Cà Kê Dê Ngỗng
Trung Quốc muốn kiểm soát toàn bộ những gì mà người ta muốn xem
(Ảnh Andrey Bayda/Shutterstock)
Hãy hình dung ra một ngày nào đó, bỗng dưng có một đảng phái chính trị tuyên bố rằng họ sẽ đưa ra một phương thức mới để kiểm duyệt tất cả các phim của Hollywood, cấm chiếu tất cả những bộ phim có cảnh quay miêu tả tiêu cực về đảng phái đó cũng như lực lượng cảnh vệ và quân đội của họ. Hãy hình dung rằng, họ sẽ cấm những thước phim có nội dung đề cao tôn giáo và sự siêu nhiên. Họ cũng sẽ không cho phép trình chiếu những hình ảnh trong đó người dân đang vi phạm luật lệ của họ.
Thực tế là hiện nay Hollywood đã và đang tuân theo tất cả những yêu cầu đó, nhưng không phải là họ làm theo chỉ định của một đảng phái chính trị nào đó ở Mỹ. Thay vào đó, họ tự kiểm duyệt nội dung các tác phẩm của mình để làm hài lòng Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), với hy vọng là những bộ phim của họ sẽ thâm nhập vào thị trường đông dân nhất thế giới này. Và sau khi những bộ phim này được thay đổi nội dung để lấy lòng chính quyền Trung Quốc, thì chúng được công chiếu khắp toàn cầu, ngay cả ở Mỹ, chứ không chỉ riêng tại các rạp phim của Trung Quốc.
Trong khi các công ty Trung Quốc đang thâu tóm các doanh nghiệp chủ chốt trong ngành công nghiệp điện ảnh Mỹ, thì nhiều nhà làm phim của Mỹ vẫn đang hợp tác trực tiếp với các công ty Trung Quốc và với những cơ quan của ĐCSTQ nhằm điều chỉnh và kiểm duyệt những bộ phim của họ. ĐCSTQ bây giờ đã kiểm soát được những gì mà Hollywood được và không được phép sản xuất.
Những nhà lãnh đạo của Trung Quốc muốn chi phối Hollywood không chỉ vì mục đích đơn thuần là kiểm duyệt và lợi nhuận. Họ đang tiến hành một cuộc chiến tranh văn hóa, mà nạn nhân của nó chính là khán giả Mỹ và sự tự do sáng tạo về biểu tượng nước Mỹ.
Hollywood là hãng sản xuất giấc mơ của nước Mỹ. Hơn bất kỳ hình thức văn hóa nào khác, điện ảnh định hình cho trí tưởng tượng của người Mỹ. Nó cũng cung cấp cho người Mỹ một điểm tương đồng để mở ra một cuộc đối thoại ở cấp độ quốc gia. Và ở một mức độ nào đó, thì đặc tính của nước Mỹ được hình thành thông qua các bộ phim nổi tiếng. Nhưng hiện nay ĐCSTQ đang trực tiếp tự nhúng tay vào quy trình tạo ra những câu chuyện mà người Mỹ sử dụng để tìm hiểu về bản thân mình.
Kiểm soát tư tưởng
Một báo cáo của Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung (USCC) vào ngày 28 tháng 10 năm 2015 đã công bố rằng “Trung Quốc coi phim ảnh là một công cụ để kiểm soát xã hội”. Và nhấn mạnh rằng khi đề cập đến các chính sách của Trung Quốc về việc điều chỉnh nội dung trong phim, thì “những mối quan tâm của ĐCSTQ luôn phải ở vị trí cao hơn tất cả các quyền lợi khác”.
Vị trí này có thể được nhìn thấy rõ ràng trong một số bộ phim đã bị hệ thống kiểm soát của ĐCSTQ kiểm duyệt hoặc chặn lại.
[Phim “Đặc vụ áo đen phần 3”] đã bị ép phải cắt đoạn người dân bị xoá ký ức, vì một tờ báo Trung Quốc cho rằng cảnh phim này có thể được hiểu là một sự bình luận về chính sách kiểm duyệt Internet của Trung Quốc.
– Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung
Phim “Thuyền trưởng Phillips” được sản xuất vào năm 2013, với nam diễn viên chính Tom Hanks trong vai thuyền trưởng của một con tàu chở hàng của Mỹ, và được cứu thoát khỏi cướp biển Somali nhờ lực lượng đặc nhiệm Hải quân Mỹ. Báo cáo của Ủy ban Giám sát Kinh tế và An ninh Mỹ – Trung cho biết, ĐCSTQ đã ngăn không cho phim này được chiếu ở Trung Quốc “vì bộ phim mô tả tích cực về đất nước và quân đội của Mỹ”.
Tom Hanks (trái) và Barkhad Abdi khi quảng bá phim “Thuyền trưởng Phillips” tại Los Angeles vào tháng 9 năm 2013. Bộ phim đã không được trình chiếu ở Trung Quốc vì trong phim ca ngợi quân đội của Mỹ (Ảnh: Araya Diaz / Getty Images for Sony)
Báo cáo cũng lưu ý rằng bộ phim “Người áo đen” sản xuất vào năm 2012 “đã bị ép phải cắt cảnh người dân bị xoá ký ức, vì một tờ báo Trung Quốc cho rằng cảnh phim này có thể được hiểu là một sự bình luận về chính sách kiểm duyệt Internet của Trung Quốc”.
Còn có rất nhiều trường hợp tương tự cũng bị kiểm duyệt tại Trung Quốc. Như phim Karate Kids phiên bản năm 2010, mặc dù đã được ĐCSTQ giám sát gắt gao nhưng vẫn gặp rắc rối vì nhân vật phản diện trong phim là người Trung Quốc. Ngoài ra, báo cáo còn cho biết rằng, định dạng 3D của bộ phim Top Gun năm 1985 cũng đã bị cấm chiếu “vì nó phô diễn sự vượt trội của quân đội Mỹ”.
Ông Amar Manzoor, tác giả cuốn “Nghệ Thuật Chiến Tranh Công Nghiệp” nhận định rằng, có thể xem cách ĐCSTQ sử dụng các bộ phim tương tự như cách mà một công ty một mặt quảng bá thương hiệu của mình nhưng đồng thời còn tấn công đối thủ chính của nó.
Manzoor lấy ví dụ về bộ phim “Transformers: Kỷ nguyên Tuyệt chủng” được sản xuất vào 2014. Bộ phim hành động này lồng quảng cáo cho ít nhất 10 sản phẩm của Trung Quốc – từ các công ty bất động sản cho đến máy tính, và cả rượu. Ông nói: “Về mặt truyền thông thì họ đang tìm kiếm sự hiện diện của Trung Quốc trong ngành công nghiệp điện ảnh Mỹ, bởi vì thâm nhập thị trường bằng phim Mỹ thì tốt hơn là chỉ phim Trung Quốc”.
Manzoor cho rằng điều này nằm trong một ý tưởng bao quát hơn: Nếu chúng ta thâm nhập vào một nền văn hóa cao cấp và tự đặt mình vào vị thế mà người khác cảm nhận là cùng đẳng cấp với nền văn hóa đó, thì điều này sẽ có tác dụng cải thiện hình ảnh thương hiệu của chúng ta.
