Khi người Mỹ đi bỏ phiếu bầu tổng thống Hoa Kỳ hôm 5 tháng 11 vừa qua, các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy gần hai phần ba số cử tri tin rằng đất nước đã đi sai hướng dưới thời Tổng thống Joe Biden. Theo một số nhà phân tích, khi ông Biden chuẩn bị chuyển giao quyền lực cho ông Donald Trump, ông để lại một di sản “hỗn hợp”.

Trong khi nền kinh tế Hoa Kỳ là niềm ao ước của thế giới công nghiệp, thoát khỏi tình trạng đóng cửa vì COVID với mức tăng trưởng việc làm và tăng lương mạnh mẽ, nhiều người Mỹ phàn nàn rằng những thành quả đó đã bị giá nhà và giá thực phẩm cao nhấn chìm.

Lời hứa của ông Biden về việc quay trở lại chính sách di trú nhân đạo hơn so với thời cựu Tổng thống Cộng hòa Donald Trump đã sớm va chạm với thực tế về sự gia tăng đột biến của các cuộc vượt biên trái phép. Ông Biden bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống của mình bằng cách đảo ngược nhiều chính sách hạn chế di trú của ông Trump. Ông đã dừng việc xây dựng bức tường biên giới của ông Trump; hủy bỏ lệnh cấm nhắm vào những người từ một số quốc gia có đa số dân Hồi giáo và các nước khác; và chấm dứt chương trình “ở lại Mexico” vốn buộc những người xin tị nạn không phải công dân Mexico phải chờ ở Mexico trong khi xin được duyệt xét vào Mỹ tị nạn.

Nhưng nhiều tháng sau khi ông nhậm chức, tình trạng vượt biên trái phép tăng đột biến, đặc biệt là đối với trẻ em không có người đi kèm từ Trung Mỹ, khiến các trung tâm thanh lọc biên giới của Hoa Kỳ quá tải và làm dấy lên sự chỉ trích của Đảng Cộng hòa.

Tình trạng vượt biên trái phép lên tới mức kỷ lục vào năm 2022 và 2023 khi ngày càng có nhiều di dân đến từ Cuba, Haiti, Nicaragua và Venezuela và các quốc gia bên ngoài bán cầu.

Tòa án Tối cao đã đảo lộn bối cảnh pháp lý xung quanh quyền phá thai bằng cách lật ngược phán quyết Roe vs Wade, làm bùng phát một trong những vấn đề gây chia rẽ nhất trong nền chính trị Hoa Kỳ. Vào tháng 6 năm 2022, phe bảo thủ đa số được thành lập bởi các cuộc bổ nhiệm tư pháp của ông Trump vào tòa án đã xóa bỏ quyền phá thai của liên bang vốn tồn tại gần 50 năm theo phán quyết Roe vs Wade.

Phán quyết này mở ra một giai đoạn mà các tiểu bang riêng lẻ đặt ra luật riêng của họ về quyền tiếp cận phá thai. Hơn một chục tiểu bang đã cấm phá thai trong tất cả hoặc hầu hết các trường hợp. Ông Biden lên án phán quyết của Tòa án Tối cao, và chính quyền của ông, thông qua Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh và Bộ Tư pháp, đã đưa ra các hướng dẫn để đảm bảo tiếp cận dịch vụ phá thai khẩn cấp theo luật liên bang và bảo vệ việc sử dụng thuốc phá thai trước Tòa án Tối cao. Chính quyền cũng thúc đẩy việc mở rộng tiếp cận các dịch vụ sức khỏe sinh sản như biện pháp tránh thai thông qua Đạo luật Chăm sóc Giá cả phải chăng. Chính quyền đã giành được chiến thắng lớn nhất vào tháng 6 khi Tòa án Tối cao bác bỏ một vụ kiện do những người ủng hộ chống phá thai đệ trình nhằm hủy bỏ việc Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm chấp thuận mifepristone, một trong hai loại thuốc được sử dụng trong phá thai.

Nhưng tòa án đã bác bỏ vụ kiện của chính quyền trên cơ sở thủ tục, lập luận rằng lệnh cấm phá thai nghiêm ngặt của Idaho xung đột với luật liên bang yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ y tế phải cung cấp dịch vụ chăm sóc khẩn cấp ổn định, bao gồm cả phá thai.

