Kinh Khổ
Cao Huy Huân - Vì ông trời không thể biện minh!
Gần đây báo chí liên tục phản ánh hàng loạt các công trình hạ tầng của Việt Nam vừa xây chưa xài đã xuống cấp. Nhiều công trình nghìn tỷ vừa được dân “động chạm” vài ba đường cơ bản đã hư hỏng khiến ai nấy tiếc
Lướt
qua đoạn clip “Tai nạn giao thông” vì đường sụt lún của báo VNExpress
ghi nhận tại Đại lộ nghìn tỷ Mai Chí Thọ, ai nấy cũng đều hoảng hốt và
khiếp sợ. Chẳng biết báo chí nước ngoài có săn đón được những hình ảnh
tệ hại này hay không: chạy xe thời bình còn gập ghềnh, hiểm nguy hơn
cưỡi ngựa thời chiến. Những chiếc xe máy con con nhấp nhô theo từng “làn
sóng” theo kiểu ruộng bậc thang mà chẳng ai nghĩ họ đang đi trên một
con đường nổi tiếng nhất nhì Sài Gòn. Họ len lỏi giữa những đoàn xe tải
đen kịt, những chiếc container khổng lồ và đành chấp nhận treo tính mạng
mình trên tuyến đường đầy chông chênh, chẳng biết “hố tử thần” sẽ xuất
hiện khi nào để tiễn họ về bên kia thế giới để hội ngộ cùng “các cụ”.
Gần đây báo chí liên tục phản ánh hàng loạt các công trình hạ tầng của
Việt Nam vừa xây chưa xài đã xuống cấp. Nhiều công trình nghìn tỷ vừa
được dân “động chạm” vài ba đường cơ bản đã hư hỏng khiến ai nấy tiếc
nuối đến nao lòng vì số tiền họ dày công lao động đóng góp cho ngân sách
nay đổi lại bằng những thứ tệ hại.
Đại lộ nghìn tỷ chứ đâu phải vài nghìn đồng
Lướt
qua đoạn clip “Tai nạn giao thông” vì đường sụt lún của báo VNExpress
ghi nhận tại Đại lộ nghìn tỷ Mai Chí Thọ, ai nấy cũng đều hoảng hốt và
khiếp sợ. Chẳng biết báo chí nước ngoài có săn đón được những hình ảnh
tệ hại này hay không: chạy xe thời bình còn gập ghềnh, hiểm nguy hơn
cưỡi ngựa thời chiến. Những chiếc xe máy con con nhấp nhô theo từng “làn
sóng” theo kiểu ruộng bậc thang mà chẳng ai nghĩ họ đang đi trên một
con đường nổi tiếng nhất nhì Sài Gòn. Họ len lỏi giữa những đoàn xe tải
đen kịt, những chiếc container khổng lồ và đành chấp nhận treo tính mạng
mình trên tuyến đường đầy chông chênh, chẳng biết “hố tử thần” sẽ xuất
hiện khi nào để tiễn họ về bên kia thế giới để hội ngộ cùng “các cụ”.
Đại lộ Mai Chí Thọ không phải là công trình nghìn tỉ duy nhất ở TP. HCM
xảy ra tình trạng sụt lún khi mới đưa vào sử dụng. Trước đây, đường cao
tốc TP. HCM – Trung Lương cũng gặp phải sự cố khi mới đưa vào sử dụng.
Tương tự, đường cao tốc TP. HCM – Long Thành – Dầu Giây cũng từng xảy ra
sự cố. Mới đây, dư luận cũng vô cùng phẫn nộ khi chứng kiến tuyến kênh
thoát nước của dự án cải tạo kênh Ba Bò (nằm trên địa phận tỉnh Bình
Dương) mới khánh thành được một tháng đã bị hư hỏng, trong khi nhà nước
đã đổ hơn 345 tỉ đồng vốn đầu tư.
