Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thị trường sụt giảm trên toàn thế giới khi nhà đầu tư vẫn không yên tâm trước các biện pháp nới lỏng tín dụng của Mỹ và Trung Quốc nhằm giảm tác động kinh tế của covid-19. Chỉ số chứng khoán Nikkei 225 của Nhật Bản giảm 2,5%, trong khi FTSE 100 của Anh và Stoxx Europe 600 đều giảm khoảng 5%. Chỉ số S&P 500 của Mỹ mở cửa thấp hơn tới 10% so với khi đóng cửa vào thứ Sáu. Giá của một số tài sản trú ẩn an toàn, bao gồm vàng và bạc, cũng giảm.

Ủy ban Châu Âu, cơ quan điều hành của Liên minh Châu Âu, đề xuất đóng cửa EU đối với khách du lịch nước ngoài trong 30 ngày. Chủ tịch ủy ban cho biết các ngoại lệ bao gồm công dân EU và thường trú nhân, bên cạnh công dân Anh, bác sĩ, nhà ngoại giao và nhà nghiên cứu. Để lệnh đóng cửa có hiệu lực, tất cả các nước thành viên phải đồng ý. Canada đã đóng cửa biên giới với tất cả các công dân nước ngoài trừ thường trú nhân và công dân Mỹ.

Các thành phố và tiểu bang Mỹ đề xuất các hạn chế đối với việc di chuyển và hoạt động công cộng. Nhiều thành phố và tiểu bang, bao gồm New York và Los Angeles, đã đóng cửa trường học; Illinois sẽ đóng cửa tất cả các quán bar và nhà hàng trong ít nhất hai tuần. Tiểu bang Washington, nơi dịch bệnh bùng nổ đầu tiên, sẽ làm điều tương tự. Cùng với Connecticut, New Jersey và New York, bang này cũng sẽ cấm các cuộc tụ họp hơn 50 người.

Một tòa án Nhật Bản đã kết án tử hình Uematsu Satoshi bằng cách treo cổ. Năm 2016, người đàn ông này nổi điên, đâm chết 19 người tàn tật và làm bị thương nhiều người khác trong một nhà chăm sóc mà anh ta làm việc trước đây. Đó là một trong những vụ giết người hàng loạt tồi tệ nhất Nhật Bản. Anh ta tin rằng đối với các nạn nhân, “không có lý do gì để họ sống cả”.

Cơ quan quản lý cạnh tranh của Pháp đã phạt Apple 1,1 tỷ euro (1,2 tỷ USD), khoản phạt lớn nhất từ trước đến nay của cơ quan này, vì Apple ký một thỏa thuận vi phạm luật cạnh tranh với hai nhà phân phối (cũng bị phạt). Phán quyết nói rằng Apple đã lạm dụng việc các công ty phân phối thấy rằng các thiết bị của Apple là mặt hàng bắt buộc phải có đối với họ. Apple nói các hành vi sai trái bị buộc tội đã xảy ra gần một thập niên trước đây và họ sẽ có kế hoạch kháng án.

Chính phủ và phe đối lập Guyana đã đồng ý kiểm lại toàn bộ số phiều của cuộc bầu cử tổng thống gần đây, dưới sự giám sát của Cộng đồng Caribbe gồm 15 quốc gia thành viên. Thông báo ban đầu tuyên bố Tổng thống David Granger đã tái đắc cử, dẫn đến các cuộc biểu tình và bạo lực leo thang. Phần thưởng là rất lớn, với việc Guyana gần đây đã phát hiện ra các mỏ dầu đủ lớn để làm thay đổi đất nước này.

Vua Felipe VI của Tây Ban Nha đã từ bỏ tất cả tài sản kế thừa mà ông nhận được từ cha mình, cựu vương Juan Carlos. Juan Carlos đóng vai trò quan trọng khi nước này chuyển mình từ chế độ chuyên chế sang dân chủ trong những năm 1970, nhưng bị chỉ trích vì lối sống xa hoa và các quan hệ quốc tế mờ ám trước khi thoái vị vào năm 2014. Cựu vương cũng sẽ từ bỏ khoản trợ cấp hàng năm 194.000 euro (217.000 đô la).

TIÊU ĐIỂM

Đảng Dân chủ tiếp tục đi bỏ phiếu

Vào tối Chủ nhật, Joe Biden và Bernie Sanders đã tranh luận tại studio của CNN ở Washington, DC, mà không có khán giả, thay vì ở Arizona trước một đám đông cổ vũ. Đây là kiểu tranh cử giữa mùa dịch. Tuy nhiên, đảng viên Dân chủ ở bốn bang – bang Arizona, Florida, Illinois và Ohio – sẽ đứng sát nhau hôm nay trong hàng dài, chạm vào cùng một màn hình và tay nắm cửa để bỏ phiếu.

Ông Biden giữ vị trí dẫn đầu đáng kể ở cả bốn tiểu bang, đặc biệt là Florida. Dường như việc ca ngợi Fidel Castro, như ông Sanders đã làm nhiều lần, là một chiến lược tranh cử tồi tệ ở một bang đông dân Cuba. Cách biệt số đại biểu của ông Biden, hiện đang ở mức 151, có khả năng gia tăng đáng kể, khiến đối thủ của ông ngày càng khó khăn hơn trong việc giành lại ưu thế. Ông Sanders sẽ có được khoảng thời gian tạm lắng vào tuần tới. Georgia, nơi ông Biden có lẽ chắc thắng, đã hoãn bỏ phiếu đến tận giữa tháng Năm.

