Các nhóm chiến binh Palestine ở Gaza cho biết họ sẽ thả các con tin Iair Horn, Sagui Dekel-Chen người Mỹ gốc Israel và Alexandre Sasha Troufanov người Nga gốc Israel vào thứ Bảy (15/2), theo các điều khoản của lệnh ngừng bắn với Israel.

Sau nhiều ngày không chắc chắn về việc liệu lệnh ngừng bắn đã được nhất trí vào tháng trước có được duy trì hay không, thông báo mới được đưa ra sau những nỗ lực mạnh mẽ của các nhà hòa giải Ai Cập và Qatar nhằm duy trì thỏa thuận do Hoa Kỳ hậu thuẫn vào tháng trước.

Một tuyên bố từ văn phòng của Thủ tướng Benjamin Netanyahu cho biết Israel đã chấp nhận danh sách, nhưng sau sửa lại thành Israel đã nhận được danh sách, mà họ cho biết là “hoàn toàn mô tả sự thật” chứ không phản ánh bất kỳ cách tiếp cận nào của Israel đối với vấn đề này.

Hamas cho biết Israel dự kiến sẽ thả 369 tù nhân Palestine để đổi lại.

Cả ba con tin dự kiến được thả vào thứ Bảy đều bị bắt tại Kibbutz Nir Oz, một trong những cộng đồng xung quanh Dải Gaza bị các tay súng Hamas tấn công vào ngày 7 tháng 10 năm 2023. Anh trai của Iair Horn là Eitan cũng bị bắt cùng lúc và vẫn bị giam cầm.

Hamas trước đó đe dọa sẽ không thả thêm con tin sau khi cáo buộc Israel vi phạm các điều khoản của lệnh ngừng bắn bằng cách chặn viện trợ vào Gaza, dẫn đến các mối đe dọa phản hồi rằng Israel sẽ tiếp tục chiến đấu.

Ngay cả trước khi Hamas đe dọa sẽ không thả con tin, người Israel đã vô cùng phẫn nộ trước vẻ ngoài tiều tụy của ba con tin được thả ra vào tuần trước và trước đám đông ở Gaza khi họ được trao trả cho các quan chức Hội Chữ thập đỏ.

Tháng trước, Hamas đã đồng ý trao trả 33 con tin người Israel, bao gồm phụ nữ, trẻ em và đàn ông lớn tuổi, để đổi lấy hàng trăm tù nhân và người bị giam giữ Palestine, trong thời gian ngừng bắn kéo dài 42 ngày, trong đó lực lượng Israel sẽ rút lui khỏi một số nơi ở Gaza.

Thỏa thuận ngừng bắn này nhằm mở đường cho giai đoạn đàm phán thứ hai để trao trả các con tin còn lại và hoàn tất việc rút quân của Israel trước khi chiến tranh kết thúc và tái thiết Gaza.

Những nghi ngờ về việc liệu thỏa thuận có được duy trì hay không đã tăng mạnh sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump kêu gọi di dời người Palestine vĩnh viễn khỏi Gaza và chuyển giao vùng đất này cho Hoa Kỳ để tái thiết.

Lời kêu gọi này đã bị các nhóm Palestine và quốc gia thuộc thế giới Ả Rập bác bỏ và bị những người chỉ trích, bao gồm cả Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres, dán nhãn là “thanh trừng sắc tộc”.

VÙNG ĐẤT HOANG

Gaza hiện phần lớn chỉ còn là đống đổ nát và vẫn chưa rõ sẽ được tái thiết như thế nào.

Israel đã xâm lược vùng đất ven biển này sau cuộc tấn công do Hamas cầm đầu vào các cộng đồng ở Israel vào ngày 7 tháng 10 năm 2023, giết chết khoảng 1.200 người, theo thống kê của Israel, và bắt hơn 250 người làm con tin.

Theo số liệu của Bộ Y tế Palestine, chiến dịch quân sự của Israel sau đó đã giết chết hơn 48.000 người Palestine ở Gaza, phá hủy nhiều tòa nhà và khiến phần lớn dân số mất nhà cửa.

