Iran tấn công Israel

* Iran nói cuộc tấn công Israel phù hợp với Hiến chương Liên Hiệp Quốc. Theo đài Al Jazeera, phái đoàn Iran tại Liên Hiệp Quốc thông báo trên mạng xã hội X rằng các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa của nước này được thực hiện theo điều 51 của Hiến chương Liên Hiệp Quốc.

Theo đó, Iran có quyền tự vệ chính đáng, đáp lại cuộc tấn công ngày 1-4 của Israel vào đại sứ quán của nước này ở thủ đô Damascus, Syria.

Theo Hãng tin Reuters, Israel cho biết một loạt máy bay không người lái (drone) của Iran đã được phóng về hướng Israel vào rạng sáng ngày 14-4. Các hệ thống phòng thủ Israel đã sẵn sàng bắn hạ.

Theo báo The Times of Israel, đến nay quân đội Israel xác định đã có hơn 100 drone được phóng từ Iran về hướng Israel.

Xung đột Israel - Hamas

* Hamas bác bỏ đề xuất ngừng bắn của Israel. Ngày 13-4, Hamas đã chuyển cho các nhà hòa giải ở Ai Cập và Qatar phản hồi của họ đối với đề xuất ngừng bắn mà họ nhận được vào đầu tuần trước.

Hamas nhắc lại các yêu cầu của họ như lệnh ngừng bắn vĩnh viễn, quân đội chiếm đóng rút hoàn toàn khỏi Dải Gaza, thêm hàng cứu trợ và bắt đầu công cuộc tái thiết…

Trong khi đó, ưu tiên của Israel là đảm bảo trao trả các con tin bị Hamas bắt giữ trong cuộc tấn công ngày 7-10-2023, vốn khơi mào chiến tranh. Israel cho biết thêm họ vẫn có kế hoạch thực hiện một cuộc tấn công vào thành phố Rafah ở phía nam Gaza, nơi có hơn một triệu dân thường đang trú ẩn.

Hamas cho biết họ đã sẵn sàng ký kết thỏa thuận trao đổi tù nhân lấy con tin với Israel. Hamas sẽ thả 133 con tin được cho là vẫn đang bị giam giữ ở Gaza để đổi lấy hàng trăm người Palestine đang bị giam giữ ở Israel.

Tuyên bố của Hamas được đưa ra vài ngày sau khi Israel sát hại một số thành viên trong gia đình của thủ lĩnh Ismail Haniyeh ở Gaza, làm dấy lên lo ngại trong gia đình các con tin rằng hành động này sẽ làm chệch hướng các nỗ lực nhằm đảm bảo họ được thả khỏi Gaza.

Xung đột Nga - Ukraine

* Ukraine gặp khó ở mặt trận phía Đông. Tư lệnh quân đội Ukraine cho biết tình hình đã xấu hơn ở mặt trận phía Đông trong những ngày gần đây, do Nga tăng cường tấn công bằng xe bọc thép.

Giao tranh diễn ra dữ dội để giành quyền kiểm soát một ngôi làng phía Tây thành phố Bakhmut.

Tuyên bố của Tư lệnh Ukraine Oleksandr Syrsky phản ánh tâm trạng u ám ở Kiev khi viện trợ quân sự quan trọng của Mỹ mà Kiev dự kiến nhận được nhiều tháng trước vẫn bị kẹt tại Quốc hội.

Người phát ngôn của các lực lượng chiến đấu ở khu vực phía Đông của mặt trận cho biết quân đội Nga đang tấn công bằng tất cả các loại vũ khí, từ pháo binh đến xe tăng, máy bay không người lái và bom dẫn đường.

Kể từ khi Tổng thống Vladimir Putin thắng cử vào tháng 3, Nga đã tăng cường các cuộc tấn công vào Ukraine và tiến hành 3 cuộc không kích lớn vào hệ thống năng lượng của nước này, gồm nhà máy điện và trạm biến áp.

Sự chậm lại trong hỗ trợ quân sự từ phương Tây đã khiến Ukraine dễ bị tấn công từ trên không hơn và bị áp đảo về vũ khí trên chiến trường. Kiev ngày càng đưa ra những lời kêu gọi cấp bách về việc cung cấp tên lửa phòng không trong những tuần gần đây.

* Đức sẽ gửi hệ thống phòng không Patriot cho Ukraine. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 13-4 cho biết Đức sẽ cung cấp hệ thống phòng không Patriot và tên lửa phòng không do Mỹ sản xuất cho Ukraine vào "thời điểm quan trọng".

