Israel hôm 17/10 xác nhận đã tiêu diệt thủ lĩnh Hamas, Yahya Sinwar, trong một cuộc tấn công tại Dải Gaza, nơi họ đã nhắm mục tiêu ba chiến binh. Israel cho biết không có dấu hiệu nào cho thấy những con tin bị Hamas cầm giữ có mặt trong tòa nhà nơi ba chiến binh vừa kể bị hạ sát.

Sinwar là kiến trúc sư chính của cuộc đột kích đẫm máu vào miền nam Israel hôm 7 tháng 10 năm 2023, vốn khơi mào cuộc chiến tại Gaza. Ông này được bổ nhiệm làm lãnh đạo của Hamas sau vụ ám sát thủ lĩnh Ismail Haniyeh hồi tháng 8 tại Tehran. Iran đổ lỗi cho Israel về cái chết của Haniyeh. Mỹ chỉ định Hamas là một nhóm khủng bố.

Tiền bạc, giấy tờ tùy thân và thiết bị chiến đấu đã được tìm thấy trên thi thể của 3 chiến binh vừa kể.

Sinwar, 61 tuổi, sinh ra trong một trại tị nạn ở thị trấn Khan Younis của Gaza. Ông là một thành viên sớm của Hamas, được thành lập vào năm 1987, và cuối cùng đã lãnh đạo cánh an ninh của nhóm Hamas vốn chuyên săn lùng các gián điệp Israel.

Israel đã bắt giữ ông này vào cuối những năm 1980. Ông từng thừa nhận đã giết 12 người tình nghi là cộng tác viên, một vai trò khiến ông có biệt danh “Tên đồ tể của vùng Khan Younis”. Israel đã kết án ông bốn án tù chung thân vì một loạt các tội danh, bao gồm cả tội giết hai binh sĩ Israel.

Ông Sinwar đã sống sót sau căn bệnh ung thư não vào năm 2008 sau khi được các bác sĩ Israel điều trị và được Thủ tướng Benjamin Netanyahu thả khỏi nhà tù vào năm 2011. Ông Sinwar là một phần của cuộc trao đổi tù nhân để lấy Gilad Shalit, một người lính Israel bị Hamas bắt giữ trong một cuộc đột kích xuyên biên giới.

Khi trở về Gaza, ông Sinwar nhanh chóng thăng tiến trong hàng ngũ lãnh đạo của Hamas với danh tiếng là tàn nhẫn. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã chỉ định ông là “kẻ khủng bố toàn cầu” vào năm 2015. Ông được cho là có liên quan đến vụ ám sát một chỉ huy cấp cao khác của Hamas, Mahmoud Ishtewi, vào năm 2016 trong một cuộc đấu tranh giành quyền lực nội bộ.

Ông Sinwar chỉ huy các hoạt động của Hamas ở Gaza, làm việc với Haniyeh để liên kết tổ chức này với Iran và các lực lượng ủy nhiệm của Iran ở Trung Đông, đồng thời xây dựng năng lực quân sự của tổ chức.

Trên mặt trận, các quan chức y tế ở phía bắc Gaza ngày 17/10 cho biết một cuộc không kích của Israel vào một trường học vốn đã trở thành nơi trú ẩn cho những người Palestine di tản đã giết chết ít nhất 14 người, trong đó có năm trẻ em.

Quân đội Israel cho biết họ đang nhắm mục tiêu vào hàng chục phần tử hiếu chiến Hamas và Jihad Hồi giáo tập trung tại trường học ở Jabaliya, nơi các lực lượng Israel đã tiến hành một cuộc tấn công trên không và trên bộ lớn trong hơn một tuần.

Quân đội Israel đã cung cấp danh sách khoảng một chục người mà họ xác định là phần tử hiếu chiến tại địa điểm này.

Ông Fares Abu Hamza, người đứng đầu đơn vị cấp cứu của bộ y tế ở phía bắc Gaza, đã xác nhận số người chết và cho biết hàng chục người bị thương. Ông nói Bệnh viện Kamal Adwan gần đó đang phải vật lộn để điều trị cho những người bị thương. “Nhiều phụ nữ và trẻ em đang trong tình trạng nguy kịch”, ông nói.