Hamas đã cáo buộc Israel chặn hàng chục nghìn lều trại và vật liệu tạm trú đưa vào Gaza, khiến hàng chục nghìn người phải chịu cái lạnh mùa đông, một cáo buộc mà Israel bác bỏ.

Các nhóm cứu trợ quốc tế cho biết nhiều xe tải chở hàng cứu trợ hơn đã vào được Gaza kể từ khi lệnh ngừng bắn bắt đầu nhưng cho biết số lượng này không đủ để đáp ứng nhu cầu của người dân.

Philippines đang tăng cường nỗ lực củng cố hợp tác quốc phòng với một số nền dân chủ có cùng chí hướng trong bối cảnh căng thẳng đang diễn ra với Trung Quốc ở Biển Đông.

Manila đang cố gắng ký kết các hiệp ước quốc phòng lớn với Canada và New Zealand và thăm dò khả năng mở rộng các cuộc tập trận chung với Hoa Kỳ, đối tác quốc phòng chính của mình.

Các nhà phân tích nói diễn tiến này là một phần trong nỗ lực của Manila nhằm chống lại các hoạt động hàng hải hung hăng của Trung Quốc gần một số rạn san hô đang có tranh chấp ở Biển Đông, nơi mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ.

“Philippines đang cố gắng tăng cường năng lực của mình để đủ sức răn đe Trung Quốc bằng cách nhấn mạnh nhiều vào Hiệp ước Phòng thủ Hỗ tương với Hoa Kỳ trong khi mở rộng mạng lưới hợp tác với các nền dân chủ có cùng chí hướng khác”, ông Collin Koh, chuyên gia an ninh hàng hải tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam của Singapore cho biết.

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Gilberto Teodoro Jr. mô tả các hiệp ước quốc phòng với Canada và New Zealand là một phần trong nỗ lực của Manila nhằm “xây dựng và củng cố” các liên minh với các quốc gia có cùng chí hướng.

“Quy chế của thỏa thuận lực lượng viếng thăm với New Zealand là một phần quan trọng trong ... các sáng kiến của hai nước và các sáng kiến đa quốc nhằm chống lại lời lẽ đơn phương của Trung Quốc nhằm thay đổi luật pháp quốc tế”, ông nói với các nhà báo bên lề một sự kiện vào ngày 6 tháng 2.

Trong khi đó, đại sứ Canada tại Philippines, David Hartman, cho biết tại một sự kiện báo chí vào ngày 7 tháng 2 rằng thỏa thuận lực lượng viếng thăm sẽ cho phép Canada “tham gia nhiều hơn nữa vào các cuộc tập trận và hoạt động huấn luyện chung và đa phương với Philippines và các đồng minh” ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Một số nhà phân tích Philippines mô tả việc ký kết các thỏa thuận này là một phần trong nỗ lực của Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. nhằm “điều chỉnh lại” các lợi ích chiến lược lâu dài của đất nước.

Vào lúc Trung Quốc tiếp tục thách thức các yêu sách lãnh thổ của nhiều quốc gia khác nhau trên khắp khu vực Thái Bình Dương, “những nỗ lực của Philippines nhằm củng cố thêm các thỏa thuận với các đồng minh phù hợp với nhu cầu của Manila trong việc bảo vệ lãnh thổ trên biển và bảo vệ quyền tự do hàng hải trong khu vực”, ông Joshua Espena, từ tổ chức Hợp tác Phát triển và An ninh Quốc tế có trụ sở tại Philippines, trả lời VOA qua điện thoại.

Với khoảng một phần ba thương mại toàn cầu đi qua Biển Đông, ông Koh ở Singapore cho biết các quốc gia dân chủ khác coi việc ký kết các thỏa thuận quốc phòng với Philippines là một cách để bảo vệ lợi ích chiến lược và kinh tế của họ ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Mặc dù những nỗ lực của Philippines nhằm tăng cường hợp tác quốc phòng với các nền dân chủ khác có thể không thay đổi cơ bản hành vi của Trung Quốc ở Biển Đông, nhưng “Trung Quốc vẫn lo ngại khi có quá nhiều đối tác tham gia quân sự với Manila”, ông Koh nói với VOA qua điện thoại.