"Đức sẽ cung cấp thêm một hệ thống phòng không Patriot cho Ukraine", Thủ tướng Đức Olaf Scholz viết trên mạng xã hội X (Twitter). "Chúng tôi kiên định đứng về phía Ukraine".

Đại sứ Đức tại Ukraine, Martin Jaeger, viết trên X: "Các đối tác quốc tế khác phải nhanh chóng làm theo".

Ông Zelensky cho biết trên ứng dụng nhắn tin Telegram rằng ông rất biết ơn Thủ tướng Scholz vì đã quyết định cung cấp thêm một hệ thống Patriot và các tên lửa khác cho những hệ thống phòng không hiện có.

Trong tuyên bố trên Telegram, nhà lãnh đạo Ukraine cho biết ông và ông Scholz cũng thảo luận về việc chuẩn bị cho hội nghị tái thiết ở Berlin và hội nghị thượng đỉnh hòa bình ở Thụy Sĩ vào tháng 6.

Tin thế giới khác

* Triều Tiên phát triển mối quan hệ lâu dài với Trung Quốc. Hãng thông tấn nhà nước Triều Tiên KCNA cho biết quan điểm của nhà lãnh đạo Kim Jong Un là phát triển mối quan hệ lâu dài với Trung Quốc.

Ông Kim Jong Un đưa ra quan điểm này trong cuộc gặp với ông Triệu Lạc Tế, Ủy viên trưởng Ủy ban Thường vụ Nhân đại toàn quốc Trung Quốc.

Ông Triệu Lạc Tế là quan chức cấp cao nhất của Trung Quốc đến thăm Triều Tiên kể từ năm 2018, khi người tiền nhiệm của ông Triệu Lạc Tế là ông Lật Chiến Thư tham dự lễ kỷ niệm 70 năm Quốc khánh.

Theo KCNA, cuộc gặp đã diễn ra trong "bầu không khí thân thiện, chân thành và cởi mở", đồng thời cho biết ông Triệu và phái đoàn của ông đã rời Bình Nhưỡng vào ngày 13-4.

Ông Kim cũng gửi lời cảm ơn tới Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vì đã cử phái đoàn cấp cao và đoàn nghệ thuật quy mô lớn tới Triều Tiên. Bình Nhưỡng đang tìm cách mở rộng COVID-19.

Theo Hãng tin Reuters, Trung Quốc là đồng minh chính và là huyết mạch kinh tế của Triều Tiên - quốc gia đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi các lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc về chương trình vũ khí hạt nhân.

* Chưa rõ động cơ đâm dao chết 6 người ở Sydney. Cảnh sát Sydney (Úc) loại trừ nguyên nhân khủng bố trong vụ đâm dao khiến 6 người thiệt mạng vào ngày 13-4.

Các nhân chứng mô tả hung thủ, được cảnh sát xác định là Joel Cauchi, mặc quần đùi và áo thi đấu của giải bóng bầu dục quốc gia Úc. Hung thủ chạy trong trung tâm thương mại với một con dao, tấn công ngẫu nhiên mọi người.

Kẻ tấn công 40 tuổi đã dùng dao đâm chết 6 người và làm bị thương ít nhất 12 người trước khi bị một nữ cảnh sát bắn chết.

Cho tới thời điểm này, cảnh sát chưa có thông tin hay bằng chứng về động cơ của vụ việc. Cảnh sát cho biết hung thủ từng gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần trong quá khứ.

5 trong số 6 nạn nhân thiệt mạng là phụ nữ. Những người bị thương đã được đưa đến bệnh viện, bao gồm một em bé 9 tháng tuổi. Em bé bị thương nghiêm trọng nhưng đã ổn định, nhưng mẹ em không qua khỏi.

Úc, quốc gia có khoảng 26 triệu dân, có luật về súng và dao nghiêm khắc nhất thế giới, và các vụ tấn công như vụ hôm 13-4 là rất hiếm.

* Nga và Kazakhstan sơ tán hàng nghìn người do lũ lụt. Ngày 13-4, Bộ Tình trạng khẩn cấp Nga cho biết cơ quan này đã tiến hành sơ tán hàng nghìn người ở tỉnh Orenburg, phía Nam dãy núi Urals do nước lũ tiếp tục dâng cao.

Theo chính quyền tỉnh Orenburg, khoảng 14.000 người đã được sơ tán khỏi Orenburg và khu vực xung quanh. Số lượng nhà cửa bị ngập đang ngày một tăng và một số khu vực cũng bị mất điện.

Chính quyền tỉnh Kurgan cũng kêu gọi người dân khẩn trương sơ tán vì nước sông Tobol được dự báo sẽ dâng cao khi băng tan.

