MÙNG HAI TẾT  -   CAO MỴ NHÂN 

Ngày xưa, chẳng biết tự bao giờ, ba ngày Tết đã như một tập tục, một định lệ của dân tộc VN. 

Đúng rồi có đi tìm hiểu tông tích của 3 ngày Tết âm lịch hay nguyên đán, cũng chỉ thấy những điều mà phần nhiều đa số quý vị và chúng tôi thấy, thêm một chút truyền thuyết, tự ngày thật xa xưa, làm sao người đương thời hiểu rõ được . 

Nên tôi sẽ chỉ kể lại những kỷ niệm Tết nhất có tôi mà thôi. 

Cái lý do chỉ kể lại những gì mình thấy cái " Tết ta " ở ngoài Bắc, của một cậu bé ngày ra đi di cư mới có 10 tuổi, mà nay đã 74 tuổi, thì quả là cần thiết với những nhà nghiên cứu về cách nhìn hay nỗi nhớ quê hương của mỗi tầng lớp xã hội . 

Tôi theo gia đình di cư vô nam ngày 25-9-1954, tức là sau ngày 20/7/1954 chia đôi đất nước, có 2 tháng 5 ngày . 

Cả thành phố Hải phòng nói chung, hay riêng con đường có nhà ba tôi, số 112A  Tám Gian nói thông thường, còn trên bản đồ ghi tên phố đó là Đại lộ Lê Lợi. 

Con đường đó đang bình thường: 

Người lớn đi làm, trẻ con đi học, người già ở nhà trông nhà. Bỗng một ngày mấy chục đứa trẻ bán báo, mỗi đứa ôm một chồng báo hàng ngày, tức nhật báo, nhưng ngày xưa ấy báo mỏng lét, chỉ có 4 trang thôi, chúng chen chân chạy ồ ra khỏi nhà in và đại lý báo, ở cách nhà tôi độ 20 căn, chúng rao như được đại lý dặn dò : 

Báo mới : Tia sáng, Giang Sơn, Liên Hiệp có tin Điện Biên Phủ thất thủ đây...

Để rồi sau đó ít lâu, là cái tin chia đôi đất nước và di cư. 

Như vậy thì tôi đi mất đất, làm sao kể chuyện " Tết ta" ở ngoài Bắc khi tôi cũng chỉ hơn cậu bé nêu ở đoạn đầu có mấy tuổi.

Nhưng thời gian đó tôi đã có bài truyện nhi đồng đăng trên báo Giang Sơn mỗi thứ tư hàng tuần, tôi chỉ lo viết lách chơi chơi, gần như là trang nhi đồng ấy ...chỉ có tôi siêng năng gởi bài cho vị chủ trương, để mỗi thứ tư là truyện viết tưởng tượng được đăng lên, ngó tên mình mà thú vị. 

Thành " Tết ta" đối với học sinh chúng tôi là điều tưởng tượng qua tiểu thuyết Tự Lực Văn Đoàn vậy. 

Tuy nhiên, những quần áo mới mặc Tết, cho trẻ em , như chỉ thấy rõ nét ở những gia đình từ trung lưu trở lên. 

Năm nào chị em tôi cũng được may quần áo mới. Như chị lớn nhất của tôi thì đặc biệt được may 2 cái áo dài thay đổi mấy. ngày Tết cho có vẻ ...điệu hạnh một chút.   

Tất nhiên là chuyện đồ Tết, chứ trong năm vẫn có thể bố mẹ cho may thêm áo quần đi học . 

Chị tôi bắt đầu 16 tuổi, là có đeo hoa tai, thường người bắc ưa vàng y, vì thứ đó vừa là trang sức, mà cũng vừa là của để dành .

Chị em tôi, và những nhà khác cũng vậy, ngày Tết, ngày hội , ngày đi ăn cưới ai trong họ, là không phải được, mà bị bắt buộc đeo kiềng vàng, vòng tay và xuyến. 

Thủa đó xã hội chưa phát triển, vẫn có những gia đình túng thiếu, nợ nần, nhưng tôi không hề nghe chuyện ăn cắp , cướp giật vv...

Kẻ trộm thì họ trộm của cải, vật dụng trong nhà ...

Kẻ cướp thì nguy hiểm cấp cao, là chuyện bàn tán của người lớn . 

Tết ta ngoài bắc thủa tôi đã ở, không thấy nhà giầu mua sắm đồ Tết cho người nghèo, nói chung là làm phước. Nhưng chuyện cho vay thì nghe thật quen tai.

Có thể tôi chưa biết nhiều lắm về các giai tầng xã hội giầu có trong xã hội làm việc thiện, nên nhìn ra chuyện gì rõ nhất thì kể thôi . 