Chỉ cần so sánh giá đầu tư và chất lượng cũng đủ thấy tiêu chí tiết kiệm
- hiệu quả trong đầu tư hạ tầng hiện nay quá kém. Tôi và nhiều người tự
đặt ra hàng ngàn câu hỏi về trách nhiệm và đạo đức với đơn vị đầu tư
lẫn nhà quản lý công trình, và tất nhiên ai cũng có quyền nghi ngờ về
giá trị thật phía sau những gói thầu nghìn tỷ, nhất là khi các tuyến
đường hay các công trình công cộng ở Việt Nam liên tục dính các nghi án,
cáo buộc tham nhũng, lập quỹ đen, ăn hối lộ, nạn lại quả liên quan đến
Nhật Bản, Hàn Quốc, thậm chí là Ngân hàng Thế giới.
Chỉ giỏi đùn đẩy trách nhiệm
Nhưng hỡi ôi, tất cả các nghi vấn và đặt vấn đề liên quan đến sự tệ hại
của hạ tầng giao thông công trình hầu hết đều được các nhà chức trách
“tung chiêu” tuy cũ mà vẫn “hiệu quả”: đùn đẩy trách nhiệm để khiến dân
mệt mỏi đến mức chẳng màng kiện cáo, khiếu nại hay làm rõ vấn đề, vốn
chỉ tổn hao tâm sức, tốn kém và hoài công.
Cái hay của nhiều vị chức trách là đùn đẩy trách nhiệm theo kiểu chung
chung số đông để chia nhỏ mức độ nghiêm trọng của vấn đề, hòng tìm kiếm
sự chia sẻ một cách bức bách. Chẳng thể ngờ nhiều người “có học, có
trình độ và có chuyên môn” làm việc trong ban ngành quản lý chất lượng
công trình lại có thể đổ lỗi theo kiểu “phương tiện tham gia giao thông
quá đông” nên đường hư là phải, dù con đường cũng chỉ mới được xây dựng
và đưa vào sử dụng mà thôi. Các vị xây đường ít nhất cũng tính toán lưu
lượng phương tiện giao thông, áp lực phương tiện… để từ đó quy ra tiêu
chí đảm bảo kỹ thuật. Đằng này xây đường cho dân đi, lại đổ thừa rằng
dân đi nhiều quá!? Phải chăng dân nên ở nhà để đường sá đỡ áp lực? Mà
nếu ở nhà thì xin thưa, chẳng có tiền để có thể “sòng phẳng” hàng tá thứ
thuế: thuế xăng dầu, thuế cầu đường, thuế môi trường khi dùng xăng
dầu... mà các vị đã lần lượt đưa ra, đè nặng lên đôi vai cần lao của họ.
Độc đáo hơn là khi không biết đổ lỗi cho ai, có vị quản lý còn tung
chiêu “Chí Phèo”, ngước mặt lên đổ lỗi cho “ông Trời” để rồi dân phải há
mồm vì chẳng thể ngờ “chuyện như vậy mà quan cũng làm cho được”. Đơn cử
như vụ kênh Ba Bò “chưa động đã hư”, ông Nguyễn Văn Trí, Giám đốc đơn
vị thi công (công ty TNHH Sản xuất - Xây dựng Quỳnh Phúc) cho rằng lỗi
do ông Trời khi vị này biện minh “mấy hôm trước tại khu vực thượng nguồn
đã xảy ra cơn mưa khá lớn nên nhiều khe nối giữa các tấm đan chạy theo
tuyến kênh chưa hoàn thiện đã làm nước rút vào gây hiện tượng sạt lở cục
bộ”. Điều này khiến tôi nhớ đến vụ lũ lụt miền Trung lịch sử nhấn chìm
biết bao căn nhà, người dân, tài sản, hoa màu… Trong khi người dân tố
cáo thủy điện đầu nguồn xả đập lén lút vì sợ vỡ bờ, thì chính quyền lại
cho rằng lũ lụt đơn thuần là chuyện thiên tai, kiểu như Trời kêu ai nấy
dạ, chứ chẳng phải do con người?! Và chính vì “ông Trời” – vốn chẳng thể
mở miệng gọi luật sư bào chữa, càng không có khả năng tự bào chữa bằng
bất kỳ hình thức nào, nên bên thắng cuộc chính là các quan quản lý. Xem
ra hai tiếng “ông Trời” ngoài tác dụng để người dân chân lấm tay bùn
than vãn vì chẳng ai thấu được nổi khổ vì sử dụng công trình “đểu”, thì
“ông Trời” cũng là danh xưng quý báu và hiệu quả để người ta vịn vào đó
đổ lỗi cho những thảm họa vốn chẳng phải thiên tai, mà chính là “nhân
tai”.
