Thân Hữu Tiếp Tay...
Suy ngẫm cuối năm 2012, hay, Trao đổi với tác giả của note "Đọc Bên Thắng Cuộc, nghĩ về bên thua cuộc"
Dẫn: Bài viết dưới đây là của anh Phùng Hoài Ngọc (blogger Giang Nam Lãng Tử), giảng viên đại học hiện đang sinh sống ở An Giang, trước năm 1975 sống ở miền Bắc, tức là phía bên kia chiến tuyến đối với tôi. Sau khi đọc bài viết của tôi, anh đã viết ra bài này để trao đổi lại, và có ý nhờ tôi đưa lên để có thêm những trao đổi của bạn đọc.
Tôi đã đọc, và có viết lại cho anh một bức thư dài. Nói vắn tắt, không phải điều gì anh viết ra tôi cũng đồng ý. Cuộc chiến khốc liệt đó dù đã qua đi gần 40 năm, nhưng có lẽ chỉ bây giờ 2 bên mới thực sự trao đổi cởi mở, chân thật và thẳng thắn với nhau như thế này. Mà cũng chỉ mới là những người bên rìa cuộc chiến thôi, như Huy Đức thì năm 75 chỉ mới 13 tuổi, tôi thì 15 còn anh Ngọc chắc cỡ ngoài 20 gì đó (chẳng rõ có phải đi bộ đội hay không, vào cái thời "tất cả cho tiền tuyền" ấy ở miền Bắc). Nên cái nhìn của các bên về cuộc chiến ấy chưa thể trùng khớp với nhau, và cuộc chiến ý thức hệ (ai thắng ai) vốn đã thấm đẫm vào từng người chúng ta đến giờ rõ ràng vẫn chưa thể gột bỏ hết.
Nhưng nói ra như thế này là điều kiện đầu tiên để có được bức tranh đầy đủ về sự thật lịch sử.Và bài viết của anh Ngọc là một một bài viết nhân bản nhất và gần gũi với quan điểm của "bên thua cuộc" nhất mà tôi đã từng được đọc. Điều này khiến tôi có được chút hy vọng rằng mọi người VN đều đang có nỗ lực ghi chép lại những sự kiện có liên quan đến cuộc chiến 54-75 cùng những suy nghĩ của mình quanh cuộc chiến đó. Và riêng chuyện này, có lẽ phải cám ơn HĐ vì đã "khởi động phong trào" đi tìm lại và đối diện với sự thật lịch sử, dù điều đó có thể gây đau lòng.
Khi nào bức tranh lịch sử ấy được ghi lại đầy đủ, thì chân lý sẽ lộ rõ, và lúc ấy sẽ không còn tranh cãi. Có lẽ chỉ đến khi ấy, sự hòa giải thực sự mà dân tộc này đang rất cần mới có thể có được, một cách bền vững.
Các bạn đọc dưới đây, và trao đổi nhé. Và cám ơn anh Ngọc về món quà cuối năm đầy ý nghĩa.
----------------
Suy ngẫm cuối năm 2012
Những ngày cuối năm, Lãng tử được đọc “Bên thắng cuộc” của nhà báo lỗi lạc Huy Đức và Lời bàn của TS.Vũ Thị Phương Anh. Băn khoăn trăn trở quá. Bèn viết lại đôi dòng suy ngẫm cùng các bạn có mối quan tâm đến vấn đề này.
Chiến tranh Việt Nam 1954-1975 mang “châu Á tính” rất rõ, xung đột thì đánh tới cùng, bằng bạo lực là chủ yếu. Nuốt không trôi thì dừng lại, mai phục chờ thời (Hai miền nam bắc Triều Tiên, Trung Quốc và Đài Loan). Khác hắn với “Châu Âu tính”, ở đó người phương Tây duy lý, tin vào các Hiệp định, thương lượng, đàm phán nên họ đã giải quyết xung đột chủ yếu bằng hội nghị.
Trung Quốc thời Chiến quốc: 6 nước dùng mưu liên kết, còn nước Tần dùng bạo lực thống nhất giang sơn gom về một mối.
