Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Giá dầu tăng vọt 20% đầu phiên giao dịch đầu tuần sau khi hai vụ tấn công vào các nhà máy dầu của Ả Rập Saudi cuối tuần qua làm gián đoạn 6% nguồn cung của thế giới. Giá dầu sau đó hạ nhiệt, chỉ còn tăng 13% vào cuối ngày. Tổng thống Donald Trump cho biết ông đã cho phép dùng nguồn cung từ Kho Dự trữ Dầu Chiến lược Hoa Kỳ để trấn an thị trường, đồng thời tweet rằng đã có “RẤT NHIỀU DẦU!”

Kết quả sơ bộ trong cuộc bầu cử tổng thống Tunisia cho thấy hai “người ngoài cuộc” đang có khả năng sẽ chạm mặt nhau trong cuộc bỏ phiếu bổ sung. Với hơn một nửa số phiếu đã được kiểm, Kais Saied, một ứng viên độc lập, và Nabil Karoui, một ông trùm truyền thông hiện đang ngồi tù vì cáo buộc rửa tiền và trốn thuế (mà theo ông là mang động cơ chính trị), hiện đang dẫn đầu cuộc đua một cách khá chắc chắn.

Ủy ban châu Âu cho biết ông Boris Johnson, thủ tướng Anh, vẫn chưa đề xuất một kế hoạch khả thi để thay thế thỏa thuận biên giới với Ireland. Ông Johnson đang gặp Jean-Claude Juncker, chủ tịch Ủy ban châu Âu, tại Luxembourg. Thỏa thuận này là chính sách sẽ giúp giữ nước Anh trong liên minh hải quan EU cho đến khi một thỏa thuận thương mại hậu Brexit được ký kết. Ông Johnson không coi trọng kế hoạch này.

Khoảng 50.000 công nhân General Motors (GM) đã đình công trên khắp nước Mỹ trong một cuộc tranh chấp về tiền lương và điều kiện làm việc. Đàm phán giữa các ông chủ và công đoàn Công nhân Xe hơi Thống nhất đã đổ vỡ vào thứ Bảy. Công đoàn cũng lo ngại về kế hoạch đóng cửa hai nhà máy. Đây là cuộc đình công đông người đầu tiên tại GM trong 12 năm qua.

Purdue Pharma nộp đơn phá sản theo Chương 11 (Bộ luật Phá sản Hoa Kỳ). Công ty dược phẩm muốn tái cấu trúc khi đang phải đối mặt với khoảng 2.000 vụ kiện về vai trò bị cáo buộc trong thảm họa opioid của Mỹ. Họ bị buộc tội hạ thấp mức độ gây nghiện của OxyContin, một loại thuốc giảm đau có thành phần chính là opioid. Purdue cũng công bố một thỏa thuận trả 10 tỷ đô la tiền bồi thường để giải quyết phần lớn các vụ kiện chống lại họ.

Bộ Tư pháp Hoa Kỳ buộc tội ba nhân viên của JPMorgan Chase đã thao túng thị trường và lừa đảo khách hàng. Bộ ba này, gồm Michael Nowak, người điều hành bộ phận giao dịch kim loại quý toàn cầu của ngân hàng, bị cáo buộc đã thao túng trái phép giá vàng, bạc, palađi và bạch kim trên Sàn Giao dịch Hàng hóa New York trong 8 năm.

Hãng Moody cho biết triển vọng xếp hạng tín dụng của chính phủ Hồng Kông là tiêu cực, và lưu ý rằng tình trạng bất ổn chính trị gần đây làm cho lãnh thổ này trở nên kém hấp dẫn trong vai trò một trung tâm thương mại và tài chính, đồng thời bộc lộ các điểm yếu thể chế của nó. Mặc dù vậy, cơ quan này vẫn giữ nguyên điểm xếp hạng tổng thể của Hồng Kông. Fitch, một hãng xếp hạng tín dụng đối thủ, đã hạ xếp hạng của Hồng Kông vào đầu tháng này.

