Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Joe Biden thắng lớn trong cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Dân chủ ở bang Nam Carolina. Cựu phó tổng thống thắng với chênh lệch 29 điểm, nhờ vào hỗ trợ mạnh mẽ từ người Mỹ gốc Phi. Chiến thắng quyết định này đã tiếp thêm năng lượng cho chiến dịch tranh cử của ông trước Siêu thứ Ba vào ngày mai, khi hơn một phần ba số phiếu bầu Dân chủ trên toàn quốc được quyết định.

Trong một dấu hiệu cho thấy covid-19 và các biện pháp chống lại sự lây lan của nó đang ảnh hưởng lên nền kinh tế toàn cầu nặng hơn dự đoán, chỉ số nhà quản lý mua hàng của Trung Quốc đã giảm xuống mức thấp kỷ lục, dưới cả mức thấp nhất của cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Chỉ số này giảm xuống còn 35,7 (dưới 50 đồng nghĩa với suy thoái), thấp hơn nhiều so với con số 45 mà các nhà kinh tế dự báo.

Tổng thống Donald Trump tuyên bố lệnh hạn chế đi lại mới do dịch covid-19. Ông cho biết những người đến Mỹ từ các quốc gia có nguy cơ cao, bao gồm Iran, Ý và Hàn Quốc, sẽ được xét nghiệm virus. Hôm thứ Bảy, nhà chức trách cho biết một người đàn ông ở tiểu bang Washington đã chết vì căn bệnh này.

Trong một thông báo bất ngờ trước Quốc hội, chính phủ Pháp quyết định thúc đẩy chương trình cải cách lương hưu gây tranh cãi bằng sắc lệnh. Chính sách kinh tế chủ chốt của Tổng thống Emmanuel Macron, với mục đích hợp nhất 42 chương trình lương hưu khác nhau thành một hệ thống dựa trên chấm điểm, đã gây ra cuộc đình công giao thông công cộng dài nhất trong lịch sử nước Pháp ngay cả trước khi nó được đệ trình lên cơ quan lập pháp.

Cảnh sát Hy Lạp đã phải bắn hơi cay để đẩy lùi hàng trăm người di cư ném đá, thanh kim loại và hộp hơi cay, khi họ tìm cách vượt biên từ Thổ Nhĩ Kỳ. Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố hôm thứ Năm rằng họ sẽ không còn ngăn cản hàng trăm ngàn người xin tị nạn trong lãnh thổ của họ đến châu Âu, xé bỏ một thỏa thuận với Liên minh châu Âu hồi 2016.

Quốc vương Malaysia đã chứng kiến Muhyiddin Yassin, một chính trị gia theo chủ nghĩa dân tộc Mã Lai từng thuộc Đảng UMNO cầm quyền trước đây, tuyên thệ làm thủ tướng mới. Chính phủ mới nhậm chức một tuần sau khi thủ tướng trước đó, Mahathir Mohamad, từ chức trong một nỗ lực vô ích để củng cố quyền lực của mình. Ông Mahathir hứa sẽ kêu gọi một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với chính phủ mới.

Chính phủ Thụy Sĩ đã đệ đơn khiếu nại hình sự về cáo buộc CIA của Mỹ dùng một công ty mật mã làm công cụ theo dõi liên lạc bí mật của các chính phủ. Khiếu nại theo sau các báo cáo trên truyền thông gần đây về “Chương trình Rubicon”, vốn trong nhiều thập niên giúp mật vụ Mỹ và Đức ngầm đọc các bức điện mật của các quốc gia khác được mã hóa bằng công nghệ bán bởi Crypto AG, một công ty Thụy Sĩ.

TIÊU ĐIỂM

Covid-19 và thị trường chứng khoán toàn cầu

Tuần trước, thị trường phản ứng trước mối đe dọa gây ra cho nền kinh tế toàn cầu bởi sự lây lan của covid-19 với một đợt sụt giảm sâu. Thị trường trước đó đã lên cao. Chỉ mới đây ngày 19 tháng 2 chứng khoán Mỹ còn ở mức cao kỷ lục. Một tuần hỗn loạn sau đó chỉ kết thúc khi các nhân viên giao dịch chứng khoán nghỉ cuối tuần. Đến lúc đó, chỉ số Topix của Nhật Bản đã giảm 9,7%, Euro Stoxx 50 giảm 12,4% và chỉ số chính của Mỹ, S&P 500, giảm 11,5%, mức giảm theo tuần lớn nhất kể từ năm 2008.

Đợt trượt giá này, một trong những đợt mạnh nhất kể từ sau Thế chiến II, là hệ quả của thái độ tự mãn trước đó rằng virus có thể được ngăn chặn trong Trung Quốc. Hy vọng đó giờ đã không còn, với các đợt bùng phát dịch lớn ở Iran, Ý, Nhật Bản và Hàn Quốc. Một số nhà đầu tư lo ngại thị trường có thể giảm hơn nữa trong tuần này. Cuối tuần qua, chỉ số nhà quản lý mua hàng của Trung Quốc đã giảm xuống mức thấp hơn cả khi cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 đạt đỉnh.