“Thương hiệu” của ĐCSTQ gắn liền với những hành vi ngược đãi vi phạm nhân quyền, sự kiểm duyệt, sản phẩm kém chất lượng, hoạt động gián điệp, và sự cai trị độc đoán. Nhưng nhờ vào sự kiểm duyệt phim, ĐCSTQ đã xô lệch được nhận thức quốc tế theo hướng có lợi cho nó. ĐCSTQ buộc Hollywood không được thể hiện bất kỳ yếu tố tiêu cực nào, thay vào đó họ phải chiếu những hình ảnh đầy giả dối nhưng mang tính tích cực về Trung Quốc. ĐCSTQ cũng nghiêm cấm các phim Hollywood đề cao vai trò của Mỹ, vì họ được mặc định là đối thủ cạnh tranh chính của chế độ Trung Quốc.
“Các tác phẩm nghệ thuật đặc sắc nhất khiến cho chúng ta phải suy nghĩ, phải nghi vấn. Chúng thôi thúc chúng ta xem xét những lựa chọn mới, tuy nhiên, những người cộng sản thì không muốn như vậy”
– Giáo sư Ronald J. Rychlak, Khoa Luật Đại học Mississippi.
Ronald J. Rychlak – Giáo sư ngành Luật tại Đại học Mississippi nói rằng, ngay từ đầu thế kỷ 20 đến nay, các chế độ độc tài đã và đang sử dụng những bộ phim để phục vụ cho lợi ích chính trị.
“Ngành công nghiệp giải trí có ảnh hưởng vô cùng to lớn – hãy nhìn lại cái cách mà Liên Xô đã kiểm soát các rạp chiếu phim và múa ba lê. Và Đức Quốc xã cũng đã làm điều tương tự”, Rychlak nói.
Rychlak khá am tường về chủ đề này. Cùng với Trung tướng Ion Mihai Pacepa – quan chức tình báo cấp cao nhất thuộc khối Xô Viết từng đào ngũ sang phương Tây, 2 ông là đồng tác giả của cuốn sách “Đánh lạc thông tin” trong đó tường thuật chi tiết về những chiến thuật mà chế độ cộng sản đã sử dụng để tạo ra những câu chuyện dối trá và làm thay đổi quan điểm.
“Các tác phẩm nghệ thuật đặc sắc nhất khiến cho chúng ta phải suy nghĩ, phải nghi vấn”. Ông Rychlak nói: “Chúng thôi thúc chúng ta xem xét những lựa chọn mới, tuy nhiên, những người cộng sản không muốn như vậy”.
“Giới nghệ sĩ có thể nói về sức mạnh của nghệ thuật, nhưng chỉ có những kẻ độc tài mới thực sự hiểu được sức mạnh của nghệ thuật, bởi vì họ chuyên lạm dụng nó”.
Một hệ thống kiểm soát
Nhà làm phim “Iron Man 3” mất nhiều công sức để lấy lòng chính quyền Trung Quốc, bao gồm việc quay thêm cảnh và bổ sung địa điểm trong phiên bản tiếng Trung Quốc, nhằm đề cao diễn viên người Trung Quốc và các địa phương của Trung Quốc (Ảnh: Wang Zhao/ AFP / Getty Images)
Hollywood rất sẵn lòng để cho ĐCSTQ kiểm duyệt vì họ tin rằng thị trường Trung Quốc mang lại cho họ một cơ hội vàng.
ĐCSTQ thao túng mong muốn được hợp tác của Hollywood bằng cách hạn chế số lượng phim nước ngoài được phép đưa vào Trung quốc – thông qua một hệ thống hạn ngạch vốn vi phạm quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Mỗi năm, chỉ có 34 phim của các nước phương Tây được phép trình chiếu ở Trung Quốc, và vì vậy các hãng điện ảnh phương Tây phải cạnh tranh lẫn nhau để làm vừa lòng ĐCSTQ.
“Mặc dù uy thế của Tổng cục Quản lý báo chí, xuất bản, phát thanh, phim ảnh và truyền hình quốc gia Trung Quốc là khá lớn (một cách có chủ ý), nhưng nhiệm vụ cụ thể của nó chỉ bao gồm việc ban hành các quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của ĐCSTQ”
— Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung.
Điều kiện để được gia nhập thị trường Trung Quốc thì rất nghiêm ngặt. Hollywood phải chọn giữa việc hoặc cắt giảm 25% doanh thu bán vé, hoặc phải bán luôn cả bộ phim cho ĐCSTQ với mức giá ấn định. Những bộ phim được lựa chọn bởi một cơ quan kiểm duyệt khá nổi tiếng của nhà nước Trung Quốc, gọi là Tổng cục Quản lý báo chí, xuất bản, phát thanh, phim ảnh và truyền hình quốc gia Trung Quốc (SAPPRFT).
Báo cáo cho biết: “Mặc dù uy thế của Tổng cục Quản lý báo chí, xuất bản, phát thanh, phim ảnh và truyền hình quốc gia Trung Quốc là khá lớn (một cách có chủ ý), nhưng nhiệm vụ cụ thể của nó chỉ bao gồm việc ban hành các quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của ĐCSTQ”. Đồng thời nhấn mạnh rằng Giám đốc của cơ quan này thì “cũng như tất cả các quan chức khác đang làm việc tại SAPPRFT”, là một Đảng viên của ĐCSTQ “có thâm niên công tác tuyên truyền”.
Trong khi đó, để được chọn vào 1 trong 34 bộ phim này, thì có một chút tương tự như trò chơi bắn súng roulette của Nga. Bởi vì ĐCSTQ không thể hiện nhất quán tiêu chí nào được hoặc không được phép xuất hiện trong nội dung phim. Điều này khiến các nhà sản xuất phim phải đi xa hơn nữa so với tiêu chuẩn bề ngoài của ĐCSTQ, và bỏ ra nhiều nỗ lực trực tiếp hơn nữa để lấy lòng những nhân viên kiểm duyệt phim của Trung Quốc.
Nội dung các email bị rò rỉ của hãng điện ảnh Sony Pictures Entertainment đã tiết lộ một số suy nghĩ đằng sau những sửa đổi của các hãng phim sao cho phù hợp với sở thích của ĐCSTQ. Theo một báo cáo vào tháng 7 năm 2015 của Reuters, các chuyên gia điều hành của Sony đã loại bỏ phân cảnh Vạn Lý Trường Thành bị tàn phá và cảnh một hacker “chiến hữu tình nghi là Cộng sản” trong bộ phim “Pixels” sản xuất vào năm 2015. Vì họ sợ là những cảnh này sẽ ảnh hưởng đến khả năng được trình chiếu tại thị trường Trung Quốc. Theo kịch bản thì Vạn Lý Trường Thành bị tàn phá nhưng trong phim thì đó lại là Đài tưởng niệm Washington Monument, Taj Mahal, và một số khu của Manhattan.
Diễn viên Trung Quốc Vương Học Kỳ, người đóng vai chính trong phiên bản Trung Quốc của “Iron Man 3”, chụp hình cùng một diễn viên khác đang tạo dáng Iron Man trước cổng thành cổ Bắc Kinh khi đang quảng bá phim. (Ảnh: DMG Entertainment)
Hãng thông tấn Reuters cho biết rằng, ông Li Chow – Trưởng đại diện của Sony Pictures tại Trung Quốc đã viết trong một email gửi đến ban điều hành cấp cao của Sony vào tháng 12 năm 2013: “Mặc dù việc Vạn Lý Trường Thành bị thủng một lỗ có thể là không có vấn đề gì nếu nó thuộc về một hiện tượng toàn cầu. Nhưng cảnh này thực ra là không cần thiết vì nó sẽ không hề có lợi cho sự phát hành ở Trung Quốc. Do đó, tôi đề nghị rằng chúng ta không nên có cảnh này”.