Chứ mẹ tôi có lần đưa chị em tôi từ Hà Nội về Hải phong bằng tàu hoả, tức xe lửa, cứ nháo nhác sợ " kẻ cướp như ranh " ở ga hàng Cỏ, dặn chị em tôi là phải giữ đồ cho kỹ, kẻo kẻ cắp nó nhanh mắt dễ sợ, nó cuỗm đồ cho mà trắng mắt ra . 

Ông nội tôi ở ngoại ô Hà Nội, nơi một khu nhà lớn gọi là trang trại, bấy giờ cứ ung dung làm như nước thái bình nhà thường bỏ ngỏ không à. 

Hồi đó nghe ông nội tôi ngoài  bảy chục tuổi ( 70 tuổi ) mà tôi chết  khiếp, khiếp vì ngỡ thế là lão lai lắm, ông được gọi bằng cụ tiên chỉ trong làng Sở . 

Cụ đi đứng khoan thai, giữ gìn lời ăn tiếng nói, chứ có ai như chúng tôi bây giờ họp bạn trung học, mỗi năm năm là loạn tiếng nói cười hô hố, câu" tao tao, mày mày " được phát ra liên tục trong buổi bạn bè từ khắp nơi trên thế giới về hàn huyên tâm sự, mà ai nấy đều trở thành " cụ" lâu rồi. 

Cậu bé 10 tuổi năm xưa đã từng làm hạm trưởng một chiến hạm có liên hệ tới mấy chữ HQ 10, mà mấy hôm nay trên Giai phẩm " Lá Cải " của Chủ biên ...tôi, nhà biên khảo " Hồ học" Đồ Ngu, đang nhắc tới. 

Đó là cậu bé 10 tuổi rời Bắc Kỳ năm 1954, ra đi di cư , nay đang ở một nơi " thâm cung bờ biển tây Hoa Kỳ ", vừa phone cho tôi, bảo rằng :

 " Em phải về San Jose, để chúc Tết mẹ em năm nay đúng 100 tuổi chị ạ, Tết nhất gì ở đây, mà cả những năm xưa nữa, em thấy chỉ có những ngày ở Hà Nội, lúc em 10 tuổi là có ý nghĩa thôi, sau cứ lênh đênh khắp chốn, " biển là quê hương,  tầu là nhà..."

Tôi tá hoả khi nhớ lại cùng một lúc : " tầu là nhà và cậu bé 10 tuổi " nên mỗi lần Tết đến Xuân về, là sóng biển nở trắng xoá hoa đại dương, chu choa, chẳng biết ca tụng gì hơn quyền phép của Tạo hoá.  

Tôi định nói với cậu bé nay đã 74 tuổi rằng: 

Thế có nghe câu chỉ bảo thân tình của quý vị Đồ Ngu, ý quên Đồ nho xưa: " Mồng một ăn Tết nhà cha, mùng hai nhà vợ, mùng ba nhà thầy " không ? 

Người bắc họ ngầm phân chia thế đấy, nay chú , là cậu 74 tuổi đương nêu, sẽ về chúc Tết mẹ là ăn Tết nhà cha đấy, và hôm nay mùng hai, thì qua nhà vợ mà " cung chúc tân xuân " quý cụ nhạc nhé, để mai tới viếng thày dạy học mình mùng ba Tết cổ truyền, cho đúng thể thức Tết nhất VN xưa. 

Tôi thấy cậu bé xưa đã biến thành cụ chưa già lắm mà sao tư tưởng cứ mông mênh nỗi buồn không trọn vẹn, trong khi cậu ta đã có tất cả những gì cần có trong đời lưu vong này: 

Học lại thành kỹ sư computer, phu nhân là dược sĩ, một con trai, một con gái đã thành tựu, ra trường, đi làm, có gia đình ...

Hạm trưởng Trần Quang Thiệu lại cũng tạt qua làng văn, tác giả2 cuốn tiểu thuyết rất Mỹ. Thế là được rồi. 

Bây giờ thì : Mùng hai tôi khai bút hơi quá tải hay lạm phát chút. Xin lỗi quý vị "nhĩ mục quan chiêm" giai phẩm Lá Cải, bước vô thềm năm mới vạn sự tốt lành, để còn chúc tụng những mùa xuân trước mặt tràn đầy hương sắc nhân gian chân thiện mỹ bất tận tuyệt vời chứ. 

Ố ô, anh vừa ra hiệu cho mình là : " Mùng 2, ăn Tết nhà vợ ", hỏi tôi có biết cả mấy mùng, anh đều ăn Tết hàm chính thất không ? Ố la la, cứ quy tắc tam xuất mùng mò đi rồi biết, không có cả miếng bánh tét mà xơi, chứ đừng nói bánh chưng nhá . 

OK, Tết hải ngoại, chữ " ngoại " là nói lên tất cả rồi, mùng hai ăn Tết nhà ngoại đó thôi, nhà ngoại là nhà phu nhân " Quí vị " 

Còn gì vui vẻ hơn chứ hả ? 

CAO MỴ NHÂN (HNPD)