Vì đâu nên nỗi?
Phải nói rằng chẳng đâu như ở Việt Nam, quốc gia nhận viện trợ chính
thức (ODA) nằm trong tốp đầu của thế giới, nhất là viện trợ về cơ sở hạ
tầng công cộng, nhưng lại chẳng có mấy công trình nhìn cho ra hồn ra
vía. Khi các quốc gia bè bạn nâng niu và chắt chiu từng đồng ODA, thì
Việt Nam tung tiền nghìn tỷ làm những con đường để rồi dính nghi án “quỹ
đen”, “lại quả” – căn nguyên của sự đội giá lên cao chót vót, còn đường
sá thì được thi công bằng những công cụ, giải pháp đơn sơ và thiếu hiệu
quả đến bất ngờ.
Khi không có bằng chứng, chẳng nên kết tội hay quy chụp bất kỳ một ai.
Nhưng những bài báo và các công bố gần nhất của các quốc gia lớn cung
cấp ODA cho Việt Nam như Nhật, Hàn Quốc hay Tổ chức Ngân Hàng Thế Giới
về nghi án quan chức Việt Nam hối lộ các công trình cao tốc, hay cả công
trình giao thông nông thôn,… cũng đủ để chúng ta lờ mờ nhìn ra bức
tranh toàn cảnh vấn nạn “đổ lỗi cho trời”. Chẳng cái nhục nào lớn hơn
khi Nhật cảnh cáo thẳng thừng, bất chấp những yếu tố ngoại giao mang
tính nhạy cảm, rằng nếu Việt Nam còn để xảy ra nạn hối lộ một lần nào
nữa trong các công trình ODA thì Nhật sẽ chẳng viện trợ thêm một đồng
nào.
Cái logic “bắt tay làm giá, ăn chia khoảng chênh lệch giá công trình”
bằng hàng loạt các thủ thuật: xin gia tăng vốn đầu tư, cắt giảm một số
quy trình trong thực thi công trình, thay đổi vật liệu, chuyển đổi kết
cấu công trình theo hướng rẻ hơn, cắt giảm lượng vật liệu xây dựng… cho
đến nay đã trở nên khá quen thuộc mà có lẽ dân cũng biết thừa, nhưng
không đủ khả năng để giám sát và kết tội. Cứ như Singapore hay châu Âu,
sử dụng hệ thống chính phủ điện tử để giám sát từ khâu đề xuất, đánh
giá, thực thi và vận hành, thì dù lãnh đạo có chối cãi quanh co, đổ lỗi
cho đất trời thần thánh cũng sẽ phải đền bù, ngồi tù hay thậm chí là
nhận án tử.
Xin dẫn lại nhận định trên báo chí của TS. Nguyễn Bách Phúc, Chủ tịch
hội Tư vấn Khoa học công nghệ và Quản lý TP. HCM cho rằng: Đối với tất
cả các công trình nói chung, cần phải tuân thủ nghiêm ngặt tất cả các
bước từ khảo sát, thiết kế, thi công, giám sát, nghiệm thu thì mới cho
ra đời một công trình đạt chuẩn. Chỉ cần mắc sai phạm tại một trong năm
quy trình trên, công trình sẽ xảy ra vấn đề ngay. Nghĩa là, đường đã gặp
sự cố hẳn là có sai phạm. Mà có sai phạm thì phải rà soát và “tính sổ”,
chứ không thể để dân nghe hoài một bài ca xưa như Diễm – “công trình hư
hại là do dân, hay do lỗi ông Trời”.