Những bộ phim khác cũng áp dụng các biện pháp tương tự. Ban đầu, kịch bản gốc của bộ phim “Red Dawn” sản xuất vào năm 2012 miêu tả những người cộng sản Trung Quốc xâm lược nước Mỹ, nhưng sau đó họ đã thay đổi thành những người Bắc Triều Tiên.
Bên cạnh việc tự kiểm duyệt thì Hollywood còn có cách khác để tiếp cận thị trường Trung Quốc: họ hợp tác trực tiếp với các công ty Trung Quốc và cho phép các quan chức ĐCSTQ và SAPPRFT được giám sát trực tiếp hơn trong quá trình sản xuất phim. Cách làm này sẽ giúp những bộ phim của họ không bị liệt vào danh mục phim nước ngoài.
Tuy nhiên, việc hợp tác sản xuất này phải đi kèm một số yêu cầu. Báo cáo của Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung cho biết, những yêu cầu này bao gồm “phải có ít nhất 1 cảnh quay tại Trung Quốc, phải có ít nhất một diễn viên là người Trung Quốc, các công ty Trung Quốc phải đầu tư tối thiểu 1/3 trong tổng vốn đầu tư của bộ phim, và nói chung là phải thể hiện ‘những yếu tố tích cực về Trung Quốc’”.
Bộ phim “Iron Man 3” được sản xuất vào năm 2013, hãng Disney hợp tác với hãng phim Trung Quốc DMG Entertainment Group đã thực hiện theo cách trên. Các nhà làm phim đã có những hành động mạnh tay để lấy lòng ĐCSTQ. Chẳng hạn như họ đã bổ sung thêm các cảnh quay và địa điểm trong phiên bản tiếng Trung Quốc, đề cao diễn viên người Trung Quốc cũng như những thắng cảnh của Trung Quốc. Họ cũng cho diễn viên người Anh Ben Kingsley đóng vai nhân vật phản diện mang tên The Mandarin – vốn là một nhân vật người Trung Quốc trong bộ truyện tranh mà bộ phim này mô phỏng theo.
Nếu bạn nhận thấy rằng những bộ phim của Hollywood ngày càng có nhiều cảnh quay không tốt về nước Mỹ, nhưng lại có nhiều cảnh chống đối tôn giáo và tâng bốc chế độ ĐCSTQ; thì đó không phải là những nhận thức mơ hồ mà đó là những yêu cầu mà ĐCSTQ đã áp đặt vào Hollywood. Và hầu hết các hãng phim lớn đều phải tuân thủ những đòi hỏi ấy để giành một suất trong các rạp Trung Quốc.
Và khi mà ngày càng có nhiều công ty Trung Quốc mua lại hoặc liên doanh hợp tác với hãng phim nước ngoài, thì những hình thức kiểm duyệt này sẽ trở nên thịnh hành hơn bao giờ hết.
Sự đầu tư ồ ạt của Trung Quốc
Một rạp AMC gần quảng trường Thời đại được chụp vào ngày 23 tháng 8 năm 2016. Tập đoàn Dalian Wanda Group đã mua lại hãng AMC Entertainment Holdings vào năm 2012 với giá 2.6 tỷ USD (Samira Bouaou/Epoch Times)
Trong khi các hãng điện ảnh Hollywood đang tìm mọi cách để tiếp cận thị trường Trung Quốc thông qua hợp tác với các hãng phim trong nước Trung Quốc, thì các tập đoàn, công ty giải trí lớn của Trung Quốc cũng đang nhắm đến các hãng phim nước ngoài, từ đó giúp bành trướng ảnh hưởng của ĐCSTQ lên ngành công nghiệp điện ảnh toàn cầu.
Tháng 1 năm 2016, Dalian Wanda đã trở thành tập đoàn đầu tiên của Trung Quốc sở hữu một hãng phim lớn của Hollywood khi họ mua lại hãng phim Legendary Entertainment với giá 3,5 tỷ USD bằng tiền mặt. Trước đó, vào năm 2012, hãng này đã có thương vụ thâu tóm công ty mẹ của chuỗi rạp chiếu phim lớn thứ 2 ở Mỹ (AMC Theaters) là AMC Entertainment Holdings với giá 2,6 tỷ USD.
Tập đoàn này cũng sỡ hữu công ty phát hành phim Hoyts Group của Úc, tập đoàn điện ảnh hàng đầu Châu Âu là Odeon & UCI Cinemas Group. Và sở hữu luôn hệ thống rạp chiếu phim Wanda Cinema Line có trụ sở tại Trung Quốc. Ngoài ra, đã có những thông tin xác nhận rằng tập đoàn này đang thương lượng mua lại 49% cổ phần của hãng phim Paramount Picture.
Những tập đoàn khác có ý đồ tham gia thôn tính các công ty phương tây gồm có Tencent, DMG Entertainment (DMG Yinji), Baidu và đài truyền hình nhà nước CCTV.
Đa số những công ty này đều có dây mơ rễ má với ĐCSTQ. Không cần biết mức độ quan hệ sâu hay nông thì hầu hết những công ty này đều được yêu cầu là phải có liên lạc với ĐCSTQ. Tân Hoa Xã vừa mới đưa tin xác nhận lại yêu cầu này, nhấn mạnh như sau: “Hiến pháp của Đảng quy định đối với các tổ chức, doanh nghiệp nào có từ 3 thành viên trở lên” phải thành lập chi bộ ĐCSTQ. Việc này cũng áp dụng cho các công ty nước ngoài có trụ sở tại Trung Quốc.
Cho dù bản thân các công ty này có mong muốn cổ xúy cho ĐCSTQ hay không, nhưng khi đang hoạt động tại Trung Quốc thì họ buộc phải tuân thủ luật của ĐCSTQ, bao gồm luôn cả những quy định về kiểm duyệt. Và ở những cấp cao hơn trong chính quyền Trung Quốc, thì lãnh đạo ĐCSTQ đã khẳng định rõ mong muốn sử dụng các bộ phim, cũng như các hình thức thông tin và giải trí khác, thành những công cụ chiến lược để thúc ép thực hiện chính sách của họ.
Chiến tranh văn hóa
Tài tử Tom Cruise trong siêu phẩm “Top Gun”. Phiên bản 3-D của phim này đã bị cấm chiếu ở Trung Quốc do phim có nội dung phô diễn sức mạnh của không quân Mỹ (Paramount Pictures)
Ông Hồ Cẩm Đào cho rằng ở khía cạnh chiến lược thì nhiều quốc gia “đang tăng cường quyền lực mềm thông qua nền văn hóa của họ”. Đồng thời tuyên bố “Các thế lực thù địch quốc tế đang leo thang các nỗ lực chiến lược nhằm Âu hóa và chia cắt đất nước chúng ta. Các lĩnh vực tư tưởng và văn hóa là trọng tâm mà họ muốn gây nên sự xâm nhập lâu dài”.
