Trước những người đồng cấp tại phiên họp cấp ngoại trưởng của OSCE, nhóm an ninh khu vực lớn nhất thế giới này, ở Bắc Macedonia ngày 30-11, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đưa ra nhiều phát biểu gây tranh cãi.

"Thật không may, giới tinh hoa chính trị phương Tây, vốn tự cho mình có quyền quyết định số phận của nhân loại, đã đưa ra lựa chọn thiển cận không có lợi cho OSCE mà có lợi cho NATO... Một trong những thành phần quan trọng của chính sách này là sự mở rộng liều lĩnh của NATO sang phía Đông, bắt đầu sau khi Tổ chức Hiệp ước Warsaw tan rã", ông Lavrov nói.

Nhà ngoại giao Nga chỉ trích phương Tây vì đã tiến hành "cuộc chiến tranh lai" chống lại Nga và nói rằng Liên minh châu Âu đã trở thành một "dự án chính trị hung hăng".

Theo tờ Guardian, một số quan chức đã rời khỏi cuộc họp khi ngoại trưởng Nga phát biểu.

Đáp lại những chỉ trích về cuộc chiến Nga - Ukraine, ông Lavrov phản bác với chỉ trích rằng OSCE đang trở thành một "phần phụ" của liên minh NATO và Liên minh châu Âu.

Ông cho rằng OSCE đang trên bờ vực thẳm và phương Tây đang giết chết cơ hội hồi sinh tổ chức này, theo Hãng tin Reuters.

"Hãy đối mặt với sự thật rằng tổ chức này đang ở trên bờ vực thẳm. Một câu hỏi đơn giản được đặt ra: liệu việc đầu tư vào việc hồi sinh tổ chức này có hợp lý không?", ông Lavrov nói.

Ông rời khỏi cuộc họp ngay sau khi phát biểu.

Được thành lập vào năm 1975 để tạo diễn đàn đối thoại giữa các khối phương Đông và phương Tây, OSCE đang gặp khó khăn khi cuộc chiến của Nga - Ukraine nổ ra vào tháng 2-2022 đã gây ra một loạt căng thẳng nội bộ nhóm.

Đầu tuần này, Ukraine và các đồng minh Estonia, Latvia, Ba Lan và Lithuania tuyên bố sẽ tẩy chay hội nghị bộ trưởng thường niên, trong đó Warsaw tuyên bố sự hiện diện của Nga là "không thể chấp nhận được".

Ukraine muốn OSCE trục xuất Nga, như Hội đồng châu Âu đã làm, cảnh báo tổ chức này sẽ phải đối mặt với "cái chết từ từ" nếu Matxcơva vẫn còn trong nhóm.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken có mặt tại bữa tối trước hội nghị thượng đỉnh cùng đại diện của các quốc gia OSCE khác, tuy nhiên không tham dự cuộc họp ngày 30-11.

Trước đó, nhà ngoại giao hàng đầu của Liên minh châu Âu, ông Josep Borrell, cho biết ông hiểu sự bất an của một số quốc gia nhưng hoan nghênh quyết định của Bắc Macedonia khi mời ông Lavrov tham gia.

"Đây sẽ là một dịp tốt để ông ấy (Lavrov) lắng nghe trực tiếp từ những người tham gia cuộc họp này lý do tại sao Nga lại bị lên án và cô lập", ông Borrell nói.

Ngày 30-11, người đứng đầu cơ quan truyền thông nhà nước Ai Cập Diaa Rashwan tuyên bố nhà đàm phán Ai Cập và Qatar đang thúc đẩy việc gia hạn lệnh ngừng bắn ở Gaza thêm 2 ngày. Cùng với đó là nhiều tù binh, con tin Israel và Palestine hơn sẽ được thả và tăng cường cung cấp viện trợ nhân đạo.