Đặng Trần Thường đỗ sinh đồ thời Hậu Lê (sinh đồ ngang Tú tài), bị tiến sĩ Ngô Thì Nhậm chê tư cách và tài hèn, không dùng. Sau Đặng Trần Thường không ra làm quan cho nhà Tây Sơn lại bị Ngo Thì Nhậm chê trách không hiểu thời thế. Khi nhà Nguyễn nắm quyền cai trị, Đặng Trần Thường vượt biển vào Nam theo Nguyễn Ánh nên đắc thế…
Thường cho gọi Ngô Thì Nhậm trình diện và làm nhục ông bằng cách ra câu đối kiêu ngạo tự mãn:
- Ai công hầu, ai khanh tướng, trong trần ai, ai dễ biết ai ?”.
Ngô Thì Nhậm bình tĩnh đối lại:
- Thế Chiến quốc, thế Xuân thu, gặp thời thế, thế thời phải thế !
Đặng Trần Thường biểu lộ một triết lý lịch sử khá thâm thúy. Ngô Thì Nhậm ứng đối như trên chứng tỏ cùng một quan niệm với kẻ xuất đối. Không thể đối cách nào hay hơn. Ngay cả với mặt bằng triết học lịch sử hiện đại cũng không ai đối hay hơn nữa.
Về sau Đặng Trần Thường phạm tội bị Gia Long xử giáo mà chết trong ngục, cũng linh ứng với quan niệm lịch sử của Thường.(mời TS Anh ngữ Vũ Thị Phương Anh đối thử).
Tình thế Việt Nam năm 1954 với Hôi nghị Geneva khá phức tạp, người Mỹ lánh ra một bên để âm mưu lâu dài.
Sau 1954 chính quyền hai miền Nam- Bắc đều chuẩn bị thôn tính lẫn nhau, chả thấy ai có động thái gì mưu tính cho Tổng tuyển cử và giữ gìn hòa bình.
Năm 1965, người Mỹ sai lầm chết người khi đưa quân trực tiếp can thiệp vào Việt Nam. Đó là điều may cho nhà cầm quyền Hà Nội. Họ giành được quyền chính danh chống xâm lược. Toàn dân miền Bắc và một bộ phận không nhỏ dân chúng miền Nam được khơi dậy truyền thống chống ngoại xâm, họ liên kết với nhau thành một mặt trận hoành tráng. Chính quyền Hà Nội từ chối người Trung Quốc, Cuba muốn đưa quân vào VN tham chiến. Hà Nội khôn ngoan hơn chính quyên Sài Gòn. Chỉ có điều quân dân ta không biết rằng họ đang lọt trong vòng ảnh hưởng của cuộc chiến ý thức hệ (cuộc đấu ai thắng ai giữa chủ nghiã xã hội và chủ nghĩa tư bản) trên phạm vi thê giới.
Chuyện đó hãy để bàn sau trong một dịp khác..
Cuộc chiến ý thức hệ tức “chiến tranh lạnh” kéo dài từ 1945 đến 1990, chính xác là đến khi Bức tường Berlin sụp đổ 1989.
Liev Tolstoi trước khi là nhà văn, nhà giáo dục, ông là luật sư, nắm vững hơn 10 ngoại ngữ châu Âu, đã tốn công phu bàn về chiến tranh và hòa bình trong phần Vĩ thanh rất dài của thiên sử thi “Chiến tranh và hòa bình” (Phần nhì của Vĩ thanh gồm 12 chương). Ông gọi những biến cố lớn thay đổi vận mệnh dân tộc là “sự di chuyển của dân tộc”. Đây là một khái niệm sử học rất độc đáo mà ông đã đóng góp cho khoa sử học. Nguyên nhân “sự di chuyển dân tộc”do cả hai yếu tố thường mâu thuẫn nhau quyết định: sự Tất yếu và sự Tự do. Ngay trong bất kỳ hành động nào của cá nhân đều thấy có một phần tất yếu và một phần Tự do. Tự do là can dự của tất cả những người tham gia, không phải do những cá nhân quyền lực quyết định. Cá nhân quyền lực ra mệnh lệnh cũng chịu ràng buộc của không gian và thời gian.v.v… Cuối cùng Tolstoi thở dài nói mọi sự đều do Thượng đế quyết định. “sự di chuyển dân tộc” là kết quả của tất cả những người tham gia biến cố.
