Công nhân môi trường đô thị dùng hóa chất tẩy sạch một hồ nước bị ô nhiễm ở trung tâm thành phố Hà Nội ngày 19 tháng 5 năm 2016.

AFP photo

00:00/00:00

Thảm họa môi trường tại bốn tỉnh miền Trung đã tạo ảnh hưởng trực tiếp đến người dân địa phương trong đó có không ít giáo dân công giáo. Tuy nhiên thay vì thụ động chờ sự phát động của nhà nước, Đức giám mục Nguyễn Thái Hợp đã gửi thư cho toàn bộ tu sĩ, chủng sinh và giáo dân trong giáo phận Vinh tham gia một ngày bảo vệ môi trường nhằm đánh động ý thức của người dân đối với vấn đề hệ trọng này trong cuộc sống của từng người.

Thông điệp cho cả chính quyền

“Thảm họa môi trường” là danh từ xuất hiện nhiều nhất hiện nay trên báo chí để mô tả tình trạng biển miền Trung đang chết và hậu quả của nó đè nặng trên từng gia đình của hơn hai trăm ngàn nạn nhân trực tiếp bị chất thải từ Formosa tác động. Giáo phận Vinh nằm trong vùng bị ảnh hưởng nặng nề nhất và đã có không dưới hai cuộc tuần hành chống Formosa do giáo dân tổ chức đã xảy ra trong giáo phận.

Ngày 27 tháng 7 vừa qua, Giám mục Nguyễn Thái Hợp đã gửi bức thư kêu gọi giáo dân toàn địa phận do ngài cai quản tham gia “một ngày vì môi trường” sẽ diễn ra vào Chúa Nhật 7 tháng 8 trên toàn giáo phận.

Trong bức thư, Giám mục Nguyễn Thái Hợp nêu rõ hoạt động của ngày này là làm sạch môi trường gồm khai thông những nơi ao tù nước bẩn, phát quang bụi rậm, thu gom và tiêu hủy rác thải.

Hành động kêu gọi của ngài mang tính thực tiễn rất cao, nó khơi dậy tinh thần rất mãnh liệt trong cộng đồng dân Chúa và nhân dân Việt Nam nói chung.
- Luật sư Lê Quốc Quân

Những việc làm đơn giản này nếu được thực hiện cùng lúc sẽ tạo dấu ấn không nhỏ cho các địa phận khác trên toàn quốc đó là chưa nói tới người dân ngoài công giáo, khi nhìn vào việc làm đầy ý thức này sẽ thay đổi cách sống xem thường môi trường như hiện nay trong cộng đồng.

Bên cạnh ý nghĩa này người dân cũng sẽ nhận ra được vấn đề môi trường không phải của riêng một thành phần nào mà tất cả những người sống trong cộng đồng phải chung tay góp sức để môi trường sống ngày một trong lành hơn.

Luật sư Lê Quốc Quân, một giáo dân của Vinh cho biết ý kiến của ông về lời kêu gọi của vị chủ chăn Nguyễn Thái Hợp như sau:

Tôi thấy lời kêu gọi về ngày môi trường của Đức cha Nguyễn Thái Hợp thật là tốt đẹp và mang một ý nghĩa rất lớn lao. Về tinh thần thì nó cổ võ được tinh thần tất cả giáo dân trong địa phận nhưng thông điệp lớn hơn nữa đó là làm cho mọi người dân Việt Nam phải quan tâm và ý thức hơn về môi trường đặc biệt trong giai đoạn cực kỳ nhạy cảm hiện nay khi môi trường Việt Nam thì rừng đã mất và biển thì đang chết. Hành động kêu gọi của ngài mang tính thực tiễn rất cao, nó khơi dậy tinh thần rất mãnh liệt trong cộng đồng dân Chúa và nhân dân Việt Nam nói chung.

Bức thư của Giám mục Nguyễn Thái Hợp không những chỉ dành cho giáo dân trong địa phận Vinh mà nó còn là một thông điệp cho chính quyền thấy rằng người dân đang là yếu tố quan trọng mà nhà nước đã xem thường không xử dụng tới.

Linh mục An tôn Trần Đinh Văn, hiện là thành viên của Ban Công lý và Hòa Bình của giáo phận Vinh chia sẻ về vấn đề này:

Đúng rồi, trước hết mình chủ động cho những người thuộc về quyền quản lý của mình qua việc phát động ngày môi trường chung của giáo phận và đó cũng là thông điệp muốn gửi đến cho chính quyền Việt Nam và cho tất cả mọi địa phương của người công giáo vì mọi người đều có phần trách nhiệm bảo vệ môi trường bởi vì khi bảo vệ môi trường là bảo vệ môi trường sống tức là bảo vệ chính mạng sống của mình.

Không thể trông chờ vào nhà nước

Ông Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ tài nguyên và Môi trường nói trong cuộc họp báo công bố lý do cá chết hàng loạt ở miền trung Việt Nam, tại Hà Nội ngày 30 tháng 6 năm 2016. AFP photo

Đối chiếu với thảm họa Formosa, nạn nhân trực tiếp là người dân Vũng Áng hay các địa phương gần kề đều thấy rất rõ cuộc sống bắt đầu bị phủ một màu xám của hóa chất độc hại lên gia đình của họ nhưng việc làm sạch môi trường biển là vô phương vì tính chất quá rộng lớn vượt khỏi sức của người dân.