"Ai Cập sẽ tiếp tục nỗ lực hết sức để đảm bảo dòng viện trợ nhân đạo được tiếp tục đến phía bắc và phía nam Dải Gaza", Hãng tin Reuters dẫn tuyên bố của phía Ai Cập.

Israel và phong trào Hồi giáo Hamas đang trong ngày ngừng bắn thứ bảy kể từ cuối tuần trước. Trong ngày 30-11, giờ địa phương, Hamas dự kiến thả thêm 10 con tin để đổi lấy 30 tù nhân từ phía Israel. Lượng cứu trợ nhân đạo vào Gaza cũng sẽ tương tự 6 ngày trước.

Lệnh ngừng bắn ngày 30-11 đạt được vào phút cuối trước khi hết hạn vào sáng cùng ngày sau khi Israel xác nhận đã nhận được danh sách con tin được thả trong ngày. 

Trước đó, Tel Aviv đã khẳng định tiếp tục ngừng bắn nếu Hamas thả ít nhất 10 con tin mỗi ngày.

Các nước trên thế giới đang tiếp tục nỗ lực kéo dài ngừng bắn ở Dải Gaza để đưa hàng cứu trợ vào khu vực này.

Có mặt tại Israel lần thứ 3 kể từ khi nổ ra xung đột vào ngày 7-10, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói rằng quá trình ngừng bắn đang có kết quả và hy vọng sẽ kéo dài thỏa thuận.

Tuy nhiên, Israel đến nay vẫn kiên quyết với mục tiêu của cuộc chiến ở Gaza. Trên mạng xã hội X, người phát ngôn Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cảm ơn Mỹ vì đã hỗ trợ trong việc "loại bỏ Hamas". 

Ngoài ra, ông Netanyahu thảo luận với ông Blinken về "giai đoạn tiếp theo" của cuộc chiến.

Sau cuộc gặp giữa ông Blinken và ông Netanyahu, Bộ Ngoại giao Mỹ nói ông Blinken đã "tái khẳng định sự ủng hộ của Mỹ đối với quyền của Israel trong việc tự bảo vệ mình khỏi bạo lực khủng bố  theo luật nhân đạo quốc tế, và kêu gọi Israel thực hiện mọi biện pháp có thể để tránh gây tổn hại cho dân thường".

Ngày 7-10, Hamas đánh vào Israel làm chết hơn 1.200 người và bắt giữ khoảng 240 con tin. Các đợt tấn công đáp trả của Tel Aviv sau đó làm chết hơn 15.000 người ở Dải Gaza và gây ra cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng tại đây.

Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên Hiệp Quốc đã giành được chiến thắng sớm vào thứ Năm (30/11), với việc các đại biểu thông qua một quỹ mới nhằm giúp các quốc gia nghèo đối phó với những thảm họa khí hậu tốn kém.

Chủ tịch COP28 Sultan al-Jaber nói quyết định này đã gửi một “tín hiệu tích cực về động lực tới thế giới và tới công việc của chúng tôi ở Dubai”.

Khi thành lập quỹ vào ngày đầu tiên của hội nghị COP28 kéo dài hai tuần, các đại biểu đã mở cửa cho các chính phủ công bố các khoản đóng góp.

Và nhiều nước đã làm như vậy, khởi động một loạt cam kết nhỏ mà các quốc gia hy vọng sẽ tạo ra một số tiền đáng kể, bao gồm 100 triệu USD từ nước chủ nhà COP28 là Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, 100 triệu USD từ Đức, ít nhất 51 triệu USD từ Anh, 17,5 triệu USD từ Hoa Kỳ và 10 triệu USD từ Nhật Bản.

Bước đột phá sớm về một quỹ thảm họa mà các quốc gia nghèo hơn đã yêu cầu trong nhiều năm có thể giúp thúc đẩy các thỏa hiệp khác được thực hiện trong hội nghị thượng đỉnh kéo dài hai tuần.

