Liên đoàn Thẩm phán Cộng hòa Liên bang Đức, một tổ chức dân sự lớn tại Đức, mới đây cho biết tổ chức này đã quyết định sẽ trao giải nhân quyền 2017 cho luật sư Nguyễn Văn Đài, người đang bị giam giữ tại Việt Nam vì những hoạt động đấu tranh dân chủ.

Đây là lần đầu tiên một người Việt Nam được nhận giải thưởng này của Đức. Theo những nhà đấu tranh dân chủ trong nước, giải thưởng này chứng tỏ quốc tế đã ghi nhận những hoạt động tích cực của luật sư Đài, đồng thời khích lệ phong trào dân chủ hóa trong nước.

Vào ngày 5 tháng 4, trong đại hội của Liên đoàn Thẩm phán Đức tại thành phố Weimar, miền Đông nước Đức, luật sư Nguyễn Văn Đài được trao giải nhân quyền 2017 vì những đóng góp của ông cho phong trào dân chủ và nhân quyền ở Việt Nam. Đây là một giải thưởng có uy tín tại Đức được trao định kỳ mỗi 3 năm một lần cho những cá nhân ở nhiều nước trên thế giới bao gồm các thẩm phán, chánh án, và luật sư, những người đang gặp những khó khăn, bị đàn áp, tù đầy vì các họa động nhân quyền của họ.

Liên đoàn Thẩm phán Đức là một tổ chức dân sự có uy tín ở Đức. Tổ chức này cũng tham gia tích cực vào các hoạt động hợp tác về tư pháp giữa Đức và chính phủ Việt Nam.

Một người đấu tranh kiên cường

Theo luật sư Lê Thị Công Nhân, người đã có nhiều năm tham gia hoạt động dân chủ với luật sư Nguyễn Văn Đài về quyền của người lao động ở Việt Nam, giải thưởng dành cho luật sư Nguyễn Văn Đài là ghi nhận xứng đáng với một người đã đấu tranh kiên cường cho tự do và nhân quyền trong nước:

Tôi nghĩ tôn vinh này dành cho anh Đài là niềm khích lệ rất là lớn, nêu cao tấm gương kiên cường của một người đấu tranh cho tự do dân chủ và nhân quyền của Việt Nam. Mặc dù anh Đài ở lứa tuổi mà cách đây mười mấy năm thì chúng ta gọi là trẻ nhưng giờ có thể nói là anh tham gia cả vào cựu trào cũng như phong trào hiện giờ, anh đều góp mặt và kiên cường trong suốt thời gian vừa qua. Tôi rất vui mừng vì biết được điều đó.

Hiện giờ luật sư Đài bị giam cầm trở lại trong lúc ông ấy không hề làm điều gì sai trái. Ông ấy là một người yêu nước, yêu dân tộc Việt Nam.
- Dân biểu Chris Smith

Luật sư Nguyễn Văn Đài bị bắt vào ngày 16 tháng 12 năm 2015 tại Hà Nội với cáo buộc tội ‘tuyên truyền chống nhà nước CHXHCN Việt Nam’ theo điều 88 Bộ luật Hình sự. Trước đó, vào ngày 6 tháng 12 năm 2015, luật sư Nguyễn Văn Đài đã tổ chức một buổi nói chuyện về hiến pháp và nhân quyền với khoảng 70 người tại xã Nam Lộc, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Ngay sau buổi nói chuyện ông đã bị một số người giấu mặt hành hung dẫn đến thương tích, bị cướp hết đồ đạc và bỏ lại trên đường.

Trả lời đài Á châu Tự do vào ngày 7 tháng 12 năm 2015, sau khi trở về nhà từ Nghệ An, luật sư Nguyễn Văn Đài cho rằng ông đã bị những nhân viên an ninh của tỉnh Nghệ An hành hung. Ông cũng cho biết đây không phải là lần đầu tiên ông bị tấn công bằng bạo lực và chính quyền hoàn toàn im lặng trước những trình báo của ông. Nói với đài Á châu Tự do hôm 7 tháng 12 năm 2015, luật sư Đài khẳng định ông sẽ không chùn bước trước những tấn công từ phía chính quyền:

Chúng tôi không bao giờ từ bỏ cho đến khi nào tất cả người dân Việt Nam đều được hưởng những quyền con người đã dược ghi nhận trong các văn bản của quốc tế mà Việt Nam đã thực hiện.

Luật sư Nguyễn Văn Đài cũng đã từng bị bắt cùng với cộng sự của mình là luật sư Lê Thị Công Nhân hồi năm 2007. Ông sau đó bị tòa án Nhân Dân thành phố Hà Nội tuyên án 4 năm tù giam và 4 năm quản chế với tội danh tuyên truyền chống nhà nước.

Can thiệp của quốc tế

Luật sư bất đồng chính kiến Nguyễn Văn Đài tại Toà án nhân dân Hà Nội, ngày 11 tháng 5 năm 2007. AFP photo

Việc bắt giữ luật sư Nguyễn Văn Đài của chính quyền Việt Nam đã bị quốc tế chỉ trích gay gắt. Chính phủ Mỹ đã lên tiếng bày tỏ quan ngại sau vụ bắt giữ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ lúc đó là ông John Kirby thúc giục Việt Nam phải đảm bảo các luật và hành xử của chính quyền phải tuân thủ đúng với những nghĩa vụ và cam kết của chính quyền Việt Nam với quốc tế. Bộ ngoại giao Mỹ cũng kêu gọi Việt Nam phải trả tự do ngay lập tức cho các tù nhân lương tâm.