Trông đợi vào nhà nước xử lý cũng không khác gì chờ sự hồi sinh của biển. Ngư dân vừa thất nghiệp lại vừa lo sợ vì phải đối phó với chất độc vô hình trong cuộc sống hàng ngày đã khiến một dãy biển miền Trung như quấn màn tang tóc.

Linh mục Trần Đinh Văn, chia sẻ về vấn đề Formosa và thảm họa môi trường như sau:

Việc phát động một ngày môi trường chung trên toàn giáo phận đặc biệt trong thời gian hiện nay là một việc làm rất nên bởi vì bảo vệ môi trường là hết sức cần thiết cho con người, đặc biệt môi trường biển Việt Nam đang bị ô nhiễm một cách trầm trọng mà về phía nhà nước không có quan tâm gì đối với đời sống của dân cũng như đối với môi trường bởi vì công ty Formosa vẫn tiếp tục xả rác thải nhiễm độc như nhà nước đã công bố. Nhìn chung tinh thần của bà con giáo dân họ hưởng ứng rất cao về cái ngày mà Đức cha bên Ban Công Lý và Hòa Bình đã đưa ra.

Nếu vào ngày Chúa Nhật tuần này hàng trăm ngàn người dân toàn giáo phận Vinh cùng lúc tham gia vào thư kêu gọi thì hình ảnh lớn nhất mà người dân thấy được là một tập thể có tổ chức bao giờ cũng dễ thành công hơn những hoạt động đơn lẻ và rời rạc. Tập thể này sẽ là thước đo cho chính quyền biết rõ hơn về lòng dân đối với những công tác mà họ đóng góp cho xã hội.

Tuy nhiên sự lo ngại về đám đông khi quần chúng được tập trung lại luôn là mối bận tâm hàng đầu của chính quyền. Sự bận tâm dẫn đến lo sợ này có thể sẽ làm cho mục tiêu trong sáng của bức thư mà Giám mục Nguyễn Thái Hợp đưa ra trở thành nguy hiểm cho sự ổn định mà nhà nước luôn xem là ưu tiên hàng đầu, lớn hơn cả sự ổn định của đời sống người dân trong tình thế hiện nay.

Nhận xét về vấn đề này Luật sư Lê Quốc Quân chia sẻ kinh nghiệm của mình với tư cách là một người từng bị giam giữ do đấu tranh cho dân chủ nhân quyền, ông cho biết:

Việc phát động một ngày môi trường chung trên toàn giáo phận đặc biệt trong thời gian hiện nay là một việc làm rất nên bởi vì bảo vệ môi trường là hết sức cần thiết cho con người...
- Linh mục Trần Đinh Văn

Lo sợ có thể nói vốn là bản chất của chính quyền này. Thường khi yếu đuối thì người ta sợ sệt chứ còn Đức cha kêu gọi rất rõ ràng rằng chúng ta tập trung hành động vì môi trường thì bản thân việc đó nó đã nói lên rồi các con chiên xuống đường và làm sạch môi trường. Làm sạch môi trường thì ở đâu cũng tốt đẹp. Chúng ta phải hiểu rằng ở đây chúng ta chỉ làm thao tác sạch môi trường về đường xá, nhà cửa thôn xóm thế nhưng chính quyền thì lại lo sợ và nghĩ rằng dân sẽ làm sạch nhiều thứ khác. Theo tôi thì làm sạch bất cứ thừ gì cũng là điều tốt nế thứ đó bẩn.

Linh mục Trần Đình Văn có cùng nhận xét với Luật sư Quân về câu hỏi này, ông nói:

Điều này là có bởi vì với cái nhìn của lãnh đạo Việt Nam thì dường như họ luôn luôn xem tôn giáo nói chung và Công giáo nói riêng là thế lực chống phá nhà nước mặc dù biết bao nhiêu việc mà người công giáo hay các tôn giáo khác làm là vì đời sống của đất nước của nhân dân. Ý thức của người dân luôn coi việc bảo vệ tổ quốc, lợi ích của đồng bào của dân tộc lên trên nhưng mà chính quyền lại luôn coi đó là những hành động chống phá rồi là kích động thế này thế khác. Có thể họ sẽ có nhiều hình thức để mà ngăn chặn vào ngày môi trường này.

Trong tinh thần hướng dẫn giáo dân tham gia vào các sinh hoạt cộng đồng một cách cụ thể, “một ngày vì môi trường” sẽ là địa chỉ cần thiết nhất cho các hội đoàn, đoàn thể, xã hội dân sự ngay cả các cơ quan chính quyền khi cần tham khảo.

Đóng góp của người dân dù chỉ là việc nhỏ nhặt nhất cũng mang ý nghĩa xã hội một cách thiết thực. Khi người dân ý thức được việc bảo vệ môi trường quan trọng ra sao đối với chính bản thân và gia đình họ thì môi trường sẽ được cải thiện tận gốc và nhà nước cũng tiết kiệm cho ngân sách một con số rất lớn, trong đó bao gồm cả sự hợp tác tự nguyện mà bất cứ một chính phủ nào cũng đều cần tới.