Mặc dù ông Biden cam kết rằng Hoa Kỳ sẽ đóng vai trò là lực lượng ổn định trên thế giới, nhưng các cuộc xung đột ở nước ngoài đã làm lu mờ nhiệm kỳ tổng thống của ông. Từ các cuộc chiến ở Ukraine và Gaza đến đổ máu trong cuộc nội chiến ở Sudan, các cuộc xung đột ở nước ngoài đã chi phối chương trình nghị sự chính sách đối ngoại của Biden.

Ông Biden nhậm chức với lời hứa khôi phục vị thế lãnh đạo toàn cầu của Hoa Kỳ trên thế giới và quyết tâm đẩy lùi một Trung Quốc ngày càng hung hăng.

Theo một số cách, chính quyền của ông đã làm được điều đó. Sau cuộc rút quân hỗn loạn của Hoa Kỳ khỏi Afghanistan năm 2021, ông Biden đã tập hợp các đồng minh của Hoa Kỳ vào năm sau để chống lại cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine và cũng đã khôi phục các liên minh trên khắp Châu Á để gây sức ép lên giới lãnh đạo Trung Quốc.

Nhưng Hoa Kỳ đã phải vật lộn để chấm dứt các cuộc xung đột dai dẳng và không thể ngăn chặn mối quan hệ ngày càng sâu sắc giữa Nga, Trung Quốc, Iran và Triều Tiên.

Ông Joe Biden có thể đi vào lịch sử với tư cách là người giám sát nền kinh tế tốt nhất mà mọi người đều ghét.

Kể từ năm 2021, khi đất nước thoát khỏi đại dịch toàn cầu vốn đã tạo ra tình trạng mất việc làm và khiến nền kinh tế gần như đình trệ, các chủ nhân đã tạo thêm gần 16,5 triệu việc làm mới. Tỷ lệ thất nghiệp trung bình chỉ ở mức 4,2%, bao gồm cả mức tăng dài nhất là 4% hoặc thấp hơn kể từ những năm 1960. Tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội trung bình đạt 3,2% mỗi quý, cao hơn nhiều so với mức mà hầu hết các nhà kinh tế coi là tiềm năng dài hạn của nền kinh tế Hoa Kỳ. Thu nhập và tiền lương tăng cao hơn xu hướng. Tổng giá trị tài sản ròng của hộ gia đình Hoa Kỳ đã tăng lên mức kỷ lục 163,8 nghìn tỷ đô la, nhờ vào thị trường chứng khoán bùng nổ và giá nhà tăng.

Nhưng từ cuộc thăm dò này đến cuộc thăm dò khác trong hầu hết nhiệm kỳ của ông, ông Biden cho thấy ít người Mỹ trung bình ghi nhận được điều đó. Tại sao? Bởi vì tất cả những điều đó xảy ra trong bối cảnh lạm phát tăng mạnh nhất trong một thế hệ.

Khi nền kinh tế mở cửa trở lại, sự kết hợp của chuỗi cung ứng rối rắm, tình trạng thiếu hụt lao động và nhu cầu tiêu dùng tăng cao, được hỗ trợ bởi khoảng 5 nghìn tỷ đô la kích thích của chính phủ từ chính quyền Biden và Trump, đã khiến giá cả tăng nhanh.

Trong một trong những tranh cãi gần đây nhất, ông Biden đã ân xá cho con trai mình là Hunter sau khi nhiều lần tuyên bố sẽ để hệ thống tư pháp Hoa Kỳ làm việc. Tòa Bạch Ốc cho biết ông Biden đã ân xá cho con trai mình là Hunter một phần để bảo vệ anh khỏi sự trấn áp trong tương lai từ các đối thủ chính trị, nhưng động thái của ông đã vấp phải sự chỉ trích dữ dội, với một số đảng viên Dân chủ cho rằng điều này làm suy yếu lòng tin của công chúng vào pháp quyền. Ông Biden, một đảng viên Dân chủ có nhiệm kỳ kết thúc vào ngày 20 tháng 1 khi Tổng thống đắc cử của đảng Cộng hòa Donald Trump nhậm chức, đã ký lệnh ân xá vô điều kiện cho Hunter Biden vào ngày 1/12/2024 và nói ông tin rằng con trai mình đã bị truy tố có chọn lọc và bị nhắm mục tiêu một cách bất công bởi những người đối lập chính trị của tổng thống. Ông Hunter đã bị truy tố vì các tội danh về thuế và liên quan đến việc sở hữu súng sau nhiều năm bị nhắm mục tiêu bởi những người Cộng hòa tại Quốc hội, những người đã cáo buộc anh ta thực hiện các thỏa thuận kinh doanh dùng tên của cha mình nhưng họ không chỉ ra được bất kỳ mối liên hệ rõ ràng nào.