Sự kiện 30.4. 1975 cũng là một “Sự di chuyển dân tộc”
E rằng TS Vũ Thị Phương Anh giàu cảm tính khi bảo“Họ thắng trận là vì họ ác hơn”.
Bàn về lịch sử như thế giống như một câu vọng cổ phẫn nộ và bi ai.
TS Vũ Thị Phương Anh đòi “bên thắng cuộc” phải “xin lỗi bên thua cuộc”. Ai đại diện đứng ra xin lỗi ? (Tolstoi bảo đó là Chúa Trời). Những người đại diện “bên thắng cuộc” đã thành người thiên cổ hết rồi. Bài học lịch sử chỉ còn dành cho người đi sau rút ra kinh nghiệm thôi…
Chúng ta chỉ còn có thể bàn về phần hậu chiến Việt Nam, vì nó đang diễn ra, vẫn có cơ hội điều chỉnh, sửa chữa. Ở chỗ này mới bàn đến nhân ái hay là độc ác, cao thượng hay là tiểu nhân.v.v…
Huy Đức nhận xét:“Giải phóng miền Nam 30/4/1975 thực ra là giải phóng miền Bắc”.
Nhận xét này mang tính văn hóa học khá cao. Quả vậy, miền Bắc bây giờ xây dựng xã hội “mới” nhưng cơ bản theo kiểu miền Nam trước 1975, tức là xây dựng chủ nghĩa tư bản, nền tảng là kinh tế thị trường, chẳng có “định hướng XHCN” gì ráo !
Lãng tử bèn trung dung mà nói rằng: 1975 là năm Thống nhất đất nước. Thế thôi.
http://ttngbt.blogspot.com/2013/01/nhan-oc-ben-thang-cuoc-20-suy-ngam-cuoi.html
HK chuyển
T. Post
Suy ngẫm cuối năm 2012, hay, Trao đổi với tác giả của note "Đọc Bên Thắng Cuộc, nghĩ về bên thua cuộc"
Dẫn: Bài viết dưới đây là của anh Phùng Hoài Ngọc (blogger Giang Nam Lãng Tử), giảng viên đại học hiện đang sinh sống ở An Giang, trước năm 1975 sống ở miền Bắc, tức là phía bên kia chiến tuyến đối với tôi. Sau khi đọc bài viết của tôi, anh đã viết ra bài này để trao đổi lại, và có ý nhờ tôi đưa lên để có thêm những trao đổi của bạn đọc.
Tôi đã đọc, và có viết lại cho anh một bức thư dài. Nói vắn tắt, không phải điều gì anh viết ra tôi cũng đồng ý. Cuộc chiến khốc liệt đó dù đã qua đi gần 40 năm, nhưng có lẽ chỉ bây giờ 2 bên mới thực sự trao đổi cởi mở, chân thật và thẳng thắn với nhau như thế này. Mà cũng chỉ mới là những người bên rìa cuộc chiến thôi, như Huy Đức thì năm 75 chỉ mới 13 tuổi, tôi thì 15 còn anh Ngọc chắc cỡ ngoài 20 gì đó (chẳng rõ có phải đi bộ đội hay không, vào cái thời "tất cả cho tiền tuyền" ấy ở miền Bắc). Nên cái nhìn của các bên về cuộc chiến ấy chưa thể trùng khớp với nhau, và cuộc chiến ý thức hệ (ai thắng ai) vốn đã thấm đẫm vào từng người chúng ta đến giờ rõ ràng vẫn chưa thể gột bỏ hết.