Ngoài việc đàm phán các hiệp ước quốc phòng với Canada và New Zealand, Philippines cũng đang tìm cách mở rộng các cuộc tập trận chung với Hoa Kỳ.

Trong cuộc gọi hôm 11/2, Tổng tham mưu trưởng Lực lượng vũ trang Philippines, Tướng Romeo Brawner Jr., và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ, Tướng CQ Brown, đã thảo luận về “các sáng kiến hiện đại hóa quân đội, các địa điểm của Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Tăng cường và tăng phạm vi và năng lực của các cuộc tập trận chung tại Philippines”, theo phát ngôn viên Hội đồng Tham mưu Liên quân Hoa Kỳ, Đại tá Hải quân Jereal Dorsey.

Ngoài các cuộc thảo luận, Philippines đã tiến hành một loạt các cuộc tập trận chung với Hoa Kỳ và Canada kể từ tuần trước, một diễn biến mà Trung Quốc nói là phá hoại “hòa bình và ổn định ở Biển Đông”.

Trong khi các quốc gia trên khắp thế giới đang chuẩn bị cho những bất ổn xuất phát từ chính sách đối ngoại của chính quyền Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, một số chuyên gia cho biết những diễn biến gần đây cho thấy Hoa Kỳ có thể tiếp tục duy trì quan hệ đối tác quốc phòng với Philippines.

“Những người mà chính quyền Trump đưa vào các vị trí an ninh quan trọng chủ yếu là những người theo chủ nghĩa diều hâu đối với Trung Quốc, vì vậy họ coi mối đe dọa từ Trung Quốc là rất thực tế và Philippines vẫn ở tuyến đầu [của mối đe dọa đó]”, ông Raymond Powell, giám đốc dự án Sealight của Đại học Stanford, nơi theo dõi các hoạt động hàng hải của Trung Quốc trên khắp khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nói.

Ông nói Philippines có thể “được hưởng lợi” từ định hướng chính sách đối ngoại của chính quyền Trump. Manila “có thể có một trong những lập luận mạnh mẽ nhất” để thuyết phục Hoa Kỳ chuyển nguồn lực sang khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương vì “họ đang ở tuyến đầu”, ông Powell nói với VOA qua điện thoại.

Trong khi Hoa Kỳ và Philippines tiếp tục duy trì hợp tác quốc phòng, Trung Quốc đã mô tả mối quan hệ đối tác này là “cực kỳ nguy hiểm”.

“Trung Quốc sẽ không ngồi yên khi lợi ích an ninh của mình bị tổn hại hoặc bị đe dọa”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Khôn cho biết trong một cuộc họp báo thường kỳ vào ngày 12/2.

Để đối phó với các hoạt động ngày càng quyết liệt của lực lượng hải cảnh Trung Quốc trên Biển Đông, ông Brawner Jr. cho biết hôm 12/2 rằng Philippines hy vọng sẽ mua thêm hai tàu ngầm và phi đạn BrahMos từ Ấn Độ. Hãng tin Reuters đưa tin rằng New Delhi dự kiến sẽ ký một thỏa thuận phi đạn trị giá 200 triệu đô la với Manila vào năm sau.

Ông Powell nhận định rằng số phi đạn bổ sung đó có thể tăng cường khả năng răn đe của Philippines đối với Trung Quốc, trong khi Manila có thể cần nỗ lực đáng kể để làm quen với việc vận hành các tàu ngầm.

Bất chấp nỗ lực gần đây của Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. trong việc “đề xuất một thỏa thuận” nhằm giảm căng thẳng trên Biển Đông, ông Powell cho rằng lập trường cứng rắn của Bắc Kinh sẽ khiến đề xuất này khó có thể hiện thực hóa.