Cao Huy Huân
(Blog VOA)
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- "Vài Chuyện Buồn 30 Tháng 4" - by Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Sinh Nhật Buồn" - by Khuất Đẩu / Trần Văn Giang (ghi lại).
- Sự thật về “Nước mắm Việt Hương” của Tàu (?) - by Kỳ Đỗ / Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Người Mỹ và người Việt khác nhau ở chỗ này !" - by Nguyễn Đắc Phúc / Trần Văn Giang (ghi lại)
- Lịch sử và hoài nghi _ Trần Thế Kỷ
Cao Huy Huân - Vì ông trời không thể biện minh!
Gần đây báo chí liên tục phản ánh hàng loạt các công trình hạ tầng của Việt Nam vừa xây chưa xài đã xuống cấp. Nhiều công trình nghìn tỷ vừa được dân “động chạm” vài ba đường cơ bản đã hư hỏng khiến ai nấy tiếc
Gần đây báo chí liên tục phản ánh hàng loạt các công trình hạ tầng của
Việt Nam vừa xây chưa xài đã xuống cấp. Nhiều công trình nghìn tỷ vừa
được dân “động chạm” vài ba đường cơ bản đã hư hỏng khiến ai nấy tiếc
nuối đến nao lòng vì số tiền họ dày công lao động đóng góp cho ngân sách
nay đổi lại bằng những thứ tệ hại.
Đại lộ nghìn tỷ chứ đâu phải vài nghìn đồng
Lướt
qua đoạn clip “Tai nạn giao thông” vì đường sụt lún của báo VNExpress
ghi nhận tại Đại lộ nghìn tỷ Mai Chí Thọ, ai nấy cũng đều hoảng hốt và
khiếp sợ. Chẳng biết báo chí nước ngoài có săn đón được những hình ảnh
tệ hại này hay không: chạy xe thời bình còn gập ghềnh, hiểm nguy hơn
cưỡi ngựa thời chiến. Những chiếc xe máy con con nhấp nhô theo từng “làn
sóng” theo kiểu ruộng bậc thang mà chẳng ai nghĩ họ đang đi trên một
con đường nổi tiếng nhất nhì Sài Gòn. Họ len lỏi giữa những đoàn xe tải
đen kịt, những chiếc container khổng lồ và đành chấp nhận treo tính mạng
mình trên tuyến đường đầy chông chênh, chẳng biết “hố tử thần” sẽ xuất
hiện khi nào để tiễn họ về bên kia thế giới để hội ngộ cùng “các cụ”.
Đại lộ Mai Chí Thọ không phải là công trình nghìn tỉ duy nhất ở TP. HCM
xảy ra tình trạng sụt lún khi mới đưa vào sử dụng. Trước đây, đường cao
tốc TP. HCM – Trung Lương cũng gặp phải sự cố khi mới đưa vào sử dụng.
Tương tự, đường cao tốc TP. HCM – Long Thành – Dầu Giây cũng từng xảy ra
sự cố. Mới đây, dư luận cũng vô cùng phẫn nộ khi chứng kiến tuyến kênh
thoát nước của dự án cải tạo kênh Ba Bò (nằm trên địa phận tỉnh Bình
Dương) mới khánh thành được một tháng đã bị hư hỏng, trong khi nhà nước
đã đổ hơn 345 tỉ đồng vốn đầu tư.
