Vụ
tai nạn máy bay kinh hoàng Boeing 787, tội ác của lính đánh thuê Nga
tại Mali và đạo luật cấm trẻ em dưới 15 tuổi sử dụng mạng xã hội là
những chủ đề chính được các báo Pháp số ra hôm nay, 13/06/2025, quan
tâm.
Những suy đoán ban đầu về nguyên nhân vụ tai nạn
Hai
nhật báo Pháp là Les Echos và Libération đều tập trung phân tích vụ tai
nạn máy bay Boeing 787 Dreamliner của hãng hàng không Air India hôm thứ
Năm, 12/06, khiến hơn 260 người thiệt mạng. Theo các phương tiện truyền
thông Ấn Độ, chỉ có một người duy nhất may mắn sống sót, đó là một công
dân Anh 40 tuổi, ngồi ở ghế 11A.
Nguyên nhân vụ tai nạn vẫn đang
được các cơ quan chức năng tiến hành làm rõ. Trong lúc chờ kết quả, tờ
Libération đưa ra một vài giả thuyết cho vụ rơi máy bay kinh hoàng này.
Tờ báo dẫn lời cơ quan quản lý hàng không Ấn Độ, cho biết chiếc máy bay
đã rơi vào trạng thái mất lực nâng ngay sau khi cất cánh, bên ngoài phạm
vi của sân bay. Máy bay có vẻ như không thể lấy độ cao, mà không hề có
dấu hiệu bên ngoài nào (như khói hay nổ) cho thấy có sự cố kỹ thuật. Tín
hiệu cấp cứu Mayday đã được tổ bay gửi đi ngay trước khi xảy ra thảm
kịch.
Boeing 787 : Niềm tự hào của Boeing
Trong
khi đó nhật báo kinh tế Les Echos lại tập trung phân tích về dòng máy
bay 787 Dreamliner của gã khổng lồ Boeing. Trong bài viết mang tựa đề “Tai nạn máy bay Air India: Boeing 787, chiếc máy bay biểu tượng với hành trình hỗn loạn”,
tờ báo cho biết kể từ khi được đưa vào hoạt động từ năm 2011, Boeing
787 đã làm thay đổi thị trường máy bay đường dài khi có thể chở từ 248
đến 330 hành khách. Boeing đã nhận được tổng cộng 2.598 đơn đặt hàng –
một con số ấn tượng. Trong số đó, hiện có 1.148 chiếc Boeing 787 đang
hoạt động trên toàn thế giới và còn 889 chiếc đang chờ được bàn giao –
cho thấy sức hút ban đầu mạnh mẽ của dòng máy bay này. Nhà sản xuất Mỹ
thậm chí còn gọi chương trình này là “dòng máy bay thân rộng bán chạy nhất trong lịch sử hàng không”.
Chiếc
Boeing 787 đã góp phần mở ra gần 180 đường bay thẳng mới giữa những
thành phố trước đây chưa từng được kết nối, qua đó tái định hình mạng
lưới hàng không toàn cầu, vượt xa con số 80 tuyến bay được dự kiến ban
đầu. Thiết kế của Boeing 787, với kết cấu bao gồm 50% vật liệu
composite, tức là vật liệu tổng hợp được tạo ra từ việc kết hợp hai hay
nhiều vật liệu khác nhau, mang tới tính chất và ứng dụng vượt trội hơn
so với vật liệu ban đầu. Đây được xem là một bước tiến lớn vì theo quảng
cáo của Boeing, điều này giúp giảm tới 20% mức tiêu thụ nhiên liệu so
với các mẫu máy bay cũ.
Tuy vậy nhưng chương trình Dreamliner đã
gặp phải nhiều trục trặc trong quá trình sản xuất. Vào cuối năm 2020,
việc phát hiện ra các lỗi trên thân máy bay của một số chiếc 787 đã buộc
Boeing phải tạm ngừng việc giao hàng dòng “Dreamliner”. Ngoài các lỗi
về thân máy bay, còn phát hiện thêm một số khuyết điểm khác, kéo theo
cuộc điều tra của Cơ quan Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), buộc Boeing
phải kéo dài thời gian ngừng giao hàng cho đến khi được chính phủ Mỹ bật
đèn xanh vào mùa hè năm 2022.
Ngày tàn của Boeing liệu đã đến ?