Tại Kazakhstan, nơi có chung đường biên giới dài 7.500 km với Nga, lũ lụt đã ảnh hưởng đến vùng ngoại ô thành phố Petropavlovsk, thủ phủ tỉnh Bắc Kazakhstan, khiến trên 103.000 người phải sơ tán, gần 5.000 ngôi nhà bị ngập lụt và nhiều nơi bị mất điện, nước.

Tình trạng băng tuyết tan nhanh vì nhiệt độ tăng cao và mưa lớn trong tháng này đã khiến một số con sông lớn chảy qua Nga và Kazakhstan tràn bờ. Tại thành phố Orenburg, một trong những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất ở Nga, sông Ural đã vỡ bờ, khiến nhiều đường phố và các khu dân cư ngập trong nước. Mực nước sông tiếp tục dâng cao, tới chiều 13-4 đạt mức 12 mét, cao hơn 2,5 mét so với mức được coi là nghiêm trọng.

Đăng ngày: 13/04/2024 - 15:49

3 phút

(AFP) - Một vụ đâm dao tại Sydney - Úc làm ít nhất 6 người chết và nhiều người bị thương, trong đó có một em bé 9 tháng tuổi. Vụ tấn công xảy ra tại một thương xá rất đông người mua sắm hôm Thứ Bảy 13/04/2024. Hiện giờ, cảnh sát không loại trừ khả năng đây là một vụ tấn công khủng bố. Một người đàn ông bị cảnh sát bắn chết và rất có thể đó là kẻ tấn công. Theo thủ tướng Úc Anthony Albanese, hung thủ dường như hành động một mình. Những vụ tấn công như vậy rất hiếm khi xảy ra tại Úc. 

(AFP) - Một cựu đại sứ Mỹ bị tuyên án tù vì tội làm gián điệp cho Cuba trong suốt nhiều thập niên. Bị bắt vào đầu tháng 12 năm ngoái Victor Manuel Rocha, 75 tuổi hôm 12/04/2024 bị tuyên án 15 năm tù .Theo lời bộ trưởng Tư Pháp Hoa Kỳ, Merrick Garland, trong hơn 40 năm, viên cựu đại sứ này, tiếp cận được nhiều tài liệu mật và có ảnh hưởng đối với chính sách ngoại giao của Mỹ và đã làm việc như một nhân viên của Cuba. 

(Reuters) - Chủ tịch Quốc Hội Trung Quốc Triệu Lạc Tế đã gặp lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un tại Bình Nhưỡng hôm nay, 13/04/2024. Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, trong cuộc gặp này, ông Triệu Lạc Tế đã bày tỏ mong muốn của Bắc Kinh tăng cường quan hệ hợp tác với Bình Nhưỡng. 

(AFP) - Khoảng 2.000 binh lính và cảnh sát nước ngoài sẽ được triển khai, tham gia bảo đảm an ninh cho Thế Vận Hội Mùa Hè Paris 20124. Thông báo của bộ trưởng Quân Lực Pháp Sébastien Lecornu hôm 12/04/2024 cho biết theo dự kiến, gần 45.000 cảnh sát và hiến binh Pháp sẽ được huy động ở vùng Paris để bảo đảm an ninh cho lễ khai mạc Thế Vận Hội lần đầu tiên được tổ chức trên sông Seine ngày 26/07.

(AFP) - Mỹ, thị trường xuất khẩu số một của Đài Loan, vượt Trung Quốc. Theo thông báo của bộ Tài Chính hôm 12/04/2024, Hoa Kỳ trở thành thị trường xuất khẩu chính của Đài Loan, vượt Trung Quốc, là nhờ nhu cầu tăng vọt về thiết bị điện tử, được trí tuệ nhân tạo (AI) thúc đẩy. Hàng bán dẫn Đài Loan đảm bảo gần 70% sản lượng bán dẫn toàn cầu, và vượt trội trong lĩnh vực chíp điện tử sử dụng trên ô tô, vệ tinh hay máy bay chiến đấu.

(RFI) - Cựu sĩ quan an ninh Ukraina cộng tác với Nga bị tấn công. Cựu sĩ quan cơ quan an ninh Ukraine (SBU), Vasily Prozorov, bị thương trong một vụ nổ bom hôm qua, 12/04/2024, theo các hãng thông tấn nhà nước Nga, TASS và Ria Novosti. Vụ nổ xảy ra khi nhân vật này đang có mặt trong chiếc xe hơi, gần nơi cư trú ở phía bắc thủ đô Nga. Kể từ khi bắt đầu cuộc tấn công vào Ukraina, cuối tháng 2/2022, đã xảy ra nhiều vụ ám sát hoặc mưu ám, trên đất Nga, nhắm vào nhiều cá nhân ủng hộ cuộc xâm lăng của điện Kremlin.

