Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Sau năm tháng trì hoãn, ủy ban bầu cử Afghanistan đã tuyên bố Ashraf Ghani là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống nước này. Kết quả bị trì hoãn sau khi những người ủng hộ đối thủ hàng đầu của ông Ghani, ông Abdullah Abdullah, cáo buộc ủy ban thiên vị và đe dọa thành lập một chính phủ song song. Chiến thắng mang lại cho ông Ghani nhiệm kỳ tổng thống năm năm lần thứ hai.

HSBC công bố kế hoạch tái cơ cấu lần thứ ba kể từ cuộc khủng hoảng tài chính một thập kỷ trước. Khoảng 35.000 trong số 237.000 nhân viên của hãng trên toàn thế giới sẽ phải nghỉ và chi phí sẽ giảm 4,5 tỷ đô la trong ba năm tới. Ngân hàng Anh muốn cắt giảm 35% số tài sản rủi ro trong các hoạt động kinh doanh thua lỗ ở châu Âu.

Các nhà khoa học Trung Quốc đã công bố nghiên cứu lớn nhất của họ về covid-19. Trong số 44.000 ca nhiễm virus được xem xét, 80% là nhẹ. Nhân viên bệnh viện, người ốm yếu và người cao tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao nhất. Trung Quốc đã ghi nhận hơn 72.000 trường hợp nhiễm bệnh và ít nhất 1.868 người chết vì căn bệnh này.

Donald Trump tuyên bố ông đã giảm án tù cho Rod Blagojevich, cựu thống đốc bang Illinois, người bị kết án vì cố bán ghế trống do Barack Obama để lại ở Thượng viện Hoa Kỳ sau khi lên làm Tổng thống (ông Obama từng là Thượng nghị sĩ bang Illinois từ 2005-2008). Ông Blagojevich, một đảng viên Dân chủ, đã thụ án 8 năm trong số 14 năm tù. Ông Trump cũng ân xá cho Michael Milken, một nhà tài chính bị kết án vì gian lận chứng khoán, và Bernard Kerik, một cựu ủy viên cảnh sát thành phố New York bị kết tội gian lận thuế.

Thu nhập trung bình hàng tuần ở Anh, sau khi điều chỉnh theo lạm phát, đã đạt mức cao nhất kể từ trước cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Các số liệu chính thức cho thấy tiền lương trung bình đã tăng lên £512 ($666) trong ba tháng tính đến tháng Mười hai. Đồng thời cũng có tin tốt về việc làm. Tổng số việc làm đạt kỷ lục 33 triệu, trong khi con số thất nghiệp giảm 16.000, xuống còn 1,3 triệu.

Tại Đức, Norbert Röttgen bất ngờ tuyên bố ứng cử vị trí lãnh đạo đảng Liên minh Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU) cầm quyền. Tuần trước Annegret Kramp-Karrenbauer, lãnh đạo CDU, đã đột ngột từ chức sau khi không ngăn được các chính trị gia vùng hợp tác với phe cực hữu, đi ngược lại mong muốn của Berlin. Ông Röttgen, một cựu bộ trưởng môi trường, là một người ôn hòa có khả năng sẽ ủng hộ liên minh với Đảng Xanh sau cuộc bầu cử tiếp theo.

Các nguồn tin an ninh tại Burkina Faso cho biết, vào ngày Chủ nhật các tay súng đã giết chết 24 người và làm 18 người khác bị thương khi tham dự một buổi lễ tại nhà thờ Tin lành ở làng Pansi miền bắc đất nước. Trong năm qua, các nhóm thánh chiến tấn công cả cộng đồng Kitô giáo và Hồi giáo đã giết chết hàng trăm người. Hơn nửa triệu người đã bị buộc phải rời bỏ nhà cửa.

TIÊU ĐIỂM

Các ứng viên Dân chủ tranh luận ở Nevada

Đảng Dân chủ Mỹ sẽ tổ chức một cuộc tranh luận trên truyền hình tại Las Vegas vào tối nay giữa các ứng viên chạy đua cho vị trí ứng viên tổng thống chính thức, trước thềm cuộc bỏ phiếu kín ở Nevada. Đây sẽ là sự kiện tranh luận đầu tiên có sự tham gia của Michael Bloomberg – người sẽ thu hút phần lớn sự chú ý. Vị thế của vị cựu thị trưởng tỷ phú của New York đã tăng vọt trong các cuộc thăm dò sau khi ông chi hơn 400 triệu đô la cho quảng cáo trên truyền hình, nhiều hơn tất cả các đối thủ của ông cộng lại.

Mặc dù ông ngồi ngoài trong cả bốn cuộc đấu chính đầu tiên, ông lại đang đứng thứ hai sau Bernie Sanders trong cuộc thăm dò toàn quốc mới nhất. Điều này đã gây khó cho các đối thủ của ông, Joe Biden, Pete Buttigieg và Amy Klobuchar trong việc hợp nhất những người ôn hòa cùng chống lại chương trình nghị sự cánh tả của ông Sanders. Ông Bloomberg có thể sẽ bị tất cả các đối thủ tấn công. Cách vị cựu thị trưởng này đối phó với các chướng ngại vật sẽ cho chúng ta thấy liệu chiến dịch của ông sẽ đáng gờm đến mức nào.