Cục tình báo Đài Loan tố cáo cơ quan tình báo chính của Trung Quốc đang hợp tác với các băng đảng tội phạm, các công ty bình phong và các đối tác đáng ngờ khác để thu thập thông tin tình báo về khả năng phòng thủ của Đài Loan, dẫn đến sự gia tăng đáng kể số người bị bắt vì cáo buộc làm gián điệp trên đảo.

Theo tình báo Đài Loan, quân nhân Đài Loan hiện tại và quân nhân hồi hưu là mối quan tâm đặc biệt, chiếm khoảng một nửa trong số 64 điệp viên bị đưa ra xét xử vào năm ngoái. Con số đó tăng từ 16 người vào năm 2021 và 10 người vào năm 2022.

Các vụ bắt giữ này phù hợp với chiến dịch đe dọa quân sự, cưỡng ép kinh tế và các chiến thuật “vùng xám” của Trung Quốc như sử dụng internet để thúc đẩy thống nhất và cung cấp các chuyến đi đến Trung Quốc được chi trả toàn bộ chi phí cho các quan chức chính phủ cấp thấp.

Theo một phúc trình được Cục An ninh Quốc gia Đài Loan công bố vào cuối tuần, các điệp viên Trung Quốc đã tìm cách sử dụng thế giới ngầm Đài Loan để chuyển tiền cho những người có thông tin để bán. Các băng đảng, nhiều băng đảng có nguồn gốc từ trước khi chia rẽ giữa hai bên vào năm 1949, đang được tìm kiếm, cùng với những kẻ cho vay nặng lãi, các công ty bình phong có thể được sử dụng để rửa tiền, các giáo phái tôn giáo đôi khi tham gia vào hoạt động bất hợp pháp và các nhóm phi lợi nhuận, phúc trình cho biết.

Một số khoản thanh toán được thực hiện bằng tiền điện tử, trong khi các phương pháp cổ điển cũng được sử dụng như dụ dỗ tình dục để bẫy những mục tiêu và gây áp lực buộc họ tiết lộ bí mật. Đó là trường hợp của một vị tướng một sao, Lo Hsien-che, người đã bị bắt trong một âm mưu như vậy khi đang đồn trú tại Thái Lan, cục này cho biết.

Trong số những người bị bắt vào năm ngoái có 23 người làm việc cùng nhau trong một đường dây gián điệp, một trong số họ đã bị kết án 20 năm tù, phúc trình nói.

Cơ quan gián điệp chính của Trung Quốc, Bộ An ninh Nhà nước, điều hành các chương trình dựa trên các hoạt động gián điệp truyền thống và các cuộc tấn công mạng cùng với tình báo quân sự, trong khi bộ phận Mặt trận Thống nhất của đảng cộng sản điều hành các chiến dịch tuyên truyền.

Đảng Cộng sản cầm quyền của Trung Quốc, vốn từ chối hầu hết các cuộc tiếp xúc với Đảng Dân Tiến DPP ủng hộ độc lập của Đài Loan, thường xuyên tiếp xúc với Đảng đối lập chính là Quốc dân đảng. Các chiến thuật của Trung Quốc có thể đã có một số tác động đến các cuộc bầu cử địa phương, nhưng DPP dường như đang nắm quyền kiểm soát chặt chẽ và phần lớn người Đài Loan vẫn ủng hộ việc duy trì nền độc lập trên thực tế của họ, được hỗ trợ bởi sự ủng hộ mạnh mẽ từ Hoa Kỳ.

