Nguyễn Văn Quân sưu tầm.

Hải quân Việt Nam Cộng Hòa ((HQVNCH) được Hải quân thế giới biết đến qua danh xưng Republic of Vietnam Navy hay South Vietnamese Navy (VNN). Sau hơn 20 năm từ khi thành lập vào ngày 6 tháng 3 năm 1952, Hải quân VNCH đã anh dũng góp phấn chiến đấu trong suốt cuộc chiến đấu bảo vệ đồng bào và quê hương miền Nam Việt Nam,giữ gìn an ninh sông rạch và lãnh hải bảo vệ chủ quyền Quốc Gia Việt Nam Cộng Hòa.

Cùng chiến đấu bên cạnh Hải quân VNCH, còn có Hải quân đồng minh Hoa Kỳ hoạt động song hành, phối hợp mở nhiều cuộc hành quân từ sông ngòi ra ngoài biển cả, tiêu biểu như: Các cuộc Hành quân Trần Hưng Đạo, OPERATION GIANT SLINGSHOT, OPERATION BARRIER REE, OPERATION GIANT SLINGSHOT,OPERATION SEA FLOAT/SOLID ANCHOR, OPERATION SEA TIGER và OPERATION MARKET TIME v.v... bắn chìm và bắt được nhiều tàu vận chuyển vũ khí SL của đoàn 125 hải quân cộng sản Bắc Việt trên biển; tiêu diệt hàng ngàn quân Việt cộng và tịch thu nhiều vũ khí, đạn dược trên các sông rạch, bẻ gẩy tham vọng điên cuồng của giặc thù cộng sản xâm lược miền Nam Việt Nam.

Trước những chiến thắng lớn mà các đơn vị Hải quân VNCH anh dũng đạt được, Hoa Kỳ đã trao tặng 6 huy chương Tổng thống Hoa Kỳ cấp đơn vị Hải quân/PRESIDENTIAL UNIT CITATION (NAVY), 1 huy chương Tổng thống Hoa Kỳ cấp đơn vị Lục quân/PRESIDENTIAL UNIT CITATION (ARMY), 9 Huy chương NAVY UNIT COMMENDATION và 2 huy chương NAVY MERITORIOUS UNIT COMMENDATION.

Chief SOG trao NAVY UNIT COMMENDATION cho HQ Trung tá Hồ Văn Kỳ Thoại, chỉ huy trưởng Sở Phòng vệ duyên hải. (Courtesy RADM Ho Van Ky Thoai)

Danh Sách các đơn vị Hải quân VNCH được trao tặng huy chương Hải Quân Hoa Kỳ cấp đơn vị (Navy Unit Awards):

Các đơn vị Hải quân VNCH được trao tặng huy chương Tổng thống Hoa Kỳ cấp đơn vị Hải quân/PRESIDENTIAL UNIT CITATION (NAVY):

Giang đoàn 70 và 71 thủy bộ (*); Sĩ quan tình báo Hải quân vùng III sông ngòi, cùng với Lực lượng đặc nhiệm CTG194.9 Hải quân Hoa Kỳ tham dự hành quân OPERATION GIANT SLINGSHOT từ 6/12/1968 đến 31/3/1969.

Sĩ quan tình báo và phụ tá thuộc Hải quân vùng III duyên hải; Sĩ quan tình báo và phụ tá thuộc Hải quân vùng IV duyên hải; Sĩ quan tình báo và phụ tá, và nhân viên phân tích thuộc Hải quân vùng IV Sông Ngòi, cùng với Lực lượng đặc nhiệm CTG194.0 Hải quân Hoa Kỳ tham dự hành quân OPERATION SEA FLOAT từ 18/10/1968 đến 5/12/1968.

Đơn vị Hải quân VNCH được trao tặng Huy chương Tổng Thống Hoa Kỳ cấp đơn vị Lục quân/PRESIDENTIAL UNIT CITATION (ARMY):

Sở phòng vệ duyên hải cùng Lực lượng Studies and Observations Group Hoa Kỳ thực hiện các cuộc hành quân bí mật trên biển phía Bắc vĩ tuyến 17 từ 24/1/1964 đến 20/4/1972. (**)

Các đơn vị Hải quân VNCH được trao tặng huy chương NAVY UNIT COMMENDATION:

- Trợ chiến hạm Linh Kiếm HQ226, Trợ chiến hạm Đoàn Ngọc Tảng HQ228, Giang pháo hạm Long Đao HQ327, Giang pháo hạm Tầm Sét HQ331 và Hải vận hạm Tiền Giang HQ405 cùng Lực lượng đặc nhiệm CTG115.7 Hải quân Hoa Kỳ tham dự hành quân OPERATION SEA FLOAT từ 24/6/1969 đến 24/10/1969.

- Các chiến sĩ Hải quân VNCH (không rõ đơn vị) phối hợp hoạt động trong Lực lượng đặc nhiệm CTG 194.4 Hải quân Hoa Kỳ tham dự hành quân OERATION TRAN HUNG DAO từ 8/2/1969 đến 31/3/1969.