Phó Tổng thống Hoa Kỳ JD Vance cho biết Washington có thể sẽ sử dụng đòn bẩy kinh tế và quân sự trong các cuộc đàm phán với Nga để đảm bảo một thỏa thuận hòa bình tốt cho Ukraine, nhưng người phát ngôn của ông sau đó phủ nhận rằng ông đang đưa ra bất kỳ lời đe dọa nào đối với Moscow.

Ông Vance cũng kêu gọi châu Âu chi nhiều hơn cho quốc phòng trong bài phát biểu trước khi đến tham dự Hội nghị An ninh Munich, một cuộc họp thường niên quan trọng của các nhà lãnh đạo chính trị, quan chức quân đội và các nhà ngoại giao.

Trong bài phát biểu quan trọng của mình tại hội nghị, ông Vance đã chỉ trích Liên minh châu Âu vì những quy định của họ về ngôn từ kích động thù địch và thông tin sai lệch, mà ông cho rằng tương đương với kiểm duyệt.

Ông chỉ đề cập ngắn gọn đến Ukraine, nói rằng ông hy vọng có thể đạt được một “giải pháp hợp lý”.

Tuy nhiên, Ukraine và triển vọng đàm phán hòa bình đã khiến nhiều người tại cuộc họp toàn cầu cấp cao này bận tâm sau khi Tổng thống Donald Trump khiến các đồng minh của Hoa Kỳ kinh ngạc khi gọi điện cho Tổng thống Nga Vladimir Putin và tuyên bố bắt đầu các cuộc đàm phán để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.

Ông Vance, người dự kiến sẽ gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy vào cuối ngày thứ Sáu, nói trong một cuộc phỏng vấn với tờ Wall Street Journal trước hội nghị rằng ông Trump có thể sử dụng một số công cụ - kinh tế và quân sự - để gây ảnh hưởng với Putin.

Người phát ngôn của ông Vance, William Martin, sau đó nói trên X rằng ông Vance “không đưa ra bất kỳ lời đe dọa nào. Ông ấy chỉ nêu ra sự thật rằng sẽ không ai tước đi các lựa chọn của Tổng thống Trump khi các cuộc đàm phán này bắt đầu”.

Ông Martin công bố những gì ông nói là bản ghi chép từ cuộc phỏng vấn, theo đó ông Vance được hỏi về mối đe dọa và áp lực ngầm mà Washington đang cân nhắc đối với ông Putin. Ông cho biết ông Vance đã trả lời rằng “phạm vi các lựa chọn là cực kỳ rộng và có các công cụ kinh tế để gây ảnh hưởng. Tất nhiên, cũng có (cả) các công cụ quân sự để gây ảnh hưởng”.

Ông Vance không đề cập đến bất kỳ điều nào trong bài phát biểu của mình tại hội nghị, thay vào đó tập trung vào việc chỉ trích chính sách của EU, gồm 27 quốc gia, về ngôn từ kích động thù địch.

“Mối đe dọa mà tôi lo ngại nhất đối với châu Âu không phải là Nga, không phải Trung Quốc, không phải bất kỳ tác nhân bên ngoài nào khác”, ông nói, đồng thời thêm rằng đó là những gì ông gọi là sự thoái lui khỏi các giá trị cơ bản của việc bảo vệ quyền tự do ngôn luận - cũng như vấn đề nhập cư, mà ông cho là “vượt tầm kiểm soát” ở châu Âu.

Một phóng viên của Reuters có mặt trong một trong những phòng bên cạnh, nơi nhiều đại biểu có thể lắng nghe ông Vance, cho biết mọi người theo dõi trong sự im lặng sửng sốt và không có tiếng vỗ tay.

CHÂU ÂU LO SỢ BỊ LOẠI KHỎI THỎA THUẬN VỀ UKRAINE

Điện Kremlin trước đó vào thứ Sáu nói rằng họ hy vọng Hoa Kỳ sẽ làm rõ những phát biểu của ông Vance với tờ Wall Street Journal.