Liên minh châu Âu hôm 18 tháng 12 năm 2015 cũng ra thông báo phản đối việc bắt giữ này. Thông báo nhận định việc bắt giữ xảy ra ngay trước cuộc đối thoại thường niên giữa EU và Việt Nam ở Hà Nội, đã đi ngược lại các nghĩa vụ về nhân quyền của Việt Nam đối với quốc tế, điển hình là Công ước Quốc tế về các quyền dân sự và chính trị mà Việt Nam là một nước tham gia. EU cũng kêu gọi Việt Nam phải làm một cuộc điều tra đầy đủ về vụ tấn công nhắm vào luật sư Nguyễn Văn Đài trước đó ở Nghệ An và phải có thông báo ngay lập tức.

Trong buổi điều trần trước quốc hội Mỹ về trường hợp của luật sư Nguyễn Văn Đài với sự có mặt của bà Vũ Minh Khánh, vợ luật sư Đài hôm 11 tháng 5 năm 2016, dân biểu Chris Smith nói:

Tôi cho rằng luật sư Đài là một người bảo vệ quyền con người một cách can đảm và rất đáng nể phục. Hiện giờ luật sư Đài bị giam cầm trở lại trong lúc ông ấy không hề làm điều gì sai trái. Ông ấy là một người yêu nước, yêu dân tộc Việt Nam. Ông ta muốn nhân quyền được công nhận, được tôn trọng và được phát huy ở Việt Nam, có gì gọi là sai với ước vọng như vậy?

Vào tháng 10 năm 2016, 74 dân biểu thuộc 14 quốc gia cùng một số tổ chức nhân quyền và tôn giáo quốc tế đã gửi một bức thư ngỏ tới chính quyền Việt Nam yêu cầu trả tự do cho luật sư Đài.

Với những hoạt động tích cực của mình về nhân quyền, vào năm 2007, luật sư Nguyễn Văn Đài đã được nhận giải thưởng Hellman-Hammett của tổ chức quan sát Nhân quyền Quốc tế (Human Rights Watch).

Thúc đẩy dân chủ hóa tại Việt Nam

Giải thưởng mà Liên đoàn Thẩm phán Đức trao cho luật sư Nguyễn Văn Đài năm 2017 được những người tham gia đấu tranh cùng luật sư Nguyễn Văn Đài nhìn nhận là một khuyến khích đối với phong trào dân chủ trong nước. Cựu tù nhân lương tâm Phạm Văn Trội, thành viên của Hội Anh Em Dân Chủ do luật sư Đài thành lập vào năm 2013 cho biết

Tôi nhận được tin này thì tôi thây rất tuyệt vời chị, tôi nghĩ rằng là đây là một phần thưởng xứng đáng cho luật sư Nguyễn Văn Đài cũng như là một hành động rất tích cực để thúc đẩy quá trình dân chủ hóa Việt Nam trong thời gian tới.

Không những thế, theo cựu tù nhân lương tâm Phạm Văn Trội, những giải thưởng quốc tế gần đây trao cho những nhà hoạt động xã hội tại Việt Nam, đã khích lệ những người hoạt động trong nước, gây sức ép lên chính quyền:

Không chỉ nước Đức mà cả nước Mỹ vừa qua đã có những hành động rất tích cực bằng cách trao các giải nhân quyền cho những người hoạt động đấu tranh dân chủ trong nước.
- Cựu tù nhân Phạm Văn Trội

Tôi nghĩ rằng không chỉ nước Đức mà cả nước Mỹ vừa qua đã có những hành động rất tích cực bằng cách trao các giải nhân quyền cho những người hoạt động đấu tranh dân chủ trong nước. Đây là việc làm tôi nghĩ rằng gián tiếp thúc đẩy những người đấu tranh trong nước mạnh mẽ hơn, quyết đoán hơn, rõ ràng hơn trong công cuộc đấu tranh của mình.

Ngoài ra thì những giải thưởng đó cũng gửi một thông điệp rất rõ ràng cho chính quyền Việt Nam là đối với các nước thì họ rất quan tâm đến vấn đề dân chủ nhân quyền ở Việt Nam. Với những giải thưởng như thế thì về phía chính quyền Việt Nam họ cũng phải có cái nhìn nhận lại cách hành xử của mình đối với các nhà đấu tranh đòi dân chủ nhân quyền trong nước.

Trước đó vào ngày 29 tháng 3, Bộ Ngoại Giao Mỹ cũng trao giải phụ nữ kiên cường cho blogger Mẹ Nấm, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh.

Hiện luật sư Đài đã bị giam giữ hơn 14 tháng. Trong suốt thời gian này, ông chỉ được gặp vợ của mình một lần cách đây hai tháng. Theo cựu tù nhân lương tâm Phạm Văn Trội, tại lần gặp cuối, sức khỏe của luật sư Đài đã rất yếu. Theo luật tố tụng hình sự ở Việt Nam, hết 16 tháng giam giữ, cơ quan điều tra phải có kết luận điều tra đối với luật sư Nguyễn Văn Đài. Theo ông Phạm Văn Trội, Hội Anh Em Dân Chủ sẽ tiếp tục các hoạt động đòi trả tự do cho luật sư Đài như gửi thư tới các tổ chức quốc tế và đại sứ quán các nước phương Tây ở Việt Nam trong thời gian tới.