Israel đã nhiều lần tấn công các lều trại và trường học nơi trú ẩn của những người di tản ở Gaza. Quân đội Israel cho biết họ thực hiện các cuộc tấn công chính xác vào các phần tử hiếu chiến và cố gắng tránh gây hại cho dân thường, nhưng các cuộc tấn công của họ thường giết chết phụ nữ và trẻ em.

Các phần tử hiếu chiến do Hamas cầm đầu đã gây khơi mào cuộc chiến tại Gaza khi họ tấn công vào miền nam Israel vào ngày 7 tháng 10 năm ngoái, giết chết khoảng 1.200 người, chủ yếu là dân thường, và bắt giữ khoảng 250 con tin.

Theo Bộ Y tế Gaza, cuộc tấn công trả đũa của Israel đã giết chết hơn 42.000 người Palestine. Quân đội Israel cho biết số người chết bao gồm hàng nghìn phần tử hiếu chiến.

Ở nơi khác, quân đội Israel ngày 17/10 nói rằng họ đã giết chết một chỉ huy Hezbollah ở miền nam Li Băng, đồng thời cũng tuyên bố một vòng sơ tán mới ở Thung lũng Bekaa.

Lực lượng Phòng vệ Israel xác định chỉ huy bị giết là Hussein Awada và cho biết ông ta chịu trách nhiệm bắn đạn pháo qua biên giới vào Israel.

Israel đã ban hành nhiều đợt lệnh di tản cho một số khu vực của Li Băng, nói rằng người dân cần phải rời khỏi những khu vực đó do gần các địa điểm của các phần tử hiếu chiến Hezbollah. Các lệnh này thường được ban hành trước các cuộc không kích của Israel.

Các lệnh mới nhất vào ngày 17/10 bao gồm các khu vực Saraaine, Tamnine và Safri.

Bộ y tế Li Băng cho biết các cuộc không kích của Israel hôm 16/10 đã giết chết 16 người ở thị trấn Nabatieh phía nam, bao gồm cả thị trưởng, và làm bị thương hơn 50 người.

Các quan chức Li Băng lên án cuộc tấn công vào thủ phủ của tỉnh, cho rằng đây là bằng chứng cho thấy chiến dịch của Israel chống lại nhóm vũ trang Hezbollah hiện đang chuyển sang nhắm vào nhà nước Li Băng.

Thủ tướng lâm thời Najib Mikati nói Israel “cố tình nhắm vào một cuộc họp của hội đồng thành phố”.

Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant, trong chuyến thăm miền bắc Israel gần biên giới với Li Băng, nói Israel sẽ không dừng cuộc tấn công vào Hezbollah để đàm phán.

Quân đội Israel cho biết họ đã tấn công hàng chục mục tiêu của Hezbollah ở khu vực Nabatieh.

Thủ lĩnh tối cao Hamas 'vô tình' bị ám sát

Một đơn vị quân đội Israel đã chạm trán với Yahya Sinwar - thủ lĩnh Hamas - trong một chiến dịch ở miền Nam Gaza, các quan chức quốc phòng Israel cho biết hôm 17/10.

Ông Yahya Sinwar, thủ lĩnh Hamas, chào khán giả tại lễ hội Ngày Quds Quốc tế ở Thành phố Gaza năm 2023. Ảnh: New York Times.

Trong hơn một năm qua, cơ quan an ninh của Israel, được Mỹ hậu thuẫn, đã dồn nguồn lực khổng lồ và thu thập vô vàn thông tin tình báo để truy lùng thủ lĩnh khét tiếng của Hamas, người chủ mưu các cuộc tấn công gây rúng động ngày 7/10/2023.

Nhưng cuối cùng, một đơn vị chỉ huy biệt đội huấn luyện đã bất ngờ chạm trán với ông Sinwar trong một chiến dịch ở miền Nam Gaza, theo bốn quan chức quốc phòng Israel, những người tiết lộ thông tin với điều kiện giấu tên vì tính nhạy cảm của vấn đề.

