Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hãng lữ hành Anh Thomas Cook đã nộp đơn xin phá sản. Sự sụp đổ của công ty 178 tuổi này khiến 22.000 việc làm gặp rủi ro, 9.000 trong số đó ở Anh. Nhà chức trách đang nỗ lực hồi hương hàng trăm ngàn khách đang du lịch. Bộ trưởng giao thông vận tải Anh nói kế hoạch này, mang tên “Matterhorn”, sẽ là cuộc hồi hương thời bình lớn nhất trong lịch sử đất nước. Một cuộc điều tra do chính phủ hậu thuẫn về vụ sụp đổ đang xem xét trách nhiệm của ban giám đốc công ty.

Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đang họp. Mọi con mắt đều đổ dồn vào Donald Trump và Hassan Rouhani, song khả năng hai nhà lãnh đạo Mỹ và Iran gặp nhau lần đầu tiên sau 40 năm có vẻ mong manh. Cuộc tấn công vào các cơ sở dầu mỏ của Ả Rập Saudi hồi đầu tháng, mà Mỹ đổ lỗi cho Iran, làm quan hệ song phương càng thêm căng thẳng.

Trong khi đó, Iran đề nghị thả một tàu chở dầu của Anh họ bắt giữ ở eo biển Hormuz. Tàu Stena Impero đã bị Lực lượng Vệ binh Hồi giáo Iran giữ trong hai tháng, dường như nhằm đáp trả việc Anh bắt giữ một tàu chở dầu khác của Iran.

Boris Johnson kêu gọi một thỏa thuận hạt nhân mới với Iran. Bình luận của ông, được đưa ra trong một cuộc phỏng vấn, dường như cho thấy sự chuyển hướng khỏi quan điểm trước đây của Anh: ủng hộ thỏa thuận hạt nhân năm 2015 mà Mỹ đã rút khỏi hồi năm ngoái. Donald Trump hoan nghênh động thái này, cho biết ông không ngạc nhiên khi ông Johnson là nhà lãnh đạo châu Âu đầu tiên ủng hộ quan điểm của Washington.

Một nguồn tin cho hay Softbank, nhà đầu tư lớn nhất trong công ty mẹ của WeWork, muốn thay thế người sáng lập và giám đốc điều hành của WeWork, Adam Neumann. Công ty cho thuê văn phòng đã phải hoãn IPO vào tuần trước sau khi các nhà đầu tư tiềm năng bất mãn với lối quản lý công ty khắc nghiệt của ông Neumann, vốn gây lỗ nặng mặc cho doanh thu tăng nhanh.

Một vụ kiện đã bắt đầu ở Pháp xoay quanh loại thuốc giảm cân bị cáo buộc giết chết 2.000 người. Servier bị buộc tội che đậy những nguy hại của thuốc Mediator, loại thuốc liên quan đến các vấn đề về tim. Họ đã chấp nhận trả 132 triệu euro (145 triệu đô la) tiền bồi thường nhưng bác bỏ các cáo buộc. Ước tính có khoảng 5 triệu người được kê toa Mediator từ năm 1976 đến 2009.

Ở Algeria, hai cựu giám đốc tình báo, em trai cựu Tổng thống Abdelaziz Bouteflika và lãnh đạo một đảng chính trị đã đồng loạt phải ra tòa vì âm mưu lật đổ nhà nước và phá hoại quân đội. Vào tháng Tư, sau nhiều tuần biểu tình rầm rộ, ông Bouteflika bị buộc phải từ chức sau 20 năm nắm quyền. Người biểu tình vẫn tiếp tục yêu cầu cải cách chính trị trước cuộc bầu cử tháng 12.

TIÊU ĐIỂM

Vấn đề điện than của Ấn Độ

Mặc dù liên tục nói sẽ chuyển sang các nguồn năng lượng tái tạo sạch, song các nhà máy nhiệt điện than Ấn Độ đang tạo ra hơn 70% điện năng cả nước. Các công ty quốc doanh độc quyền – bao gồm Coal India, công ty than lớn nhất thế giới – đã không thể theo kịp nhu cầu tăng cao. Tháng trước, Chính phủ đã cho phép các khoản đầu tư 100% vốn nước ngoài vào các công ty than để lấp đầy khoảng trống. Để phản đối, hơn 500.000 công nhân công ty sẽ đình công vào hôm nay.

Ngành công nghiệp than Ấn Độ bị kìm hãm bởi nạn quan liêu, tham nhũng, hạn chế giá và lực lượng mafia than đủ mạnh để được hình tượng hóa trong các bộ phim Bollywood. Năm 2014, Tòa Tối cao Ấn Độ đã trừng phạt tham nhũng trong ngành bằng cách hủy bỏ tất cả các hợp đồng khai thác từ 1993 đến 2010. Do đó, những người đình công có thể không phải lo lắng nhiều; các công ty nước ngoài cảnh giác với bất kỳ động thái lớn nào ở Ấn Độ, và nhiều ngân hàng phương Tây đã ngừng đầu tư vào ngành than vốn được cho là loại nhiên liệu hóa thạch ô nhiễm nhất thế giới.