Thổ Nhĩ Kỳ và ván bài người di cư với EU

Tổng thống Recep Tayyip Erdogan của Thổ Nhĩ Kỳ và Emmanuel Macron của Pháp sẽ tổ chức một cuộc hội thảo bằng video hôm nay với thủ tướng Đức, Angela Merkel. Họ đang cố gắng tìm ra giải pháp cho các vấn đề liên quan đến cuộc khủng hoảng tị nạn và cuộc xung đột ở Syria. Thổ Nhĩ Kỳ đã được khen ngợi khi tiếp đón gần 4 triệu người tị nạn Syria. Tuy nhiên, trong những tuần qua, phần lớn thiện chí đó đã bốc hơi. Vào cuối tháng 2, chính phủ của ông Erdogan đã mở cửa biên giới đất nước với Hy Lạp cho người tị nạn băng qua.

Hàng ngàn người đã chạy về phía tây, và chỉ quay lại khi bị lính biên phòng Hy Lạp chặn đứng. Hy Lạp cho thấy họ chấp nhận đấu tranh lâu dài để ngăn chặn thêm một cuộc khủng hoảng di cư nữa ở Châu Âu; Thổ Nhĩ Kỳ thì thể hiện họ sẵn sàng tạo ra một cuộc khủng hoảng để buộc Châu Âu phải nhượng bộ. Thổ Nhĩ Kỳ muốn EU đóng góp nhiều viện trợ hơn cho người tị nạn và trợ giúp các nỗ lực của người Thổ nhằm hỗ trợ cho các nhóm phiến quân ở miền bắc Syria. Châu Âu miễn cưỡng về cả hai điều này.

EU cân nhắc lệnh cấm nhập cảnh

EU trở thành nơi mới nhất sẽ xem xét lệnh cấm đi lại, khi Ủy ban châu Âu đề xuất ngưng nhập cảnh vào khu vực Schengen đối với cư dân ngoài EU. Ursula von der Leyen, chủ tịch ủy ban, tuyên bố động thái quyết liệt nhằm đối phó với sự lây lan của covid-19 này vào chiều thứ Hai, sau cuộc hội đàm với các nhà lãnh đạo G7. Nếu được thông qua, lệnh cấm sẽ kéo dài trong 30 ngày và có thể được gia hạn.

Tuy vậy, có rất nhiều ngoại lệ. Thường trú nhân từ bên ngoài khối sẽ được phép nhập cảnh, cũng như những người đi lại xuyên biên giới hàng ngày. Nhân viên y tế, cùng với những người giao hàng cũng sẽ được phép nhập cảnh. Để việc đóng cửa có hiệu lực, tất cả các quốc gia thành viên phải đồng ý. Họ cũng sẽ quyết định về quy tắc đối với các thành viên khối Schengen không thuộc EU (như Thụy Sĩ) và người Anh, quốc gia không thuộc khu vực Schengen nhưng vẫn tuân theo các quy định của EU trong giai đoạn chuyển tiếp hậu Brexit cho đến cuối năm nay.

Cuộc đấu giữa Benny Gantz và Netanyahu

Lãnh đạo phe đối lập Israel, Benny Gantz, lại một lần nữa là thủ tướng được chỉ định của Israel, ít nhất là trong bốn tuần tới. Sau khi được ủy quyền thành lập một chính phủ mới từ tổng thống Israel vào Chủ nhật, ông có cơ hội thay thế Binyamin Netanyahu để tại vị lâu dài. Nhưng cơ hội của ông là mong manh. Mặc dù đã được đa số thành viên của quốc hội Israel tán thành, các đảng Do Thái dân tộc chủ nghĩa và các đảng Cộng sản Ả Rập rất khó có thể ngồi lại với nhau trong một liên minh.

Ông Gantz từng có cơ hội tương tự hồi tháng 10 năm ngoái, nhưng đã thất bại. Trong khi đó, ông Netanyahu, người đứng đầu lực lượng phản ứng của Israel đối phó sự lây lan của covid-19, đang yêu cầu ông [Gantz] lãnh đạo một chính phủ “khẩn cấp quốc gia”. Năm ngoái, ông cũng đã hai lần thất bại trong việc lập một liên minh và hiện tại lại đang thiếu đa số. Nhưng ông sẽ không để những chi tiết như vậy cản trở mình. Ngay cả khi xảy ra đại dịch, bế tắc chính trị của Israel vẫn sâu sắc.

Virus và nền kinh tế Mỹ

Nền kinh tế đang đối mặt một cú sốc chưa từng thấy – ở cả phía cung, khi các công nhân đang phải cách ly hoặc phải chăm sóc cho người thân – và phía cầu, vì mọi người ở nhà và không chi tiêu. The Economist đang theo dõi một loạt các chỉ số kinh tế thời gian thực để đánh giá tác động, vì số liệu thống kê chính thức được công bố với độ trễ thời gian dài. Nhu cầu điện đang giảm; một phân tích thái độ các bài đăng trên Twitter chỉ ra rằng mức lạc quan của người tiêu dùng đang sụt giảm; và giá thực phẩm đang tăng lên khi mọi người mải mê dự trữ cà chua đóng hộp.

Song có rất ít bằng chứng cho thấy thất nghiệp đang tăng. Thống kê thất nghiệp hàng tuần tiếp tục giảm. Tóm lại, dữ liệu chưa cho thấy suy thoái, mặc dù chắc chắn nó sẽ đến. Sẽ có một loạt các thông báo trong tuần này, từ kéo dài thời gian nghỉ ốm được trả lương cho đến chính sách tiền tệ nới lỏng hơn. Các nhà hoạch định chính sách cần biến một cú sốc nghiêm trọng thành một sự giảm tốc có thể dễ quản lý hơn.