Nhưng nói ra như thế này là điều kiện đầu tiên để có được bức tranh đầy đủ về sự thật lịch sử.Và bài viết của anh Ngọc là một một bài viết nhân bản nhất và gần gũi với quan điểm của "bên thua cuộc" nhất mà tôi đã từng được đọc. Điều này khiến tôi có được chút hy vọng rằng mọi người VN đều đang có nỗ lực ghi chép lại những sự kiện có liên quan đến cuộc chiến 54-75 cùng những suy nghĩ của mình quanh cuộc chiến đó. Và riêng chuyện này, có lẽ phải cám ơn HĐ vì đã "khởi động phong trào" đi tìm lại và đối diện với sự thật lịch sử, dù điều đó có thể gây đau lòng.
Khi nào bức tranh lịch sử ấy được ghi lại đầy đủ, thì chân lý sẽ lộ rõ, và lúc ấy sẽ không còn tranh cãi. Có lẽ chỉ đến khi ấy, sự hòa giải thực sự mà dân tộc này đang rất cần mới có thể có được, một cách bền vững.
Các bạn đọc dưới đây, và trao đổi nhé. Và cám ơn anh Ngọc về món quà cuối năm đầy ý nghĩa.
----------------
Suy ngẫm cuối năm 2012
Những ngày cuối năm, Lãng tử được đọc “Bên thắng cuộc” của nhà báo lỗi lạc Huy Đức và Lời bàn của TS.Vũ Thị Phương Anh. Băn khoăn trăn trở quá. Bèn viết lại đôi dòng suy ngẫm cùng các bạn có mối quan tâm đến vấn đề này.
Chiến tranh Việt Nam 1954-1975 mang “châu Á tính” rất rõ, xung đột thì đánh tới cùng, bằng bạo lực là chủ yếu. Nuốt không trôi thì dừng lại, mai phục chờ thời (Hai miền nam bắc Triều Tiên, Trung Quốc và Đài Loan). Khác hắn với “Châu Âu tính”, ở đó người phương Tây duy lý, tin vào các Hiệp định, thương lượng, đàm phán nên họ đã giải quyết xung đột chủ yếu bằng hội nghị.
Trung Quốc thời Chiến quốc: 6 nước dùng mưu liên kết, còn nước Tần dùng bạo lực thống nhất giang sơn gom về một mối.
Đặng Trần Thường đỗ sinh đồ thời Hậu Lê (sinh đồ ngang Tú tài), bị tiến sĩ Ngô Thì Nhậm chê tư cách và tài hèn, không dùng. Sau Đặng Trần Thường không ra làm quan cho nhà Tây Sơn lại bị Ngo Thì Nhậm chê trách không hiểu thời thế. Khi nhà Nguyễn nắm quyền cai trị, Đặng Trần Thường vượt biển vào Nam theo Nguyễn Ánh nên đắc thế…
Thường cho gọi Ngô Thì Nhậm trình diện và làm nhục ông bằng cách ra câu đối kiêu ngạo tự mãn:
- Ai công hầu, ai khanh tướng, trong trần ai, ai dễ biết ai ?”.
Ngô Thì Nhậm bình tĩnh đối lại:
- Thế Chiến quốc, thế Xuân thu, gặp thời thế, thế thời phải thế !
Đặng Trần Thường biểu lộ một triết lý lịch sử khá thâm thúy. Ngô Thì Nhậm ứng đối như trên chứng tỏ cùng một quan niệm với kẻ xuất đối. Không thể đối cách nào hay hơn. Ngay cả với mặt bằng triết học lịch sử hiện đại cũng không ai đối hay hơn nữa.
Về sau Đặng Trần Thường phạm tội bị Gia Long xử giáo mà chết trong ngục, cũng linh ứng với quan niệm lịch sử của Thường.(mời TS Anh ngữ Vũ Thị Phương Anh đối thử).
Tình thế Việt Nam năm 1954 với Hôi nghị Geneva khá phức tạp, người Mỹ lánh ra một bên để âm mưu lâu dài.
Sau 1954 chính quyền hai miền Nam- Bắc đều chuẩn bị thôn tính lẫn nhau, chả thấy ai có động thái gì mưu tính cho Tổng tuyển cử và giữ gìn hòa bình.
