Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các lãnh đạo quốc hội Mỹ cho biết họ đang tiến gần đến một thỏa thuận về dự luật kích thích tài khóa mới nhằm giảm bớt thiệt hại kinh tế do đại dịch covid-19. Được cho là trị giá khoảng 900 tỷ đô la, thỏa thuận sẽ bao gồm chi phiếu mới cho cá nhân và gia đình cũng như gia hạn trợ cấp thất nghiệp. Tiến bộ đột phá này đến sau các cuộc hội đàm vào đêm muộn hôm thứ Ba giữa Mitch McConnell, lãnh đạo phe đa số đảng Cộng hòa tại Thượng viện, và Nancy Pelosi, Chủ tịch Hạ viện của đảng Dân chủ, cùng những người khác.

Tòa án Tối cao Anh đã cho phép Sân bay Heathrow xin phép lập kế hoạch xây đường băng thứ ba, đảo ngược một phán quyết trước đó cho rằng chính phủ đã sai, vì lý do khí hậu, khi cho phép dự án được tiến hành. Nhưng vì đại dịch làm suy giảm nhu cầu đi lại đường hàng không, cùng với một cuộc chất vấn bất lợi sắp tới của công chúng và việc chính phủ phản đối đường băng, nên dự án sẽ còn chậm trễ.

Doanh số bán lẻ ở Mỹ giảm tháng thứ hai liên tiếp trong tháng 11 khi làn sóng ca nhiễm covid-19 thứ ba làm suy giảm hoạt động kinh tế, trong khi  người tiêu dùng phải ở nhà. Doanh số bán hàng giảm 1,1% so với tháng trước, nhiều hơn mức 0,3% mà các nhà kinh tế dự đoán. Các hãng bán lẻ xe hơi và doanh nghiệp dịch vụ ăn uống bị ảnh hưởng nặng nề.

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã dỡ bỏ lệnh cấm các ngân hàng chi tiền cho cổ đông, nhưng cho biết số tiền nên được giới hạn ở một phần ba mức trước đại dịch. ECB đã áp đặt lệnh cấm trên thực tế đối với việc chi cổ tức và mua lại cổ phiếu vào tháng 3 vì lo ngại điều này có thể làm cạn kiệt dự trữ của các ngân hàng trong bối cảnh đại dịch khiến vỡ nợ tăng.

Mười bốn người bị kết tội đồng phạm trong một chuỗi các vụ tấn công khủng bố ở Pháp năm 2015. Số này bao gồm cả vụ tấn công tạp chí trào phúng Charlie Hebdo, trong đó các tay súng bịt mặt đã giết chết 12 người. Cả ba kẻ tấn công đều bị cảnh sát bắn chết. Những người bị kết án hôm qua được xác định là đã giúp thu xếp, tài trợ và hỗ trợ các cuộc tấn công.

Bộ Tài chính Mỹ cáo buộc Thụy Sĩ và Việt Nam thao túng tiền tệ. Ba quốc gia khác — Ấn Độ, Đài Loan và Thái Lan — đã được thêm vào “danh sách giám sát” mà họ nghi ngờ đã tiến hành các biện pháp phá giá đồng tiền so với đồng đô la. Giờ đây, khi chiến thắng của Joe Biden trong cuộc bầu cử tổng thống đã được cử tri đoàn xác nhận, quyết định này có thể là một trong những bước đi cuối cùng của chính quyền Donald Trump nhằm kích động mâu thuẫn thương mại với các nước khác.

Salah al-Iraqi, một nhà hoạt động người Iraq, bị bắn chết ở Baghdad. Ông Iraqi từng tham gia vào các cuộc biểu tình lớn chống tham nhũng và thất nghiệp vào năm 2019. Hồi cuối năm ngoái, hơn 550 người biểu tình đã bị bắn chết bởi lực lượng an ninh và những người được cho là có liên quan đến lực lượng dân quân do Iran hậu thuẫn. Các cuộc biểu tình đã quay lại, sau thời gian lắng xuống vì hạn chế coronavirus.