Cơ hội cho hòa bình ở Afghanistan

Khi nào một lệnh ngừng bắn không phải thực sự là một lệnh ngừng bắn? Khi nó chỉ là một biện pháp giảm bạo lực. Sự khác biệt đã chia rẽ các nhà đàm phán Mỹ và Taliban trong nhiều tuần khi họ tiến hành đàm phán chấm dứt chiến tranh ở Afghanistan. Các lãnh đạo Taliban, không muốn ra tín hiệu cuộc chiến của họ đã kết thúc, từ chối lệnh ngừng bắn hoàn toàn. Tuy nhiên, Mỹ và các đồng minh Afghanistan yêu cầu các chiến binh nghiêm túc trong việc đạt được hòa bình. Một bước thỏa hiệp, xuống thang bạo lực trong 7 ngày, dự kiến sẽ bắt đầu vài ngày tới.

Nếu bạo lực giảm đáng kể, các phe sẽ ký một thỏa thuận vào cuối tháng này xác định rõ cuộc rút quân cuối cùng của quân Mỹ. Đàm phán giữa các chính trị gia Taliban và Afghanistan về cách điều hành đất nước sau đó sẽ bắt đầu. Liệu lần ngừng bắn này có kéo dài? Đây dường như là một bước phát triển quan trọng trong hành trình lâu dài đi tìm hòa bình của Afghanistan. Nhưng các quan chức phương Tây thừa nhận họ vừa phấn khích vừa lo lắng.

Kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ dưới tác động chính trị của Erdogan

Trong một bài phát biểu tuần trước, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan thể hiện thái độ bất chấp. Ông khoe khoang rằng nền kinh tế chỉ ra những người bi quan đã sai khi phục hồi từ cuộc khủng hoảng tiền tệ năm 2018 nhanh hơn nhiều so với dự kiến. Đúng vậy. Nhưng giờ đây ông Erdogan có nguy cơ sẽ đe dọa sự phục hồi đó vì quá nóng vội. Ông đã háo hức khôi phục tín dụng và tăng trưởng kinh tế để bảo vệ tỉ lệ ủng hộ của mình trước các mối đe dọa mới, bao gồm nỗi thất vọng ngày càng tăng của các đồng minh cũ về sự cầm quyền của ông.

Vì mục đích này, ông đã sa thải thống đốc ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng Bảy, thay ông này bằng Murat Uysal, người đã đồng ý cắt giảm lãi suất 12,75% trong năm cuộc họp tiếp theo. Ngân hàng trung ương có thể lại cắt giảm lãi suất một lần nữa trong cuộc họp hôm nay, mặc dù lạm phát đã bắt đầu tăng trở lại (và đồng tiền tiếp tục mất giá). Nếu những xu hướng này tiếp tục, nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ sau rốt có thể thách thức sự tự tin của ông Erdogan. Nhưng ngân hàng trung ương thì không dám làm mất lòng ông.

Ủy ban châu Âu và vấn đề kiểm soát công nghệ

Trước khi nhậm chức chủ tịch Ủy ban châu Âu vào tháng 12, Ursula von der Leyen đã hứa rằng trong 100 ngày đầu tại vị, bà và các ủy viên của mình sẽ soạn thảo luật để đối phó với các rủi ro từ trí tuệ nhân tạo (AI). Do sự phức tạp của chủ đề này, các chuyên gia dự đoán bà sẽ không thể hoàn thành kịp trong khung thời gian đó.

Nhưng hôm nay, ủy ban ít nhất sẽ phát hành một “sách trắng” về AI bên cạnh hai tài liệu khác, một “chiến lược dữ liệu” và một “chiến lược kỹ thuật số” tổng thể, các tài liệu này sẽ vạch ra cách Liên minh châu Âu dự định quản lý thế giới công nghệ trong những năm tới. Các ứng dụng AI “rủi ro cao”, ví dụ như trong chăm sóc sức khỏe, chia sẻ dữ liệu giữa các công ty và quy định quản lý của các nền tảng trực tuyến lớn sẽ được đặc biệt chú ý. Với tình hình chính trị ở Washington, DC, bế tắc, EU được coi là nguồn quan trọng nhất thế giới về các quy tắc trong lĩnh vực công nghệ. Đây là lúc họ chứng tỏ rằng họ xứng đáng với danh tiếng đó.

Tình hình thị trường nhà đất Mỹ 

Dữ liệu dự kiến công bố hôm nay có khả năng cho thấy rằng vào tháng Một, các công ty xây dựng Mỹ sẽ xây mới với tốc độ tương đương 1,4 triệu căn nhà một năm. Điều đó sẽ gây thất vọng so với tháng 12, khi thời tiết ấm áp bất thường đã nâng số lượng nhà được xây dựng. Dù vậy nó vẫn là một bước cải thiện lớn so với hầu hết khoảng thời gian kể từ sau khủng hoảng tài chính.

Tỷ lệ xây nhà ở Mỹ hiện nay thấp hơn nhiều so với các giai đoạn tăng trưởng kinh tế mạnh và tỷ lệ thất nghiệp thấp khác. Hiện nay, tỉ lệ sở  hữu nhà so với số lượng người lao động chỉ bằng một nửa so với những năm 1960, một hậu quả đáng tiếc của việc ngày càng thắt chặt quản lý đất đai. Một tỉ lệ quá lớn những ngôi nhà mới được xây là ở các thị trường cạnh tranh nhất, đắt đỏ nhất, bao gồm các vùng của bang Oregon và Washington. Điều đó tốt. Nhưng nếu muốn giá giảm, tốc độ xây nhà sẽ phải tăng lên ở nhiều nơi hơn.