CHUYỆN MỘT CÂY ĐỀ   -   CAO MỴ NHÂN 

Cây đa là một hình ảnh quen thuộc của hầu hết dân chúng VN từ thủa nào đến giờ . 
Người ta hay nhắc đến cây đa đầu làng ,cây đa ở bến đò , hay cây đa đứng giữa đồng không mông quạnh trên một giải đất hoang ...
Quý cây đa nêu trên , đã hiện diện trong văn học sử từ hàng trăm năm trước , bây giờ còn đứng lừng lững trong các tác phẩm văn học thời mới ,một cách khiêm tốn , như khách lữ ở xa về . 
Một buổi sớm kia , tôi quen lệ đi bộ từ nhà chị tôi ở cư xá Kiến Thiết ,thuộc khu Nhà Thờ Ba Chuông lên hướng Lăng Cha Cả xưa , để sẽ cùng nữ sĩ Mộng Tuyết Thất Tiểu Muội , đi thăm một cụ bạn của vị nữ lưu viết lách từ hồi tiền chiến . 
Thời gian đó khoảng đầu thập niên 80 thế kỷ trước . 
Chúng tôi rời Úc Viên ở cuối đường Nguyễn Minh Chiếu cũ , sau đổi là Nguyễn Trọng Tuyển thuộc quận Tân Bình , đi bộ ra đại lộ Công Lý . 
Hồi đó cyclo còn chạy thong dong đó đây trong thành phố , nên nữ sĩ Mộng Tuyết và tôi kêu xe chạy dọc con đường Công Lý từ đoạn vô Sân bay Tân Sơn Nhất xuống Trung Tâm thành phố Saigon , để hưởng không khí trong lành của một sáng mùa hè rực rỡ . 
Chúng tôi có thì giờ nói chuyện về ...cây Đa , và đặc biệt hơn là cây Đề . 
Có lẽ quý vị ở tuổi cổ lai hy thời nay trở xuống , ít có dịp nghe và thấy cây đề . Cây họ nhà đa , nhưng không phổ thông như cây đa . 
Để chứng minh cho Saigon có ...một cây đề ngay trung tâm thành phố , nữ sĩ Mộng Tuyết dặn chú lái cyclo là , tới gần dinh Độc Lập xưa , thì chạy chậm một chút , vì bà nhớ cây đề " tọa lạc " ở quanh đó . 
Xe qua khỏi ngã tư Công Lý , Hồng Thập Tự , thì thấy một nhân vật xuất chúng trong làng văn , làng báo cổ VN ...đang tất tả đi trên lề đường trước dinh Độc Lập vừa nêu . 
Cụ Vương Hồng Sển đang đi bộ , chân bước thật mau , 2 tay đánh đồng xa liên tục , mái tóc bạc phơ , lơ thơ để dài chấm ngang vai ...Bộ đồ bụi , quần tây chật cũ , áo sơ mi vừa cũ vừa thả tả tơi , đi đôi dép cũ . 
Nữ sĩ Mộng Tuyết bảo chú xe cyclo ghé sát lề đường bên tay mặt , ngay đoạn hàng rào phía trước dinh Độc Lập , gật đầu chào cụ Vương , bà cười rộn ràng : 
- Chớ anh đi đâu mà gấp gáp , te tua  dzậy  ? 
Cụ Vương Hồng Sển thoắt dừng chân , thở hổn hển , ngó sững nữ sĩ Mộng Tuyết : 
- Còn bà đi đâu đây , đi thăm ai hướng này cà ? 
- Tui tính qua thăm ông Giản Chi nè .
Tức là sẽ qua Khánh Hội thăm cụ Giản Chi . 
Nữ sĩ Mộng Tuyết vẫn cười , vì thấy cụ Vương năng nổ quá , trên tám chục thủa ấy, mà đi bộ ...ào ào , bà nói : 
- Nè anh rành đồ cổ , anh có nhớ quanh đây có một cây đề , mấy năm trước tui thấy nó , mà giờ nhìn chưa ra . 
Cụ Vương Hồng Sển vốn là nhà báo cổ , nhà văn chuyên viết các cuốn sách có tính cách lịch sử ...từ việc chúa Nguyễn mở mang bờ cõi , thời đại vua Gia Long và các danh tướng miền Nam , làm cách mạng chống Pháp  vv...
Đặc biệt nhất là các sách viết về Saigon tiền bán thế kỷ thứ 20 , về đất đai sông núi vv...
Song song công việc viết lách , là cả một sự nghiệp về sưu tầm đồ cổ đông tây ...của cụ Vương .
Đã có giai thoại , mà một nhà thơ trước 30-4-1975  kể rằng : đồ cổ trong nhà cụ , có một tấm gương đã thành ...tinh , có thể hiểu được gưong đó biết chúng ta muốn nói gì nữa chứ . 
Tôi càng tò mò , quan sát , thấy cụ cũng có vẻ cổ tích , huyền thoại lắm . 
Cụ Vương cười kẻ cả : 
Phải bà nói cái cây không cao lớn lắm , lá lúc nào cũng thưa thớt thôi , mầu hơi vàng vàng không , nó ở chỗ kia kìa , nhưng  " chúng " đã chặt bỏ lâu rồi , vì nó cũng như mấy cây bên kia cái cổng dinh , cũng chặt rồi , để tránh bọn đu vào hàng rào làm thích khách . 
Thích khách , giờ chỉ là nơi cho " nhân dân " vô coi dinh Tổng Thống xưa , chứ ai ở trỏng mà thích với khách . 
Nhưng hỏi để coi anh có nhớ cái cây đề , mà có lẽ tui chỉ thấy nó ở đây thôi . Muốn cho nhỏ này , là tôi hồi đầu thập niên 80 ấy , coi cây đề vì cổ không biết dzậy . 
Cụ Vương chỉ ngó sơ tôi , nói trống không : Ngoài Bắc có nhiều cây đề lắm mà . 
Cây đề kém cây đa ở độ tuổi đại thụ , lá tương tự nhưng có vẻ lớn hơn . 
Thế là không được ngắm cây đề bên ngoài dinh Độc Lập xưa . 
Sau này nghe tin cụ Vương Hồng Sển đã hiến y ngôi nhà cổ , cùng tất cả đồ cổ cụ sưu tầm cho nhà nước đương thời làm nhà bảo tàng đồ cổ .
Cụ không để lại chút gì cho con cháu họ Vương . 
Nữ sĩ Mộng Tuyết đã mãn phần năm 2007 , thọ 93 tuổi , cụ Vương nếu còn tại thế , tới nay phải trên trăm tuổi nhiều năm nữa ...
Còn cây đề thì vĩnh viễn trong trí tưởng của tôi từ buổi rong chơi ấy , tới bây giờ ...

    CAO MỴ NHÂN (HNPD)