(AFP) - Liên Âu trừng phạt ba đơn vị Hamas, thủ phạm ‘‘bạo lực tình dục quy mô lớn’’. Liên Hiệp Châu Âu hôm qua, 12/04/2024, thông báo trừng phạt lữ đoàn al-Quds, cánh vũ trang của lực lượng Thánh chiến Hồi giáo và hai đơn vị Nukhba và lữ đoàn al-Qassam, các nhóm vũ trang của Hamas, vì “bạo lực tình dục tràn lan” trong cuộc tấn công vào Israel ngày 7/10/2023. Ba nhóm nói trên bị cáo buộc ‘‘đã sử dụng bạo lực này như một vũ khí chiến tranh’’.

(AFP) – Chủ tịch Hạ Viện Mỹ đến căn cứ địa của Trump tìm sự ủng hộ. Chủ tịch Hạ Viện đảng Cộng Hòa Mike Johnson đã đến gặp cựu tổng thống Donald Trump hôm qua, 12/04/2024, tại dinh thự Mar-a-Lago, để ‘‘thảo luận về một loạt vấn đề nóng bỏng’’ tại Quốc Hội Hoa Kỳ. Theo giới quan sát, đây là một nỗ lực của ông Johnson để nhằm đối phó với đe dọa phế truất từ phía nhiều dân biểu Cộng Hòa tại Hạ Viện.

Trận đánh khiến Pháp lụi tàn giấc mơ Đông Dương 

Trong bài « Đông Dương, những chiến binh cuối cùng của Điện Biên Phủ », đặc phái viên tờ báo quay lại chiến trường xưa, nơi từng diễn ra trận đánh huyền thoại. Từ ngày 13/03 đến 07/05/1954, thất bại của quân đội do tướng De Castries chỉ huy trước Việt Minh đông gấp bốn lần, đã khởi đầu cho việc Pháp chia tay với Đông Dương.

Khi những người lính dù Pháp tham gia chiến dịch Castor nhảy xuống thung lũng ngày 20/11/1953, tại đây chỉ mới có vài làng người Thái đen. Năm 2024, Điện Biên Phủ là một thành phố biên giới 140.000 dân không ngừng mở rộng, những tòa nhà cao xấu xí thay thế những căn nhà miền núi duyên dáng bên bờ Nậm Rốm.

Một phi đạo mới vừa được khánh thành vào tháng 12/2023 - nơi xưa kia những chiếc Dakota của Không quân Pháp hạ cánh, trước khi đại bác của Việt Minh ngăn trở khiến chỉ còn cách nhảy dù. Ngày nay có những chuyến bay từ Hà Nội và bay thẳng từ thành phố Hồ Chí Minh tức Sài Gòn. Để có phi đạo dài 2.500 mét, một đoạn đồi Bản Kéo (Anne-Marie) đã bị san phẳng dù nằm trong số 46 cứ điểm lịch sử. Điều kỳ lạ là trong sáu tháng đào bới, không tìm thấy hài cốt lính viễn chinh nào.

Chiến trường Điện Biên nay là thành phố nhộn nhịp

Đại sứ quán Pháp theo dõi chặt chẽ, sau khi bị hiệp hội « Souvenir français » (Kỷ niệm Pháp) chỉ trích là không quan tâm đến việc hồi hương di hài những người lính ở Đông Dương. Một phái đoàn của Viện Khảo cổ được gởi đến Việt Nam tháng 4/2023 để giúp đào tạo người Việt, nhưng không được vào hiện trường. Trong trận Điện Biên Phủ, phía Pháp có 2.300 lính tử trận và 1.000 mất tích. Nhưng hơn 6.500 trong tổng số 11.000 người bị bắt làm tù binh đã chết trong chuyến đi khủng khiếp về các trại của Việt Minh hay khi bị giam giữ.

Tại một số cứ điểm như Éliane, Dominique, các chiến hào được gia cố để chống chọi với thời gian và mưa gió, hầm chỉ huy của tướng De Castries được tráng xi-măng. Những cô gái mặc áo dài chụp hình kỷ niệm trước một bức tranh toàn cảnh khổng lồ mô tả lại cuộc chiến. Tác giả nhận thấy việc dựng lại có phần hơi lố : cơ sở y tế của Việt Minh trông giống như một bệnh viện ở Dubai, còn của sở chỉ huy Pháp chỉ là một hầm chứa nước thải bẩn thỉu.