TIÊU ĐIỂM

Than ngày càng bị ngành điện bỏ rơi

Nhiên liệu bẩn nhất thế giới sẽ là chủ đề của một báo cáo lớn được Cơ quan Năng lượng Quốc tế công bố vào ngày mai. Than đã có một năm tồi tệ. Khi covid-19 suy giảm nhu cầu điện, nhiệt điện than sụt giảm, bị lấn át hoàn toàn bởi điện gió và điện mặt trời hoạt động với chi phí biên bằng không. Ngay cả khi nhu cầu điện tăng lên, than vẫn sẽ tiếp tục lép vế. Năng lượng tái tạo và khí đốt là những đối thủ cạnh tranh khó nhằn, trong khi nhà đầu tư cảnh giác với các tài sản “chết” và các chính phủ thắt chặt quy định.

Châu Á là thành trì của than, chiếm gần 80% nhu cầu toàn cầu. Tuy nhiên, ngay cả tại đây, than đá cũng vấp phải sự phản đối mới. Vào ngày 12 tháng 12, thủ tướng Pakistan Imran Khan đã cho biết ông sẽ không phê duyệt các nhà máy nhiệt điện than mới. Các nước khác tiếp tục phụ thuộc vào than để có nguồn điện tương đối rẻ và đáng tin cậy, tương tự như phương Tây vào buổi đầu quá trình phát triển của họ. Nhưng thông báo của Pakistan có ảnh hưởng tích cực. Than thải ra nhiều carbon dioxide trên mỗi jun năng lượng hơn bất kỳ loại nhiên liệu hóa thạch nào khác.

Vắc-xin Moderna sắp được cấp phép

Một ủy ban độc lập gồm các chuyên gia ở Mỹ hôm nay sẽ họp để xem xét dữ liệu từ vắc xin covid-19 của Moderna. Sau đó, họ sẽ bỏ phiếu xem nó có nên được cấp giấy phép khẩn cấp cho sử dụng hay không. Đây là lần đầu tiên vắc-xin mRNA-1273 được đưa ra xem xét cấp phép ở một nước. Nhân viên của FDA, cơ quan quản lý dược phẩm của Hoa Kỳ, đã ủng hộ việc sử dụng khẩn cấp loại thuốc này.

Cuộc họp hôm nay được truyền hình trực tiếp và các nhà khoa học sẽ tranh luận về vắc-xin, cũng như lắng nghe ý kiến từ công chúng và chính Moderna. Nếu nó được cấp phép như dự kiến, mũi tiêm có thể bắt đầu được dùng sớm nhất là từ tuần sau. Thứ Năm tuần trước, hội đồng đã tán thành vắc-xin Pfizer; và FDA cấp phép nó ngay hôm sau. Cũng như thuốc của Pfizer, sản phẩm của Moderna thuộc về một loại được gọi là vắc xin mRNA. Nhưng trong khi vắc-xin Pfizer phải được giữ ở -75°C, thuốc của Moderna có thể được vận chuyển chỉ ở khoảng -20°C, giúp cho công tác hậu cần dễ dàng hơn.

Nhìn lại 10 năm Mùa xuân Ả Rập

Đã 10 năm trôi qua kể từ khi Muhammad Bouazizi, một người bán hàng rong Tunisia, tự thiêu để phản đối các cảnh sát tham nhũng tịch thu gian hàng của anh. Vụ tự thiêu diễn ra vào ngày 17 tháng 12 năm 2010, được nhiều người coi là tia lửa châm ngòi cho Mùa Xuân Ả Rập, một làn sóng cách mạng tràn qua Trung Đông. Những nhân vật độc tài trông có vẻ bất khả xâm phạm lần lượt sụp đổ: đầu tiên là Tunisia và Ai Cập; sau đó đến Libya và Yemen.