Các quan chức này cho biết đơn vị nói trên đang tuần tra ở miền Nam Gaza hôm 16/10 thì chạm trán với một nhóm nhỏ các chiến binh Hamas. Lực lượng này - được máy bay không người lái hỗ trợ - đã đọ súng và ba chiến binh đối phương thiệt mạng.

Ít ai có thể ngờ tới việc tìm thấy thủ lĩnh được mệnh danh là "bóng ma" của Hamas vì sự thoắt ẩn thoắt hiện của ông, ở một nơi như vậy. Tình báo Israel và Mỹ từ lâu đã đánh giá rằng ông Sinwar - lo sợ cho sự an toàn của bản thân - đã ẩn náu sâu dưới lòng đất, bố trí xung quanh mình bằng các con tin Israel để tránh bị ám sát.

Những bức ảnh do New York Times thu thập được, một số trong đó về sau được phát tán trực tuyến, cho thấy thi thể của một người đàn ông có khuôn mặt rất giống ông Sinwar.

Thi thể này có một số vết thương nặng, bao gồm cả ở đầu và chân. Những bức ảnh cho thấy thi thể có một số đặc điểm giống với những gì được ghi nhận trong những cảnh quay lưu trữ về ông Sinwar, bao gồm nốt ruồi đặc biệt gần mắt và răng khấp khểnh.

Vài giờ sau khi chiến dịch kết thúc, các binh lính phía Israel thận trọng tiếp cận các thi thể. Khu vực này vẫn còn rải rác các thiết bị nổ.

Hai quan chức Israel cho biết khu vực này vẫn còn rải rác các thiết bị nổ. Các binh lính cũng nghĩ rằng thi thể của một chiến binh - về sau được xác định chính là ông Sinwar - có thể là cái bẫy.

Họ tìm thấy tiền và vũ khí cùng với những chiến binh.

Nguồn tin nói rằng quân đội cũng lo ngại rằng có thể có con tin trong khu vực này, nhưng sau đó xác định được rằng không có con tin nào được tìm thấy cùng với những chiến binh. Không có bằng chứng nào cho thấy bất kỳ con tin nào đang bị giam giữ ở Gaza bị thương trong chiến dịch, quân đội Israel cho biết.

Vào tối 17/10, quân đội Israel, sau khi hoàn tất quá trình nhận dạng, đã thông báo rằng thủ lĩnh Hamas Sinwar đã chết.

Đài phát thanh Kan của Israel đưa tin thủ lĩnh Hamas đã bị giết “một cách tình cờ”, chứ không phải từ quá trình thu thập thông tin tình báo. Đài này cũng cho biết thêm rằng các thi thể được tìm thấy cùng với tiền mặt, vũ khí và giấy tờ tùy thân giả.

Hoa Kỳ ngày 17/10 công bố các chế tài mới nhắm vào các thực thể Trung Quốc và Nga vì vai trò của họ trong việc thiết kế, chế tạo và vận chuyển máy bay không người lái tấn công gây ra thương vong hàng loạt ở Ukraine.

Các chế tài nhắm vào hai thực thể Trung Quốc, công ty động cơ máy bay Xiamen Limbach và công ty Redlepus, một thực thể Nga là TSK Vektor và Tổng giám đốc của TSK là ông Vektor Artem Mikhailovich Yamshchikov.

Một quan chức cấp cao hôm 17/10 cho biết các thực thể này đã tham gia vào việc phát triển máy bay không người lái tấn công tầm xa dòng Garpiya của Nga, sản xuất chúng tại Trung Quốc và vận chuyển trực tiếp đến Nga.

“Garpiya, được thiết kế và sản xuất tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa với sự hợp tác của các công ty quốc phòng Nga, đã được sử dụng để phá hủy cơ sở hạ tầng quan trọng và gây ra thương vong hàng loạt”, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nói trong một tuyên bố.

“Hành động hôm nay là một phần trong nỗ lực liên tục của chúng tôi nhằm phá vỡ các nỗ lực của các thực thể và cá nhân có trụ sở tại CHND Trung Hoa và Nga nhằm hỗ trợ Nga mua lại công nghệ và linh kiện vũ khí tiên tiến. Chúng tôi sẽ tiếp tục gây thiệt hại cho những bên hỗ trợ cho cơ sở công nghiệp quân sự của Nga”.

