Chúng ta đã tới cộng đồng Little Saigon của Orange County tại thành phố Westminster, không chỉ đơn thuần là trung tâm của cộng đồng người Việt tại Nam California, mà còn là thủ đô văn hóa, tinh thần và thương mại của người Việt hải ngoại.

Bolsa Mini Mall, khu thương mại của người Việt xuất hiện sớm nhất tại Little Saigon. Hình: oclittlesaigon.net

Khởi đầu

Khi Sài Gòn thất thủ vào tháng 4 năm 1975, chính phủ Mỹ đưa khoảng 175,000 người tị nạn Việt Nam tới 4 trung tâm cứu xét, trong đó có căn cứ Thủy Quân Lục Chiến, trại Pendleton ở San Diego County. Sau khi giải quyết giấy tờ di trú cho họ, một số nhà thờ tại Orange County và các tổ chức thiện nguyện đã bảo lãnh cho nhiều người tị nạn và đưa họ tới khu vực cách đó khoảng 1 giờ đồng hồ lái xe về phía Bắc.

Bất ổn tiếp tục tại Việt Nam đã đưa đến một làn sóng tị nạn thứ 2, được gọi là các thuyền nhân, nhiều người là cựu quân nhân, những nhà trí thức và các giáo viên, những người đã phải trại qua một thời gian cải tạo vì liên quan tới quân đội hay chính phủ VNCH. Hơn 1 triệu thuyền nhân đã bỏ trốn khỏi Việt Nam vào cuối những năm 1970, đầu những năm 1980, nhiều người qua các hành trình nguy hiểm bằng đường bộ hay đường biển, tới các quốc gia như Thái Lan hay Phi Luật Tân, rồi sau đó đợi để được tới Hoa Kỳ.

Sau khi đạo luật Amerasian Homecoming được thông qua và Chương Trình Hoạt Động Nhân Đạo, mà người Việt quen gọi là chương trình HO, được chuẩn thuận vào cuối những năm 1980, trẻ con lai và những người tù nhân chính trị được phép tới định cư tại Mỹ cùng với gia đình. Nhiều người Việt ban đầu tới sống ở những chỗ khác, nhưng cuối cùng đã tìm đường tới Orange County vì cộng đồng người tị nạn được thành lập ở đây, cùng với không khí ấm áp và cơ hội kiếm sống.

Phát triển

Trước đây, vào giữa những năm 1970, Westminster, cũng như các thành phố gần đó, là một thị trấn nhỏ buồn tẻ với những cánh đồng dâu, cam và vườn ươm cây. Các doanh nghiệp đầu tiên do người Việt làm chủ là một văn phòng bác sĩ và tiệm thuốc Danh Pharmacy, vào khoảng năm 1977.

Từ năm 1978, đại lộ Bolsa trở thành khu trung tâm của Little Saigon nhờ vào các cơ sở thương mại do những người Việt đầu tiên lập nên, trong đó có chợ Hòa Bình, nhà sách Tú Quỳnh, và nhà hàng Thành Mỹ là một trong những bảng hiệu đầu tiên.

Cùng năm, báo Người Việt được phát hành tại thành phố Garden Grove. Những người tị nạn người Việt sau này cũng đến đó để lập nghiệp, họ mua lại các cơ sở thương mại của người địa phương và lập nên một số khu phố thương mại. Về sau cộng đồng người Việt tràn ra những thành phố lân cận như Garden Grove, Stanton, Fountain Valley, Anaheim và Santa Ana.

Năm 1986, Ủy ban Phát triển Little Saigon có 46 thành viên, đã được 18 vị dân biểu và nghị sĩ tiểu bang giúp đỡ để đưa đề nghị thành lập Đặc Khu Tiểu Sài Gòn lên thống đốc tiểu bang. Ngày 1 tháng 6 năm 1988, trước Quốc Hội tiểu bang, Thống Đốc George Deukmejian đã chấp thuận đề nghị này.