Ông cáo buộc “sự ô nhiễm về mặt tinh thần” và “tự do hóa giai cấp tư sản” của phương Tây chính là những nguyên nhân gây ra các phong trào ủng hộ dân chủ. Và ông kêu gọi ĐCSTQ cần phải “nâng cao cảnh giác” và “thực hiện các biện pháp đối phó hiệu quả”.
Chiến tranh văn hóa chỉ là một trong 12 chiến thuật, đã được Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa định nghĩa đó là cuộc chiến “không giới hạn” và “bất chấp đạo lý”.
Bài phát biểu diễn ra cùng thời điểm tập đoàn Dalian Wanda Group mua lại AMC Theaters vào năm 2012.
Đề cập đến bài phát biểu của ông Hồ Cẩm Đào, vào tháng 11 năm 2012 tạp chí Huffington Post nhấn mạnh: “Một điều mà chúng ta có thể đoán trước được chính là sự nỗ lực không ngừng để tăng cường kiểm duyệt, giám sát rình mò giống như game show Big Brother, và để kiểm soát tư tưởng. Điều này nghe có vẻ cường điệu nhưng không phải. Xét trên thực tế, thì Chủ tịch Hồ Cẩm Đào đã phát biểu rất thẳng thừng về chuyện này”.
Dù chiến lược của ĐCSTQ nghe có vẻ bí mật và mập mờ, nhưng trên thực tế thì họ khá lớn tiếng chống lại ngành giải trí của Mỹ. Hơn nữa họ còn mạnh miệng tuyên bố về những chiến lược của riêng mình dưới hình thức “chiến tranh văn hóa”.
Trong một biên bản gửi đến Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung vào ngày 9 tháng 6 năm 2016, David Major, người sáng lập và là Chủ tịch của Trung tâm CI, một công ty đào tạo phản gián có trụ sở tại Mỹ, đã giải thích bản chất ý nghĩa đằng sau cụm từ “chiến tranh văn hóa” của ĐCSTQ. Ông cho rằng chiến tranh văn hóa “nghĩa là gây ảnh hưởng đến định kiến văn hóa của một quốc gia mục tiêu, bằng cách áp đặt quan điểm văn hóa riêng của mình”.
Major lưu ý rằng chiến lược này gắn chặt với một hệ thống chiến thuật rộng hơn và trái với thông thường của Trung Quốc, nó được gọi là Chiến tranh Không Giới hạn. Nó đã được 2 Đại tá không quân và những cán bộ chính trị thuộc Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa hoạch định rất chi tiết vào năm 1999. Chiến tranh văn hóa chỉ là một trong 12 chiến thuật, đã được Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa định nghĩa đó là cuộc chiến “không giới hạn” và “bất chấp đạo lý”.
Một trong những chiến lược gần đây mà ĐCSTQ áp dụng được gọi là Tam Chiến, được lấy trực tiếp từ học thuyết Chiến tranh không giới hạn và tập trung cụ thể hơn về mặt quản lý nhận thức. Vào năm 2003, Trung ương Đảng và Quân ủy Trung ương đã phê duyệt cho Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa sử dụng Tam Chiến.
Tam Chiến bao gồm cuộc chiến tâm lý, cuộc chiến truyền thông và cuộc chiến pháp lý. Trong một báo cáo được công bố vào tháng 3 năm 2015, Lực lượng Tác chiến Đặc biệt của Mỹ đã giải thích việc ĐCSTQ sử dụng các khái niệm chiến tranh kể trên – cũng như những khái niệm tương tự khác mà Iran và Nga đã từng sử dụng, và kêu gọi Mỹ hành động chống lại những chiến thuật này.
Trong Tam Chiến thì có đến 2 cuộc chiến liên quan trực tiếp đến chiến tranh văn hóa, đó là cuộc chiến tâm lý và cuộc chiến truyền thông. Báo cáo này cho biết, cuộc chiến tâm lý là nhằm “tìm cách làm suy yếu khả năng hoạt động của đối phương bằng cách làm giảm nhuệ khí của quân đội và tinh thần của người dân” thông qua các công cụ phát thanh, truyền hình, lan tin đồn và các công cụ khác. Cuộc chiến truyền thông là nhằm “tìm cách gây ảnh hưởng tới tư tưởng của người dân trong và ngoài nước để họ ủng hộ hoạt động quân sự của Trung Quốc, đồng thời ngăn chặn kẻ thù có hành động gây phương hại tới lợi ích của Trung Quốc”.
“Phải nhận thức được rằng chúng ta đang trong giai đoạn cạnh tranh khốc liệt với điện ảnh Mỹ… Đây là sự chống giữ và đấu tranh vì lãnh thổ văn hóa”
– Zhang Hongsen, Giám đốc Tổng cục báo chí, xuất bản, phát thanh và truyền hình nhà nước Trung Quốc.
Phần 3 của Tam Chiến chính là cuộc chiến pháp lý. Có thể thấy cuộc chiến này của ĐCSTQ trong sự thao túng luật pháp quốc tế bằng cách hạn chế nhập khẩu phim, điều này vốn đã vi phạm quy định của Tổ chức thương mại thế giới (WTO).
Nhiều nhận xét công khai của các lãnh đạo ĐCSTQ và các sĩ quan quân đội đã biểu lộ quan điểm của nhà cầm quyền Trung Quốc, họ sử dụng phương tiện giải trí như một chiến lược dựa theo học thuyết chiến tranh Văn hóa.
Tháng 12 năm 2013, Tờ Quốc phòng Trung Quốc đã chỉ trích gay gắt trò chơi video “Battlefield 4” vì đã lập một vị tướng Trung Quốc làm nhân vật phản diện. Tờ báo buộc tội trò chơi video này đã trở thành “một hình thức mới của sự thâm nhập và xâm lược văn hóa” nhằm mục đích “làm giảm hình tượng của một quốc gia trong con mắt của các quốc gia khác”. Bài báo còn tuyên bố việc sử dụng hình ảnh một vị tướng Trung Quốc như một kẻ thù trong trò chơi sẽ khiến khán giả phương Tây xem Trung Quốc là “kẻ thù chung”.
Khi báo cáo trên được thực hiện trong bối cảnh ĐCSTQ cấm các phim như “Captain Phillips” và phiên bản 3-D của “Top Gun” vì các bộ phim đó đề cao quân đội Mỹ – thì tư duy chiến lược này đã trở nên rõ ràng hơn.
Vào tháng 8 năm 2014, ĐCSTQ đã bắt đầu khôi phục lại những bộ phim được sản xuất vào những năm 1930. Báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng gọi những hành động này là “chiến tranh văn hóa” và “thúc đẩy quyền lực mềm”. Tờ báo dẫn lời của ĐCSTQ nói rằng, tháng 6 năm 2014 họ đã đầu tư 100 triệu nhân dân tệ (khoảng 15 triệu USD) để tài trợ từ 5 đến 10 “bộ phim gây ảnh hưởng”.
Báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng đăng lời phát biểu của ông Zhang Hongsen – Giám đốc Tổng cục báo chí, xuất bản, phát thanh và truyền hình nhà nước Trung Quốc: “Phải nhận thức được rằng chúng ta đang trong giai đoạn cạnh tranh khốc liệt với điện ảnh Mỹ… Đây là sự chống giữ và đấu tranh vì lãnh thổ văn hóa”.
