Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nhà Trắng sẽ rút quân khỏi miền bắc Syria, mở đường cho Thổ Nhĩ Kỳ đẩy lui các đồng minh người Kurd của Mỹ khỏi khu vực. Người Kurd vốn có vai trò quan trọng trong việc đánh bại Nhà nước Hồi giáo ở Syria. Nhưng chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ coi họ là những kẻ khủng bố. Tổng thống Donald Trump đã hứa sẽ “hủy diệt và xóa sổ” nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ nếu chính phủ này làm bất cứ điều gì được coi là “vượt quá giới hạn”.

Một thẩm phán liên bang đã bác bỏ đơn kiện của Donald Trump trong nỗ lực chặn quyền truy cập vào dữ liệu hoàn thuế của ông. Quyết định này sẽ mở đường cho công tố viên trưởng quận Manhattan ra trát yêu cầu dữ liệu tám năm thuế cá nhân và doanh nghiệp của Tổng thống, như một phần của cuộc điều tra về các khoản thanh toán cho ngôi sao khiêu dâm Stormy Daniels. Các luật sư của ông Trump dự kiến sẽ kháng cáo.

Thủ tướng Bồ Đào Nha António Costa sẽ tái nhiệm sau cuộc tổng tuyển cử vào Chủ nhật. Tuy nhiên, Đảng Xã hội của ông đã không thể chiếm đa số trong quốc hội, với chỉ 37% số phiếu. Ông Costa nói các cử tri Bồ Đào Nha cho thấy họ muốn đảng của ông tiếp tục làm việc với hai đảng cực hữu. Chính phủ liên minh này đã dẫn dắt sự trở lại của tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ.

Một tòa án Scotland đã phủ quyết một yêu cầu buộc ông Boris Johnson tìm cách gia hạn để tránh Brexit không thỏa thuận. Các nhà vận động nói chính phủ là không thể tin tưởng được, trong bối cảnh vị thủ tướng khăng khăng đòi rời khỏi EU theo kiểu “đi hay là chết” vào ngày 31 tháng 10. Tòa đã bác bỏ sự cần thiết phải có hành động cưỡng chế, trích dẫn những tuyên bố trước đây của ông Johnson rằng ông sẽ tuân thủ pháp luật.

Người đứng đầu Ủy ban Chống Tham nhũng Malaysia cho biết đã phạt tiền 80 người và thực thể, bao gồm Nazir Razak, anh trai của cựu thủ tướng Najib Razak, vì bị cáo buộc nhận tiền từ quỹ phát triển nhà nước 1MDB. Các nhà điều tra cho rằng 4,5 tỷ đô la đã bị chiếm dụng từ quỹ, vốn được thành lập bởi ông Najib năm 2009.

Tờ Financial Times cho biết HSBC, ngân hàng lớn nhất của Anh, có kế hoạch cắt giảm tới 10.000 việc làm để giảm chi phí. Đây là số người bị sa thải thêm bên cạnh con số 4.700 người bị ngân hàng công bố cho nghỉ việc hồi tháng 8. Lãi suất giảm đã làm giảm biên lợi nhuận trên toàn hệ thống các ngân hàng. Barclays, Citigroup, Deutsche Bank và Société Générale cũng tuyên bố cắt giảm biên chế vào đầu năm nay.

Ủy ban Nobel đã trao giải Y sinh cho ba nhà khoa học khám phá ra cách các tế bào phát hiện và điều chỉnh trước các mức oxy khác nhau. Phát hiện của những người đoạt giải – William Kaelin, Peter Ratcliffe và Gregg Semenza – có thể giúp chống lại ung thư bằng cách ngăn các tế bào khối u lấy oxy, do đó ức chế sự lây lan của chúng trên cơ thể.

TIÊU ĐIỂM

Động thái rút quân khỏi Bắc Syria của Mỹ

Không có gì bất ngờ khi vào Chủ nhật, Tổng thống Donald Trump tỏ ý định sẽ rút quân Mỹ khỏi khu vực biên giới Thổ Nhĩ Kỳ – Syria. Nhưng nhiều người coi đó là sự phản bội lại người Kurd, lực lượng đang kiểm soát khu vực đồng thời chiến đấu anh dũng và hiệu quả chống lại các chiến binh thánh chiến của Nhà nước Hồi giáo. Thổ Nhĩ Kỳ coi lực lượng dân quân người Kurd Syria (hay YPG) là một nhóm khủng bố; và việc Mỹ rút quân sẽ mở đường cho Thổ Nhĩ Kỳ xâm chiếm bắc Syria.

Điều đó sẽ tác động lên toàn khu vực. Một cuộc xâm nhập quân sự có thể làm cho 750.000 người trong số những người đang sống trong “khu vực an toàn” mà Thổ Nhĩ Kỳ đề xuất dọc khu vực biên giới bị mất nhà cửa. Một số có thể chạy đến Iraq vốn không ổn định. YPG có khả năng sẽ thỏa thuận với Bashar al-Assad, nhà độc tài Syria, chấp nhận từ bỏ một số quyền tự trị của mình để đổi lấy sự bảo vệ. Và việc Mỹ rút quân cũng là tin tức nghiệt ngã đối với 3,6 triệu người tị nạn Syria đang sống ở Thổ Nhĩ Kỳ. Có tới 1 triệu người trong số này sẽ được tái định cư trong “vùng an toàn” đó.