Chỉ cần so sánh giá đầu tư và chất lượng cũng đủ thấy tiêu chí tiết kiệm
- hiệu quả trong đầu tư hạ tầng hiện nay quá kém. Tôi và nhiều người tự
đặt ra hàng ngàn câu hỏi về trách nhiệm và đạo đức với đơn vị đầu tư
lẫn nhà quản lý công trình, và tất nhiên ai cũng có quyền nghi ngờ về
giá trị thật phía sau những gói thầu nghìn tỷ, nhất là khi các tuyến
đường hay các công trình công cộng ở Việt Nam liên tục dính các nghi án,
cáo buộc tham nhũng, lập quỹ đen, ăn hối lộ, nạn lại quả liên quan đến
Nhật Bản, Hàn Quốc, thậm chí là Ngân hàng Thế giới.
Chỉ giỏi đùn đẩy trách nhiệm
Nhưng hỡi ôi, tất cả các nghi vấn và đặt vấn đề liên quan đến sự tệ hại
của hạ tầng giao thông công trình hầu hết đều được các nhà chức trách
“tung chiêu” tuy cũ mà vẫn “hiệu quả”: đùn đẩy trách nhiệm để khiến dân
mệt mỏi đến mức chẳng màng kiện cáo, khiếu nại hay làm rõ vấn đề, vốn
chỉ tổn hao tâm sức, tốn kém và hoài công.
Cái hay của nhiều vị chức trách là đùn đẩy trách nhiệm theo kiểu chung
chung số đông để chia nhỏ mức độ nghiêm trọng của vấn đề, hòng tìm kiếm
sự chia sẻ một cách bức bách. Chẳng thể ngờ nhiều người “có học, có
trình độ và có chuyên môn” làm việc trong ban ngành quản lý chất lượng
công trình lại có thể đổ lỗi theo kiểu “phương tiện tham gia giao thông
quá đông” nên đường hư là phải, dù con đường cũng chỉ mới được xây dựng
và đưa vào sử dụng mà thôi. Các vị xây đường ít nhất cũng tính toán lưu
lượng phương tiện giao thông, áp lực phương tiện… để từ đó quy ra tiêu
chí đảm bảo kỹ thuật. Đằng này xây đường cho dân đi, lại đổ thừa rằng
dân đi nhiều quá!? Phải chăng dân nên ở nhà để đường sá đỡ áp lực? Mà
nếu ở nhà thì xin thưa, chẳng có tiền để có thể “sòng phẳng” hàng tá thứ
thuế: thuế xăng dầu, thuế cầu đường, thuế môi trường khi dùng xăng
dầu... mà các vị đã lần lượt đưa ra, đè nặng lên đôi vai cần lao của họ.
Độc đáo hơn là khi không biết đổ lỗi cho ai, có vị quản lý còn tung
chiêu “Chí Phèo”, ngước mặt lên đổ lỗi cho “ông Trời” để rồi dân phải há
mồm vì chẳng thể ngờ “chuyện như vậy mà quan cũng làm cho được”. Đơn cử
như vụ kênh Ba Bò “chưa động đã hư”, ông Nguyễn Văn Trí, Giám đốc đơn
vị thi công (công ty TNHH Sản xuất - Xây dựng Quỳnh Phúc) cho rằng lỗi
do ông Trời khi vị này biện minh “mấy hôm trước tại khu vực thượng nguồn
đã xảy ra cơn mưa khá lớn nên nhiều khe nối giữa các tấm đan chạy theo
tuyến kênh chưa hoàn thiện đã làm nước rút vào gây hiện tượng sạt lở cục
bộ”. Điều này khiến tôi nhớ đến vụ lũ lụt miền Trung lịch sử nhấn chìm
biết bao căn nhà, người dân, tài sản, hoa màu… Trong khi người dân tố
cáo thủy điện đầu nguồn xả đập lén lút vì sợ vỡ bờ, thì chính quyền lại
cho rằng lũ lụt đơn thuần là chuyện thiên tai, kiểu như Trời kêu ai nấy
dạ, chứ chẳng phải do con người?! Và chính vì “ông Trời” – vốn chẳng thể
mở miệng gọi luật sư bào chữa, càng không có khả năng tự bào chữa bằng
bất kỳ hình thức nào, nên bên thắng cuộc chính là các quan quản lý. Xem
ra hai tiếng “ông Trời” ngoài tác dụng để người dân chân lấm tay bùn
than vãn vì chẳng ai thấu được nổi khổ vì sử dụng công trình “đểu”, thì
“ông Trời” cũng là danh xưng quý báu và hiệu quả để người ta vịn vào đó
đổ lỗi cho những thảm họa vốn chẳng phải thiên tai, mà chính là “nhân
tai”.
