình hình
chính trị miền Nam khá phức tạp, nhất là sau khi có Hiệp định Paris,
tiếng tăm Phát Ngôn Viên Chánh phủ Bùi Bảo Trúc khá phổ biến khi nhu cầu
thông tin cần có những tin tức mới, cập nhật, có thẩm quyền từ Phủ đầu
Rồng.
Cũng có cái hay là hai người phát ngôn của chế độ, một thay
mặt quân đội, một đại diện chánh phủ đã có sự phối hợp đồng bộ, tương
kính lẫn nhau nên đã hóa giải nhiều luận điệu tuyên truyền của địch và
giảm nhẹ thông tin ác ý của bọn ký giả phản chiến muốn chính phủ họ bỏ
rơi Miền Nam.
Có một giai thoại khi muốn loại bỏ tư cách thường
trú của một ký giả báo NYT, anh chàng này hay có những câu hỏi móc họng
và hay gửi những bài báo về Mỹ bất lợi cho chính phủ ta, Bảo Trúc đã
dùng kế dụ hổ lìa rừng lựa lúc cuối năm anh ta đi nghỉ vacation ở
Hongkong, hết hạn phép xin visa trở lại Việt nam, ông Trúc đã nhờ ông
Hoàng điện cho tòa tổng lãnh sự của ta không cấp gia hạn, chàng ký giả
ngậm bồ hòn trở lại Mỹ và NYT phải cử người thay thế!
Nay thì mọi
chuyện trở thành hư không, nhắc lại tích xưa cũng chỉ là nhắc nhớ và
tiếc thương một khuôn mặt suốt đời miệt mài với chữ nghĩa. Ký giả Bùi
Bảo Trúc, bằng sở học và lối viết, lối nói của mình sẽ còn được trân
trọng và thương yêu trong lòng người Việt tha hương trong nhiều thập
niên sau.
Bùi Bảo Trúc, xin chào Bạn ta!
Quận Cam, cuối năm Thân 2016
Đỗ Xuân Tê
Nguồn: vietbao.com
Nguồn: vietbao.com