Mục
xã luận của tờ Les Echos đặt câu hỏi liệu vụ rơi máy bay này có đánh
dấu sự sụp đổ của đế chế Boeing ? Tờ báo nhắc lại, kể từ sau các vụ rơi
máy bay của Lion Air và Ethiopian Airlines vào năm 2018 và 2019, vốn đã
làm tổn hại nghiêm trọng đến danh tiếng của dòng 737 MAX mới, cùng với
vụ bật tung cửa thoát hiểm giữa không trung trên một máy bay của Alaska
Airlines, gã khổng lồ ngành hàng không Boeing đã rơi vào tâm bão chỉ
trích. Mặc dù Boeing chịu trách nhiệm trực tiếp trong hai vụ tai nạn đầu
tiên, hãng có thể sẽ không bị quy kết trách nhiệm trong vụ tai nạn của
Air India lần này, bởi nguyên nhân vẫn chưa được xác định.
Tuy
vậy, cú sốc này vẫn là một đòn giáng mạnh đối với tập đoàn Mỹ, đến mức
khiến một số người bắt đầu tự hỏi: liệu vụ rơi máy bay lần này có phải
là “giọt nước tràn ly” ? Theo Les Echos, vẫn còn quá sớm để khẳng định rằng gã khổng lồ này sẽ bị kéo xuống vực thẳm.
Trước
hết, là vì các hãng hàng không hiện nay đang thiếu máy bay và trong
những thập kỷ tới, nhu cầu về máy bay sẽ tiếp tục tăng mạnh. Theo
Airbus, đội bay toàn cầu dự kiến sẽ tăng gấp đôi trong vòng hai mươi năm
tới.
Thứ hai, nước Mỹ không thể thiếu Boeing. Boeing thường
xuyên là nhà xuất khẩu tư nhân lớn nhất của Mỹ, tạo ra hơn 80 tỷ đô la
doanh thu kinh tế trong nước. Đây cũng là tập đoàn trực tiếp thuê hơn
150.000 nhân viên và gián tiếp tạo việc làm cho khoảng 1,5 đến 2 triệu
người tại Mỹ. Với khoản đầu tư hơn 2,5 tỷ đô la mỗi năm cho nghiên cứu
và phát triển, hoạt động trong các lĩnh vực hàng không dân dụng, quân sự
và không gian, Boeing là một công cụ thể hiện chủ quyền và sức mạnh của
nước Mỹ. Les Echos kết luận dù tập đoàn này không có lợi nhuận kể từ
năm 2018 và vốn hóa thị trường đã giảm hơn một nửa kể từ
tháng 03/2019, thì đối thủ lớn của Airbus vẫn có thể được xem là bất tử.
Lính đánh thuê Nga và những tội ác tại Mali
Nhật báo Le Monde hôm nay chạy tựa trang nhất “Tiết lộ về những tội ác của Wagner tại Mali”.
Theo kết quả điều tra của Le Monde, Forbidden Stories và các hãng
truyền thông đối tác, trong suốt ba năm rưỡi hiện diện tại Mali, từ
tháng 12/2021 đến ngày 06/06/2025, nhóm lính đánh thuê Wagner của Ngađã
gây ra vô số hành động tàn bạo và giết chóc, từ bắt cóc, thiêu sống,
tới chặt đầu, v.v. Rất khó để đưa ra con số thương vong chính xác, nhưng
ít nhất hàng trăm người dân Mali, đặc biệt là các thành viên của cộng
đồng Peul và Touareg – thường bị gắn với các nhóm thánh chiến Hồi giáo
và phong trào ly khai – đã bị lực lượng Wagner sát hại.
Còn khi
không bị xử tử, một số người bị bắt giữ và giam cầm bởi các lính đánh
thuê của Nga mà không qua bất kỳ thủ tục pháp lý nào và ngoài tầm kiểm
soát của chính quyền Mali, trong nhiều ngày, nhiều tuần, thậm chí nhiều
tháng. Theo điều tra, ít nhất sáu căn cứ của quân đội Mali đã được xác
định là nơi giam giữ dân thường kể từ đầu năm 2022. Một số địa điểm khác
cũng có thể đã được sử dụng làm nơi giam giữ, tùy theo khu vực hoạt
động của lính đánh thuê Nga.
Ngoài ra, kết quả cuộc điều tra của
Le Monde còn cho những tháng đầu năm 2022, khi mới đến Mali, nhóm Wagner
gặp nhiều khó khăn khi chính quyền quân sự của tướng Assimi Goïta
không thanh toán tiền cho họ, vì vậy họ đã tự kiếm tiền. Họ cướp tiền và
trang sức của người dân mà họ gặp, như ghi nhận ở khu vực Simaye, miền
trung Mali. Không chỉ vậy, họ còn bắt cóc dân thường và đòi tiền chuộc
để thả người. Theo nhiều nguồn tin ở miền bắc Mali, nhóm Wagner có thể
yêu cầu gia đình của nạn nhân phải trả tới khoảng 7.600 euro để chuộc
lại người thân. Le Monde kết luận rằng họ hành động chẳng khác nào các
nhóm thánh chiến mà họ tuyên bố đang chiến đấu chống lại.