Vì đâu nên nỗi?
Phải nói rằng chẳng đâu như ở Việt Nam, quốc gia nhận viện trợ chính
thức (ODA) nằm trong tốp đầu của thế giới, nhất là viện trợ về cơ sở hạ
tầng công cộng, nhưng lại chẳng có mấy công trình nhìn cho ra hồn ra
vía. Khi các quốc gia bè bạn nâng niu và chắt chiu từng đồng ODA, thì
Việt Nam tung tiền nghìn tỷ làm những con đường để rồi dính nghi án “quỹ
đen”, “lại quả” – căn nguyên của sự đội giá lên cao chót vót, còn đường
sá thì được thi công bằng những công cụ, giải pháp đơn sơ và thiếu hiệu
quả đến bất ngờ.
Khi không có bằng chứng, chẳng nên kết tội hay quy chụp bất kỳ một ai.
Nhưng những bài báo và các công bố gần nhất của các quốc gia lớn cung
cấp ODA cho Việt Nam như Nhật, Hàn Quốc hay Tổ chức Ngân Hàng Thế Giới
về nghi án quan chức Việt Nam hối lộ các công trình cao tốc, hay cả công
trình giao thông nông thôn,… cũng đủ để chúng ta lờ mờ nhìn ra bức
tranh toàn cảnh vấn nạn “đổ lỗi cho trời”. Chẳng cái nhục nào lớn hơn
khi Nhật cảnh cáo thẳng thừng, bất chấp những yếu tố ngoại giao mang
tính nhạy cảm, rằng nếu Việt Nam còn để xảy ra nạn hối lộ một lần nào
nữa trong các công trình ODA thì Nhật sẽ chẳng viện trợ thêm một đồng
nào.
Cái logic “bắt tay làm giá, ăn chia khoảng chênh lệch giá công trình”
bằng hàng loạt các thủ thuật: xin gia tăng vốn đầu tư, cắt giảm một số
quy trình trong thực thi công trình, thay đổi vật liệu, chuyển đổi kết
cấu công trình theo hướng rẻ hơn, cắt giảm lượng vật liệu xây dựng… cho
đến nay đã trở nên khá quen thuộc mà có lẽ dân cũng biết thừa, nhưng
không đủ khả năng để giám sát và kết tội. Cứ như Singapore hay châu Âu,
sử dụng hệ thống chính phủ điện tử để giám sát từ khâu đề xuất, đánh
giá, thực thi và vận hành, thì dù lãnh đạo có chối cãi quanh co, đổ lỗi
cho đất trời thần thánh cũng sẽ phải đền bù, ngồi tù hay thậm chí là
nhận án tử.
Xin dẫn lại nhận định trên báo chí của TS. Nguyễn Bách Phúc, Chủ tịch
hội Tư vấn Khoa học công nghệ và Quản lý TP. HCM cho rằng: Đối với tất
cả các công trình nói chung, cần phải tuân thủ nghiêm ngặt tất cả các
bước từ khảo sát, thiết kế, thi công, giám sát, nghiệm thu thì mới cho
ra đời một công trình đạt chuẩn. Chỉ cần mắc sai phạm tại một trong năm
quy trình trên, công trình sẽ xảy ra vấn đề ngay. Nghĩa là, đường đã gặp
sự cố hẳn là có sai phạm. Mà có sai phạm thì phải rà soát và “tính sổ”,
chứ không thể để dân nghe hoài một bài ca xưa như Diễm – “công trình hư
hại là do dân, hay do lỗi ông Trời”.
Cao Huy Huân
(Blog VOA)