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
Trung Quốc muốn kiểm soát toàn bộ những gì mà người ta muốn xem
(Ảnh Andrey Bayda/Shutterstock)
Hãy hình dung ra một ngày nào đó, bỗng dưng có một đảng phái chính trị tuyên bố rằng họ sẽ đưa ra một phương thức mới để kiểm duyệt tất cả các phim của Hollywood, cấm chiếu tất cả những bộ phim có cảnh quay miêu tả tiêu cực về đảng phái đó cũng như lực lượng cảnh vệ và quân đội của họ. Hãy hình dung rằng, họ sẽ cấm những thước phim có nội dung đề cao tôn giáo và sự siêu nhiên. Họ cũng sẽ không cho phép trình chiếu những hình ảnh trong đó người dân đang vi phạm luật lệ của họ.
Thực tế là hiện nay Hollywood đã và đang tuân theo tất cả những yêu cầu đó, nhưng không phải là họ làm theo chỉ định của một đảng phái chính trị nào đó ở Mỹ. Thay vào đó, họ tự kiểm duyệt nội dung các tác phẩm của mình để làm hài lòng Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), với hy vọng là những bộ phim của họ sẽ thâm nhập vào thị trường đông dân nhất thế giới này. Và sau khi những bộ phim này được thay đổi nội dung để lấy lòng chính quyền Trung Quốc, thì chúng được công chiếu khắp toàn cầu, ngay cả ở Mỹ, chứ không chỉ riêng tại các rạp phim của Trung Quốc.
Trong khi các công ty Trung Quốc đang thâu tóm các doanh nghiệp chủ chốt trong ngành công nghiệp điện ảnh Mỹ, thì nhiều nhà làm phim của Mỹ vẫn đang hợp tác trực tiếp với các công ty Trung Quốc và với những cơ quan của ĐCSTQ nhằm điều chỉnh và kiểm duyệt những bộ phim của họ. ĐCSTQ bây giờ đã kiểm soát được những gì mà Hollywood được và không được phép sản xuất.
Những nhà lãnh đạo của Trung Quốc muốn chi phối Hollywood không chỉ vì mục đích đơn thuần là kiểm duyệt và lợi nhuận. Họ đang tiến hành một cuộc chiến tranh văn hóa, mà nạn nhân của nó chính là khán giả Mỹ và sự tự do sáng tạo về biểu tượng nước Mỹ.
Hollywood là hãng sản xuất giấc mơ của nước Mỹ. Hơn bất kỳ hình thức văn hóa nào khác, điện ảnh định hình cho trí tưởng tượng của người Mỹ. Nó cũng cung cấp cho người Mỹ một điểm tương đồng để mở ra một cuộc đối thoại ở cấp độ quốc gia. Và ở một mức độ nào đó, thì đặc tính của nước Mỹ được hình thành thông qua các bộ phim nổi tiếng. Nhưng hiện nay ĐCSTQ đang trực tiếp tự nhúng tay vào quy trình tạo ra những câu chuyện mà người Mỹ sử dụng để tìm hiểu về bản thân mình.
Kiểm soát tư tưởng
Một báo cáo của Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung (USCC) vào ngày 28 tháng 10 năm 2015 đã công bố rằng “Trung Quốc coi phim ảnh là một công cụ để kiểm soát xã hội”. Và nhấn mạnh rằng khi đề cập đến các chính sách của Trung Quốc về việc điều chỉnh nội dung trong phim, thì “những mối quan tâm của ĐCSTQ luôn phải ở vị trí cao hơn tất cả các quyền lợi khác”.
Vị trí này có thể được nhìn thấy rõ ràng trong một số bộ phim đã bị hệ thống kiểm soát của ĐCSTQ kiểm duyệt hoặc chặn lại.
[Phim “Đặc vụ áo đen phần 3”] đã bị ép phải cắt đoạn người dân bị xoá ký ức, vì một tờ báo Trung Quốc cho rằng cảnh phim này có thể được hiểu là một sự bình luận về chính sách kiểm duyệt Internet của Trung Quốc.
– Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung
Phim “Thuyền trưởng Phillips” được sản xuất vào năm 2013, với nam diễn viên chính Tom Hanks trong vai thuyền trưởng của một con tàu chở hàng của Mỹ, và được cứu thoát khỏi cướp biển Somali nhờ lực lượng đặc nhiệm Hải quân Mỹ. Báo cáo của Ủy ban Giám sát Kinh tế và An ninh Mỹ – Trung cho biết, ĐCSTQ đã ngăn không cho phim này được chiếu ở Trung Quốc “vì bộ phim mô tả tích cực về đất nước và quân đội của Mỹ”.
Tom Hanks (trái) và Barkhad Abdi khi quảng bá phim “Thuyền trưởng Phillips” tại Los Angeles vào tháng 9 năm 2013. Bộ phim đã không được trình chiếu ở Trung Quốc vì trong phim ca ngợi quân đội của Mỹ (Ảnh: Araya Diaz / Getty Images for Sony)
Báo cáo cũng lưu ý rằng bộ phim “Người áo đen” sản xuất vào năm 2012 “đã bị ép phải cắt cảnh người dân bị xoá ký ức, vì một tờ báo Trung Quốc cho rằng cảnh phim này có thể được hiểu là một sự bình luận về chính sách kiểm duyệt Internet của Trung Quốc”.
Còn có rất nhiều trường hợp tương tự cũng bị kiểm duyệt tại Trung Quốc. Như phim Karate Kids phiên bản năm 2010, mặc dù đã được ĐCSTQ giám sát gắt gao nhưng vẫn gặp rắc rối vì nhân vật phản diện trong phim là người Trung Quốc. Ngoài ra, báo cáo còn cho biết rằng, định dạng 3D của bộ phim Top Gun năm 1985 cũng đã bị cấm chiếu “vì nó phô diễn sự vượt trội của quân đội Mỹ”.
Ông Amar Manzoor, tác giả cuốn “Nghệ Thuật Chiến Tranh Công Nghiệp” nhận định rằng, có thể xem cách ĐCSTQ sử dụng các bộ phim tương tự như cách mà một công ty một mặt quảng bá thương hiệu của mình nhưng đồng thời còn tấn công đối thủ chính của nó.
Manzoor lấy ví dụ về bộ phim “Transformers: Kỷ nguyên Tuyệt chủng” được sản xuất vào 2014. Bộ phim hành động này lồng quảng cáo cho ít nhất 10 sản phẩm của Trung Quốc – từ các công ty bất động sản cho đến máy tính, và cả rượu. Ông nói: “Về mặt truyền thông thì họ đang tìm kiếm sự hiện diện của Trung Quốc trong ngành công nghiệp điện ảnh Mỹ, bởi vì thâm nhập thị trường bằng phim Mỹ thì tốt hơn là chỉ phim Trung Quốc”.
Manzoor cho rằng điều này nằm trong một ý tưởng bao quát hơn: Nếu chúng ta thâm nhập vào một nền văn hóa cao cấp và tự đặt mình vào vị thế mà người khác cảm nhận là cùng đẳng cấp với nền văn hóa đó, thì điều này sẽ có tác dụng cải thiện hình ảnh thương hiệu của chúng ta.
