Kinh Khổ
Vì sao Việt Nam ngày càng nhiều 'em bé tuổi 30'?
Cha mẹ Việt Nam "quyết" hộ con mọi vấn đề, từ chọn ngành nghề học hành đến hôn nhân gia đình. Ảnh: cảnh tuyển sinh đại học năm 2016
“Con ăn gì nào?” “Gì cũng được mẹ ạ
Thay vì định hướng, và chỉ dẫn, thế hệ đi trước không nên sử dụng quá bừa bãi quyền phủ quyết của mình để quyết định thay – sống thay luôn cuộc sống của những người trẻ. Bởi lẽ, mâu thuẫn là động lực của sự phát triển, triệt tiêu mâu thuẫn một cách bất hợp lý cũng sẽ triệt tiêu luôn sự phát triển không chỉ của một hay vài thế hệ, mà còn là của đất nước.
 |
| Cha mẹ Việt Nam "quyết" hộ con mọi vấn đề, từ chọn ngành nghề học hành đến hôn nhân gia đình. Ảnh: cảnh tuyển sinh đại học năm 2016 |
“Con ăn gì nào?” “Gì cũng được mẹ ạ.” “Thế con uống gì” “Gì cũng được ạ”
Tình cờ một mẩu hội thoại ngắn của hai mẹ con ở quầy bán đồ ăn nhanh
trong siêu thị thu hút sự chú ý của tôi, khi ấy đang đứng xếp hàng phía
sau. Sẽ chẳng có gì đặc biệt nếu như “cậu bé” trong câu chuyện mới chỉ
khoảng tầm…20 tuổi. Tôi giật mình nhận ra rằng “Gì cũng được ạ”, “Thế
nào cũng được” là một câu trả lời mà tôi nghe thấy nhiều từ những bạn
trẻ mà tôi hay tiếp xúc kể từ khi trở về Việt Nam.
Đến mức độ, tôi có cảm giác rằng với một số những cô cậu học trò và với
cả nhiều bạn trẻ thanh niên tầm tuổi tôi, “thế nào cũng được ạ” trở
thành một câu trả lời quen thuộc cho mọi câu hỏi. Nó luôn được bật ra
nhanh như thể một phản xạ được rèn luyện từ lâu.
Nhiều người sẽ nghĩ, điều đó chẳng có gì đáng để bàn vì đôi khi đó chỉ
là biểu hiện của một người dễ tính, xuề xoà; nhưng ở một góc nhìn khác:
biểu hiện này cũng rất có thể là kết quả của một thời gian dài, ý thức
tranh biện- phản biện hay kỹ năng bày tỏ ý kiến cá nhân đã bị triệt tiêu
rất sớm ngay từ môi trường gia đình.
Với ảnh hưởng sâu đậm của nền văn hoá đặc trưng của dân tộc, quyền được
đưa ra ý kiến- được phản biện ý kiến của người dưới với người trên luôn
là một vấn đề đặc biệt nhạy cảm và ít được nói đến. Nhiều khi ý kiến
riêng của người trẻ đưa ra thường bị quy chụp là thiếu lễ độ, lễ phép,
là “trứng khôn hơn vịt”. Ẩn sâu trong tiềm thức của người Việt, lẽ phải
luôn thuộc về những người lớn tuổi hơn, nhiều kinh nghiệm hơn. Nghiễm
nhiên, quyền quyết định luôn thuộc về bề trên, còn lớp trẻ thì “biết gì
mà nói”. Thói quen tôn trọng và hỏi ý kiến của trẻ ngay từ những năm
tháng đầu đời đã bị xem nhẹ và tiếp diễn trong suốt quá trình trưởng
thành.
Thêm vào đó, các nhà trường truyền thống của Việt Nam, nơi thầy cô luôn
đưa ra những câu trả lời được cho là chuẩn mực cho những câu hỏi, những
vấn đề… thay vì học trò được quyền có những câu trả lời của riêng mình
đã góp phần đáng kể nhấn chìm ý thức tư duy độc lập của học sinh. Tư
tưởng “văn mẫu – bài mẫu – quan điểm mẫu” đã tạo những lớp đồng phục tư
duy tẻ nhạt của những tâm hồn trẻ: Cám luôn luôn là ác, và Tấm rất chi
là hiền…Tuyệt nhiên không có khoảng trống cho bất kỳ sự khác biệt nào.