Nhưng một số nhóm tỏ ra thận trọng, lưu ý rằng vẫn còn những vấn đề chưa được giải quyết, bao gồm cả việc quỹ sẽ được tài trợ như thế nào trong tương lai.

Harjeet Singh, người đứng đầu chiến lược chính trị toàn cầu tại Climate Action Network International, nói: “Việc không có chu kỳ bổ sung được xác định đặt ra những câu hỏi nghiêm túc về tính bền vững lâu dài của quỹ”.

Ông nói: “Trách nhiệm hiện nay thuộc về các quốc gia giàu có trong việc đáp ứng các nghĩa vụ tài chính của họ theo cách tương xứng với vai trò của họ trong cuộc khủng hoảng khí hậu”.

Adnan Amin, Giám đốc điều hành của hội nghị thượng đỉnh COP28, nói với Reuters trong tháng này rằng mục đích là đảm bảo hàng trăm triệu đô la cho quỹ thảm họa khí hậu trong sự kiện này.

Giáo hoàng Phanxicô, người bị buộc phải hủy chuyến đi tới COP28 vì đau bệnh, đã gửi một thông điệp trên nền tảng truyền thông xã hội X: “Cầu mong những người tham gia #COP28 trở thành những nhà chiến lược tập trung vào lợi ích chung và tương lai của con cái họ, thay vì chỉ tập trung vào lợi ích của một số quốc gia hoặc doanh nghiệp nhất định. Cầu mong họ thể hiện sự cao quý của chính trị chứ không phải những điều hổ thẹn của nó”.

VẤN ĐỀ NHIÊN LIỆU HÓA THẠCH

Trước đó vào thứ Năm, ông Jaber đã khai mạc hội nghị thượng đỉnh bằng cách kêu gọi các nước và các công ty nhiên liệu hóa thạch hợp tác với nhau để đáp ứng các mục tiêu về khí hậu toàn cầu.

Các chính phủ đang chuẩn bị cho các cuộc đàm phán kéo dài về việc có nên đồng ý lần đầu tiên về việc loại bỏ dần việc sử dụng than, dầu và khí đốt phát thải CO2, nguồn phát thải chính gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu hay không.

Ông Jaber, đồng thời là Giám đốc điều hành của công ty dầu khí quốc gia ADNOC của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, nhắm mục tiệu đạt được một bầu khí hòa giải sau nhiều tháng bị chỉ trích về việc bổ nhiệm ông làm người đứng đầu COP28.

Ông thừa nhận rằng có “quan điểm mạnh mẽ” về ý tưởng đưa những ý kiến về nhiên liệu hóa thạch và năng lượng tái tạo vào văn bản đàm phán.

Ông nói: “Điều cần thiết là không có vấn đề nào bị bỏ sót. Và vâng, như tôi đã nói, chúng ta phải tìm cách và đảm bảo có sự tham gia về vai trò của nhiên liệu hóa thạch”.

Ông ca ngợi quyết định của đất nước mình trong việc “chủ động tham gia” với các công ty nhiên liệu hóa thạch và lưu ý rằng nhiều công ty dầu khí quốc gia đã áp dụng các mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

“Tôi rất biết ơn vì họ đã bước lên tham gia hành trình thay đổi cuộc chơi này”, ông Jaber nói. “Tuy nhiên, tôi phải nói rằng điều đó là chưa đủ và tôi biết rằng họ có thể làm được nhiều hơn thế”.

Một nhiệm vụ quan trọng khác tại hội nghị thượng đỉnh là các nước sẽ đánh giá tiến bộ của họ trong việc đáp ứng các mục tiêu về khí hậu toàn cầu, chủ yếu là mục tiêu của Thỏa thuận Paris về hạn chế tình trạng nóng lên toàn cầu ở mức dưới 2 độ C (3,6 độ F).Quá trình này, được gọi là kiểm định toàn cầu, sẽ mang lại một kế hoạch cấp cao cho các quốc gia biết họ cần phải làm gì.