Năm 1965, người Mỹ sai lầm chết người khi đưa quân trực tiếp can thiệp vào Việt Nam. Đó là điều may cho nhà cầm quyền Hà Nội. Họ giành được quyền chính danh chống xâm lược. Toàn dân miền Bắc và một bộ phận không nhỏ dân chúng miền Nam được khơi dậy truyền thống chống ngoại xâm, họ liên kết với nhau thành một mặt trận hoành tráng. Chính quyền Hà Nội từ chối người Trung Quốc, Cuba muốn đưa quân vào VN tham chiến. Hà Nội khôn ngoan hơn chính quyên Sài Gòn. Chỉ có điều quân dân ta không biết rằng họ đang lọt trong vòng ảnh hưởng của cuộc chiến ý thức hệ (cuộc đấu ai thắng ai giữa chủ nghiã xã hội và chủ nghĩa tư bản) trên phạm vi thê giới.
Chuyện đó hãy để bàn sau trong một dịp khác..
Cuộc chiến ý thức hệ tức “chiến tranh lạnh” kéo dài từ 1945 đến 1990, chính xác là đến khi Bức tường Berlin sụp đổ 1989.
Liev Tolstoi trước khi là nhà văn, nhà giáo dục, ông là luật sư, nắm vững hơn 10 ngoại ngữ châu Âu, đã tốn công phu bàn về chiến tranh và hòa bình trong phần Vĩ thanh rất dài của thiên sử thi “Chiến tranh và hòa bình” (Phần nhì của Vĩ thanh gồm 12 chương). Ông gọi những biến cố lớn thay đổi vận mệnh dân tộc là “sự di chuyển của dân tộc”. Đây là một khái niệm sử học rất độc đáo mà ông đã đóng góp cho khoa sử học. Nguyên nhân “sự di chuyển dân tộc”do cả hai yếu tố thường mâu thuẫn nhau quyết định: sự Tất yếu và sự Tự do. Ngay trong bất kỳ hành động nào của cá nhân đều thấy có một phần tất yếu và một phần Tự do. Tự do là can dự của tất cả những người tham gia, không phải do những cá nhân quyền lực quyết định. Cá nhân quyền lực ra mệnh lệnh cũng chịu ràng buộc của không gian và thời gian.v.v… Cuối cùng Tolstoi thở dài nói mọi sự đều do Thượng đế quyết định. “sự di chuyển dân tộc” là kết quả của tất cả những người tham gia biến cố.
Sự kiện 30.4. 1975 cũng là một “Sự di chuyển dân tộc”
E rằng TS Vũ Thị Phương Anh giàu cảm tính khi bảo“Họ thắng trận là vì họ ác hơn”.
Bàn về lịch sử như thế giống như một câu vọng cổ phẫn nộ và bi ai.
TS Vũ Thị Phương Anh đòi “bên thắng cuộc” phải “xin lỗi bên thua cuộc”. Ai đại diện đứng ra xin lỗi ? (Tolstoi bảo đó là Chúa Trời). Những người đại diện “bên thắng cuộc” đã thành người thiên cổ hết rồi. Bài học lịch sử chỉ còn dành cho người đi sau rút ra kinh nghiệm thôi…
Chúng ta chỉ còn có thể bàn về phần hậu chiến Việt Nam, vì nó đang diễn ra, vẫn có cơ hội điều chỉnh, sửa chữa. Ở chỗ này mới bàn đến nhân ái hay là độc ác, cao thượng hay là tiểu nhân.v.v…
Huy Đức nhận xét:“Giải phóng miền Nam 30/4/1975 thực ra là giải phóng miền Bắc”.
Nhận xét này mang tính văn hóa học khá cao. Quả vậy, miền Bắc bây giờ xây dựng xã hội “mới” nhưng cơ bản theo kiểu miền Nam trước 1975, tức là xây dựng chủ nghĩa tư bản, nền tảng là kinh tế thị trường, chẳng có “định hướng XHCN” gì ráo !
Lãng tử bèn trung dung mà nói rằng: 1975 là năm Thống nhất đất nước. Thế thôi.
http://ttngbt.blogspot.com/2013/01/nhan-oc-ben-thang-cuoc-20-suy-ngam-cuoi.html
HK chuyển
T. Post