Cách đó vài trăm mét là đài tưởng niệm của phía Pháp do một cựu binh lê dương gốc Đức từng chiến đấu ở cứ điểm Hồng Cúm (Isabelle), Rolf Rodel dựng lên ngày 07/05/1994 nhân kỷ niệm 40 năm trận đánh. Xa hơn, ở Mường Phăng khoảng 17 kilomet đường chim bay là sở chỉ huy của tướng Giáp, ở ngoài tầm đại bác 155 ly, và những căn lều của cố vấn Trung Quốc. Pháp thua vì không ngờ người Việt làm được điều không tưởng là đưa đến nơi những khẩu đại bác hạng nặng, xuyên qua rừng núi với 260.000 dân công.

Những chiến binh Điện Biên Phủ cuối cùng

Bài phóng sự kèm theo rất nhiều hình ảnh, và chân dung các cựu binh của cả hai bên. Phía Pháp có Pierre Latanne, anh binh nhì 22 tuổi hai lần nhảy dù xuống Điện Biên Phủ, nay là tướng tình báo. Trung sĩ Pierre Flamen năm nay 94 tuổi, cho rằng trận Điện Biên Phủ là sai lầm khủng khiếp của cấp chỉ huy, họ chiến đấu vì danh dự lính dù chứ không phải vì lá cờ cách đó 12.000 kilomet. André Mengelle, một người lính tình nguyện vì chưa đủ tuổi, nhận thấy người hùng có ở cả hai phía. Ông rời quân đội ở tuổi 57 với ngôi sao cấp tướng.

Phía Việt Nam, Phạm Đức Cư lúc đó 24 tuổi chỉ huy tiểu đoàn 394 trung đoàn pháo cao xạ 367 được đào tạo tại Trung Quốc, cho biết đơn vị 70 người bị chết hết phân nửa, nhưng được bổ sung thường xuyên. Nguyễn Xuân Mai còn trẻ hơn, khai tăng tuổi và cân nặng để đi bộ đội, từng tấn công cứ điểm Éliane, sau thành nhà báo quân đội với cấp đại tá. Ông Lê Quyên học tại Côn Minh, Trung Quốc, thuộc đại đoàn 316 và cũng nghỉ hưu với cấp đại tá như ông Mai, nhớ lại lúc chia nhau thực phẩm và sâm-banh tiếp tế cho tướng De Castries, thổ lộ lúc đó chưa ý thức được tầm vóc của chiến thắng.

Điện Biên Phủ sụp đổ là hồi chuông báo tử cho Đông Dương, và cả đế quốc Pháp với tác động dây chuyền lên Algérie và châu Phi. Jean-Marc Rouart, tác giả một vở kịch lấy bối cảnh Đông Dương nhấn mạnh : « Trận Điện Biên Phủ đánh dấu thời điểm lịch sử cho thế giới thứ ba. Lần đầu tiên kể từ 1905 khi Nhật đánh bại Nga, những người châu Âu bị thua một dân tộc thuộc một nền văn minh bị họ coi thường. Đó là khởi đầu cho sự lùi bước của phương Tây ». Le Figaro cũng lưu ý tinh thần đồng đội của người lính : Có đến 700 người tình nguyện đi tăng viện, và chuyến nhảy dù đầu tiên của họ thường cũng là chuyến cuối cùng.

Biển Đông : Bị Trung Quốc sách nhiễu, Philippines vận động truyền thông

Tại Biển Đông, đặc phái viên Le Point « Đi cùng với những người Philippines bị Trung Quốc quấy nhiễu ». Chỉ riêng trong tháng Ba, đã xảy ra hai sự cố : tuần duyên Trung Quốc cản đường tàu tiếp liệu Philippines, phun vòi rồng làm bảy người bị thương, dù đã giương cờ trắng xin ngừng tấn công.

Thị Tứ là điểm tiền tiêu xa nhất của Philippines, cách vùng đặc quyền kinh tế của nước này vài kilomet. Tuần báo nhắc lại về mặt lịch sử, Pháp đã kiểm soát quần đảo Trường Sa từ năm 1933 và tuyên bố chủ quyền, cụ thể Hải quân Pháp đổ bộ lên đảo Thị Tứ ngày 12/04/1933. Năm 1971 Philippines âm thầm cho quân chiếm đảo và đổi tên là Pag-asa (Hy vọng, theo tiếng Tagalog). Thị Tứ rộng 37 hecta, có một phi đạo, nhiều cây cối đã gãy đổ trong trận bão Odette tháng 12/2021. Những người sống trên đảo được hưởng trợ cấp hào phóng 1 triệu peso mỗi năm (trên 16.000 euro), 16 ký gạo mỗi tháng, chưa kể nhà ở miễn phí.