“Thương hiệu” của ĐCSTQ gắn liền với những hành vi ngược đãi vi phạm nhân quyền, sự kiểm duyệt, sản phẩm kém chất lượng, hoạt động gián điệp, và sự cai trị độc đoán. Nhưng nhờ vào sự kiểm duyệt phim, ĐCSTQ đã xô lệch được nhận thức quốc tế theo hướng có lợi cho nó. ĐCSTQ buộc Hollywood không được thể hiện bất kỳ yếu tố tiêu cực nào, thay vào đó họ phải chiếu những hình ảnh đầy giả dối nhưng mang tính tích cực về Trung Quốc. ĐCSTQ cũng nghiêm cấm các phim Hollywood đề cao vai trò của Mỹ, vì họ được mặc định là đối thủ cạnh tranh chính của chế độ Trung Quốc.
“Các tác phẩm nghệ thuật đặc sắc nhất khiến cho chúng ta phải suy nghĩ, phải nghi vấn. Chúng thôi thúc chúng ta xem xét những lựa chọn mới, tuy nhiên, những người cộng sản thì không muốn như vậy”
– Giáo sư Ronald J. Rychlak, Khoa Luật Đại học Mississippi.
Ronald J. Rychlak – Giáo sư ngành Luật tại Đại học Mississippi nói rằng, ngay từ đầu thế kỷ 20 đến nay, các chế độ độc tài đã và đang sử dụng những bộ phim để phục vụ cho lợi ích chính trị.
“Ngành công nghiệp giải trí có ảnh hưởng vô cùng to lớn – hãy nhìn lại cái cách mà Liên Xô đã kiểm soát các rạp chiếu phim và múa ba lê. Và Đức Quốc xã cũng đã làm điều tương tự”, Rychlak nói.
Rychlak khá am tường về chủ đề này. Cùng với Trung tướng Ion Mihai Pacepa – quan chức tình báo cấp cao nhất thuộc khối Xô Viết từng đào ngũ sang phương Tây, 2 ông là đồng tác giả của cuốn sách “Đánh lạc thông tin” trong đó tường thuật chi tiết về những chiến thuật mà chế độ cộng sản đã sử dụng để tạo ra những câu chuyện dối trá và làm thay đổi quan điểm.
“Các tác phẩm nghệ thuật đặc sắc nhất khiến cho chúng ta phải suy nghĩ, phải nghi vấn”. Ông Rychlak nói: “Chúng thôi thúc chúng ta xem xét những lựa chọn mới, tuy nhiên, những người cộng sản không muốn như vậy”.
“Giới nghệ sĩ có thể nói về sức mạnh của nghệ thuật, nhưng chỉ có những kẻ độc tài mới thực sự hiểu được sức mạnh của nghệ thuật, bởi vì họ chuyên lạm dụng nó”.
Một hệ thống kiểm soát
Nhà làm phim “Iron Man 3” mất nhiều công sức để lấy lòng chính quyền Trung Quốc, bao gồm việc quay thêm cảnh và bổ sung địa điểm trong phiên bản tiếng Trung Quốc, nhằm đề cao diễn viên người Trung Quốc và các địa phương của Trung Quốc (Ảnh: Wang Zhao/ AFP / Getty Images)
Hollywood rất sẵn lòng để cho ĐCSTQ kiểm duyệt vì họ tin rằng thị trường Trung Quốc mang lại cho họ một cơ hội vàng.
ĐCSTQ thao túng mong muốn được hợp tác của Hollywood bằng cách hạn chế số lượng phim nước ngoài được phép đưa vào Trung quốc – thông qua một hệ thống hạn ngạch vốn vi phạm quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Mỗi năm, chỉ có 34 phim của các nước phương Tây được phép trình chiếu ở Trung Quốc, và vì vậy các hãng điện ảnh phương Tây phải cạnh tranh lẫn nhau để làm vừa lòng ĐCSTQ.
“Mặc dù uy thế của Tổng cục Quản lý báo chí, xuất bản, phát thanh, phim ảnh và truyền hình quốc gia Trung Quốc là khá lớn (một cách có chủ ý), nhưng nhiệm vụ cụ thể của nó chỉ bao gồm việc ban hành các quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của ĐCSTQ”
— Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung.
Điều kiện để được gia nhập thị trường Trung Quốc thì rất nghiêm ngặt. Hollywood phải chọn giữa việc hoặc cắt giảm 25% doanh thu bán vé, hoặc phải bán luôn cả bộ phim cho ĐCSTQ với mức giá ấn định. Những bộ phim được lựa chọn bởi một cơ quan kiểm duyệt khá nổi tiếng của nhà nước Trung Quốc, gọi là Tổng cục Quản lý báo chí, xuất bản, phát thanh, phim ảnh và truyền hình quốc gia Trung Quốc (SAPPRFT).
Báo cáo cho biết: “Mặc dù uy thế của Tổng cục Quản lý báo chí, xuất bản, phát thanh, phim ảnh và truyền hình quốc gia Trung Quốc là khá lớn (một cách có chủ ý), nhưng nhiệm vụ cụ thể của nó chỉ bao gồm việc ban hành các quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của ĐCSTQ”. Đồng thời nhấn mạnh rằng Giám đốc của cơ quan này thì “cũng như tất cả các quan chức khác đang làm việc tại SAPPRFT”, là một Đảng viên của ĐCSTQ “có thâm niên công tác tuyên truyền”.
Trong khi đó, để được chọn vào 1 trong 34 bộ phim này, thì có một chút tương tự như trò chơi bắn súng roulette của Nga. Bởi vì ĐCSTQ không thể hiện nhất quán tiêu chí nào được hoặc không được phép xuất hiện trong nội dung phim. Điều này khiến các nhà sản xuất phim phải đi xa hơn nữa so với tiêu chuẩn bề ngoài của ĐCSTQ, và bỏ ra nhiều nỗ lực trực tiếp hơn nữa để lấy lòng những nhân viên kiểm duyệt phim của Trung Quốc.
Nội dung các email bị rò rỉ của hãng điện ảnh Sony Pictures Entertainment đã tiết lộ một số suy nghĩ đằng sau những sửa đổi của các hãng phim sao cho phù hợp với sở thích của ĐCSTQ. Theo một báo cáo vào tháng 7 năm 2015 của Reuters, các chuyên gia điều hành của Sony đã loại bỏ phân cảnh Vạn Lý Trường Thành bị tàn phá và cảnh một hacker “chiến hữu tình nghi là Cộng sản” trong bộ phim “Pixels” sản xuất vào năm 2015. Vì họ sợ là những cảnh này sẽ ảnh hưởng đến khả năng được trình chiếu tại thị trường Trung Quốc. Theo kịch bản thì Vạn Lý Trường Thành bị tàn phá nhưng trong phim thì đó lại là Đài tưởng niệm Washington Monument, Taj Mahal, và một số khu của Manhattan.
Diễn viên Trung Quốc Vương Học Kỳ, người đóng vai chính trong phiên bản Trung Quốc của “Iron Man 3”, chụp hình cùng một diễn viên khác đang tạo dáng Iron Man trước cổng thành cổ Bắc Kinh khi đang quảng bá phim. (Ảnh: DMG Entertainment)
Hãng thông tấn Reuters cho biết rằng, ông Li Chow – Trưởng đại diện của Sony Pictures tại Trung Quốc đã viết trong một email gửi đến ban điều hành cấp cao của Sony vào tháng 12 năm 2013: “Mặc dù việc Vạn Lý Trường Thành bị thủng một lỗ có thể là không có vấn đề gì nếu nó thuộc về một hiện tượng toàn cầu. Nhưng cảnh này thực ra là không cần thiết vì nó sẽ không hề có lợi cho sự phát hành ở Trung Quốc. Do đó, tôi đề nghị rằng chúng ta không nên có cảnh này”.