Lật lại câu hỏi về thái độ của Vatican trước cuộc diệt chủng người Do Thái

Từ hôm nay, các nhà sử học, và dĩ nhiên là công chúng, sẽ được tiếp cận các tài liệu lưu trữ của Giáo hoàng Pius XII từ hồi Thế chiến II và tự mình rút ra kết luận về lập trường của ông đối với Hitler và cuộc diệt chủng. Các nhà phê bình cho rằng ông biết về sự tàn sát hàng loạt người Do Thái và đáng lẽ nên tố cáo nó một cách công khai. Những người bảo vệ Pius, bao gồm Sir Martin Gilbert của Đại học Oxford, một người Do Thái, lại khẳng định ông đã làm việc cật lực trong hậu trường để bảo vệ và che chở cho người Do Thái.

Họ cho rằng việc lên án công khai sẽ phản tác dụng. Pius đã được giáo hội vinh danh là “đấng đáng kính” (venerable) vào năm 2009, trong một quy trình có thể dẫn đến việc phong thánh. Những người phản đối nói rằng Tòa Thánh không nên bắt đầu thủ tục này cho đến khi các tài liệu lưu trữ thời chiến của ông được công khai. Năm ngoái, khi công bố quyết định làm việc này, Giáo hoàng Francis cho biết nhà thờ, “không sợ lịch sử, mà yêu lịch sử và muốn yêu nó nhiều hơn nữa”.

Đàm phán thương mại Anh-EU khởi động

Hôm nay các cuộc đàm phán thương mại giữa Anh và EU khởi động. Mặc dù cả hai đều mong muốn một hiệp định thương mại tự do không thuế quan và không có hạn ngạch, song có những khác biệt rất lớn về cách đạt được mục tiêu này. Và với việc chính phủ của Boris Johnson luôn nhấn mạnh thời hạn 31 tháng 12, thời gian còn lại rất ít. Bất đồng lớn nhất sẽ là cạnh tranh công bằng. Anh cho biết họ không có ý định dùng Brexit để tránh né các quy tắc của EU. Thật vậy, họ thường có tiêu chuẩn cao hơn.

Tuy nhiên, việc được giải thoát khỏi các quy định của EU là một lời biện minh chính cho Brexit. EU lo ngại việc cho phép đối tác thương mại lớn thứ hai của Châu Âu được tiếp cận với thương mại tự do mà không có sân chơi bình đẳng sẽ làm suy yếu thị trường đơn nhất của EU. Hầu hết các nhà ngoại giao dự kiến sẽ chỉ có những lời khách sáo. Nhưng ông Johnson đang đe dọa sẽ rời các cuộc đàm phán vào tháng 6 nếu không đạt được đủ tiến bộ. Một số nhà quan sát dày dạn đặt tỷ lệ không có thỏa thuận ở mức gần 50%.

Người Israel lại đi bỏ phiếu

Người Israel sẽ đi bỏ phiếu hôm nay cho cuộc bầu cử quốc hội thứ ba của họ trong vòng chưa đầy một năm. Hai cuộc bầu cử được tổ chức vào năm 2019 đã không đem lại một chiến thắng rõ ràng, với việc liên minh của thủ tướng Binyamin Netanyahu mất thế đa số. Tuy nhiên, người thách thức ông, Benny Gantz, cũng thất bại trong việc tập hợp được một liên minh của riêng mình do sự phân mảnh chính trị của phe đối lập.

Ông Netanyahu, người đang đối mặt với nhiều cáo trạng tham nhũng và ngày xét xử sẽ đến trong vòng hai tuần, đã phát động một chiến dịch bôi nhọ dữ dội chống lại kẻ thách thức ông, bao gồm những lời bóng gió về tình dục và những lời lời đồn không căn cứ về sức khỏe tâm thần của ông này. Các cuộc thăm dò cho thấy đảng Likud của ông đang dẫn trước một chút, nhưng không đủ để giành được đa số và phá vỡ thế bế tắc chính trị. Các đảng đối lập lo ngại những tin đồn sai lệch về sự bùng phát của covid-19 sẽ được lan truyền để thao túng phiếu bầu trong các thành trì bầu cử của họ. Đây là một chiến dịch xấu xí và còn có thể tệ hơn nữa.

Guyana tổ chức bầu cử

Hôm nay Guyana sẽ tổ chức cuộc tổng tuyển cử đầu tiên kể từ khi dầu bắt đầu được khai thác từ các mỏ lớn ngoài khơi. Với 8 tỷ “thùng dầu tương đương” thu hồi được chỉ trong một lô, năng lượng có thể biến quốc gia nghèo thứ ba của Nam Mỹ thành một trong những nước giàu nhất. Nhưng đấu đá chính trị có thể gây khó cho việc chi tiêu tiền thu được một cách khôn ngoan. Cuộc bầu cử là một phản ứng chậm trễ đối với cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm vào năm 2018 đối với chính phủ của Tổng thống David Granger.

Đảng Đối tác vì Đoàn kết Dân tộc của ông chủ yếu đại diện cho các cử tri Guyana gốc Phi. Đối thủ chính của ông là Irfaan Ali, ứng viên của đảng Tiến bộ của Nhân dân (PPP), bên chủ yếu đại diện cho người Guyana gốc Ấn. Cả hai đảng đều khẳng định cầm quyền vì tất cả người dân Guyana nhưng lại bất đồng về cách quản lý các khoản thu từ dầu mỏ. PPP cam kết sẽ bãi bỏ luật tạo ra quỹ đầu tư quốc gia của Guyana và thay thế nó bằng một thứ tốt hơn. Một đảng thứ ba, có lẽ là bên đại diện chủ yếu cho cử tri (da đỏ) bản địa, có thể phá vỡ thế lưỡng đảng. Một số nhà quan sát e ngại bạo lực sau bầu cử.