TIÊU ĐIỂM

FedEx gặp khó khăn

Các nhà đầu tư rất muốn nghe những ý tưởng mới táo bạo vào hôm nay khi FedEx báo cáo thu nhập quý vừa qua. Nhưng họ sẽ không có được cái mình muốn. Các giám đốc điều hành lâu năm của công ty giao hàng này, vốn từng được tôn sùng là những nhân vật sáng tạo đột biến, giờ đây không còn hứng thú đảo lộn mọi thứ nữa. Giá cổ phiếu đã sụt giảm trên thị trường chứng khoán trong nhiều năm. Thay vì các cải tổ căn bản, điều tốt nhất mà FedEx có thể làm trong ngắn hạn là kỳ vọng sẽ thu lợi từ vụ mua lại TNT, một công ty châu Âu, hồi năm 2016.

Bên cạnh đó, bất ổn lan rộng trong thương mại toàn cầu cũng đang đè nặng lên công ty. Họ bị “dính đạn” từ cả Mỹ và Trung Quốc trong cuộc thương chiến. Và họ cũng đang chịu áp lực phải tăng tốc độ giao hàng ở Mỹ khi Amazon và Shopify, hai gã khổng lồ thương mại điện tử, mở rộng mạng lưới của chính họ. Quan hệ hợp tác chặt chẽ hơn với một nhà bán lẻ lớn như Walmart sẽ làm hài lòng các nhà đầu tư. Song, ít nhất là đối với các cổ đông, FedEx ngày càng nổi tiếng vì không đạt được chỉ tiêu đề ra.

Tòa án tối cao Anh chuẩn bị ra phán quyết về đình chỉ Quốc hội

Tòa án tối cao hôm nay sẽ xem xét các đơn kiện khác nhau chống lại quyết định của chính phủ Anh về việc đình chỉ Quốc hội 5 tuần cho đến ngày 14 tháng 10. Tòa Thượng thẩm Anh trước đó đã phát quyết rằng việc đình chỉ này là hợp pháp vì đây là một vấn đề chính trị chứ không phải là một vấn đề pháp lý. Nhưng tuần trước, tòa án dân sự cao nhất của Scotland đã phán quyết rằng hành động này là bất hợp pháp bởi vì lý do thực sự của việc này không phải là nhằm chuẩn bị bài Phát biểu của Nữ hoàng và một chương trình lập pháp mới như chính phủ tuyên bố.

Trái lại, nó hoàn toàn là nhằm loại bỏ sự giám sát của quốc hội đối với nhánh hành pháp, đặc biệt là đối với Brexit. Hầu hết các luật sư đều cho rằng 11 thẩm phán xét xử vụ án sẽ đồng ý với phán quyết của tòa Thượng thẩm nước Anh. Nhưng họ cũng có thể chọn ủng hộ phán quyết của Scotland, vốn được đưa ra theo luật Scotland không phải luật Anh. Nếu họ làm vậy, chính phủ có thể phải triệu hồi Nghị viện, song họ có thể chọn đình chỉ một lần nữa để các đảng có thể tổ chức hội nghị của mình. Tòa án tối cao dự kiến sẽ ra phán quyết vào cuối tuần.

Vụ kiện thuế giữa Apple và EU

Một vụ tranh chấp về thuế quan trọng sẽ được xét xử ở Luxembourg hôm nay. Tòa án Phổ thông Liên minh châu Âu, cơ quan tư pháp cao thứ hai của khối, sẽ bắt đầu nghe các bản kháng án của Apple và Ireland chống lại việc Ủy ban châu Âu yêu cầu Dublin thu hồi 13 tỷ euro (14,3 tỷ đô la) từ nhà sản xuất điện thoại thông minh. Ủy ban kết luận vào năm 2016 rằng một thỏa thuận thuế ưu đãi và các hoạt động bí mật nhằm dịch chuyển lợi nhuận đã mang lại cho Apple những lợi ích không công bằng. Công ty nói phán quyết này là thiếu sót và cáo buộc Brussels cố gắng “viết lại lịch sử của Apple.”