Những bộ phim khác cũng áp dụng các biện pháp tương tự. Ban đầu, kịch bản gốc của bộ phim “Red Dawn” sản xuất vào năm 2012 miêu tả những người cộng sản Trung Quốc xâm lược nước Mỹ, nhưng sau đó họ đã thay đổi thành những người Bắc Triều Tiên.
Bên cạnh việc tự kiểm duyệt thì Hollywood còn có cách khác để tiếp cận thị trường Trung Quốc: họ hợp tác trực tiếp với các công ty Trung Quốc và cho phép các quan chức ĐCSTQ và SAPPRFT được giám sát trực tiếp hơn trong quá trình sản xuất phim. Cách làm này sẽ giúp những bộ phim của họ không bị liệt vào danh mục phim nước ngoài.
Tuy nhiên, việc hợp tác sản xuất này phải đi kèm một số yêu cầu. Báo cáo của Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung cho biết, những yêu cầu này bao gồm “phải có ít nhất 1 cảnh quay tại Trung Quốc, phải có ít nhất một diễn viên là người Trung Quốc, các công ty Trung Quốc phải đầu tư tối thiểu 1/3 trong tổng vốn đầu tư của bộ phim, và nói chung là phải thể hiện ‘những yếu tố tích cực về Trung Quốc’”.
Bộ phim “Iron Man 3” được sản xuất vào năm 2013, hãng Disney hợp tác với hãng phim Trung Quốc DMG Entertainment Group đã thực hiện theo cách trên. Các nhà làm phim đã có những hành động mạnh tay để lấy lòng ĐCSTQ. Chẳng hạn như họ đã bổ sung thêm các cảnh quay và địa điểm trong phiên bản tiếng Trung Quốc, đề cao diễn viên người Trung Quốc cũng như những thắng cảnh của Trung Quốc. Họ cũng cho diễn viên người Anh Ben Kingsley đóng vai nhân vật phản diện mang tên The Mandarin – vốn là một nhân vật người Trung Quốc trong bộ truyện tranh mà bộ phim này mô phỏng theo.
Nếu bạn nhận thấy rằng những bộ phim của Hollywood ngày càng có nhiều cảnh quay không tốt về nước Mỹ, nhưng lại có nhiều cảnh chống đối tôn giáo và tâng bốc chế độ ĐCSTQ; thì đó không phải là những nhận thức mơ hồ mà đó là những yêu cầu mà ĐCSTQ đã áp đặt vào Hollywood. Và hầu hết các hãng phim lớn đều phải tuân thủ những đòi hỏi ấy để giành một suất trong các rạp Trung Quốc.
Và khi mà ngày càng có nhiều công ty Trung Quốc mua lại hoặc liên doanh hợp tác với hãng phim nước ngoài, thì những hình thức kiểm duyệt này sẽ trở nên thịnh hành hơn bao giờ hết.
Sự đầu tư ồ ạt của Trung Quốc
Một rạp AMC gần quảng trường Thời đại được chụp vào ngày 23 tháng 8 năm 2016. Tập đoàn Dalian Wanda Group đã mua lại hãng AMC Entertainment Holdings vào năm 2012 với giá 2.6 tỷ USD (Samira Bouaou/Epoch Times)
Trong khi các hãng điện ảnh Hollywood đang tìm mọi cách để tiếp cận thị trường Trung Quốc thông qua hợp tác với các hãng phim trong nước Trung Quốc, thì các tập đoàn, công ty giải trí lớn của Trung Quốc cũng đang nhắm đến các hãng phim nước ngoài, từ đó giúp bành trướng ảnh hưởng của ĐCSTQ lên ngành công nghiệp điện ảnh toàn cầu.
Tháng 1 năm 2016, Dalian Wanda đã trở thành tập đoàn đầu tiên của Trung Quốc sở hữu một hãng phim lớn của Hollywood khi họ mua lại hãng phim Legendary Entertainment với giá 3,5 tỷ USD bằng tiền mặt. Trước đó, vào năm 2012, hãng này đã có thương vụ thâu tóm công ty mẹ của chuỗi rạp chiếu phim lớn thứ 2 ở Mỹ (AMC Theaters) là AMC Entertainment Holdings với giá 2,6 tỷ USD.
Tập đoàn này cũng sỡ hữu công ty phát hành phim Hoyts Group của Úc, tập đoàn điện ảnh hàng đầu Châu Âu là Odeon & UCI Cinemas Group. Và sở hữu luôn hệ thống rạp chiếu phim Wanda Cinema Line có trụ sở tại Trung Quốc. Ngoài ra, đã có những thông tin xác nhận rằng tập đoàn này đang thương lượng mua lại 49% cổ phần của hãng phim Paramount Picture.
Những tập đoàn khác có ý đồ tham gia thôn tính các công ty phương tây gồm có Tencent, DMG Entertainment (DMG Yinji), Baidu và đài truyền hình nhà nước CCTV.
Đa số những công ty này đều có dây mơ rễ má với ĐCSTQ. Không cần biết mức độ quan hệ sâu hay nông thì hầu hết những công ty này đều được yêu cầu là phải có liên lạc với ĐCSTQ. Tân Hoa Xã vừa mới đưa tin xác nhận lại yêu cầu này, nhấn mạnh như sau: “Hiến pháp của Đảng quy định đối với các tổ chức, doanh nghiệp nào có từ 3 thành viên trở lên” phải thành lập chi bộ ĐCSTQ. Việc này cũng áp dụng cho các công ty nước ngoài có trụ sở tại Trung Quốc.
Cho dù bản thân các công ty này có mong muốn cổ xúy cho ĐCSTQ hay không, nhưng khi đang hoạt động tại Trung Quốc thì họ buộc phải tuân thủ luật của ĐCSTQ, bao gồm luôn cả những quy định về kiểm duyệt. Và ở những cấp cao hơn trong chính quyền Trung Quốc, thì lãnh đạo ĐCSTQ đã khẳng định rõ mong muốn sử dụng các bộ phim, cũng như các hình thức thông tin và giải trí khác, thành những công cụ chiến lược để thúc ép thực hiện chính sách của họ.
Chiến tranh văn hóa
Tài tử Tom Cruise trong siêu phẩm “Top Gun”. Phiên bản 3-D của phim này đã bị cấm chiếu ở Trung Quốc do phim có nội dung phô diễn sức mạnh của không quân Mỹ (Paramount Pictures)
Ông Hồ Cẩm Đào cho rằng ở khía cạnh chiến lược thì nhiều quốc gia “đang tăng cường quyền lực mềm thông qua nền văn hóa của họ”. Đồng thời tuyên bố “Các thế lực thù địch quốc tế đang leo thang các nỗ lực chiến lược nhằm Âu hóa và chia cắt đất nước chúng ta. Các lĩnh vực tư tưởng và văn hóa là trọng tâm mà họ muốn gây nên sự xâm nhập lâu dài”.