Như một hệ quả tất yếu, dần dần hình thành một lớp thế hệ công dân
không-có-chính-kiến, không có những ý kiến riêng của riêng mình về một
vấn đề nào đó dù nhỏ hay lớn. Là mầm mống cho một lối sống thờ ơ, hời
hợt và dài lâu hình thành sự vô cảm đáng sợ ở một bộ phận giới trẻ hiện
nay, nhởn nhơ trước bạo lực và ngoảnh mặt trước bất công.
Kinh nghiệm thường được coi là vốn quý, là tinh hoa của những tháng năm
trải nghiệm cá nhân, đươc truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Tuy
nhiên, kiến thức lại là vô bờ và không ngừng lớn rộng thêm từng ngày,
trong khi kinh nghiệm thì lại luôn có hạn sử dụng và không phải luôn
đúng trong mọi trường hợp. Hạn sử dụng của kinh nghiệm có xu hướng càng
ngày càng bị rút ngắn lại trong bối cảnh thế giới đổi thay ngày một
nhanh hơn như hiện nay. Một ví dụ dễ quan sát nhất đó là sự lấn át lẫn
xung đột của chủ nghĩa kinh nghiệm các bà mẹ chồng với các nàng dâu hiện
đại trong nuôi dạy con cái.
Sự áp đặt của người lớn đôi khi sẽ chỉ kìm hãm tư duy độc lập của người
trẻ, và đó là lý do của thế hệ “những em bé tuổi 30” như chúng ta đôi
khi có thể quan sát đâu đó như hiện nay –mà thủ phạm chính là sự lấn át
về tư duy, sự bó hẹp về những sự lựa chọn trong thời gian dài của gia
đình – bố mẹ, thầy cô và xã hội.
Phải chăng đó là một sự bất bình đẳng giữa các thế hệ? Phải chăng đó là
một góc cạnh chưa hợp lý của những tư tưởng “khôn đâu tới trẻ, khoẻ đâu
tới già” vẫn đang lan truyền biết bao đời nay?
Thay vì định hướng, và chỉ dẫn, người lớn không nên sử dụng quá bừa bãi
quyền phủ quyết của mình để quyết định thay – sống thay luôn cuộc sống
của những người trẻ. Bởi lẽ, mâu thuẫn là động lực của sự phát triển,
triệt tiêu mâu thuẫn một cách bất hợp lý cũng sẽ triệt tiêu luôn sự phát
triển không chỉ của một hay vài thế hệ, mà còn là của đất nước. Nói một
cách hài hước, “quyền đươc cãi” là một quyền mà có lẽ mà phần đông
người Việt trẻ bị tước đoạt một cách bất hợp lý nhất và có hệ thống
nhất.
Một trong những kỹ năng quan trọng mà giáo dục gia đình (parenting) cần
phải làm được đó là dạy được cho trẻ kỹ năng bày tỏ ý kiến ngay từ những
tháng năm đầu đời. Đã đến lúc xã hội phải có một góc nhìn cởi mở hơn ,
không phải cái gì có trước, cái gì lâu đời hơn thì sẽ là bất biến, là
chân lý mãi mãi.
Là một câu chuyện vui nhưng hoàn toàn có thật, thường trong các buổi
giới thiệu về công ty cho các nhân viên mới được tuyển dụng, tôi thường
nửa đùa nửa thật nói “Ngoài các quyền lợi thông thường ở các công ty
khác như lương – thưởng, ở đây, các bạn còn có một quyền đặc biệt đó là
“Quyền được cãi” –quyền được phản biện để bảo vệ ý kiến của mình một
cách chính đáng và xây dựng trước cấp trên và đồng nghiệp. Không có ý
tưởng nào là luôn luôn đúng hay là tốt nhất, bởi sẽ luôn có những ý
tưởng tốt hơn”.
Thật vậy, hãy trả lại “quyền được cãi” cho giới trẻ để chúng ta có thêm
những thế hệ mới được độc lập tư duy, tự tin chèo lái đất nước tới những
đỉnh cao mới.
(VNN)
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- "Vài Chuyện Buồn 30 Tháng 4" - by Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Sinh Nhật Buồn" - by Khuất Đẩu / Trần Văn Giang (ghi lại).
