Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các nguồn tin thân cận với ông Boris Johnson thừa nhận kế hoạch Brexit của ông trên thực tế đã chết sau cuộc gọi với thủ tướng Đức Angela Merkel. Một người thân cận với thủ tướng Anh khẳng định thủ tướng Đức đã đưa ra quan điểm hoàn toàn mới về Bắc Ireland. Nhiều nhà bình luận chế giễu việc đổ lỗi này, trong khi Brussels nói quan điểm của họ không thay đổi. Donald Tusk, chủ tịch Hội đồng Châu Âu, gọi phản ứng của Phố Downing là “một trò chơi đổ lỗi ngu ngốc”. Tuy nhiên, với việc nước Anh chuẩn bị bước vào bầu cử thì đổ lỗi cho người Đức về thất bại của kế hoạch Brexit xem ra có vẻ thuận tiện cho ông Johnson .

Chính quyền Trump đã chặn một nhà ngoại giao cấp cao ra làm chứng trong cuộc điều tra luận tội của Hạ viện. Những người từ 3 ủy ban do đảng Dân chủ lãnh đạo đã lên kế hoạch tra hỏi Gordon Sondland, đại sứ Mỹ tại EU, về sự tham gia của ông vào chiến dịch gây áp lực của ông Trump đối với Ukraine. Đảng Dân chủ nói việc cấm cản ông Sondland ra điều trần là hành động ngăn trở, đồng thời cũng đáng bị luận tội.

Bộ Thương mại Mỹ tuyên bố sẽ bổ sung 28 công ty và cơ quan chính phủ Trung Quốc vào danh sách đen cấm xuất khẩu vì vai trò bị cáo buộc của họ trong việc đàn áp người Hồi giáo ở Tân Cương. Một phát ngôn viên cho biết quyết định này không liên quan đến các cuộc đàm phán thương mại song phương dự kiến sẽ được nối lại ở Washington trong tuần này.

Cảnh sát đã bắt giữ khoảng 450 người khi cuộc biểu tình của Extinction Rebellion ở trung tâm London bước vào ngày thứ hai. Nhóm này muốn buộc chính phủ hành động về biến đổi khí hậu. Họ tổ chức các cuộc biểu tình ngồi, chặn đường và dán hoặc xích chính họ vào xe cộ và các tòa nhà.

Samsung, đại gia điện tử Hàn Quốc, cho biết lợi nhuận hoạt động trong quý 3 đã giảm 56% xuống còn 7,7 ngàn tỷ won (6,4 tỷ USD). Mặc dù vậy, con số này vẫn vượt kỳ vọng, trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu yếu kém và giá vật liệu bán dẫn thấp đã tác động tới biên lợi nhuận. Một dự báo về sự gia tăng nhu cầu chip có thể là tín hiệu tốt cho Samsung, công ty bán dẫn lớn nhất thế giới về doanh thu.

Nissan, nhà sản xuất ô tô Nhật Bản, tuyên bố Makoto Uchida sẽ là giám đốc điều hành mới của họ. Người đứng đầu chi nhánh Trung Quốc này sẽ thay thế Hiroto Saikawa, người bị lật đổ hồi tháng Chín.

Ủy ban Nobel đã trao giải vật lý năm nay cho ba nhà khoa học có đóng góp cho hiểu biết sâu sắc hơn về vũ trụ. James Peebles giành được một nửa giải thưởng cho công trình lý thuyết của mình giải thích cách vũ trụ phát triển từ Vụ nổ lớn cho đến ngày hôm nay. Michel Mayor và Didier Queloz, những người sẽ chia sẻ nửa còn lại, đã phát hiện ra hành tinh đầu tiên bên ngoài hệ mặt trời của chúng ta.

TIÊU ĐIỂM

Trung Quốc tẩy chay NBA

Những người hâm mộ thể thao Mỹ vui vẻ chia sẻ quan điểm xã hội và chính trị của mình trên mạng xã hội. Về các vấn đề trong nước, thì họ thực sự như vậy. Nhưng về các vấn đề nước ngoài, họ đang học cách thận trọng. Hôm thứ Sáu, Daryl Morey, tổng giám đốc Houston Rockets, một thành viên của Hiệp hội Bóng rổ Quốc gia (NBA), đã đăng tweet ủng hộ các cuộc biểu tình dân chủ ở Hồng Kông. Điều này gây ra một cuộc tranh cãi ở Trung Quốc, nơi truyền thông nhà nước khẳng định người biểu tình đang đòi li khai, chứ không phải dân chủ.

Mặc dù NBA nhanh chóng “khấu đầu” (và ông Morey nói ông không có ý định gây xúc phạm), CCTV, đài truyền hình nhà nước Trung Quốc, tuyên bố sẽ ngừng phát sóng các trận đấu NBA. Các nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc đã ngừng bán các sản phẩm của Rockets. Bị tẩy chay sẽ gây ra nhiều thiệt hải. Một thỏa thuận quyền phát sóng trực tuyến qua mạng với Tencent, công ty vốn cũng đã đình chỉ các thỏa thuận phát sóng, được cho là có giá trị đến 1,5 tỷ đô la trong vòng 5 năm tới. Các nhà lập pháp Mỹ đã chỉ trích NBA vì ưu tiên lợi nhuận hơn nguyên tắc. Nhưng Trung Quốc, vốn quá quen với việc bịt miệng các nhà chỉ trích trong nước, nay cũng đã tìm ra cách làm như vậy ở nước ngoài.