Mối quan hệ căng thẳng giữa Nissan và Renault

Dù là một công ty sản xuất hàng triệu ô tô có chất lượng, giá trị, và bình dân, nhưng Nissan lại tạo ra nhiều cảm giác tồi tệ. Mối quan hệ với đối tác Pháp Renault của họ vốn luôn mệt mỏi, hiện đang ở mức xấu nhất trong lịch sử. Một cuộc họp hội đồng quản trị hôm nay hứa hẹn sẽ tiết lộ thêm những mâu thuẫn nội bộ. Nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đang tìm kiếm một giám đốc mới, sau khi CEO Hiroto Saikawa trở thành nạn nhân của một vụ bê bối tài chính vốn đã hạ bệ vị chủ tịch từng một thời quyền lực của họ, Carlos Ghosn.

Vị giám đốc mới cần cứu vãn Nissan hiện đang bị sụt giảm lợi nhuận trong các quý gần đây. Họ cũng phải khôi phục quan hệ mật thiết với Renault, cổ đông lớn nhất của họ nhưng bị các giám đốc điều hành của Nissan từ lâu cho là có quá nhiều ảnh hưởng. Mặc dù Renault ủng hộ việc sáp nhập hai công ty nhưng Nissan có thể thích đi theo cách của họ. Mối quan hệ đang xấu đi, và cả hai lựa chọn đều có vẻ hợp lý như nhau.

Ferdinand Marcos: Ngôi sao mới trên chính trường Philippines

Năm 2016, Ferdinand “Bongbong” Marcos thua sít sao trong cuộc đua vào vị trí phó tổng thống Philippines. Hôm nay, Tòa Tối cao sẽ xem xét liệu các phiếu bầu có nên được đếm lại hay không. Ông Marcos là con trai của Ferdinand và Imelda Marcos, vị tổng thống và đệ nhất phu nhân từng bị lật đổ vào năm 1986 bởi một cuộc nổi dậy của dân chúng. Ông nói việc kiểm phiếu gian lận đã giúp trao chức phó tổng thống cho Leni Robredo, hiện là lãnh đạo phe đối lập với Tổng thống Rodrigo Duterte.

Chức năng chính của phó tổng thống là chờ đợi cái chết hoặc một số nguyên nhân khác để loại bỏ tổng thống, sau đó tiếp quản. Nhưng vai trò này có thể biến các chính trị gia ít tiếng tăm, như bà Robredo – hay ông Marcos – trở thành những nhân vật tầm cỡ quốc gia, giúp họ có khả năng chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo. Bằng cách đơn giản là thách thức bà Robredo, ông Marcos cho thấy tiềm năng của mình. Việc gia tộc Marcos có thể được bầu nắm quyền trở lại trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2022 xem ra không hề không tưởng.

Thương vụ giữa hai sàn chứng khoán Hồng Kông và London

Giữa lúc Hồng Kông dọn dẹp sau một đợt biểu tình cuối tuần nữa – bị tăng nhiệt bởi lệnh cấm đeo mặt nạ – sàn giao dịch chứng khoán của lãnh thổ này (HKEX) phải quyết định, vào ngày mai, liệu có nên tăng mức giá 31,6 tỷ bảng (39 tỷ đô la) cho bản chào mua sàn giao dịch của Luân Đôn (LSE) hay không. Thời điểm này thật không tốt nhưng điều này vẫn có thể. Charles Li, giám đốc điều hành của HKEX, nhận thấy cơ hội lớn của việc kết hợp sàn chứng khoán HKEX với London để thu lợi từ xu thế quốc tế hóa thị trường vốn Trung Quốc đại lục.

LSE tháng trước đã từ chối lời đề nghị của HKEX. Họ có thỏa thuận riêng trị giá 27 tỷ đô la đang chờ xử lý để mua Refinitiv, một công ty dữ liệu: họ hy vọng vụ sáp nhập (với Refinitiv) sẽ khiến LSE trở nên quá lớn khiến một sàn giao dịch khác không thể thể mua lại được. Nhưng các cổ đông của LSE cũng có thể từ bỏ kế hoạch này và yêu cầu giá chào mua cao hơn đáng kể từ HKEX. Liệu các cơ quan quản lý và các chính trị gia có ủng hộ HKEX hay không, hay nói rộng ra, là có ủng hộ Trung Quốc sở hữu một hạ tầng thị trường tài chính quan trọng của phương Tây hay không, lại là một câu hỏi khác.

Vấn đề ngân sách rắc rối của Ireland

Việc soạn thảo ngân sách của Ireland gần đây là một mớ bòng bong. GDP đã tăng nhanh, 5-8% trong những năm gần đây (một bước nhảy vọt lên tới 26% trong năm 2015 phản ánh sự điều chỉnh quy tắc thống kê về lợi nhuận của các công ty nước ngoài dùng các công ty con ở Ireland để hưởng lợi từ thuế suất thấp). Nhưng về vấn đề ngân sách lúc này, người ta phải giảm kỳ vọng: nền kinh tế cơ bản – đo bởi bởi tổng thu nhập quốc dân – và phần lớn doanh thu thuế đang tăng trưởng chậm hơn nhiều.

Dự toán ngân sách hôm nay sẽ đặt ra một thách thức khác cho bộ trưởng tài chính Paschal Donohoe: Brexit. Nếu Anh rời Liên minh châu Âu mà không có thỏa thuận, chính phủ Ireland dự báo thặng dư ngân sách của Ireland có thể biến thành thâm hụt, và 50.000 việc làm bị biến mất. Vì vậy, chắc chắn sẽ chẳng có tin vui nào cho người nộp thuế Ireland. Có thể dự đoán một “món quà” khiêm tốn cho các gia đình và người già, cùng với tăng thuế carbon. Song trong bối cảnh bầu cử đến gần, ông Donohoe chắc chắn sẽ muốn có nhiều dư địa để điều chỉnh hơn.