- Sự thật về “Nước mắm Việt Hương” của Tàu (?) - by Kỳ Đỗ / Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Người Mỹ và người Việt khác nhau ở chỗ này !" - by Nguyễn Đắc Phúc / Trần Văn Giang (ghi lại)
- Lịch sử và hoài nghi _ Trần Thế Kỷ
Vì sao Việt Nam ngày càng nhiều 'em bé tuổi 30'?
Cha mẹ Việt Nam "quyết" hộ con mọi vấn đề, từ chọn ngành nghề học hành đến hôn nhân gia đình. Ảnh: cảnh tuyển sinh đại học năm 2016
“Con ăn gì nào?” “Gì cũng được mẹ ạ
Thay vì định hướng, và chỉ dẫn, thế hệ đi trước không nên sử dụng quá bừa bãi quyền phủ quyết của mình để quyết định thay – sống thay luôn cuộc sống của những người trẻ. Bởi lẽ, mâu thuẫn là động lực của sự phát triển, triệt tiêu mâu thuẫn một cách bất hợp lý cũng sẽ triệt tiêu luôn sự phát triển không chỉ của một hay vài thế hệ, mà còn là của đất nước.
|
| Cha mẹ Việt Nam "quyết" hộ con mọi vấn đề, từ chọn ngành nghề học hành đến hôn nhân gia đình. Ảnh: cảnh tuyển sinh đại học năm 2016 |
“Con ăn gì nào?” “Gì cũng được mẹ ạ.” “Thế con uống gì” “Gì cũng được ạ”
Tình cờ một mẩu hội thoại ngắn của hai mẹ con ở quầy bán đồ ăn nhanh
trong siêu thị thu hút sự chú ý của tôi, khi ấy đang đứng xếp hàng phía
sau. Sẽ chẳng có gì đặc biệt nếu như “cậu bé” trong câu chuyện mới chỉ
khoảng tầm…20 tuổi. Tôi giật mình nhận ra rằng “Gì cũng được ạ”, “Thế
nào cũng được” là một câu trả lời mà tôi nghe thấy nhiều từ những bạn
trẻ mà tôi hay tiếp xúc kể từ khi trở về Việt Nam.
Đến mức độ, tôi có cảm giác rằng với một số những cô cậu học trò và với
cả nhiều bạn trẻ thanh niên tầm tuổi tôi, “thế nào cũng được ạ” trở
thành một câu trả lời quen thuộc cho mọi câu hỏi. Nó luôn được bật ra
nhanh như thể một phản xạ được rèn luyện từ lâu.
Nhiều người sẽ nghĩ, điều đó chẳng có gì đáng để bàn vì đôi khi đó chỉ
là biểu hiện của một người dễ tính, xuề xoà; nhưng ở một góc nhìn khác:
biểu hiện này cũng rất có thể là kết quả của một thời gian dài, ý thức
tranh biện- phản biện hay kỹ năng bày tỏ ý kiến cá nhân đã bị triệt tiêu
rất sớm ngay từ môi trường gia đình.
Với ảnh hưởng sâu đậm của nền văn hoá đặc trưng của dân tộc, quyền được
đưa ra ý kiến- được phản biện ý kiến của người dưới với người trên luôn
là một vấn đề đặc biệt nhạy cảm và ít được nói đến. Nhiều khi ý kiến
riêng của người trẻ đưa ra thường bị quy chụp là thiếu lễ độ, lễ phép,
là “trứng khôn hơn vịt”. Ẩn sâu trong tiềm thức của người Việt, lẽ phải
luôn thuộc về những người lớn tuổi hơn, nhiều kinh nghiệm hơn. Nghiễm
nhiên, quyền quyết định luôn thuộc về bề trên, còn lớp trẻ thì “biết gì
mà nói”. Thói quen tôn trọng và hỏi ý kiến của trẻ ngay từ những năm
tháng đầu đời đã bị xem nhẹ và tiếp diễn trong suốt quá trình trưởng
thành.
Thêm vào đó, các nhà trường truyền thống của Việt Nam, nơi thầy cô luôn
đưa ra những câu trả lời được cho là chuẩn mực cho những câu hỏi, những
vấn đề… thay vì học trò được quyền có những câu trả lời của riêng mình
đã góp phần đáng kể nhấn chìm ý thức tư duy độc lập của học sinh. Tư
tưởng “văn mẫu – bài mẫu – quan điểm mẫu” đã tạo những lớp đồng phục tư
duy tẻ nhạt của những tâm hồn trẻ: Cám luôn luôn là ác, và Tấm rất chi
là hiền…Tuyệt nhiên không có khoảng trống cho bất kỳ sự khác biệt nào.
