Bộ Quốc phòng Nhật Bản hôm thứ Năm 31/8 đề nghị cấp ngân sách ở mức kỷ lục 7,7 nghìn tỷ yen (52,67 tỷ USD) cho năm tài chính 2024, bước đi mới nhất trong kế hoạch của Thủ tướng Fumio Kishida nhằm tăng chi tiêu quân sự thêm 43 nghìn tỷ yen trong 5 năm.

Được thông báo vào năm ngoái, kế hoạch này muốn tăng gấp đôi chi tiêu quốc phòng lên 2% tổng sản phẩm quốc nội vào năm 2027 khi Nhật đang phải đối mặt với một Trung Quốc ngày càng lấn át và một Triều Tiên khó lường.

Yêu cầu được đưa ra trong bối cảnh mối quan hệ của Nhật Bản với Trung Quốc đang xấu đi nghiêm trọng. Nhật Bản tuần trước đã bắt đầu xả nước nhiễm phóng xạ đã qua xử lý từ nhà máy hạt nhân Fukushima bị phá hủy xuống biển. Trung Quốc lên án động thái này và cấm nhập khẩu toàn bộ hải sản của Nhật.

Yêu cầu tài khóa 2024, được đệ trình lên Bộ Tài chính, bổ sung gần một nghìn tỷ yen vào ngân sách năm trước là 6,8 nghìn tỷ yen, tăng khoảng 13%. Nếu được thông qua, ngân sách sẽ tăng chi tiêu khoảng 1 nghìn tỷ yen so với năm trước trong hai năm liên tiếp, là mứcchưa từng có.

Theo yêu cầu ngân sách, Bộ Quốc phòng có kế hoạch dành hơn 900 tỷ yen cho đạn dược và vũ khí, bao gồm cả tên lửa phòng không mới phóng từ tàu.

Khoảng 600 tỷ yen sẽ được sử dụng để tăng cường khả năng hậu cần nhằm triển khai vũ khí và nguồn lực tới các chuỗi đảo phía tây nam trong trường hợp khẩn cấp.

Ngân sách này bao gồm tiền để mua 3 tàu đổ bộ mới với tổng trị giá 17 tỷ yen, hơn 300 tỷ yen cho 17 trực thăng vận tải và một đội vận tải chuyên dụng mới để cải thiện khả năng triển khai, Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho biết trong yêu cầu về ngân sách.

Nhật Bản cũng sẽ dành 75 tỷ yen để cùng phát triển tên lửa đánh chặn với Mỹ nhằm chống đầu đạn siêu thanh và 64 tỷ yen để chế tạo máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo với Anh và Ý.

Mức chi tiêu quốc phòng kỷ lục của đồng minh trung thành của Mỹ được đưa ra sau nhiều thập kỷ thực hiện các chính sách hòa bình. Hoa Kỳ vào năm 1947 đã áp đặt vào hiến pháp Nhật Bản một điều khoản nói rằng nước này phản đối chiến tranh.

Tuy nhiên những lo ngại về tham vọng hàng hải và sự quyết đoán quân sự của Trung Quốc, đặc biệt là đối với Đài Loan, và một Triều Tiên hiếu chiến, ngày càng được trang bị vũ khí tốt, cũng như việc Nga xâm lược Ukraine đã làm thay đổi suy nghĩ của các lãnh đạo Nhật Bản.

Cuộc xâm lược của Nhật Bản trước và trong Thế chiến thứ hai vẫn là nguyên nhân gây căng thẳng trong quan hệ với một số nước ở châu Á. Nhật Bản đã đưa ra lời đảm bảo rằng sức mạnh quân sự ngày càng tăng của họ sẽ không được sử dụng để đe dọa nước khác.

Nhật Bản cho biết họ vẫn sẽ ưu tiên các nỗ lực ngoại giao và đối thoại để tránh hiểu lầm.