“Chúng tôi chưa từng nghe những cách diễn đạt như vậy trước đây”, người phát ngôn của Điện Kremlin, Dmitry Peskov, nói với các phóng viên.

Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent đồng tình với bình luận của ông Vance. “Cũng giống như thuế quan, điều này sẽ phụ thuộc vào cách Tổng thống Putin tiếp cận bàn đàm phán”, ông nói với Fox Business Network.

“Nếu chúng ta tin rằng việc đưa chế độ trừng phạt lên ngưỡng tối đa sẽ giúp chúng ta đạt được đòn bẩy đàm phán, và như bạn biết đấy, không ai hiểu đòn bẩy đàm phán tốt hơn Tổng thống Trump, thì đó sẽ là quyết định của ông ấy, và Bộ Tài chính sẽ thực hiện quyết định đó”.

Cuộc điện đàm của ông Trump với ông Putin đã làm dấy lên nỗi lo ngại trong các chính phủ châu Âu rằng họ có thể bị loại khỏi một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh Ukraine, điều này có thể trở nên quá có lợi cho Nga và làm suy yếu an ninh châu Âu nói chung.

Bộ trưởng Ngoại giao Đức Annalena Baerbock đã nhắc lại những lo ngại đó vào thứ Sáu.

“Một nền hòa bình giả tạo - trên đầu người Ukraine và người châu Âu - sẽ chẳng mang lại lợi ích gì”, bà nói. “Một nền hòa bình giả tạo sẽ không mang lại an ninh lâu dài, cho cả người dân Ukraine cũng như chúng ta ở châu Âu hay Hoa Kỳ”.

Bộ trưởng Quốc phòng Đức nói ông Trump đã sai lầm khi loại bỏ các con bài mặc cả khỏi bàn đàm phán, cụ thể là mong muốn của Ukraine về tư cách thành viên NATO và mục tiêu thu hồi mọi lãnh thổ mà lực lượng Nga chiếm giữ kể từ năm 2014.

Nga hiện nắm giữ khoảng 20% lãnh thổ Ukraine, gần ba năm sau khi phát động cuộc xâm lược toàn diện. Moscow nói việc Kyiv theo đuổi tư cách thành viên NATO gây ra mối đe dọa hiện hữu. Ukraine và phương Tây gọi hành động của Nga là hành động chiếm đất của đế quốc.

ÁP LỰC LÊN CHÂU ÂU

Ông Vance cũng nhắc lại yêu cầu của ông Trump rằng châu Âu phải làm nhiều hơn nữa để bảo vệ quốc phòng của chính mình, để Washington có thể tập trung vào các khu vực khác, đặc biệt là Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

“Trong tương lai, chúng tôi nghĩ rằng châu Âu sẽ phải đóng vai trò lớn hơn trong an ninh của chính mình”, ông nói trong một cuộc gặp song phương với Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier.

Tổng thư ký NATO Mark Rutte nói ông Vance “hoàn toàn đúng” về nhu cầu châu Âu phải “tăng cường” và làm nhiều hơn nữa cho quốc phòng của chính mình. “Chúng ta phải trưởng thành theo nghĩa đó và chi tiêu nhiều hơn nữa”, ông Rutte nói.

Tại hội nghị, một số nhà lãnh đạo châu Âu đã đồng tình với bình luận của ông, nói rằng châu Âu sẽ tăng chi tiêu quốc phòng nhưng cũng cần thảo luận với Washington về việc dần dần loại bỏ hỗ trợ của Mỹ.

Khi là một thượng nghị sĩ, ông Vance đã bày tỏ thẳng thắn sự hoài nghi về những hỗ trợ của Hoa Kỳ dành cho Ukraine.

Phát biểu trên một podcast vào năm 2022, ông cho biết: “Tôi không thực sự quan tâm đến những gì xảy ra ở Ukraine theo cách này hay cách khác”.