Nguồn: The War of the Roses, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1455, trong trận chiến mở màn Chiến tranh Hoa Hồng của nước Anh, lực lượng của Nhà York đã đánh bại phe Lancaster của vua Henry VI tại St. Albans, cách London 20 dặm về phía tây bắc. Nhiều quý tộc của Nhà Lancaster đã thiệt mạng, bao gồm cả Edmund Beaufort, Công tước xứ Somerset, và nhà vua đã buộc phải tuân theo mệnh lệnh của người anh họ là Richard của Nhà York. Cuộc chiến vương quyền dai dẳng giữa Nhà York, với biểu tượng hoa hồng trắng, và Nhà Lancaster, với biểu tượng hoa hồng đỏ, đã kéo dài trong 30 năm.

Cả hai dòng họ, vốn có quan hệ gần gũi, đã tuyên bố đòi ngôi báu thông qua các hậu duệ của các con trai của Edward III, vua nước Anh trong giai đoạn 1327 – 1377. Vị vua đầu tiên của Nhà Lancaster là Henry IV, lên ngôi năm 1399. Nổi loạn và vô pháp đã xuất hiện trong suốt thời trị vì của ông. Sau đó, con trai ông, Henry V, đã thành công hơn và giành chiến thắng quyết định trong Chiến tranh Trăm năm chống Pháp.

Nhưng cháu nội Henry VI thì lại không có phẩm chất của một nhà vua và đã để mất phần lớn đất Pháp mà cha mình đã chinh phục được. Nội bộ nước Anh chìm trong hỗn loạn và các lãnh chúa với quân đội riêng đã ra thách thức quyền lực của Henry VI. Đôi khi, vị hoàng hậu đầy tham vọng, Margaret xứ Anjou, mới là người thực sự kiểm soát ngai vàng.

Năm 1453, Henry VI mắc phải căn bệnh điên loạn. Năm 1454, Nghị viện bổ nhiệm Richard, Công tước xứ York, làm người bảo vệ vương quốc. Hai người ông của Henry và Richard lần lượt là con trai thứ tư và thứ ba của Edward III. Khi Henry hồi phục vào cuối năm 1454, ông đã phế truất Richard và khôi phục lại quyền hành cho Margaret, người luôn coi Richard là mối đe dọa cho quyền kế vị của con trai bà – Hoàng tử Edward.

Richard đã xây dựng một đội quân gồm 3.000 người, và vào tháng 05, quân đội Nhà York đã diễu hành tới London. Ngày 22/05/1455, phe York đối đầu lực lượng của Henry VI tại St. Albans trong khi đang hành quân trên con đường phía bắc tiến đến thủ đô. Cuộc đụng độ đẫm máu kéo dài chưa đầy một giờ, và Nhà York đã giành chiến thắng. Công tước xứ Somerset, đồng minh lớn của Margaret, đã bị giết chết, còn Henry thì bị phe York bắt giữ.

Sau trận chiến, Richard lại trở thành người bảo vệ vương quốc, nhưng sang năm 1456, Margaret đã giành lại quyền lực. Một nền hòa bình không mấy thoải mái đã bị phá vỡ vào năm 1459. Năm 1460, Nhà Lancaster bị đánh bại, Richard đã được quyền lên ngôi khi Henry qua đời. Nhà Lancaster sau đó đã tập hợp các lực lượng ở miền bắc nước Anh, và tháng 12/1460, họ đã tấn công bất ngờ và giết chết Richard ở bên ngoài lâu đài của ông, gần Wakefield.

Con trai của Richard, Edward, đã đến London trước Margaret và được tấn phong là vua Edward IV. Tháng 03/1461, Edward đã giành chiến thắng quyết định chống lại phe Lancaster trong Trận Towton, trận chiến đẫm máu nhất. Henry, Margaret, và con trai phải trốn sang Scotland, và giai đoạn đầu của cuộc chiến đã kết thúc.

Tranh giành quyền lực trong nội bộ Nhà York sau đó đã dẫn tới việc lật đổ Edward vào năm 1470, và Henry VI quay lại ngôi vua. Một năm sau, Edward quay trở lại sau thời gian bị lưu đày ở Hà Lan, đánh bại lực lượng của Margaret, giết chết con trai của bà, và giam Henry trong Tháp London, nơi ông bị sát hại. Edward IV đã cầm quyền mà không bị gián đoạn cho đến khi ông qua đời vào năm 1483. Con trai cả của ông được tấn phong làm vua Edward V, nhưng anh trai của Edward IV, Richard III, đã giành lấy vương miện và giam giữ Edward V cùng em trai ở Tháp London, nơi mà hai hoàng tử đã biến mất, có lẽ họ đã bị sát hại. Năm 1485, trong Trận Bosworth Field, Richard III bị đánh bại và giết chết bởi phe Lancaster do Henry Tudor dẫn đầu.

Henry Tudor được tấn phong làm vua Henry VII, vị vua đầu tiên của Nhà Tudor. Henry là cháu nội của Catherine xứ Valois, người vợ góa của Henry V, và Owen Tudor. Năm 1486, ông kết hôn với con gái của Edward IV, Elizabeth xứ York, nhờ đó thống nhất hai nhà York và Lancaster. Sự kiện này được coi là đánh dấu sự kết thúc của Chiến tranh Hoa Hồng; dù thực tế, vào năm 1487, vẫn có một số người nhà York ủng hộ một cuộc nổi dậy không thành công do Lambert Simnel dẫn đầu nhằm chống lại Henry. Chiến tranh Hoa Hồng không để lại nhiều dấu ấn đối với thường dân Anh Quốc, nhưng nó đã làm suy giảm rất nhiều hàng ngũ quý tộc nước này.

http://nghiencuuquocte.org/