Nhưng cách mạng sớm trôi vào dĩ vãng. Cuộc thử nghiệm dân chủ của Ai Cập thất bại chóng vánh. Libya, Syria và Yemen rơi vào nội chiến và trở thành sàn đấu cho các cường quốc nước ngoài. Các quốc gia vùng Vịnh giàu có đã chi mạnh tay để xoa dịu người dân của họ và tiếp sức cho các lực lượng phản dân chủ ở những nơi khác. Giờ đây khu vực ít tự do hơn so với năm 2010 — và cũng trở nên tồi tệ hơn trên nhiều mặt khác. Chỉ duy nhất Tunisia nổi lên từ cuộc nổi dậy với một nền dân chủ tuy mong manh nhưng chân chính, mà người dân của họ hoàn toàn có quyền tự hào.

Ủy ban chính sách tiền tệ của Anh họp

Hôm nay, ủy ban chính sách tiền tệ có nhiệm vụ thiết lập tỷ giá của Ngân hàng Trung ương Anh họp. Họ sẽ không thay đổi chính sách ngay bây giờ, nhưng sẽ có nhiều điều để suy ngẫm. Năm tới chắc chắn là không bình thường, khi kinh tế phục hồi từ suy thoái covid-19 nhưng chậm lại vì giai đoạn chuyển tiếp Brexit kết thúc. Cú bật lên nhờ sức tiêu dùng hồi mùa hè đã không thể kéo dài sang mùa thu. Nền kinh tế gần như chắc chắn đã suy thoái trong đợt phong tỏa thứ hai trên toàn nước Anh vào tháng 11.

Nhìn chung, GDP có vẻ sẽ giảm 10% hoặc hơn trong năm 2020, kết quả tồi tệ nhất trong một thế kỷ. Mặc dù mọi người đều cho rằng tăng trưởng sẽ tương đối nhanh vào năm 2021, nhưng nó vẫn sẽ chậm hơn vì Brexit. Câu hỏi lớn đặt ra cho ngân hàng trung ương: nếu chính sách cần được nới lỏng một lần nữa, thì điều đó sẽ được thực hiện như thế nào? Trong những tháng gần đây, ủy ban chính sách tiền tệ đã công khai tranh luận về khả năng lãi suất âm. Nhưng mở rộng nới lỏng định lượng có vẻ là nước đi an toàn hơn.

Cổ phiếu tăng chóng mặt trong năm 2020 bất chấp đại dịch

Giá cổ phiếu đã tăng cao trong năm nay. Vào tháng 3, các nhà quản lý tài sản đã khiếp đảm trước mức giảm mạnh 30% vì các nước phong tỏa. Sau đó là một cú bật lên nhẹ, dẫn dắt bởi cổ phiếu công nghệ. Ngay cả các công ty không được yêu thích, đặc biệt là ngân hàng và các công ty năng lượng, cũng phục hồi gần đây, nhờ tin tốt về vắc-xin covid-19. Nhưng liệu thị trường có xuống trong tương lai? Ngay cả khi lợi nhuận sụt giảm, chỉ số chuẩn S&P 500 vẫn tăng 14,3% (chưa bao gồm cổ tức) trong năm 2020, gần gấp đôi mức tăng thông thường của 20 năm qua.

Không khí cuồng nhiệt xoay quanh các đợt IPO của những công ty như Airbnb, có cổ phiếu tăng giá 115% trong ngày giao dịch đầu tiên, cũng có vẻ bất ổn. Một số nhà bình luận cho rằng có bong bóng và dự đoán bong bóng sẽ vỡ. Song các nhà chiến lược đầu tư khác thì tỏ ra lạc quan hơn, lưu ý rằng vì lợi suất trái phiếu chính phủ và lãi tiền gửi thấp hơn – xuất phát từ động thái mua trái phiếu không ngừng của các ngân hàng trung ương – nên nhà đầu tư chẳng còn lựa chọn nào khác ngoài cổ phiếu