Việc Trung Quốc tuyển dụng quân nhân đã nghỉ hưu được tạo điều kiện thuận lợi do nhiều người sinh ra ở Trung Quốc đại lục và ủng hộ việc thống nhất giữa Đài Loan và đại lục. Chính phủ Đài Loan đã ban hành giới hạn thời gian về thời điểm các sĩ quan cấp cao đã nghỉ hưu có thể đến thăm đại lục và trong những trường hợp nào để cố gắng ngăn chặn việc tuyển dụng họ.

Một lực lượng lính cứu hỏa đông đảo và thiết bị tăng cường hôm 13/1 đổ về khu vực Los Angeles khi một đợt gió mạnh khác đe dọa sẽ gây ra thêm các vụ cháy rừng và cản trở tiến độ gần đây trong việc dập tắt ngọn lửa đã phá hủy hàng nghìn ngôi nhà và giết chết ít nhất 24 người.

Các máy bay thả hóa chất chữa cháy và đội cứu hỏa sẵn sàng lao vào các điểm nóng đã được bố trí khắp thành phố và các sườn đồi khô cằn, đầy bụi rậm xung quanh. Hàng chục xe chở nước đã được bố trí để bổ sung nguồn cung cấp sau khi vòi cứu hỏa cạn kiệt vào tuần trước.

“Chúng tôi hoàn toàn chuẩn bị tốt hơn cho điều sắp tới”, Trưởng phòng Cứu hỏa Quận Los Angeles, Anthony Marrone, cho biết hôm 13/1 khi được hỏi đợt triển khai này có gì khác so với một tuần trước, khi gió mạnh như bão đã đẩy nhiều đám cháy lan rộng khắp một khu vực không có mưa trong hơn tám tháng.

Nhưng ông Marrone cảnh báo rằng gió mạnh có thể ngăn cản máy bay chữa cháy từ trên cao, giống như tuần trước, đồng thời kêu gọi người dân chuẩn bị sẵn vật nuôi, giấy tờ và các vật dụng quan trọng khác trong trường hợp phải sơ tán.

Trong vòng chưa đầy một tuần, bốn đám cháy xung quanh thành phố lớn thứ hai của Mỹ đã thiêu rụi hơn 160 km vuông, gấp khoảng ba lần diện tích của Manhattan.

Một số đội cứu hỏa bổ sung được điều tới Los Angeles đến từ khắp Hoa Kỳ và từ Canada và Mexico khi Cơ quan Thời tiết Quốc gia cảnh báo rằng những ngày tới có thể trở nên “đặc biệt nguy hiểm”.

Cơ quan này dự đoán tình trạng cháy rừng nghiêm trọng sẽ kéo dài đến ngày 15/1, với gió giật ở vùng núi lên tới 105 km/giờ. Nhà phân tích cháy rừng Dennis Burns cảnh báo rằng ngày nguy hiểm nhất sẽ là ngày 14/1.

Hầu hết sự tàn phá đó là từ đám cháy Eaton gần Pasadena và đám cháy Palisades, trong một vùng đất giàu có dọc theo Bờ biển Thái Bình Dương. Lính cứu hỏa đã đạt được tiến triển trên cả hai mặt trận này trong những ngày gần đây, với đám cháy Eaton đã được khống chế khoảng một phần ba.

Tiếp tục tìm kiếm nạn nhân

Số người chết đã tăng lên 24 vào cuối tuần và có khả năng sẽ tăng nữa, Cảnh sát trưởng Quận Los Angeles Robert Luna cho biết hôm 13/1. Ông nói ít nhất hai chục người còn mất tích.

Ông Luna nói ông hiểu rằng mọi người rất muốn trở về nhà và khu phố của họ để khảo sát thiệt hại, nhưng ông mong mọi người kiên nhẫn.

Khảo sát thiệt hại

Sức gió chậm hơn vào ngày 12/1 cho phép một số người trở về những khu vực đã sơ tán trước đó. Nhiều người không biết liệu nhà cửa hay khu phố của họ có còn nguyên vẹn hay không.

Ông Jim Orlandini, người đã mất cửa hàng kim khí của mình ở Altadena, một khu phố bị ảnh hưởng nặng nề bên cạnh Pasadena, cho biết ngôi nhà 40 năm của ông vẫn còn nguyên vẹn.