Một đoạn video mới được công bố của thủ lĩnh lính đánh thuê người Nga Yevgeny Prigozhin có ý cho thấy ông đã có mặt ở Châu Phi chỉ vài ngày trước khi chết, đề cập tới những đồn đoán về an nguy của ông và các mối đe dọa khả dĩ đối với an ninh cá nhân.

Kênh Telegram mang tên Gray Zone có liên kết với tập đoàn Wagner của Prigozhin công bố đoạn video vừa kể. Trong đó, thủ lĩnh Wagner nói: “Đối với những ai đang bàn tán về tình hình của tôi sống chết ra sao, thì đây bây giờ là cuối tuần, nửa cuối tháng 8 năm 2023, tôi đang ở Châu Phi”.

“Nhắn với những ai muốn bàn chuyện xóa sổ tôi hoặc bàn về cuộc sống riêng tư của tôi, tôi kiếm được bao nhiêu tiền hay bất cứ điều gì khác rằng mọi thứ đều ổn nhé,” ông nói thêm và vẫy tay.

Reuters không thể kiểm chứng địa điểm hoặc thời điểm quay đoạn video này. Quần áo và mũ rằn ri của ông Prigozhin cũng như chiếc đồng hồ trên tay phải của ông khớp với ngoại hình của ông trong một video phát hành vào ngày 21 tháng 8 mà ông cũng khẳng định được quay ở Châu Phi.

Việc đề cập đến “cuối tuần” của ông ngụ ý rằng đoạn clip mới nhất chắc chắn được thực hiện vào ngày 19 hoặc 20 tháng 8, chỉ ba hoặc bốn ngày trước khi ông cùng các nhân vật hàng đầu khác của Wagner và các vệ sĩ bị thiệt mạng trong một tai nạn máy bay ở phía bắc Moscow hôm 23 tháng 8.

Những bình luận trong video phản ánh nhận thức của ông Prigozhin về những rủi ro đối với mạng sống của ông.

Lực lượng Wagner của ông Prigozhin đã chiến đấu cho Nga trong cuộc chiến tranh Ukraine nhưng ông đã chỉ trích gay gắt cơ chế quốc phòng và dẫn đầu một cuộc binh biến ngắn vào cuối tháng 6 năm nay.

Điện Kremlin bác bỏ cáo buộc cho rằng Tổng thống Vladimir Putin giết ông Prigozhin để trả thù. Tuy nhiên, Điện Kremlin nói cuộc điều tra về vụ tai nạn máy bay đang xem xét khả năng có một trò bẩn.

Ông Prigozhin được chôn cất tại nghĩa trang Porokhovskoye ở quê nhà St Petersburg hôm 29/8.

Chính quyền do Nga cài đặt hôm 31/8 bắt đầu tổ chức các cuộc bầu cử khu vực tại các vùng đất của Ukraine mà Nga tuyên bố là của mình vào năm ngoái, tìm cách củng cố quyền lực của Moscow tại những nơi mà Nga gọi là “lãnh thổ mới” bất chấp xung đột đang diễn ra.

Nga không kiểm soát hoàn toàn bất kỳ khu vực nào trong số 4 khu vực diễn ra cuộc bỏ phiếu - Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson. Bốn vùng này cộng với Crimea – nơi bị Moscow sáp nhập từ năm 2014 – chiếm gần 1/5 diện tích Ukraine.

Ba phần tư các quốc gia tại Đại hội đồng Liên hiệp quốc đã lên án điều mà họ gọi là “cố gắng sáp nhập bất hợp pháp” của Nga đối với bốn khu vực vừa kể trong một cuộc bỏ phiếu vào tháng 10 năm ngoái.

Các quan chức Ukraine cho rằng cuộc bầu cử là bất hợp pháp và rằng đây cũng là lý do tại sao Ukraine không thể tổ chức bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào với Moscow cho đến khi nào Nga rút toàn bộ quân khỏi lãnh thổ Ukraine.