Về phần mình, chính phủ Ireland lo ngại sẽ làm hoang mang các nhà đầu tư khác nếu họ bị buộc phải lấy lại tiền. Vụ kiện dự kiến sẽ kết thúc tại tòa cao nhất EU, Tòa án Công lý Châu Âu. Trong khi đó, người chiến thắng rõ ràng nhất – ngoài các luật sư – sẽ là các hãng quản lý tài sản được chọn để chăm sóc khoản tiền 14,3 tỷ euro (số tiền phán quyết cộng với tiền lãi) mà Apple gửi ký quỹ vào năm ngoái trong khi chờ phán quyết cuối cùng.

Bầu cử Israel lại bắt đầu

Lần thứ hai trong vòng sáu tháng, người dân Israel sẽ bỏ phiếu trong một cuộc bầu cử quốc hội. Câu hỏi duy nhất là liệu các đảng ủng hộ thủ tướng đương nhiệm, ông Binyamin Netanyahu, có giành được đủ số ghế để đạt thế đa số vào hôm nay sau khi bị thiếu một ghế hồi đầu năm hay không. Song không chỉ có quyền lực là bị đe dọa. Nếu bị loại khỏi văn phòng thủ tướng, ông Netanyahu sẽ thấy khó khăn hơn nhiều trong việc trốn tránh các cáo buộc tham nhũng. Các cuộc thăm dò mới nhất cho thấy ông sẽ thiếu hai hoặc ba ghế.

Tuy nhiên, ông đang thể hiện tốt hơn mong đợi trong khi phe trung tả đối địch vừa yếu ớt vừa chia rẽ. Ông đang khuyến khích phe cánh hữu và tôn giáo ủng hộ ông bằng cách cáo buộc người Ả Rập ở Israel cố gắng gian lận cử tri để “ăn cắp” cuộc bầu cử và bằng lời hứa sẽ sáp nhập một phần Bờ Tây đang bị chiếm đóng. Kết quả có thể sẽ rất sít sao. Chúng ta nên trông đợi nhiều tháng bế tắc chính trị tiếp theo.

Tuần lễ Thời trang Milan thay đổi vì môi trường

Mặc bộ đồ bảo hộ màu cam và treo mình trên dây điện, hồi năm 2014 các nhà hoạt động Greenpeace đã giương cao biểu ngữ “Beautiful Fashion, Ugly Lies?” (Thời trang đẹp, những lời nói dối xấu xí?) trên mái vòm của nhà hát Galleria Vittorio Emanuele ở Milan. Sự cố này, diễn ra cùng lúc với lễ khai mạc Tuần lễ thời trang Milan, là nhằm tìm cách thu hút sự chú ý vào tình trạng sử dụng hóa chất trong ngành thời trang xa xỉ. Hôm nay, các người mẫu, nhà thiết kế và các nhà phê bình sẽ “hạ cánh” xuống thành phố này của Italia trong tuần lễ thứ ba của tour thời trang Big Four (các thành phố còn lại là London, New York và Paris).

Họ sẽ một lần nữa được nhắc nhở về tác động môi trường của ngành công nghiệp, song lần này là chính trong khuôn khổ chương trình. Max Mara, một nhà mốt, đang sử dụng vải tái chế cho áo khoác. Gucci, một nhà mốt khác, nói họ đã ngừng sử dụng carbon. Vào Chủ nhật, Giải thưởng Thời trang Thảm xanh sẽ công nhận các nhà mốt thể hiện cam kết bền vững môi trường. Các nhà hoạt động chống biến đổi khí hậu rất hy vọng điều này sẽ trở thành xu hướng.