Cảnh báo tránh xa các khu vực thảm họa

Cảnh sát trưởng cứu hoả của thành phố Los Angeles, Kristin Crowley, kêu gọi mọi người tránh xa các khu phố bị cháy, nơi có đường ống dẫn khí bị vỡ, các tòa nhà không ổn định và vẫn chưa có điện.

Các quan chức cũng cảnh báo rằng tro có thể chứa chì, asen, asbestos và các vật liệu có hại khác.

Gần 100.000 người ở Quận Los Angeles vẫn phải tuân theo lệnh sơ tán, bằng một nửa số người so với tuần trước. Hầu hết người dân ở khu vực Palisades sẽ không thể quay lại cho đến khi cảnh báo đỏ hết hiệu lực vào tối ngày 15/1.

Chiến đấu với lửa trên nhiều mặt trận

Các đội từ California và chín tiểu bang khác là một phần trong công tác tiếp ứng bao gồm gần 1.400 xe cứu hỏa, 84 máy bay và hơn 14.000 nhân sự, bao gồm cả lính cứu hỏa mới đến từ Mexico.

Tổng thống Joe Biden ngày 13/1 nói rằng ông đã chỉ đạo hàng trăm nhân viên liên bang, cũng như lực lượng hỗ trợ trên không và trên bộ của liên bang, để hỗ trợ dập tắt đám cháy và hỗ trợ những người sống sót cùng các cộng đồng bị ảnh hưởng nặng nề.

“Chúng ta sẽ tiếp tục sử dụng mọi công cụ có sẵn để hỗ trợ công tác chữa cháy khẩn cấp”, ông Biden cho biết.

Hồi cuối tuần, lính cứu hỏa đã chiến đấu dữ dội với ngọn lửa ở Mandeville Canyon, nơi sinh sống của tài tử Arnold Schwarzenegger và những người nổi tiếng khác.

Đám cháy Palisades lan rộng vào đêm 10/1, khiến chính quyền phải ban hành lệnh sơ tán mới. Các đội cứu hỏa tiếp tục chiến đấu ở đó vào ngày 13/1 trước khi gió mạnh có thể đẩy ngọn lửa về phía Bảo tàng J. Paul Getty nổi tiếng thế giới và Đại học California, Los Angeles.

Ca sĩ Beyoncé, công ty Disney cùng những người nổi tiếng và các tổ chức giải trí khác đã cam kết quyên góp hàng triệu đô la để giúp đỡ những người phải di dời hoặc mất nhà cửa. Những ngôi sao khác — và những người bình thường — đã để lại những khoản quyên góp lớn gồm quần áo và các vật dụng khác dọc theo các góc phố ở nhiều khu vực khác nhau của thành phố.

Điều tra tình trạng hôi của, lừa đảo gây quỹ

Hàng chục người đã bị bắt vì tội hôi của. Các viên chức cho biết hiện họ đang bắt đầu thấy tình trạng tăng giá và lừa đảo.

Chưởng lý quận Los Angeles Na-than Hochman ngày 13/1 nói rằng tình trạng tăng giá đã xảy ra ở các khách sạn, nhà cho thuê ngắn hạn và vật tư y tế. Những kẻ lừa đảo cũng đang liên lạc với mọi người để gây quỹ giả.

“Những tên tội phạm đã quyết định rằng đây là một cơ hội và tôi ở đây để nói với các bạn rằng đây không phải là một cơ hội. Các bạn sẽ bị bắt”, ông Hochman nhấn mạnh.

Kiểm kê số thiệt hại

Các đám cháy bắt đầu vào ngày 7/1 trên bờ biển Thái Bình Dương, phía bắc trung tâm thành phố Los Angeles đã thiêu rụi hơn 12.000 ngôi nhà, ô tô và các công trình khác. Chưa xác định được nguyên nhân.

Theo ước tính ban đầu của AccuWeather, các đám cháy lần này có thể là vụ cháy tốn kém nhất từ trước đến nay của quốc gia, lên tới hơn 250 tỷ đô la bao gồm cả những gì sẽ xảy ra trong những ngày tới.