Ở cả bốn khu vực, các thống đốc được lựa chọn cẩn thận của Moscow, bao gồm các chính trị gia lão thành thân Nga và những người chỉ được biết đến ở địa phương, đang tìm kiếm nhiệm kỳ trong các cuộc bầu cử kết thúc vào ngày 10 tháng 9, khi Nga tổ chức các cuộc bầu cử khu vực.

Tại thành phố cảng Mariupol của vùng Donetsk, nơi bị Nga chiếm từ tháng 5 năm 2022 sau một cuộc bao vây kéo dài nhiều tháng, Reuters đã chứng kiến các quan chức bầu cử dựng một phòng bỏ phiếu tạm thời hôm 31/8 trong sân của một khu dân cư.

Một lượng nhỏ người dân đã đến bỏ phiếu, đưa hộ chiếu Nga mới cấp cho các quan chức trong khi cảnh sát canh gác túc trực.

Nhiều người đã chạy trốn khỏi lãnh thổ do Nga chiếm đóng, nơi đã phải gánh chịu một số thiệt hại nặng nề nhất của cuộc xung đột.

Thị trưởng người Ukraine của khu vực Mariupol nay đang phải lưu vong, ông Vadym Boichenko, nói với Reuters những người từ thành phố mà ông đã trốn thoát vào ngày 26 tháng 2 năm 2022, hai ngày sau cuộc xâm lược của Nga, đã nói với ông rằng không có danh sách cử tri và không có danh sách ứng cử viên.

Ông nói trong một cuộc phỏng vấn ở Kyiv: “Rõ ràng là không có sự tin tưởng của người dân đối với quá trình này, vốn nên được gọi là một cuộc bầu cử giả hiệu”, đồng thời cho biết thêm rằng ông dự kiến sẽ tái diễn những gì đã xảy ra trong các cuộc bỏ phiếu sáp nhập năm ngoái.

“Họ (các quan chức do Nga bổ nhiệm) sẽ đi từ căn hộ này sang căn hộ khác, như trước đây, nói chuyện với dân. Có hai người lính đứng gần đó, mang theo súng máy và họ bảo dân phải bỏ phiếu”, ông nói.

Reuters không thể kiểm chứng lời tường thuật này.

Moscow trông chờ thắng lợi bầu cử

Cuộc bỏ phiếu cũng bắt đầu vào ngày 31/8 tại khu vực Zaporizhzhia, nơi thống đốc do Nga bổ nhiệm Yevgeny Balitsky đã hội đàm với ông Putin vào tháng 8, được chiếu trên truyền hình nhà nước, trong đó ông nói rằng tỉnh này sẽ bỏ phiếu ủng hộ Điện Kremlin một cách dứt khoát.

Ông Balitsky, cựu nghị sĩ thân Nga trong quốc hội Ukraine, khu vực đang đi đầu trong cuộc phản công hiện nay của Ukraine, cho biết: “Chúng tôi chắc chắn rằng Nước Nga Thống nhất sẽ nhận được kết quả xứng đáng trong cuộc bầu cử”.

Chính quyền do Nga bổ nhiệm ở 4 khu vực vừa kể đã kéo dài thời gian bỏ phiếu trong nhiều ngày với lý do cần giảm thiểu nguy hiểm cho cử tri.

Dữ liệu từ một cơ quan thăm dò do Điện Kremlin kiểm soát công bố vào đầu tháng 8 cho thấy các ứng cử viên Đảng Nước Nga Thống nhất giành được ít nhất 80% số phiếu bầu ở cả 4 khu vực này. Theo trang tin tức độc lập của Nga iStories, chỉ chừng phân nửa số ứng cử viên của Đảng Nước Nga Thống nhất ở khu vực Kherson và Zaporizhzhia là người địa phương, số còn lại đến từ chính nước Nga.

Năm ngoái, Moscow tuyên bố bốn vùng lãnh thổ Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson đã bỏ phiếu áp đảo ủng hộ việc sáp nhập vào Nga, trong “các cuộc trưng cầu dân ý” mà Ukraine và các đồng minh phương Tây cho là gian lận.