Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh 2 cường quốc hạt nhân đang có mối quan hệ tồi tệ.

Tuy nhiên, nhiều người vẫn kỳ vọng việc Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp người đồng cấp Nga Vladimir Putin sẽ mang lại sự thay đổi tích cực như xưa kia Tổng thống Nixon gặp Mao Trạch Đông ở Trung Quốc.

Bước tiến đầu tiên

Sau cuộc họp riêng khoảng 2 giờ, ông Trump và ông Putin đã có một cuộc họp báo kéo dài khoảng 45 phút vào ngày 16/7. Cả hai nhà lãnh đạo đều cho rằng cuộc họp đã thành công.

Ông Putin cho biết dù Nga và Mỹ không thể “xóa bỏ những tồn tại” của các vấn đề, nhưng 2 nhà lãnh đạo đã đi được một “bước quan trọng đầu tiên” tiến đến sự hợp tác.

“Rõ ràng ai cũng thấy mối quan hệ song phương đang trải qua một giai đoạn phức tạp”, ông Putin nói, nhưng khẳng định “Chiến tranh Lạnh là một điều của quá khứ”.

Trong khi đó, ông Trump cho biết các cuộc đàm phán là “trực tiếp, cởi mở và hiệu quả sâu sắc”.

Ông thừa nhận “mối quan hệ của chúng tôi chưa bao giờ tệ hơn bây giờ”. Tuy nhiên, ông cho biết “điều đó đã thay đổi khoảng 4 giờ trước”.

“Tôi thà có một rủi ro chính trị trong việc theo đuổi hòa bình hơn là mạo hiểm hòa bình trong việc theo đuổi chính trị”, ông Trump khẳng định.

Sở dĩ ông nói câu này, vì bất chấp thực tế thế giới sẽ bất ổn hơn nếu 2 siêu cường hạt nhân không tìm được tiếng nói chung, nhiều người cả trong và ngoài nước đang cực lực lên án ông vì cuộc gặp với ông Putin.

Điều tra can thiệp bầu cử là ‘thảm họa’ của nước Mỹ

Trong cuộc họp báo, ông Putin nói ông muốn ông Trump giành chức tổng thống, “bởi vì ông ấy nói về việc đưa mối quan hệ Mỹ – Nga trở lại bình thường”.

Tuy nhiên, ông khẳng định không vì điều đó mà Nga can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016.

“Nhà nước Nga chưa bao giờ can thiệp, và sẽ không can thiệp vào các vấn đề nội bộ của Mỹ, bao gồm cả quá trình bầu cử”, ông Putin khẳng định.

Tổng thống Nga cũng cho biết ông sẵn sàng làm việc với Mỹ về 12 người Nga vừa bị kết tội can thiệp bầu cử, mặc dù hai nước không có thỏa thuận dẫn độ, Epoch Times đưa tin.

Công tố viên đặc biệt của Mỹ, ông Robert Mueller – người đang điều tra vụ can thiệp, đã buộc tội 12 công dân Nga trong một bản cáo trạng được đệ trình vào ngày 13/7.

Ông Mueller buộc tội những người Nga nói trên xâm nhập vào email của các nhân viên của chiến dịch Clinton, Ủy ban Chiến dịch đảng Dân chủ và Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ.

Ông Putin nói ông Mueller có thể gửi yêu cầu cho Nga để đặt câu hỏi về 12 cá nhân, hoặc nhóm của Mueller có thể có mặt để đặt câu hỏi ở Nga.

“Nhưng … loại nỗ lực này sẽ là một nỗ lực tương hỗ”, ông Putin nói. “Chúng tôi hy vọng rằng người Mỹ sẽ đáp lại và họ sẽ hỏi các quan chức, bao gồm các viên chức thực thi pháp luật và các dịch vụ tình báo của Mỹ mà chúng tôi tin rằng có điều gì đó liên quan đến hành động bất hợp pháp trên lãnh thổ Nga”.

Ông Trump cũng nói cuộc điều tra của ông Mueller là một “thảm họa” đối với Mỹ.

“Không có thông đồng. Tôi không biết tổng thống [Putin]. Không có ai để thông đồng. Không có thông đồng với chiến dịch. Chúng tôi điều hành một chiến dịch tuyệt vời và đó là lý do tại sao tôi là tổng thống”.

Cùng dẹp bỏ định kiến

Ông Trump nhìn về tương lai và nói rằng ông nghĩ Mỹ và Nga “có cơ hội làm một số điều tuyệt vời”, bao gồm cả việc ngừng tăng trưởng kho vũ khí hạt nhân.

Có thể là khu vực lớn nhất mà hai nước có thể hợp tác để thay đổi là cuộc khủng hoảng Syria. Cả hai nhà lãnh đạo bày tỏ ý chí của họ để làm như vậy, mặc dù ông Putin đã ủng hộ chế độ Assad.

Ông Putin đã đề nghị Mỹ và Nga “giả định lãnh đạo” trong cuộc khủng hoảng Syria “và tổ chức sự tương tác để vượt qua khủng hoảng nhân đạo và giúp người tị nạn Syria trở về nhà của họ”. Ông cam kết sẽ thực hiện các bước hướng tới “hòa bình lâu dài” trong khu vực.

Ông Trump cho biết cuộc khủng hoảng ở Syria là phức tạp, nhưng hợp tác giữa Mỹ và Nga có tiềm năng cứu được hàng trăm ngàn mạng sống.

Ông Putin đồng ý không đồng ý về Crimea, nói ông Trump đã làm rõ ràng quan điểm của mình, nhưng quan điểm của ông thì khác. Ông Putin nói: “Chúng tôi tổ chức trưng cầu dân ý tuân thủ nghiêm ngặt Hiến chương LHQ và pháp luật quốc tế. Đối với chúng tôi, chúng tôi đã trả giá cho vấn đề này”.

Ông Trump đã nói rằng ông hẳn không cho phép Nga sáp nhập Crimea nếu ông là tổng thống vào năm 2014.

Nhưng ông đổ lỗi cho cựu Tổng thống Obama về việc sát nhập hơn là Putin. “Crimea bị Nga LẤY trong thời chính quyền Obama. Obama có quá mềm mỏng với Nga không?”, ông Trump đã viết trên Twitter vào ngày 15-2-2017.

Các nhà phân tích cho rằng do lợi ích Nga-Mỹ quá khác biệt, nếu không muốn nói là đối lập nhau, trong hàng loạt vấn đề chiến lược từ Bắc xuống Nam, từ Đông sang Tây, từ khủng hoảng Ukraine, Syria, Iran, đến hồ sơ hạt nhân Triều Tiên…, nên hai bên rất khó thỏa hiệp về các vấn đề cụ thể, mà thay vào đó sẽ tìm kiếm lập trường chung trong một số vấn đề giúp xây dựng lòng tin giữa lãnh đạo hai nước, khiến quan hệ song phương bớt căng thẳng.

Tuy vậy, trong tình hình phức tạp như hiện nay, việc lãnh đạo Nga-Mỹ có thể ngồi lại với nhau là tiến bộ lớn nhất mà Moscow và Washington đạt được.

Trên thực tế, cả Nga và Mỹ đều phủ nhận những kỳ vọng quá lớn về hội nghị, nhấn mạnh chỉ riêng việc nguyên thủ hai nước có cuộc gặp trực tiếp đầu tiên đã là một thành quả đáng kể.

Trước mắt, việc quan hệ Nga-Mỹ được cải thiện sẽ có lợi cho hòa bình, ổn định tại khu vực và thế giới.

Mỹ Khánh