Ông cáo buộc “sự ô nhiễm về mặt tinh thần” và “tự do hóa giai cấp tư sản” của phương Tây chính là những nguyên nhân gây ra các phong trào ủng hộ dân chủ. Và ông kêu gọi ĐCSTQ cần phải “nâng cao cảnh giác” và “thực hiện các biện pháp đối phó hiệu quả”.
Chiến tranh văn hóa chỉ là một trong 12 chiến thuật, đã được Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa định nghĩa đó là cuộc chiến “không giới hạn” và “bất chấp đạo lý”.
Bài phát biểu diễn ra cùng thời điểm tập đoàn Dalian Wanda Group mua lại AMC Theaters vào năm 2012.
Đề cập đến bài phát biểu của ông Hồ Cẩm Đào, vào tháng 11 năm 2012 tạp chí Huffington Post nhấn mạnh: “Một điều mà chúng ta có thể đoán trước được chính là sự nỗ lực không ngừng để tăng cường kiểm duyệt, giám sát rình mò giống như game show Big Brother, và để kiểm soát tư tưởng. Điều này nghe có vẻ cường điệu nhưng không phải. Xét trên thực tế, thì Chủ tịch Hồ Cẩm Đào đã phát biểu rất thẳng thừng về chuyện này”.
Dù chiến lược của ĐCSTQ nghe có vẻ bí mật và mập mờ, nhưng trên thực tế thì họ khá lớn tiếng chống lại ngành giải trí của Mỹ. Hơn nữa họ còn mạnh miệng tuyên bố về những chiến lược của riêng mình dưới hình thức “chiến tranh văn hóa”.
Trong một biên bản gửi đến Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung vào ngày 9 tháng 6 năm 2016, David Major, người sáng lập và là Chủ tịch của Trung tâm CI, một công ty đào tạo phản gián có trụ sở tại Mỹ, đã giải thích bản chất ý nghĩa đằng sau cụm từ “chiến tranh văn hóa” của ĐCSTQ. Ông cho rằng chiến tranh văn hóa “nghĩa là gây ảnh hưởng đến định kiến văn hóa của một quốc gia mục tiêu, bằng cách áp đặt quan điểm văn hóa riêng của mình”.
Major lưu ý rằng chiến lược này gắn chặt với một hệ thống chiến thuật rộng hơn và trái với thông thường của Trung Quốc, nó được gọi là Chiến tranh Không Giới hạn. Nó đã được 2 Đại tá không quân và những cán bộ chính trị thuộc Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa hoạch định rất chi tiết vào năm 1999. Chiến tranh văn hóa chỉ là một trong 12 chiến thuật, đã được Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa định nghĩa đó là cuộc chiến “không giới hạn” và “bất chấp đạo lý”.
Một trong những chiến lược gần đây mà ĐCSTQ áp dụng được gọi là Tam Chiến, được lấy trực tiếp từ học thuyết Chiến tranh không giới hạn và tập trung cụ thể hơn về mặt quản lý nhận thức. Vào năm 2003, Trung ương Đảng và Quân ủy Trung ương đã phê duyệt cho Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa sử dụng Tam Chiến.
Tam Chiến bao gồm cuộc chiến tâm lý, cuộc chiến truyền thông và cuộc chiến pháp lý. Trong một báo cáo được công bố vào tháng 3 năm 2015, Lực lượng Tác chiến Đặc biệt của Mỹ đã giải thích việc ĐCSTQ sử dụng các khái niệm chiến tranh kể trên – cũng như những khái niệm tương tự khác mà Iran và Nga đã từng sử dụng, và kêu gọi Mỹ hành động chống lại những chiến thuật này.
Trong Tam Chiến thì có đến 2 cuộc chiến liên quan trực tiếp đến chiến tranh văn hóa, đó là cuộc chiến tâm lý và cuộc chiến truyền thông. Báo cáo này cho biết, cuộc chiến tâm lý là nhằm “tìm cách làm suy yếu khả năng hoạt động của đối phương bằng cách làm giảm nhuệ khí của quân đội và tinh thần của người dân” thông qua các công cụ phát thanh, truyền hình, lan tin đồn và các công cụ khác. Cuộc chiến truyền thông là nhằm “tìm cách gây ảnh hưởng tới tư tưởng của người dân trong và ngoài nước để họ ủng hộ hoạt động quân sự của Trung Quốc, đồng thời ngăn chặn kẻ thù có hành động gây phương hại tới lợi ích của Trung Quốc”.
“Phải nhận thức được rằng chúng ta đang trong giai đoạn cạnh tranh khốc liệt với điện ảnh Mỹ… Đây là sự chống giữ và đấu tranh vì lãnh thổ văn hóa”
– Zhang Hongsen, Giám đốc Tổng cục báo chí, xuất bản, phát thanh và truyền hình nhà nước Trung Quốc.
Phần 3 của Tam Chiến chính là cuộc chiến pháp lý. Có thể thấy cuộc chiến này của ĐCSTQ trong sự thao túng luật pháp quốc tế bằng cách hạn chế nhập khẩu phim, điều này vốn đã vi phạm quy định của Tổ chức thương mại thế giới (WTO).
Nhiều nhận xét công khai của các lãnh đạo ĐCSTQ và các sĩ quan quân đội đã biểu lộ quan điểm của nhà cầm quyền Trung Quốc, họ sử dụng phương tiện giải trí như một chiến lược dựa theo học thuyết chiến tranh Văn hóa.
Tháng 12 năm 2013, Tờ Quốc phòng Trung Quốc đã chỉ trích gay gắt trò chơi video “Battlefield 4” vì đã lập một vị tướng Trung Quốc làm nhân vật phản diện. Tờ báo buộc tội trò chơi video này đã trở thành “một hình thức mới của sự thâm nhập và xâm lược văn hóa” nhằm mục đích “làm giảm hình tượng của một quốc gia trong con mắt của các quốc gia khác”. Bài báo còn tuyên bố việc sử dụng hình ảnh một vị tướng Trung Quốc như một kẻ thù trong trò chơi sẽ khiến khán giả phương Tây xem Trung Quốc là “kẻ thù chung”.
Khi báo cáo trên được thực hiện trong bối cảnh ĐCSTQ cấm các phim như “Captain Phillips” và phiên bản 3-D của “Top Gun” vì các bộ phim đó đề cao quân đội Mỹ – thì tư duy chiến lược này đã trở nên rõ ràng hơn.
Vào tháng 8 năm 2014, ĐCSTQ đã bắt đầu khôi phục lại những bộ phim được sản xuất vào những năm 1930. Báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng gọi những hành động này là “chiến tranh văn hóa” và “thúc đẩy quyền lực mềm”. Tờ báo dẫn lời của ĐCSTQ nói rằng, tháng 6 năm 2014 họ đã đầu tư 100 triệu nhân dân tệ (khoảng 15 triệu USD) để tài trợ từ 5 đến 10 “bộ phim gây ảnh hưởng”.
Báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng đăng lời phát biểu của ông Zhang Hongsen – Giám đốc Tổng cục báo chí, xuất bản, phát thanh và truyền hình nhà nước Trung Quốc: “Phải nhận thức được rằng chúng ta đang trong giai đoạn cạnh tranh khốc liệt với điện ảnh Mỹ… Đây là sự chống giữ và đấu tranh vì lãnh thổ văn hóa”.
.638682256211590073.jpg)
.638682256211590073.jpg)
