Nguồn: “Qusay and Uday Hussein killed,” History.com (truy cập ngày 21/7/2015).
Biên dịch & Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 2003, hai người con trai của cựu độc tài Iraq Saddam Hussein là Qusay và Uday Hussein đã bị giết sau một trận chiến kéo dài ba tiếng với quân đội Hoa Kỳ tại thành phố Mosul. Nhiều người tin rằng hai người con trai này thậm chí còn tàn bạo và nhẫn tâm hơn cả người cha khét tiếng của họ, và cái chết của họ đã được nhiều người dân Iraq đón mừng. Uday và Qusay đang ở tuổi 39 và 37 khi họ qua đời. Cả hai đều được cho là đã tích lũy được một khối tài sản đáng kể thông qua việc tham gia buôn lậu dầu lửa bất hợp pháp.
Là con cả của Saddam, Uday Hussein được chọn làm người thừa kế chính thức của vị tổng thống bạo ngược này. Nhưng ngay cả Saddam cũng bất bình với lối sống ngông cuồng của Uday – được cho là sở hữu hàng trăm chiếc xe hơi – và sự thiếu kỷ luật. Sau khi Uday đánh và đâm chết một trong những người hầu được Saddam yêu quý trong một bữa tiệc năm 1988, Saddam đã bắt giam và đánh đập Uday trong một thời gian ngắn.
Trong khi Saddam bắt đầu ủng hộ người con thứ Qusay thì Uday tiếp tục làm nên tên tuổi trong mắt người Iraq bằng sự bạo ngược và tàn ác của mình. Có thể đánh đập và tra tấn những người hầu và bất cứ ai làm mình phật ý, Uday được cho là đã dành nhiều thời gian nghiên cứu các thiết bị và phương pháp tra tấn mới. Uday cũng đối đãi với những người gọi là bạn bè của mình một cách tồi tệ. Uday mắc chứng nghiện tình dục, và được cho là đã cưỡng hiếp nhiều phụ nữ trẻ, có người chỉ mới 12 tuổi, và đe dọa họ cũng như gia đình nếu họ dám phản đối hay đứng ra tố cáo.
Uday giữ một số chức vụ trong chế độ của Saddam, đáng chú ý nhất là xuất bản tờ báo được đọc nhiều nhất trong cả nước và đứng đầu Ủy ban Olympic của Iraq. Trong vị trí đó, Uday thậm chí còn đánh đập nhiều vận động viên vì bị cho là có thành tích không được như mong đợi. Uday cũng là lãnh đạo Fedayeen Saddam, một trong những tổ chức an ninh của Saddam. Năm 1996, Uday bị bắn trong khi đang lái xe. Mặc dù không được chứng minh, nhiều người suy đoán rằng người em trai Qusay có thể đứng đằng sau vụ mưu sát. Vụ ám sát khiến Uday bị đột quỵ và một mảnh đạn đã găm vĩnh viễn vào cột sống dù đã được phẫu thuật. Dù gần như đã hồi phục hầu hết các chức năng, Uday vẫn phải sống trong đau đớn trong suốt quãng đời còn lại, điều đó có thể khiến Uday thêm phần tàn bạo. Sự ốm yếu của Uday sau vụ mưu sát cũng có thể khiến Saddam ngày càng nghi ngờ khả năng Uday có thể phù hợp làm người kế nhiệm.
Trong thời gian đó, Qusay lại giành được lòng tin của Saddam. Đã lập gia đình và có bốn người con, Qusay được cho là ít tàn bạo hơn người anh trai, nhưng vẫn là một kẻ giết người lạnh lùng và tàn nhẫn khiến nhiều người lo sợ. Trong khi Uday thường khoe mẽ và lạm dụng bạo lực thì Qusay chủ tâm giữ mình ít nổi hơn. Qusay tôn thờ cha và làm việc chăm chỉ để gây ấn tượng với cha mình. Sau khi chứng tỏ bản thân bằng cách đàn áp dã man các cuộc nổi dậy của người Hồi giáo Shia sau Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991, thậm chí còn tự tay giết hại một số người, Saddam đã trao thưởng cho Qusay bằng một số vị trí quyền lực hơn, trong đó có cả vị trí chỉ huy lực lượng chiến đấu tinh nhuệ của Iraq là Vệ binh Cộng hòa, và Tổ chức An ninh Đặc biệt, cảnh sát mật của Iraq. Vào thời điểm đó, Qusay rõ ràng là đã thay thế anh trai trong vị trí người kế nhiệm của Saddam.
Bất chấp danh tiếng của Qusay, nhiều nhà quan sát đã lưu ý rằng lực lượng Fedayeen Saddam của Uday thực sự vượt trội hơn lực lượng Vệ binh Cộng hòa do Qusay lãnh đạo trong cuộc xâm lược Iraq của Hoa Kỳ năm 2003. Qusay tỏ ra là một nhà lãnh đạo thiếu hiệu quả, sợ hãi và thiếu quyết đoán. Sau cuộc tấn công của Hoa Kỳ, cả hai người đều phải lẩn trốn và chính phủ Mỹ đã trao thưởng 15 triệu USD cho thông tin nào giúp họ phát hiện được chỗ trú ẩn của hai anh em.
Mặc dù người ta suy đoán rằng họ sẽ không trốn cùng nhau vì thù hằn cá nhân, một nguồn tin đã dẫn các lực lượng đặc nhiệm Mỹ tới một căn nhà nơi hai người đang ở chung vào ngày 22 tháng 7 năm 2003. Sau khi nã đạn vào ngôi nhà, các binh sĩ Mỹ đã rút lui để chờ hỗ trợ từ 100 lính thuộc Sư đoàn không vận 101, một đội trực thăng Apache và một chiếc phi cơ A-10. Sau khi trận chiến kết thúc, thi thể của hai anh em được tìm thấy cùng cậu con trai 14 tuổi của Qusay. Họ được chôn trong một nghĩa trang gần thành phố Tikrit, quê hương của Saddam.
Sau cái chết của cả hai, chính phủ Mỹ bị chỉ trích vì đã công bố hình ảnh thi thể của Uday và Qusay, nhưng phía Mỹ nhấn mạnh rằng điều đó là cần thiết để thuyết phục những người dân Iraq còn hoài nghi về cái chết của hai anh em nhà Saddam.
Khoảng 5 tháng sau đó, vào ngày 13 tháng 12 năm 2003, Saddam Hussein bị quân đội Mỹ phát hiện và bắt giữ. Những phiên tòa đặc biệt để xét xử Saddam vì nhiều tội ác diễn ra trong suốt chế độ của ông bắt đầu từ tháng 10 năm 2005. Ngày 5 tháng 11 năm 2006, Saddam bị kết tội chống lại loài người và bị kết án tử hình bằng cách treo cổ. Sau khi kháng án bất thành, Hussein bị hành quyết vào ngày 30 tháng 12 năm 2006.