Các vụ cháy rừng ở Los Angeles, vốn đã biến toàn bộ khu dân cư thành đống đổ nát và để lại một cảnh quan tận thế, báo hiệu một sự phục hồi đầy thách thức và có khả năng chi phí bảo hiểm nhà ở sẽ tăng vọt.

Các bộ trưởng quốc phòng của năm quốc gia chi tiêu quân sự hàng đầu châu Âu ngày 13/1 cho biết họ muốn tiếp tục tăng đầu tư vào quốc phòng nhưng mô tả việc đáp ứng thách thức của Tổng thống đắc cử Donald Trump là tăng chi tiêu lên 5% tổng sản lượng kinh tế của họ là phức tạp.

Các bộ trưởng quốc phòng của Đức, Pháp, Anh, Ý và Ba Lan họp gần Warsaw theo hình thức mới mà họ thiết lập sau khi ông Trump tái đắc cử vào năm ngoái. Cuộc họp đầu tiên của họ theo hình thức này với năm thành viên NATO được tổ chức tại Berlin vào cuối tháng 11/2024.

Năm quốc gia này đang tìm cách duy trì sự ủng hộ của họ đối với Ukraine vì chính sách của Hoa Kỳ dự kiến sẽ thay đổi khi ông Trump lên nắm quyền. Họ cũng thảo luận về cách tăng cường năng lực sản xuất vũ khí của chính Ukraine.

Bộ trưởng Đức, Boris Pistorius, nhấn mạnh khi bắt đầu cuộc họp rằng tất cả họ đều ủng hộ một nền hòa bình công bằng cho Ukraine, một nền hòa bình mà Kyiv có tiếng nói quyết định số phận của mình. Có những lo ngại ở châu Âu rằng ông Trump có thể thúc đẩy Ukraine đưa ra những nhượng bộ không thể chấp nhận được.

Các nhà lãnh đạo quốc phòng cũng nêu lên các vấn đề về chi tiêu quân sự sau khi ông Trump gần đây kêu gọi các đồng minh NATO tăng chi tiêu lên 5% tổng sản phẩm quốc nội, mức mà không thành viên NATO nào đạt được — thậm chí cả Ba Lan, nước gần đạt được, chi hơn 4% và dự kiến sẽ đạt 5% trong năm nay.

Một số bộ trưởng nói rằng tập trung vào con số dưới dạng phần trăm là không đủ.

Ông Pistorius cho biết để Đức đầu tư 5% vào quốc phòng thì có nghĩa là phải chi nhiều hơn 40% toàn bộ ngân sách quốc gia cho quốc phòng.

Bộ trưởng Quốc phòng Ý, Guido Crosetto, nói chính phủ của ông biết rằng cần phải chi nhiều hơn cho quốc phòng nhưng cũng cần cân nhắc điều đó với việc phục hồi nền kinh tế.

“Việc tăng chi tiêu quốc phòng vào thời điểm khủng hoảng kinh tế phức tạp hơn so với những thời điểm khác”, Bộ trưởng Crosetto nói.

Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Sébastien Lecornu cho rằng dù sẽ có sự gia tăng chi tiêu cho an ninh, nhưng chúng không nên chỉ dành cho mục đích quân sự thuần túy mà còn phải được sử dụng để bảo vệ xã hội chống lại các cuộc tấn công mạng, khủng bố và các mối đe dọa phi quân sự khác.

“Và tất cả các bạn đều lặp lại 2%, 3%, 4% mà không thực sự biết mục đích là gì”, ông Lecornu trả lời câu hỏi của một phóng viên. “Vâng, để tôi nói thẳng. Tình hình còn tệ hơn cả thời Chiến tranh Lạnh. Nó tệ hơn so với thời Chiến tranh Lạnh chỉ vì chúng ta có những khu vực mới đã trở nên quân sự hóa, và phần lớn là kỹ thuật số,” ông Lecornu nói.

“Và bạn có thể thấy rằng chúng ta đang ở trong một thế giới mà chúng ta có thể bị đánh bại mà không bị xâm lược. Và điều đó có nghĩa là trách nhiệm bảo vệ đất nước của chúng ta sẽ vượt xa các vấn đề quân sự đơn thuần,” ông Lecornu nhấn mạnh.