Nghị quyết hạn chế các đoàn Việt Nam đến phạm vi TP Santa Ana được Thị trưởng Miguel Pulido và Phó Thị trưởng Claudia Alverez đề xuất ngày 1-11-2012, và Hội đồng thành phố này đã thông qua vào ngày 19-11-2012. Theo nội dung Nghị quyết, muốn đến Santa Ana các đoàn Việt Nam phải thông báo trước với cảnh sát địa phương trước khi vào thành phố, lý do là để chính quyền địa phương có thể thông báo với cộng đồng người Mỹ gốc Việt nhằm "bảo vệ an ninh cho mọi người"; đồng thời yêu cầu Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo trước cho thành phố ít nhất 10 ngày về kế hoạch di chuyển của các đoàn (nếu có)!

Lý do mà Hội đồng TP Santa Ana đưa ra để biện minh nghe thật ngô nghê và kệch kỡm. Với thiện chí chân thành của mình, các đoàn Việt Nam tới thăm các địa phương ở Mỹ, đặc biệt là những nơi tập trung đông người Mỹ gốc Việt, như bang California, nơi có các thành phố Santa Ana, Westminster, Garden Grove, là để phát triển quan hệ với các địa phương này. Ðồng thời qua đó tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của cộng đồng người Mỹ gốc Việt, cung cấp tin tức cụ thể về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội trong nước, giúp bà con tăng cường sự hiểu biết, thêm gắn bó hơn với quê hương, nguồn cội, xóa bỏ hận thù và những hiểu lầm liên quan vấn đề lịch sử, đặc biệt là các vấn đề dân chủ, nhân quyền...

Trên thực tế, các đoàn Việt Nam luôn mang theo tinh thần hữu nghị, vậy thì sao chính quyền TP Santa Ana cần phải thông báo để "bảo vệ an ninh cho mọi người"? Chính xác thì, đối tượng cần bảo vệ ở đây lại chính là các thành viên trong đoàn. Bởi mỗi lần có đoàn Việt Nam đến thăm, các đối tượng chống cộng cực đoan lại hô hào, kích động một số thành viên trong cộng đồng tham gia biểu tình, gây rối an ninh - trật tự. Ðể tăng cường hiểu biết, tôn trọng lẫn nhau và để giảm dần sự khác biệt, Việt Nam và Mỹ cần tăng cường giao lưu, đối thoại giữa chính phủ và nhân dân hai nước, trong đó các chuyến thăm của các đoàn Việt Nam tới các thành phố như Santa Ana là rất cần thiết. Thí dụ gần đây nhất là từ ngày 10-10 đến ngày 22-10 vừa qua, đoàn công tác cộng đồng do Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Thanh Sơn dẫn đầu đã tới thăm một loạt thành phố có đông cộng đồng người Mỹ gốc Việt ở Washington D.C, Houston, Quận Cam và San Francisco.

Tại các địa phương này, đoàn đã có các cuộc tiếp xúc cộng đồng với thành phần rất đa dạng như doanh nhân, trí thức, giới truyền thông, báo chí, đại diện thế hệ trẻ và cả những người vẫn còn nuôi "tư tưởng chống đối cực đoan". Ðoàn đã trao đổi ý kiến, giải đáp thẳng thắn các vấn đề do lịch sử để lại, vấn đề dân chủ, nhân quyền, tự do tôn giáo, vấn đề chủ quyền biển đảo của đất nước... Chuyến đi do Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn dẫn đầu đã giúp những người Việt đang sinh sống và định cư tại Mỹ hiểu rõ hơn về tình hình đất nước, về các chủ trương, chính sách của Nhà nước ta với người Việt Nam ở nước ngoài, giúp cộng đồng thêm gắn bó với quê hương, nguồn cội. Tin tức về chuyến công tác cùng một số cuộc gặp gỡ đã được thể hiện rất cụ thể qua các bài báo, videoclip của các cơ quan truyền thông của người Mỹ gốc Việt như kbchn.net, Phố Bolsa TV...

Thị trưởng Miguel Pulido, Phó Thị trưởng Claudia Alverez thông báo ý định đưa dự thảo nghị quyết hạn chế các đoàn Việt Nam tới TP Santa Ana ra bỏ phiếu tại Hội đồng thành phố lại được tiến hành ngay tại buổi họp báo trước bầu cử Thị trưởng. Trong khi đó các ủy viên khác của Hội đồng thành phố như Sal Tinajero, David Benavides và Vincent F.Sarmiento không hề được mời tới buổi họp báo, cũng không được báo trước về ý định đưa dự thảo nghị quyết nói trên ra bỏ phiếu. Trước đó, trong chiến dịch tranh cử chức Thị trưởng TP Santa Ana, ông Pulido kể một câu khá mùi mẫn rằng khi tham dự lễ "cầu nguyện và đấu tranh chống án cho Việt Khang và Trần Vũ Anh Bình tại Tượng đài Chiến sĩ Việt - Mỹ", ông thấy một phụ nữ khóc vì bất mãn trước "tình hình đàn áp tự do, dân chủ và nhân quyền ở Việt Nam", từ đó ông cảm động và tự hỏi mình có thể làm gì được cho công cuộc đấu tranh của người Việt là cư dân trong thành phố Santa Ana! Câu chuyện hài hước này khiến người ta phải đặt ra câu hỏi: Liệu có phải ông Pulido và bà Alverez đã lợi dụng nghị quyết hạn chế các đoàn Việt Nam tới TP Santa Ana để thu hút sự chú ý và tranh thủ lá phiếu ủng hộ của các cử tri là người Mỹ gốc Việt?