- Hộ Tống Hạm Tụy Động HQ04 tham dự trận Vũng Rô năm tháng 2 năm 1965.

- Sở phòng vệ duyên hải hoạt động bí mật trên biển phía Bắc vĩ tuyến 17.

- Tiểu đoàn 5 Thủy quân lục chiến tham dự hành quân tại quân khu III, gần Biên Hòa tháng 3 năm 1969. (***)

Các đơn vị Hải quân VNCH được trao tặng huy chương MERITORIOUS UNIT COMMENDATION:

- Duyên đoàn 14 cùng Lực lượng đặc nhiệm CTG115.1 Hải quân Hoa Kỳ tham dự hành quân OPERATION SEA TIGER từ 1/11/1968 đến 20/1/1970.
Sở phòng vệ duyên hảihoạt động bí mật trên biểnphía Bắc vĩ tuyến 17 từ 7/2/1966 đến 1/5/1968.

- Duyên đoàn 16 tham dự hành quân từ 10/6/1969.

- Duyên đoàn 36 tham dự hành quân từ 1/8/1969 đến 10/2/1970

- Duyên đoàn 11 ? (****)

Bản tuyên dương của Bộ trưởng Hải quân Hoa Kỳ John H. Chafee trao tặng huy chương MERITORIOUS UNIT COMMENDATION cho Sở phòng vệ duyên hải.

Các loại huy chương hải quân Hoa Kỳ cấp đơn vị:

1- PRESIDENTIAL UNIT CITATION (NAVY) là huy chương cấp đơn vị Hải quân cao quý nhứt, do Tổng thống Hoa Kỳ ký quyết định tuyên dương trao tặng cho các đơn vị Hải quân và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ, kể cả các đơn Lục quân và Không quân Hoa Kỳ và các đơn vị quân đội đồng minh cùng hoạt động chung với Hải quân Hoa Kỳ trong một cuộc hành quân. Các đơn vị đó phải can đảm, chiến đấu anh dũng, phi thường và xuất sắc, hoàn thành nhiệm vụ trong hoàn cảnh khó khăn và nguy hiểm, đánh bại địch quân.

Huy chương PRESIDENTIAL UNIT CITATION (NAVY&MARINE CORPS) đồng hạng với huy chương PRESIDENTIAL UNIT CITATION (AIR FORCE & ARMY).

2- NAVY UNIT COMMENDATION là huy chương cấp đơn vị hải quân cao quý hạng thứ nhì, sau huy chương PRESIDENTIAL UNIT CITATION (NAVY), do Bộ Trưởng Hải quân Hoa Kỳ ký quyết định tuyên dương trao tặng cho các đơn vị Hải quân và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ, kể cả các đơn Lục quân và Không quân Hoa Kỳ và các đơn vị quân đội đồng minh cùng hoạt động chung với Hải quân Hoa Kỳ trong một cuộc hành quân. Các đơn vị đó phải chiến đấu dũng cảm và xuất sắct rong chiến trận chống lại quân địch, và yễm trợ quân bạn hoàn thành nhiệm vụ.

Huy chương NAVY UNIT COMMENDATION đồng hạng với huy chương Army Valorous Unit Award (Lục quân), Air Force Gallant Unit Citation (Không quân) và Coast Guard Unit Commendation.

3- Navy Meritorious Unit Commendation là huy chương cấp đơn vị Hải quân hạng trung, do Bộ Trưởng Hải quân Hoa Kỳ ký quyết định tuyên dương khen tặng cho các đơn vị Hải quân và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ, kể cả các đơn Lục quân và Không quân Hoa Kỳ và các đơn vị quân đội đồng minh cùng hoạt động chung với Hải quân Hoa Kỳ trong một cuộc hành quân. Các đơn vị đó phải chiến đấu dũng cảm, ưu tú, xuất sắc hoàn thành nhiệm vụ.

Huy chương Navy Meritorious Unit Commendation đồng hạng với huy chương  Army Meritorious Unit Commendation (Lục quân), Air Force Meritorious Unit (Không quân) và Coast Guard Meritorious Unit.

Trong cuộc chiến Việt Nam, ngoài các đơn vị Hải quân và Thủy quân lục chiến VNCH, Hoa Kỳ cũng đã trao tặng 1 PRESIDENTIAL UNIT CITATION (NAVY), 4 huy chương NAVY UNIT COMMENDATION và 2 huy chương NAVY MERITORIOUS UNIT COMMENDATION cho 3 đơn vị Hải quân Hoàng Gia Úc Đại Lợi .

Tổng thống và Bộ tưởng Hải quân Hoa Kỳ đã ký vào các bản tuyên dương trao tặng huy chương cao quý cho các đơn vị anh dũng và xuât sắc Hải quân VNCH, chứng minh Hoa Kỳ ghi nhận sự chiến đấu hào hùng và chính nghĩa của Hải Quân VNCH nói riêng và Quân Lực VNCH nói chung, trong sứ mạng thiêng liêng bảo vệ tự do cho miền Nam Việt Nam và Quốc Gia dân tộc, đây chính là danh dự và là niềm hãnh diện chung của Quân Lực VNCH.