Nhật Bản cho biết họ đã yêu cầu Hoa Kỳ đình chỉ tất cả các chuyến bay V-22 Osprey không khẩn cấp trên lãnh thổ của mình sau khi một chiếc rơi xuống biển hôm thứ Tư (29/11) ở miền tây Nhật Bản, đánh dấu vụ tai nạn máy bay quân sự Mỹ gây tử vong đầu tiên ở nước này trong 5 năm.

Không quân Hoa Kỳ cho biết hiện chưa rõ nguyên nhân của vụ tai nạn của chiếc máy bay đang thực hiện một nhiệm vụ huấn luyện thường lệ, khiến ít nhất một người thiệt mạng. Hoạt động tìm kiếm cứu nạn để tìm 7 thành viên còn lại của phi đoàn vẫn đang được tiến hành.

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Minoru Kihara nói tại quốc hội hôm thứ Năm: “Việc xảy ra một vụ tai nạn như vậy gây lo lắng rất lớn cho người dân trong khu vực... và chúng tôi đang yêu cầu phía Mỹ chỉ thực hiện các chuyến bay Ospreys tại Nhật Bản sau khi những chuyến bay này được xác nhận là an toàn”.

Một quan chức khác của Bộ Quốc phòng cho biết Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (SDF), đơn vị cũng vận hành Ospreys, sẽ đình chỉ các chuyến bay của máy bay vận tải này cho đến khi các chi tiết của vụ việc được làm rõ.

Phát biểu với các phóng viên vào buổi tối, ông Kihara xác nhận các báo cáo nói rằng quân đội Hoa Kỳ vẫn đang vận hành Osprey của họ, đồng thời cho biết văn phòng phòng thủ khu vực của Nhật Bản đã đếm được 20 lần hạ cánh và cất cánh của Osprey xung quanh các căn cứ của Hoa Kỳ tính đến 3:30 chiều thứ Năm.

Người phát ngôn của lực lượng quân sự Hoa Kỳ tại Nhật Bản không trả lời lập tức yêu cầu bình luận của Reuters.

“Trọng tâm của chúng tôi là các hoạt động tìm kiếm và cứu hộ đang diễn ra và chúng tôi cầu nguyện cho họ trở về an toàn”, Rahm Emanuel, đại sứ Mỹ tại Nhật Bản, nói trong một bài đăng trên X.

Các nhân chứng cho biết, động cơ bên trái của máy bay dường như bốc cháy khi nó chuẩn bị hạ cánh khẩn cấp trong điều kiện thời tiết quang đãng và gió nhẹ.

Được chế tạo bởi Boeing và Bell Helicopter, loại máy bay V-22 có thể hạ cánh và cất cánh như trực thăng và bay như máy bay có cánh cố định, được vận hành bởi Không quân, Thủy quân lục chiến và Hải quân Hoa Kỳ cũng như SDF.

Việc triển khai máy bay ở Nhật Bản đã gây tranh cãi, với những người chỉ trích sự hiện diện của quân đội Mỹ ở các hòn đảo phía tây nam nói rằng nó dễ xảy ra tai nạn. Mỹ và Nhật Bản nói rằng nó an toàn.

“Thật đáng tiếc và điều đó không nên xảy ra,” ông Kihara nói với các phóng viên vào tối thứ Năm, khi được hỏi suy nghĩ của ông về vụ tai nạn xảy ra ở khu vực phía tây nam Nhật Bản, nơi phần lớn Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ đóng quân.

Nhật Bản là nơi tập trung sức mạnh quân sự của Hoa Kỳ ở nước ngoài lớn nhất. Quốc gia này là nơi có nhóm hàng không mẫu hạm tấn công được triển khai ở tiền phương duy nhất của Hoa Kỳ, trung tâm không vận châu Á, các phi đội máy bay chiến đấu và lực lượng viễn chinh của Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ.