Nghị quyết của Hội đồng TP Santa Ana đã không phản ánh đúng đắn về tâm tư, nguyện vọng và đi ngược lại với lợi ích của hầu hết người Mỹ gốc Việt đang làm ăn, sinh sống tại Mỹ; đồng thời đi ngược lại xu hướng chung và gây trở ngại cho quan hệ Việt - Mỹ. Nhân dân Việt Nam và nhân dân Mỹ, trong đó có cộng đồng người Mỹ gốc Việt tại Santa Ana, mong muốn khép lại quá khứ chiến tranh đầy đau thương để xây dựng mối quan hệ hữu nghị và hợp tác lâu dài giữa hai dân tộc. Kể từ khi bình thường hóa quan hệ (tháng 7-1995) đến nay, quan hệ Việt - Mỹ đã phát triển tích cực trên nhiều lĩnh vực. Hai bên đã thỏa thuận xây dựng quan hệ đối tác tích cực, hữu nghị, xây dựng, hợp tác nhiều mặt, tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi, lãnh đạo cấp cao hai nước đã nhất trí đưa quan hệ song phương lên tầm cao mới. Các cơ chế hợp tác cụ thể được thiết lập, đang được triển khai trên nhiều lĩnh vực từ chính trị, an ninh - quốc phòng, kinh tế - thương mại, đến khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, nhân đạo... Chính phủ hai nước đã ký các thỏa thuận chính thức dành cho các phái đoàn của mỗi bên các điều kiện thuận lợi nhằm tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau, tăng cường tình hữu nghị và sự hợp tác cùng có lợi. Các tỉnh và thành phố Việt Nam luôn tuân thủ chính sách nhất quán của Chính phủ Việt Nam trong quan hệ với Mỹ, không có một tỉnh hay thành phố nào lại ra một nghị quyết quy định tương tự như nghị quyết của Hội đồng TP Santa Ana.

Hiện tại, cộng đồng người Mỹ gốc Việt tại Mỹ có khoảng gần hai triệu người, trong đó sinh sống tại Santa Ana là hơn 23 nghìn người. Hầu hết bà con trong cộng đồng có tinh thần dân tộc, hướng về đất nước, thường xuyên theo dõi những đổi thay, diễn biến tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội ở trong nước, mong muốn Việt Nam trở thành một nước giàu mạnh, hiện đại, độc lập và dân chủ. Trong những năm gần đây, vị thế của Việt Nam được nâng cao, quan hệ Việt - Mỹ ngày càng phát triển, chính sách của Nhà nước ta đối với cộng đồng người Việt ở nước ngoài ngày càng cởi mở, hoàn thiện (thể hiện qua chính sách về quốc tịch, xuất nhập cảnh, miễn thị thực, nhà đất, đầu tư...) nên đã giúp bà con hiểu rõ thêm về tình hình đất nước, và bà con về thăm quê hương, đầu tư, kinh doanh trong nước ngày càng phổ biến. Trong bối cảnh đó, việc tăng cường quan hệ hợp tác cấp chính phủ với địa phương giữa Việt Nam và Mỹ là hoàn toàn phù hợp với mong muốn và lợi ích của nhân dân hai nước, tạo điều kiện thuận lợi để cho bà con là người Mỹ gốc Việt về Việt Nam thăm thân nhân, du lịch, đầu tư. Thế nhưng, trong khi nhiều thành phố của Mỹ như Seattle, San Francisco đã kết nghĩa với các thành phố của Việt Nam như Hải Phòng, TP Hồ Chí Minh, thì Hội đồng thành phố Santa Ana lại có hành động sai trái; đi ngược với xu thế chung.

Bất đồng và khác biệt chỉ có thể được thu hẹp, hóa giải thông qua gặp gỡ, đối thoại, chứ không thể thông qua "bế quan tỏa cảng" hay bất cứ hình thức cấm vận, hạn chế nào. Và cũng chỉ thông qua giao lưu, trao đổi mới có thể tăng cường, thắt chặt quan hệ, vì lợi ích của nhân dân Việt Nam và nhân dân Mỹ, trong đó có cộng đồng người Mỹ gốc Việt. Thật đáng tiếc khi thành viên Hội đồng thành phố Santa Ana lại không hiểu được điều này, mà lại hành động không phù hợp với xu thế và mối quan hệ hợp tác giữa hai nước đang ngày càng củng cố và phát triển. "

( Báo Nhăn Răng )