Như một hệ quả tất yếu, dần dần hình thành một lớp thế hệ công dân
không-có-chính-kiến, không có những ý kiến riêng của riêng mình về một
vấn đề nào đó dù nhỏ hay lớn. Là mầm mống cho một lối sống thờ ơ, hời
hợt và dài lâu hình thành sự vô cảm đáng sợ ở một bộ phận giới trẻ hiện
nay, nhởn nhơ trước bạo lực và ngoảnh mặt trước bất công.
Kinh nghiệm thường được coi là vốn quý, là tinh hoa của những tháng năm
trải nghiệm cá nhân, đươc truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Tuy
nhiên, kiến thức lại là vô bờ và không ngừng lớn rộng thêm từng ngày,
trong khi kinh nghiệm thì lại luôn có hạn sử dụng và không phải luôn
đúng trong mọi trường hợp. Hạn sử dụng của kinh nghiệm có xu hướng càng
ngày càng bị rút ngắn lại trong bối cảnh thế giới đổi thay ngày một
nhanh hơn như hiện nay. Một ví dụ dễ quan sát nhất đó là sự lấn át lẫn
xung đột của chủ nghĩa kinh nghiệm các bà mẹ chồng với các nàng dâu hiện
đại trong nuôi dạy con cái.
Sự áp đặt của người lớn đôi khi sẽ chỉ kìm hãm tư duy độc lập của người
trẻ, và đó là lý do của thế hệ “những em bé tuổi 30” như chúng ta đôi
khi có thể quan sát đâu đó như hiện nay –mà thủ phạm chính là sự lấn át
về tư duy, sự bó hẹp về những sự lựa chọn trong thời gian dài của gia
đình – bố mẹ, thầy cô và xã hội.
Phải chăng đó là một sự bất bình đẳng giữa các thế hệ? Phải chăng đó là
một góc cạnh chưa hợp lý của những tư tưởng “khôn đâu tới trẻ, khoẻ đâu
tới già” vẫn đang lan truyền biết bao đời nay?
Thay vì định hướng, và chỉ dẫn, người lớn không nên sử dụng quá bừa bãi
quyền phủ quyết của mình để quyết định thay – sống thay luôn cuộc sống
của những người trẻ. Bởi lẽ, mâu thuẫn là động lực của sự phát triển,
triệt tiêu mâu thuẫn một cách bất hợp lý cũng sẽ triệt tiêu luôn sự phát
triển không chỉ của một hay vài thế hệ, mà còn là của đất nước. Nói một
cách hài hước, “quyền đươc cãi” là một quyền mà có lẽ mà phần đông
người Việt trẻ bị tước đoạt một cách bất hợp lý nhất và có hệ thống
nhất.
Một trong những kỹ năng quan trọng mà giáo dục gia đình (parenting) cần
phải làm được đó là dạy được cho trẻ kỹ năng bày tỏ ý kiến ngay từ những
tháng năm đầu đời. Đã đến lúc xã hội phải có một góc nhìn cởi mở hơn ,
không phải cái gì có trước, cái gì lâu đời hơn thì sẽ là bất biến, là
chân lý mãi mãi.
Là một câu chuyện vui nhưng hoàn toàn có thật, thường trong các buổi
giới thiệu về công ty cho các nhân viên mới được tuyển dụng, tôi thường
nửa đùa nửa thật nói “Ngoài các quyền lợi thông thường ở các công ty
khác như lương – thưởng, ở đây, các bạn còn có một quyền đặc biệt đó là
“Quyền được cãi” –quyền được phản biện để bảo vệ ý kiến của mình một
cách chính đáng và xây dựng trước cấp trên và đồng nghiệp. Không có ý
tưởng nào là luôn luôn đúng hay là tốt nhất, bởi sẽ luôn có những ý
tưởng tốt hơn”.
Thật vậy, hãy trả lại “quyền được cãi” cho giới trẻ để chúng ta có thêm
những thế hệ mới được độc lập tư duy, tự tin chèo lái đất nước tới những
đỉnh cao mới.
(VNN)