Một quan chức cấp cao cho biết Hoa Kỳ đã cảnh báo Bắc Kinh trong quá khứ về mạng lưới này, trái ngược với tuyên bố của Trung Quốc rằng họ không hề biết về các mạng lưới như vậy.

Hai công ty Trung Quốc trực tiếp “tham gia vào việc sản xuất và vận chuyển những thứ rõ ràng là một phần của cuộc chiến tranh của Nga chống lại Ukraine và rõ ràng là đang chuyển giao cho một bên mà phương Tây đã xác định và trừng phạt là một phần của cơ sở công nghiệp quân sự của Nga”, vị quan chức này cho biết.

Kể từ năm 2022, Hoa Kỳ đã trừng phạt gần 100 thực thể có trụ sở tại Trung Quốc và Hong Kong. Phần lớn trong số họ là một phần của chuỗi cung ứng các mặt hàng sử dụng kép - các thành phần hoặc hàng hóa có thể được Nga chuyển đổi thành các mặt hàng quân sự sau đó được triển khai chống lại Ukraine.

Tuy nhiên, các chế tài ngày 17/10 là chế tài đầu tiên nhắm vào các thực thể Trung Quốc “trực tiếp phát triển và sản xuất các hệ thống vũ khí hoàn chỉnh hợp tác với các công ty Nga”.

Cũng vào ngày 17/10, Vương quốc Anh đã công bố gói chế tài lớn nhất của mình đối với “đội tàu chở dầu ngầm” của Nga – những con tàu được cho là cố tình hoạt động bất chấp các chế tài của phương Tây.

London cho biết thêm 18 tàu nữa sẽ bị cấm vào các cảng của Anh, nâng tổng số tàu chở dầu bị chế tài lên 43.

Các chế tài đang có hiệu lực

Trả lời câu hỏi của VOA, quan chức này cho biết các chế tài của phương Tây đang có hiệu lực.

“Điều này đang tác động trực tiếp đến nền kinh tế của họ. Nó đang tác động trực tiếp đến khả năng tiếp cận vật liệu chiến tranh của họ. Nó đang tác động trực tiếp đến chất lượng hàng hóa mà họ đang đạt được”, quan chức này nói.

Một quan chức cấp cao thứ hai của chính quyền cho biết Moscow đang cảm thấy “áp lực bên ngoài chưa từng có” đối với các dự án thương mại và đầu tư của mình với Trung Quốc. Tuy nhiên, mối quan hệ thương mại ngày càng phát triển giữa hai nước cho thấy “họ đang tiếp tục đổi mới và lách luật, đó là lý do tại sao chúng tôi cũng đang tiếp tục các chế tài và các công cụ khác”.

Trung Quốc nói họ không cung cấp vũ khí cho Nga. Bắc Kinh một mực nói họ xử lý việc xuất khẩu các mặt hàng sử dụng kép theo luật pháp và áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ đối với hoạt động xuất khẩu máy bay không người lái.

Các giao dịch của các công ty bị chế tài là “không tương thích” với các tuyên bố của Bắc Kinh, quan chức thứ hai nói. “Nếu Trung Quốc nghiêm túc về cam kết đó, chúng tôi yêu cầu họ hành động để đóng cửa mạng lưới này”.

Bắc Kinh đã từng tuyên bố rằng họ “kiên quyết phản đối các chế tài đơn phương và quyền tài phán dài hạn không có cơ sở trong luật pháp quốc tế hoặc sự cho phép của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc”.

Theo phân tích dữ liệu hải quan Trung Quốc của tổ chức nghiên cứu Carnegie Endowment, mỗi tháng, Bắc Kinh xuất khẩu sang Nga hơn 300 triệu đô la các mặt hàng được gọi là sử dụng kép có cả ứng dụng thương mại và quân sự.

Mối quan hệ giữa Moscow và Bắc Kinh đã phát triển. Vào ngày 16/10, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường và Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin đã công bố kế hoạch mở rộng hợp tác trong hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, hay SCO, tại Islamabad, Pakistan. SCO được Nga và Trung Quốc thành lập vào năm 2001 để chống lại các liên minh phương Tây.