Vào tháng 8, một chiếc Osprey của Hoa Kỳ đã bị rơi ngoài khơi bờ biển phía bắc Australia khi đang vận chuyển quân đội trong một cuộc tập trận quân sự thường kỳ, khiến 3 binh sĩ thủy quân lục chiến Hoa Kỳ thiệt mạng.

Theo Bộ Quốc phòng, vụ tai nạn máy bay quân sự Mỹ gây tử vong gần đây nhất ở Nhật Bản là vào năm 2018, khi một vụ va chạm trên không trong một cuộc tập trận khiến 6 người thiệt mạng.

Tòa án Tối cao Nga hôm thứ Năm (30/11) ra phán quyết rằng các nhà hoạt động LGBT sẽ bị coi là những kẻ cực đoan, trong một động thái mà đại diện của những người đồng tính nam và chuyển giới lo ngại sẽ dẫn đến việc bắt giữ và truy tố.

Một phóng viên của Reuters tại tòa nghe thông báo rằng họ đã chấp thuận yêu cầu từ Bộ Tư pháp công nhận cái mà họ gọi là “phong trào xã hội LGBT quốc tế” là cực đoan và cấm các hoạt động của tổ chức này.

Động thái này là một phần trong khuôn khổ tăng cường hạn chế ở Nga đối với việc thể hiện xu hướng tính dục và giới tính, bao gồm luật cấm khuyến khích quan hệ tình dục “phi truyền thống” và cấm thay đổi giới tính về mặt pháp lý hoặc y tế.

Tổng thống Vladimir Putin, dự kiến sẽ sớm thông báo rằng ông sẽ ứng cử cho một nhiệm kỳ 6 năm mới vào tháng 3, từ lâu đã tìm cách quảng bá hình ảnh nước Nga như một quốc gia bảo vệ các giá trị đạo đức truyền thống trái ngược với một phương Tây “suy đồi”.

Trong một bài phát biểu năm ngoái, ông nói rằng phương Tây cứ thoải mái áp dụng “các xu hướng mới lạ, theo quan điểm của tôi, như hàng chục giới tính và các cuộc diễu hành đồng tính” nhưng không có quyền áp đặt chúng lên các nước khác.

Người phát ngôn của Putin, Dmitry Peskov, nói với các phóng viên trước khi phán quyết của tòa án được công bố rằng Điện Kremlin “không theo dõi” vụ việc và không có bình luận gì về việc này.

Tòa án Tối cao mất khoảng 5 giờ để đưa ra phán quyết sau khi khai mạc phiên họp lúc 10 giờ sáng. Giới truyền thông không được tham dự quá trình tố tụng, nhưng các phóng viên được phép vào để nghe quyết định.

Các nhà hoạt động LGBT coi quyết định này là điều không thể tránh khỏi sau yêu cầu ngày 17/11 của Bộ Tư pháp, trong đó nói, mà không đưa ra ví dụ, rằng “nhiều dấu hiệu và biểu hiện khác nhau của khuynh hướng cực đoan, bao gồm cả việc kích động bất hòa xã hội và tôn giáo” đã được xác định trong cuộc điều tra về hoạt động của phong trào LGBT ở Nga.

Alexei Sergeyev, một nhà hoạt động LGBT ở St Petersburg, nói với Reuters TV trong một cuộc phỏng vấn hồi đầu tháng này: “Tất nhiên điều đó rất đáng báo động nhưng tôi không nghĩ mối đe dọa này lại nghiêm trọng và thực tế đến vậy”.

Hơn 100 nhóm đã bị cấm ở Nga vì bị coi là “cực đoan”. Các danh sách trước đây, chẳng hạn như phong trào tôn giáo Nhân chứng Giê-hô-va và các tổ chức có liên hệ với chính trị gia đối lập Alexei Navalny, đã mở màn cho các vụ bắt giữ.