Chúng tôi không thể sưu lục hơn tài liệu hiện có, nên không sao tránh khỏi những thiếu sót trong lúc biên soạn. Theo chúng tôi nghỉ, có thể có một số loại huy chương Hải quân Hoa Kỳ cấp đơn vị khác được trao tặng cho các đơn vị Hải quân VNCH mà chúng tôi chưa tìm được tài liệu! và gặp những trở ngại trong việc sưu lục, một phần có lẽ vì đã tự viên Hoa Kỳ chép lại hồ sơ không rành tên đơn vị HQVNCH ! có những trường hợp nhưThird Riverine Area Intelligence Officer/Sĩ quan tình báo HQ vùng III Sông Ngòi thuộc HQVNCH,nhưng lại ghi là thuộc Lực lượng đặc nhiệm TF-117 HQHK! đơn vị này (dù chỉ một toán vài người từ một đơn vị khác biệt phái) tham dự hành quân OPERATION GIANT SLINGSHOT chung với Lực lượng đặc nhiệm CTG194.9 HQHK từ 6/12/1968 đến 31/3/1969, sau đó được trao tặng huy chươngPRESIDENTIAL UNIT CITATION (NAVY). Và một trường hợp khác trong cuộc hành quân Trần Hưng Đạo từ 8/2/1969 đến 31/3/1969, các chiến sĩ Hải quân VNCHphối hợp hoạt động trong Lực lượng đặc nhiệm CTG 194.4 HQHK, sau đó được trao tặng Huy chương NAVY UNIT COMMENDATION, nhưng lại không ghi rõ tên đơn vị nào của HQVNCH ! Và còn nhiều trường hợp tương tự...

Bài viết sẽ được bổ túc và sửa đổi khi có thêm tài liệu tham khảo phối kiểm, kính mong được thông cảm.
Chân thành cảm ơn. NVQ.

Ghi chú:

(*) Tham dự OPERATION GIANT SLINGSHOT từ 6/12/1968 đến 31/3/1969 với Lực lượng đặc nhiệm CTG194.9 Hải quân Hoa Kỳ, ngoài Giang đoàn 70 và 71 thủy bộ còn có Giang đoàn 53 và 54 tuần thám, Giang doàn 40 ngăn chận. Nhưng trong hồ sơ ân thưởng PRESIDENTIAL UNIT CITATION (NAVY) không thấy có tên 3 đơn vị trên ?

(**) Sở phòng vệ duyên hải thuộc Nha Kỷ thuật về phương diện hành quân, nhưng về phần nhân viên và hành chánh vẫn trực thuộc HQVNCH. Phi đoàn 219, Sở Không yễm cũng được ân thưởng chung với Sở phòng vệ duyên hải huy chương PRESIDENTIAL UNIT CITATION (ARMY).

(***) Tiểu đoàn 5 Thủy quân lục chiến không thuộc quân số HQVNCH, nhưng được ân thưởng NAVY UNIT COMMENDATION huy chương HQHK.

(****) Theo tài liệu mrfa.org-Navy Unit Awards/Cite18, trong phần chú thích sửa chữa lại tên các đơn vị tham dự hành quân trong Lực lượng đặc nhiệm TASK FORCE 115 từ 19/12/1969 đến 16/11/1970, và từ 23/11/1970 đến 1/11/1972, được ân thưởng MERITORIOUS UNIT COMMENDATION, có lẽ nhân viên ghi chép đã nhầm lẫn chú thích "CG-11 không phải là số của Tuần dương hạm USS Chicago CG-11 mà là đài Radar" !

Coi lại tài liệu các đơn vị Hải quân Hoa Kỳ hoạt động tại Viêt Nam không thấy có tên đơn vị đài kiểm báo (Coastal Surveillance Center) hay đài Radar (Radar Site) danh xưng CG-11, mà chỉ có các đơn vị đài kiểm báo và Radar Hải quân Hoa Kỳ mang danh hiệu như: 115.1 Coastal Surveillance Center Da Nang, 115.2 Coastal Surveillance Center Nha Trang, 115.3 Coastal Surveillance Center Vung Tau, 115.4 Coastal Surveillance Center An Thoi, 115.2.1 Coastal Surveillance Center Qui Nhon, 115.1.9 Radar Site Cu Lao Re, 115.3.8 Radar Site Con Son v.v...

Theo chúng tôi nghĩ, có thể CG-11 - Coastal Group 11 là Duyên đoàn 11 HQVNCH trú đóng tại Cửa Việt, là đơn vị chịu nhiều áp lực nặng nề nhứt từ phía cộng quân!

Tài liệu tham khảo:
Awards and decorations of the United States military; Military awards of the United States Department of the Navy; Navy & Marine Corps Awards and Decorations; mrfa.org-Navy Unit Awards; pcf45.com-Cua Dai River-Operation Sea Tiger; http://www.rivervet.com; A Complete Guide to United States Military Medals, 1939 to Present; Warriors of the sea; Vietnam Marines 1965-1973.

Biên Hùng chuyển