Có nên cấm trẻ dưới 15 tuổi sử dụng mạng xã hội ?
Về thời
sự nước Pháp, tờ Le Monde, Le Figaro và Libération hôm nay đều có bài
viết về dự luật cấm trẻ em dưới 15 tuổi sử dụng mạng xã hội. Trong bối
cảnh dư luận trong nước đang bàng hoàng vì vụ đâm dao tại trường trung
học ở thành phố Nogent, tổng thống Pháp đã tuyên bố nếu châu Âu không
thực hiện luật này trong vài tháng tới thì “chúng ta sẽ tự bắt đầu thực hiện tại Pháp”
bằng phương pháp phân tích khuôn mặt để xác định tuổi. Trước phát biểu
của tổng thống, các tờ báo lại đưa ra những quan điểm trái chiều.
Về phần mình, Le Monde thể hiện rõ quan điểm phản đối trong bài “Nữ giám thị bị đâm ở Nogent: Những câu hỏi được đặt ra về lệnh cấm mạng xã hội đối với người dưới 15 tuổi”.
Luận điểm đầu tiên được tờ báo đưa ra là phía cơ quan điều tra vẫn chưa
chứng minh được mối liên hệ trực tiếp nào giữa vụ án mới đây tại Nogent
với vấn đề nghiện mạng xã hội. Công tố viên trong vụ án này cho biết dù
nghi phạm giết người “có vẻ bị ám ảnh bởi bạo lực và cái chết”, nhưng cậu ta “ít sử dụng mạng xã hội”.
Thủ tướng François Bayrou cũng đã thông báo rằng ông muốn thực hiện các
biện pháp kiểm soát danh tính khi bán vũ khí trên Internet, nhưng cuộc
điều tra đã xác định rằng vũ khí được sử dụng là một con dao làm bếp
được lấy trộm từ nhà của nghi phạm.
Luận điểm thứ hai là tính
chính xác của biện pháp phân tích khuôn mặt mà tổng thống Pháp đề xuất.
Le Monde cho rằng công nghệ này từ lâu đã bị chỉ trích vì hoạt động kém
hiệu quả trên các đối tượng không phải da trắng và có tỷ lệ sai số quá
cao. Ngoài ra, một biện pháp khác là yêu cầu xác nhận thông tin người
dùng qua App Store hay Google cũng gây ra nhiều tranh cãi. Còn theo Le
Figaro trong bài “Giới hành pháp đau đầu với lệnh cấm trẻ vị thành niên dùng mạng xã hội”, thì điều này sẽ có nguy cơ làm lộ các thông tin nhạy cảm của người dùng.
Luận
điểm thứ ba là những luật hạn chế quyền truy cập của trẻ vào mạng xã
hội hay trò chơi điện tử trực tuyến đã được nhiều quốc gia thử nghiệm và
gây ra không ít các tranh cãi. Một vài trong số đó vẫn đang được thực
hiện như ở nhiều tiểu bang của Hoa Kỳ, ở Úc và Anh. Trong khi đó, một số
thì đã bị huỷ bỏ, như các biện pháp về giờ giới nghiêm kỹ thuật số nhằm
giới hạn thời gian sử dụng thiết bị điện tử ở trẻ em ở Hàn Quốc và
Trung Quốc. Ngoài ra theo Le Figaro, việc ra lệnh cấm như vậy cũng khó
có thể hạn chế được hoàn toàn việc trẻ em sử dụng mạng xã hội vì chúng
chắc chắn sẽ tìm ra được những cách khác để lách luật. Minh chứng là mới
đây, khi ba trang web phim khiêu dâm lớn của Pháp ngưng hoạt động, số
lượng người tìm đến mạng cá nhân ảo VPN đã tăng vọt. Trong khi đó, tờ
Libération lại đưa ra quan điểm ngược lại. Tờ báo cho rằng đạo luật này
dù không thể hoàn toàn ngăn cản trẻ dưới 15 tuổi truy cập vào mạng xã
hội nhưng chí ít vẫn có thể hạn chế được việc truy cập đó, tương tự như
các luật cấm trẻ vị thành niên mua rượu và thuốc lá.