SAU 15 NĂM   -    CAO MỴ NHÂN 

Pho tiểu thuyết tình thơ mộng Đoạn Trường Tân Thanh nổi tiếng của cụ Nguyễn Du nói riêng, và người VN nói chung, thì thật quả câu chuyện bình thường thôi, nhưng lời văn Tố Như, lại lạ lùng, câu nào cảnh nấy, khi thanh cao, lúc cũng bình dân hết nói. 

Tôi nghĩ là chẳng cần phải dẫn chứng, vì ngay trong xử thế hằng ngày, người VN vẫn thường dùng văn chương Kiều để đối đáp, thuyết minh cho sự việc mình đang phải trình bày. 

Thí dụ khi muốn tả một thiếu nữ có khuôn mặt tròn, hiền hậu, thì lập tức đọc : 

   ...Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang

   Hoa cười, ngọc thốt đoan trang 

   Mây thua nước tóc, tuyết nhường mầu da..,

Thế là đủ rồi, y như một búp bê vải, tóc đen, da trắng. Cần thì ngắm nụ cười, nghe lời nói, như hoa như ngọc quý giá. 

Nhưng đó chỉ là những ước lệ. 

Tới khi tả chiếc xe ngựa, mà người xử dụng nó, họ Mã, đón Kiều về lầu xanh, vào buổi trời đang vần vũ gió mưa, cơn giông sắp đến : 

Đùng đùng gió dục mây vần

Một xe trong cõi hồng trần như bay ... 

Thì tôi nghĩ cả văn suôi lẫn văn vần, không bút nào tả hay bằng cụ Nguyễn Du được.

Do đó những tinh hoa văn chương cụ Nguyễn Du dành tặng cho " Đoạn Trường Tân Thanh " cứ mỗi lúc thế nhân mỗi khám phá ra, như nguồn tài sản chữ nghĩa không cạn, chưa kể cứ đầy thêm, vì hậu thế thêm vào không biết bao nhiêu cảm khái, cảm nhận cho đủ . 

Hôm nay, tôi xin giới thiệu với quý vị bài thơ: " Giọt Lệ Cung Thương", của nhà thơ Cũng Diễm, tả giây phút Thuý Kiều tái ngộ Kim Trọng sau 15 năm lang bạt, hết kỹ nữ lại tới gia nô. 

Thêm vào đó, còn nhiều gian truân khổ hạnh. Song có 2 lần tưởng như làm vợ  chính thức người ta, là: 

Làm lẽ dấu diếm Thúc Sinh,

Làm áp trại phu nhân Từ Hải. 

"Giọt Lệ Cung Thương" của nhà thơ Cung Diễm viết thay lời Kim Trọng, người tình đầu tiên của Thuý Kiều, (trước khi nàng phải bán mình chuộc cha). 

Rồi Thuý Kiều gán chàng Kim này hợp duyên cùng Thuý Vân, em nàng. 

Kim Trọng mở đầu bài thơ rất ...tàn nhẫn: 

Nàng ơi, tình vốn lắm đau thương

Thì phổ làm chi khúc đoạn trường

Quạt ước thẹn cùng hoa Lãm Thuý

Chén thề lỗi với khách Liêu Dương?

        (Cung Diễm) 

Biết là Thuý Kiều làm thơ, còn phổ được đàn, Kim Trọng có lỗi với Thuý Kiều là không bảo vệ được nàng. Nay thì dĩ lỡ, đừng chạm vào xênh phách nữa . 

2 đoạn tiếp, chỉ toàn kê ra những chốn hoang đàng mà Thuý Kiều phải gánh chịu hoàn cảnh : 

Áo xanh hai bận lại lầu xanh

Lá gió cành chim thẹn với mình 

Gượng gạo nụ cười đưa Tống Ngọc

Đắng cay chén rượu rước Tràng Khanh

Bâng khuâng gợi nhớ trăng Ngưng Bích

Dưới nguyệt cùng ai rước chén đồng

Vườn Thuý gió đông đào vẫn cợt

Dấu hài năm trước giấy rêu phong

        (Cung Diễm) 

Đoạn thứ tư, khẳng định sông Tiền Đường chưa phải là cõi chết của Thuý Kiều : 

Trần châu toan rũ sạch phong trần 

Sông nước làm mồ kiếp mỹ nhân

Vướng víu giây oan còn trói buộc 

Tiền Đường chưa phải mộ hồng nhan

        (Cung Diễm) 

Bây giờ 15 băm trôi dạt, Thuý Kiều hay thế nhân đôi khi mượn lời nhân vật truyện, để phô ra cái nỗi lòng mình cũng tạm. 

Là vì qua truyện Kiều, biết bao danh sĩ đã gởi gấm tâm tư vào áng thơ tuyệt tác ấy. 

Mười lăm năm dấn gót tha hương

Má phấn dạn dày với gió sương

Bạc mệnh cung cầm xưa nắn phím 

Lệ nhoà theo mỗi giọt cung thương 

        (Cung Diễm) 

Và rồi, những hoàn cảnh tương tự, từ ngoài đời hay vô trong ý thức lưu vong lạc xứ, tất cả đã muộn màng cho một chắp nối gượng gạo: 

Tái ngộ nhìn nhau gọi cố nhân

Xin ai đừng nhặt cánh hoa tàn

Phụng cầu đã lỗi cung Tư Mã

Thì nhắc làm chi chuyện đá vàng ...

        (Cung Diễm)

Như vậy, nếu trong tình cảm đã có chút lấn cấn, chút ngại ngùng, dù ở hoàn cảnh nào, nhân vật nam hay nhân vật nữ vẫn cần tự trọng, nên tự trọng, để không mất đi những gì trân quý đã bị mất mát . 

Bởi vì cung thương trổi lên, có bi thương ai oán đến thế nào, những người thực tế vẫn sáng suốt, huống chi những bậc tài danh như cụ cố Nguyễn Du, đời nào cụ gá chắp cho nhân vật truyện của cụ phải bẽ bàng khổ thân chứ. 

Thành ra, quý vị và chúng tôi lớp hậu sinh, mà thủa sinh thời cụ bâng khuâng tự hỏi : 

Bất tri tam bách dư niên hậu 

Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như? 

         (Nguyễn Du) 

Thì quả là người đời không phải khóc, mà nhớ, mà khâm phục cụ nhiều, đến nỗi ai trong thiên hạ VN, cũng thấp thoáng một hình ảnh Nguyễn Du trong tâm khảm . 

             CAO MỴ NHÂN (HNPD)