Tăng giá hành tây và tác động đến chính trị Ấn Độ

Người Ấn Độ thích ăn hành sống khi ăn bánh chapatis và các loại chiên giòn tẩm ướp gia vị. Nhiều nhà hàng phục vụ chúng như món ăn phụ miễn phí. Nhưng giờ đây không còn nữa: giá hành tây đã tăng hơn 200% vào tháng trước. Gió mùa thất thường và lũ lụt ở một số vùng của Ấn Độ đã gây thiệt hại mùa màng, làm giảm nguồn cung. Hồi tháng 9, chính phủ đã cấm xuất khẩu hành tây khiến giá giảm. Nông dân và thương nhân trên khắp Maharashtra – nơi sản xuất một phần ba sản lượng hành cả nước – liên tục đe dọa sẽ đình công “cho đến khi mọi hạn chế được gỡ bõ.”

Điều này đặt thủ tướng Narendra Modi vào thế khó xử. Trong chiến dịch tái tranh cử của mình, ông đã hứa đến năm 2022 sẽ tăng gấp đôi thu nhập của nông dân. Tháng này, Maharashtra sẽ tổ chức bầu cử bang lần đầu kể từ khi đảng Nhân dân Ấn Độ của ông Modi đắc cử trên toàn quốc với đa số hồi tháng Năm. Hành tây, được yêu mến bởi cử tri, vì thế cũng được các chính trị gia coi trọng. Một đợt tăng giá hồi năm 1980 đã lật đổ chính phủ của Indira Gandhi.

Vấn đề thị lực của nhân loại

Một báo cáo mới của Tổ chức Y tế Thế giới thông tin về các vấn đề thị lực trên toàn thế giới. Ước tính ít nhất 2,2 tỷ người bị suy giảm thị lực. Trong số đó, khoảng 1 tỷ có thể khắc phục được vấn đề theo một cách nào đó (ví dụ như đeo mắt kính) hoặc có thể phòng ngừa được (chẳng hạn như bệnh mắt hột, nhiễm trùng do vi khuẩn có thể gây mù). Phần lớn trong số họ là ở các nước nghèo, nơi điều trị mắt không phải là một phần của chăm sóc sức khỏe thông thường và bác sĩ nhãn khoa là rất hiếm.

Trong một số nền văn hóa, thị lực kém bị kỳ thị, vì vậy họ lựa chọn giữ im lặng. Ở Ấn Độ, hầu hết phụ nữ trẻ tin triển vọng hôn nhân của họ sẽ bị hủy hoại nếu họ đeo kính, bởi vì họ sẽ bị coi là thiếu sức khỏe. Báo cáo của WTO kêu gọi dành 14 tỷ đô la nhằm giải quyết các vấn đề hiện chưa được xử lý trên toàn cầu. Song việc 800 triệu người phải vật lộn với các sinh hoạt hàng ngày và nghèo hơn vì không có kính, một cách khắc phục đơn giản được phát minh từ hơn 700 năm trước, là thật sự đáng kinh ngạc.

Dự đoán tăng trưởng kinh tế châu Phi

Báo cáo kinh tế của Ngân hàng Thế giới về Châu Phi dự kiến công bố hôm nay, và nó có thể không vui vẻ gì. Khi thế giới bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng tài chính 2008-09, nhiều người châu Phi mừng rỡ tuyên bố có rất ít liên kết tài chính giữa các ngân hàng quốc tế và các nền kinh tế châu Phi. Song, họ không hoàn toàn được miễn dịch như mong đợi. Mặc dù vậy, lo ngại về việc thiếu vốn vay dành cho châu Phi giờ được thay thế bởi lo ngại các nước này đã vay quá nhiều.

Hồi tháng Tư, IMF cảnh báo 16 quốc gia ở vùng hạ Sahara có “nguy cơ khủng hoảng nợ cao” và tỷ lệ nợ công trên GDP trung bình đã lên tới 56%. Các chính phủ đang thắt lưng buộc bụng, nhưng tăng trưởng kinh tế nhanh hơn cũng sẽ giúp ích. Tăng trưởng GDP được IMF dự báo sẽ tăng lên 3,5% trong năm 2019 từ mức 3% của năm trước. Nhưng Ngân hàng Thế giới nhìn chung bi quan hơn trong dự báo tăng trưởng của châu Phi so với IMF. Đáng buồn thay, họ thường đoán đúng nhiều lần hơn.

Ecuador dời chính phủ để tránh biểu tình

Khi hàng chục ngàn người bản địa biểu tình tập trung tại thủ đô Quito, Ecuador, đây thường là dấu hiệu chấm hết cho các tổng thống. Vì vậy, lần này, Tổng thống Lenín Moreno, đối mặt với bạo loạn lan rộng, đã đưa ra quyết định chưa từng có là chuyển chính phủ tới thành phố Guayaquil, một đô thị nhiệt đới gần Thái Bình Dương, để chờ cuộc khủng hoảng qua đi. Một cuộc đọ sức đầu tiên giữa chính phủ và người biểu tình sẽ là cuộc đình công toàn quốc hôm nay, được kêu gọi bởi các tổ chức của người bản địa và công đoàn.

Ở “cựu” thủ đô, nhiều doanh nghiệp đã phải đóng cửa vì sợ cướp bóc. Ông Moreno đã tạo ra rắc rối bằng cách chấm dứt các khoản trợ cấp nhiên liệu lãng phí. Phần lớn tầng lớp trung lưu ủng hộ quyết định ngừng khoản trợ cấp giá xăng dầu trị giá 1,4 tỷ đô la một năm và tổng thống cũng được IMF tán thành vì đã cố gắng đáp ứng các điều khoản của thỏa thuận tài chính trị giá 4,2 tỷ đô la. Tuy nhiên, quyết định này, vốn khiến giá dầu diesel tăng hơn gấp đôi, đã gây phẫn nộ cho những người dân bản địa nghèo hơn.