Ngày 17 tháng 6 năm 1988, thị trưởng Westminster Chuck Smith đã làm lễ ra mắt Đặc Khu Little Saigon trước thương xá Phước Lộc Thọ. Buổi lễ được đặt dưới sự chủ tọa của thống đốc tiểu bang và có sự hiện diện của đông đảo người Việt trong vùng. Sau đó, 13 bảng chỉ đường được đặt trên xa lộ 22 và 405, hướng dẫn du khách đến với Little Saigon.

Năm 1987, doanh nhân Triệu Phát (Frank Jao), với sự tài trợ của các nhà đầu tư nước ngoài, xây dựng khu thương xá Phước Lộc Thọ, còn được người Mỹ gọi lại Asian Garden Mall, một khu thương mại lớn nằm trên đường Bolsa, với nhiều cửa tiệm, khu ăn uống, giống như là “quảng trường thị trấn” của Little Saigon.

Gần hai thập niên trước, nhiều học giả và các chuyên gia kinh tế dự đoán rằng Little Saigon cũng sẽ suy yếu, giống như Little Tokyo và Chinatown ở Los Angeles. Thay vào đó, kinh tết và các khu dân cư ở đây lại ngày càng phát triển. Khu vực Little Saigon, gồm nhiều thành phố tại Orange County, nay có khoảng 2,000 doanh nghiệp và dân số khoảng 189,455 người gốc Việt (theo Thống Kê Dân Số Mỹ 2011, American Community Survey).

Ngày nay, Little Saigon đã thu hút được nhiều doanh nhân người Mỹ gốc Việt nổi tiếng ở Mỹ, như bánh mì Sandwiches, bắt nguồn từ San Jose, và nhà hàng nổi tiếng Nam Texas The Boiling Crab có nhiều địa điểm trong khu vực.

Little Saigon còn là trung tâm giải trí và nghệ thuật. Các trung tâm Thúy Nga, Asia, Vân Sơn..., sản xuất các băng đĩa nhạc Việt, được thực hiện tại Orange County và được phân phối trên toàn thế giới. Ngoài ra còn có tổ chức VAALA phục vụ cộng đồng Little Saigon thông qua các chương trình văn hóa và nghệ thuật khác nhau.

Mặt khác, cộng đồng Việt Nam cũng đã tăng trưởng to lớn về mặt chính trị trong vòng hơn một phần tư thế kỷ qua. Sự tăng trưởng về mặt chính trị bắt đầu vào năm 1992, khi ông Tony Lâm được bầu chọn vào Hội Đồng Thành Phố Garden Grove và trở thành vị dân cử đầu tiên tại Hoa Kỳ. Từ năm 2004 tới năm 2010, luật sư Trần Thái Văn đã phục vụ trong Hạ Viện tiểu bang, là vị dân biểu tiểu bang người Mỹ gốc Việt đầu tiên. Tới năm 2012, người dân thành phố Westminster đã bầu chọn ông Trí Tạ là vị thị trưởng người Mỹ gốc Việt đầu tiên.

25 năm qua, Little Saigon đã có những bước tiến dài. Người Việt tại đây ngày càng khẳng định vai trò của mình đối với xã hội Mỹ trong nhiều lãnh vực. Thế hệ thứ Hai đã trưởng thành và dễ dàng hòa nhập vào dòng chính Hoa Kỳ. Thế hệ thứ Ba đang lớn và chắc chắn những suy nghĩ sẽ ngày càng khác biệt với cha ông, những người thuộc thế hệ thứ Nhất định cư trên xứ người.

Little Saigon 25 năm nữa sẽ như thế nào, tùy thuộc vào chúng ta trao cho thế hệ nối tiếp những gì ngày hôm nay.

Hằng Nguyễn

http://tuanbaosongonline.com/D_1-2_2-176_4-672/little-saigon-25-nam-thang-tram.html