Nhân Tuần Thánh 2024, cơ quan du lịch quần đảo Kalayaan (phần Trường Sa do Philippines đòi chủ quyền) tổ chức cho khoảng 50 du khách Philippines đi thăm đảo Palawan, họ cho rằng đây là « chuyến đi để đời ». Xa xa là Bãi Cỏ Mây, năm 1999 Philippines dùng một chiếc tàu mắc cạn để cho binh lính đóng quân. Chiếc BRP Sierra Madre từng phục vụ trong trận Okinawa và ở Đồng bằng sông Cửu Long trong chiến tranh Việt Nam đã quá cũ kỹ, và Bắc Kinh nghi ngờ Manila chở vật liệu đến để kéo dài tuổi thọ. Dù ở xa tít tắp nhưng Trung Quốc khống chế vùng biển với các chiến hạm, lực lượng tuần duyên và đoàn tàu dân quân biển đóng vai ngư dân.

Manila liên kết chống lại Bắc Kinh

Một người dân kể, từ 2012 bắt đầu thấy ngư dân Trung Quốc đến nhưng không đánh cá, thực ra là dân quân đến xây dựng đảo nhân tạo. Chính quyền không phản ứng và còn cấm đăng tin lên mạng. Rodrigo Duterte cố ve vãn Bắc Kinh để mong được đầu tư. Giờ đây ngay cả Duterte cũng nhìn nhận sai lầm, người kế nhiệm Ferdinand Marcos Junior chủ trương minh bạch vấn đề, và việc mở cửa Thị Tứ cho báo chí nằm trong chiến lược này. Trung Quốc yêu sách toàn bộ Trường Sa dù nằm cách đó hơn 1.000 kilomet. Nhật Bản, Đài Loan, Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei đều tranh chấp.

Tiến sĩ Benjamin Blandin, Viện Công giáo Paris cho rằng không nên phóng đại sức mạnh Trung Quốc. Ba căn cứ hải quân và bốn điểm tựa của Bắc Kinh xây lên vội vã cách đây mười năm đã xuống cấp. Trong số 8.000 tàu dân quân chỉ có 1.000 chiếc thực sự hoạt động, và chỉ 200/400 chiến hạm có thể đi xa. Chuyên gia Gregory Poling, Center for Strategic and International Studies (CSIS) nhận thấy từ 2021 Trung Quốc chẳng chiếm được gì thêm, vì các nước Đông Nam Á không còn khoanh tay đứng nhìn. Chẳng hạn Việt Nam đã có 9 đảo và 14 rạn san hô được xây dựng kiên cố. Về phía Philippines đã thay đổi hẳn, lực lượng tuần duyên sẽ tăng gấp đôi, cho phép Mỹ đặt thêm 4 căn cứ quân sự.

Theo Le Point, đảng cộng sản Trung Quốc đã tự hại mình khi chế ra cái gọi là quyền lịch sử trên toàn bộ Biển Đông. Nào vũ khí siêu thanh, laser, đèn flash, trực thăng, hors-bord…và mới đây là vòi rồng ở mức mạnh nhất và trực diện để gây thiệt hại tối đa, nhằm « giết gà dọa khỉ ». Washington không có cách nào khác là lên tuyến đầu. Manila có sự hỗ trợ của Pháp, Nhật và mới đây là hiệp ước ba bên Mỹ-Nhật-Phi, giúp Manila không còn cô độc.

NATO, sức mạnh quân sự chưa từng thấy

Tại châu Âu Le Point phân tích « Chiến thắng kỳ lạ của NATO ». Liên minh Bắc Đại Tây Dương bảo đảm hòa bình từ 75 năm qua, nhưng lại bị gặm nhấm từ bên trong. Tháng Tư 1949, các nhà lãnh đạo 12 nước tự do ở Bắc Mỹ và Tây Âu thành lập NATO để ngăn chận đế quốc Liên Xô, bảo đảm cam kết của Hoa Kỳ đối với châu Âu. Nay với sự gia nhập của Phần Lan và Thụy Điển NATO đã có đến 32 quốc gia.

Giữ gìn được hòa bình và thịnh vượng cho các nước thành viên trong hơn bảy thập niên qua là một chiến thắng đẹp đẽ. Thế nhưng năm 2016 Donald Trump nói rằng NATO « lỗi thời », và ba năm sau Emmanuel Macron chẩn đoán « chết não ». Đến khi Ukraina bị Nga xâm lược năm 2022, NATO chứng tỏ sự hiện diện của mình là thiết yếu cho an ninh châu Âu. Trên lý thuyết, Liên minh có sức mạnh chính trị quân sự khổng lồ.