Tranh cãi pháp lý về luật công nghệ ở Mỹ

Trong hoàn cảnh nào thì các gã khổng lồ công nghệ được phép tiếp quản những công ty nhỏ hơn? Câu hỏi này sẽ nằm trong chương trình nghị sự một cuộc họp hôm nay ở Washington của Ủy ban tư pháp Thượng viện về chống độc quyền. Sự kiện này chỉ là một trong một loạt các phiên điều trần gần đây tại thủ đô Mỹ về các vấn đề chính sách công nghệ. Và còn có một câu hỏi khó hơn: chuyện gì sẽ đến sau tất cả những điều này? Những người chỉ trích các gã khổng lồ công nghệ không nên hy vọng quá nhiều.

Chỉ có vấn đề riêng tư trực tuyến mới nhận được đồng thuận từ cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa – mà thậm chí điều đó cũng không chắc chắn, vì đảng Dân chủ sẽ không chấp nhận để luật về quyền riêng tư cứng rắn của California, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 tới, bị pha loãng bởi luật liên bang ít nghiêm ngặt hơn. Mỹ sẽ tiếp tục chứng kiến châu Âu đặt ra các tiêu chuẩn trong chính sách công nghệ, ít nhất là cho đến cuộc bầu cử tổng thống 2020.

Hôm nay Tòa tối cao Anh xử vụ kiện về ông Boris Johnson

Tòa tối cao Vương quốc Anh sáng nay sẽ ra phán quyết về các vụ kiện xoay quanh quyết định đình chỉ quốc hội của ông Boris Johnson. Các nguyên đơn cho rằng thủ tướng đã hành động bất hợp pháp bằng cách tuyên bố việc đình chỉ là cần thiết nhằm chuẩn bị một chương trình nghị sự và lập pháp mới của Nữ hoàng; trong khi trên thực tế, ông chỉ đơn giản muốn cản trở giám sát của quốc hội đối với kế hoạch Brexit của mình. Tòa dân sự cao nhất Scotland đồng ý với các nguyên đơn. Trong khi đó, tòa phổ thông của Anh phán quyết rằng vấn đề này là về chính trị, không liên quan pháp lý.

Nếu Tòa Tối cao ủng hộ quyết định của Scotland, ông Johnson có thể buộc phải triệu hồi Nghị viện. Song hầu hết các luật sư đều cho rằng Tòa sẽ đi theo phán quyết của Tòa phổ thông Anh. Nếu đúng như vậy, những người chống Brexit lo ngại ông Johnson có thể chọn đình chỉ Quốc hội một lần nữa nhằm đảm bảo Anh rời EU, bất kể có thỏa thuận hay không, vào ngày 31 tháng 10. Dự kiến sẽ còn có nhiều vụ kiện về Brexit nữa diễn ra.

Thomas Cook sụp đổ: một mô hình kinh doanh lỗi thời

Thomas Cook được thành lập vào năm 1841. Vào thời hoàng kim, danh sách khách hàng của họ có cả Winston Churchill. Nhưng vào ngày 23 tháng 9, công  ty du lịch lâu đời nhất nước Anh đã sụp đổ. Bây giờ các rắc rối sẽ theo sau. Thomas Cook chủ yếu bán gói ngày nghỉ. Nhưng sự sụp đổ của họ không phải là dấu hiệu thị trường yếu kém; trái lại, ngành công nghiệp đang tận hưởng một sự hồi sinh. Số lượng người Anh đi nước ngoài trong các “tour trọn gói” trên thực tế tăng từ 14,3 triệu năm 2010 lên 18,2 triệu năm 2018. Thay vào đó, công ty phá sản vì nợ quá nhiều từ các khoản mua bán sáp nhập sai lầm và duy trì quá nhiều chi nhánh.

Các đại lý du lịch online dễ dàng hạ gục Thomas Cook bằng giá rẻ. Chỉ có một công ty lữ hành ở châu Âu vẫn duy trì cửa hàng, máy bay và khách sạn riêng: TUI của Đức. Song ngay cả TUI cũng có thể phải đấu tranh chống lại làn sóng cạnh tranh từ các hãng hàng không giá rẻ. Với lợi nhuận trên các chuyến bay bị thu hẹp, các công ty như Ryanair đang hy vọng sẽ thu được lợi nhuận bằng cách biến trang web của họ thành cửa hàng du lịch online.

Vấn đề lương hưu của Brazil

Các thượng nghị sĩ dự kiến phê chuẩn một dự luật cải cách lương hưu vào hôm nay, vòng đầu tiên trong hai vòng bỏ phiếu ở thượng viện Brazil trước khi luật này được trình lên ông Jair Bolsonaro để ký ban hành thành luật. Nếu được thông qua, dự luật sẽ tiết kiệm cho chính phủ khoảng 870 tỷ reais (209 tỷ đô la) bằng cách tăng tuổi nghỉ hưu tối thiểu và giảm trợ cấp cho người lao động. Các lãnh đạo Thượng viện muốn đẩy nhanh tiến trình. Lương hưu năm ngoái chiếm 44% chi tiêu liên bang, tương đương 8,5% GDP. Cải cách tức thời là cần thiết để giúp ổn định tài chính công và đưa Brazil vào quá trình phục hồi kinh tế.

Bất kỳ thay đổi nào về dự luật này sẽ khiến nó phải quay lại hạ viện. Vì vậy, một số thượng nghị sĩ đã đưa các sửa đổi này vào một dự luật đính kèm, mở rộng cải cách áp dụng cho cả các công chức bang và thành phố. Luật này sẽ khó có thể được thông qua cho đến năm sau. Tuy nhiên, người Brazil, vốn quen với việc được một hệ thống hào phóng nuông chiều, có vẻ không muốn thay đổi lắm.