Tổng sản phẩm nội địa của khối chiếm 50 % toàn cầu, ngân sách quốc phòng cao hơn tất cả các nước khác cộng lại. NATO có 3,3 triệu quân hoạt động, 20.000 phi cơ, trên 1 triệu xe thiết gáp, 2.000 chiến hạm…chưa kể vũ khí nguyên tử của Hoa Kỳ và Anh quốc (Pháp được cho là độc lập). Tuy vậy trên thực tế, NATO lại dễ tổn thương. Người ta lo sợ Donald Trump nếu đắc cử sẽ rút khỏi liên minh, nguy cơ Ukraina thất bại khiến các chuyên gia quân sự ngày càng lo lắng.

« Lời cuối của con thiên nga »

NATO chưa chính thức tham chiến, nhưng Nga đã coi Liên minh Bắc Đại Tây Dương là kẻ thù. Joe Biden cảnh báo Vladimir Putin « sẽ không dừng lại ở Ukraina », Emmanuel Macron nêu ra một cuộc chiến « sống còn cho châu Âu ».

Nếu thiết thân đến như vậy, tại sao NATO lại không thể biến cán cân sức mạnh nghiêng hẳn về phía Kiev ? Sự chia rẽ trong nội bộ nước Mỹ, mà cụ thể là Quốc Hội chặn viện trợ cho Ukraina, đóng một vai trò. NATO bị ăn mòn từ bên trong, còn trước mặt các kẻ thù liên kết lại : Nga, Trung Quốc, Iran, Bắc Triều Tiên - ba và sắp tới là bốn nước có vũ khí nguyên tử - ngày càng khắng khít, thêm vào đó là « các nước phương Nam ». Ngay cả một số thành viên NATO như Thổ Nhĩ Kỳ, Hungary và nay Slovakia, tỏ ra thông cảm với Vladimir Putin.

NATO thắng được chiến tranh lạnh trước Liên Xô là nhờ chưa bao giờ để phải nghi ngờ về quyết tâm tự vệ nếu bị tấn công, như trong cuộc phong tỏa Berlin năm 1948, Cuba 1962 và khủng hoảng hỏa tiễn năm 1983. Theo Le Point, các nhà lãnh đạo phương Tây ngày nay cần noi gương những người tiền nhiệm, nếu không muốn lễ kỷ niệm 75 năm thành lập NATO sẽ tổ chức ở Washington vào tháng Bảy, là « tiếng kêu cuối cùng của con thiên nga » - một liên minh quân sự vốn hùng mạnh chưa từng thấy.

Liên Hiệp Quốc trôi dạt về đâu ?

Nhưng không chỉ có NATO, ngay cả Liên Hiệp Quốc cũng đang bất lực. L’Express đặt câu hỏi : « Irak, Libya, Ukraina, Gaza…Sự trượt dài xuống địa ngục của Liên Hiệp Quốc sẽ còn tới đâu ? ». Có nhiệm vụ gìn giữ hòa bình thế giới, Liên Hiệp Quốc trở thành sàn đấu giữa các nước dân chủ chống lại độc tài, và cần phải cải tổ để tồn tại.

Hôm 19/09/2023, ông Joe Biden, nhà lãnh đạo đại cường hàng đầu thế giới, có vẻ quá đơn độc khi lên án cuộc xâm lăng của Nga và tái khẳng định việc ủng hộ Ukraina. Trong năm ủy viên thường trực Hội Đồng Bảo An, hai nhà độc tài Vladimir Putin và Tập Cận Bình vắng mặt đã đành, nhưng hai đồng minh Anh và Pháp cũng không tham dự. Tổ chức quốc tế đang trong cơn khủng hoảng hiếm thấy. Tháng Tư 2022, tổng thống Volodymyr Zelensky đã chất vấn : « Đâu rồi hòa bình, lý do để Liên Hiệp Quốc được thành lập và có nhiệm vụ bảo vệ ? ». Và suốt hai năm qua, đất nước của ông vẫn phải chịu đựng cuộc xâm lăng của một quốc gia là ủy viên thường trực Hội Đồng Bảo An.

Còn Gaza ? Sáu tháng sau vụ thảm sát 1.200 người Israel hôm 07/10, Liên Hiệp Quốc vẫn chưa chính thức lên án hành động khủng bố của Hamas. Cuối tháng Giêng, diễn ra một sự kiện chấn động : Nhà nước Do Thái tố cáo 12 nhân viên của cơ quan Liên Hiệp Quốc về người tị nạn Palestine (UNRWA) tham gia vào vụ sát nhân trên. Rồi đến báo cáo viên đặc biệt Liên Hiệp Quốc Francesca Albanese nói rằng vụ thảm sát là lời đáp cho « sự đàn áp của Israel ». Bộ Ngoại Giao Pháp phản đối tuyên bố bài Do Thái này, cho rằng « đáng xấu hổ ».

Tê liệt vì Nga và Trung Quốc

Liên Hiệp Quốc còn hữu ích hay không ? Được thành lập từ đống tro tàn của Hội Quốc Liên, liệu Liên Hiệp Quốc sẽ có cùng số phận của tổ chức tiền thân ? Từ khi đưa quân sang xâm chiếm Ukraina, Nga chặn tất cả mọi động thái của Hội Đồng Bảo An, có sự tiếp tay của Trung Quốc.

Diễn đàn xã hội của Hội đồng Nhân quyền tháng 11/2023 tại Genève do…Iran làm chủ tịch. Azerbaijan đã hủy diệt các di sản Armenia ở Thượng Karabakh, trở thành phó chủ tịch Unesco. Hai phần ba trong số 47 thành viên Hội đồng Nhân quyền là các chế độ độc tài, tập trung tấn công Israel. Từ khi được thành lập năm 2006 cho tới 2023, Israel bị hội đồng này trừng phạt 103 lần, nhưng chưa một lần nào lên án Trung Quốc, dù 1 triệu người Duy Ngô Nhĩ bị Bắc Kinh tống vào trại cải tạo.

Tuy vậy theo L’Express, Liên Hiệp Quốc trên thực tế là một tổ chức nhân đạo khổng lồ. Một số cơ quan trực thuộc có vai trò quan trọng như Chương trình Thực phẩm Thế giới, Tổ chức Lương Nông Quốc tế…xứng đáng được duy trì và cải tổ.

Trục xuất Nga khỏi Hội Đồng Bảo An ?

Về ý kiến đuổi Nga ra khỏi Hội Đồng Bảo An, theo chuyên gia địa chính trị Nicolas Tenzer, không phải là không thể thực hiện. Ông đề nghị hai cách. Hoặc vận dụng Điều 6 của Hiến chương Liên Hiệp Quốc, theo đó Đại hội đồng có thể trục xuất một thành viên theo khuyến cáo của Hội Đồng Bảo An nếu « ngoan cố vi phạm » các nguyên tắc – đây chính là trường hợp của Nga.

Chỉ cần 9/15 thành viên thường trực và không thường trực của Hội Đồng Bảo An đồng ý, và với thành phần hiện nay hoàn toàn có thể. Cách triệt để hơn là đặt lại tính chính danh của Liên bang Nga trong Hội đồng, vì cho đến nay chỉ có Liên Xô được ghi trong Hiến chương Liên Hiệp Quốc ! Nhưng vấn đề không phải là pháp lý mà là ý hướng chính trị. Liệu có nên đi đến tận cùng, làm tan vỡ Hội Đồng Bảo An, hay chỉ nên dùng để gây áp lực lên Matxcơva ?

Ukraina, phòng thí nghiệm cho chiến tranh tương lai

L’Express đặt vấn đề « Quá tải và bị phá hoại từ bên trong, Liệu Liên Hiệp Quốc có gượng dậy được ? ». Nouvel Obs mời người đọc « Du hành trong nước Mỹ của Trump ». Le Point đăng ảnh tổng thống Pháp Emmanuel Macron với dòng tít lớn « Nhân vật với số nợ 1.000 tỉ ». Hồ sơ của Courrier International tuần này được dành cho « Trí thông minh nhân tạo (AI) bước vào chiến tranh ». Từ Ukraina tới Gaza, AI xuất hiện trên chiến trường với sự kiểm soát ngày càng ít đi của con người.

Tạp chí Time gọi chiến tranh ở Ukraina là « Cuộc xung đột đầu tiên của AI ». Từ tháng 6/2022, tổng giám đốc Palantir, Alex Karp (được mô tả là nhà buôn các loại vũ khí có AI trợ giúp) đã thăm Kiev, rồi đến Microsoft, Amazon, Google, Starlink cũng đến để đánh giá hiệu quả thực tế. Ukraina trở thành « phòng thí nghiệm của chiến tranh tương lai ». Nhật báo Tây Ban Nha ABC được Courrier International dịch lại nhận định, cho tới nay các bên không để cho « robot sát thủ » quyết định, yếu tố con người là tối hậu. Nhưng dường như lằn ranh đỏ này đã bị vượt qua, không chỉ tại các nước đang chiến tranh hay các tập đoàn công nghệ.